Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2017 r. w sprawie rozliczalności, przejrzystości i rzetelności w...

1.

przyjmuje z zadowoleniem decyzję Prezydium PE w sprawie zlecenia administracji opracowania dla wszystkich sprawozdawców i sprawozdawców komisji opiniodawczych wzorca w celu stworzenia dobrowolnego śladu legislacyjnego, w którym wskazane zostanie, do jakich przedstawicieli grup interesów i organizacji zwrócono się o opinię; wzorzec ten powinien być również dostępny jako narzędzie informatyczne;

2.

przypomina o zmienionym w wyniku przeglądu Regulaminie z dnia 13 grudnia 2016 r., zgodnie z którym posłowie powinni przyjąć systematyczną praktykę spotykania się wyłącznie z tymi przedstawicielami grup interesu, którzy są zarejestrowani w rejestrze służącym przejrzystości, oraz apeluje, by zasadą tą objąć również posiedzenia między przedstawicielami grup interesu i sekretarzem generalnym, dyrektorami generalnymi oraz sekretarzami generalnymi grup politycznych; zwraca się do posłów i ich personelu o sprawdzenie, czy przedstawiciele grup interesu, z którymi zamierzają się spotkać, są zarejestrowani, i jeśli tak nie jest, o zwrócenie się do nich o to, by zrobili to jak najszybciej przed spotkaniem; apeluje do Rady o wprowadzenie podobnych postanowień, które obejmą stałe przedstawicielstwa; uważa, że należy zobowiązać podmioty rejestrujące się w rejestrze służącym przejrzystości do przedstawienia dokumentów poświadczających, że przedstawione informacje są prawdziwe;

3.

przypomina definicję "spotkania z przedstawicielami grup interesu" zawartą w decyzji Komisji z dnia 25 listopada 2014 r. w sprawie publikowania informacji dotyczących spotkań; przypomina postanowienia dotyczące informacji, które mogą pozostać nieujawnione na mocy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001; uważa, że przepisy dotyczące takich spotkań nie powinny ograniczać się do spotkań dwustronnych, ale obejmować także spotkania z organizacjami międzynarodowymi;

4.

uważa, że sprawozdawcy, kontrsprawozdawcy i przewodniczący komisji powinni publikować, za pośrednictwem śladu legislacyjnego, informacje o spotkaniach z przedstawicielami grup interesu podlegającymi zakresowi rejestru służącego przejrzystości dotyczące dokumentów, za które ponoszą odpowiedzialność, i że wszelkie wyjątki powinny chronić życie i wolność informatorów działających w dobrej wierze;

5.

apeluje do Prezydium o przyjęcie odpowiednich środków w celu umożliwienia posłom, którzy sobie tego życzą, publikowania w ich profilach na stronie internetowej Parlamentu informacji o spotkaniach z przedstawicielami grup interesu;

6.

apeluje do Komisji o objęcie wszystkich odnośnych pracowników Komisji (począwszy od szczebla kierownika działu) praktyką, zgodnie z którą spotkania odbywają się wyłącznie z organizacjami lub osobami samozatrudnionymi figurującymi w rejestrze służącym przejrzystości;

7.

wzywa Komisję do publikowania informacji o spotkaniach wszystkich odnośnych pracowników Komisji uczestniczących w procesie decyzyjnym UE z udziałem organizacji zewnętrznych, przy jednoczesnym uwzględnieniu niezbędnych zasad ochrony danych osobowych; w przypadku innych pracowników uczestniczących w tych spotkaniach należy opublikować informację o dziale lub wydziale;

8.

popiera apel Komisji do instytucji UE i ich personelu, a także do agencji UE, o niezapraszanie w charakterze mówców niezarejestrowanych przedstawicieli grup interesu objętych zakresem rejestru służącego przejrzystości, o nieobejmowanie patronatu nad organizowanymi przez nich wydarzeniami oraz o odmowę organizowania takich wydarzeń w budynkach UE, a także o niezezwalanie im na udział w organach doradczych Komisji;

9.

apeluje do Komisji, aby zadbało o to, by wszystkie informacje dotyczące reprezentacji interesów w instytucjach UE, deklaracji interesów, potwierdzonych konfliktów interesów, a także grup eksperckich były łatwo dostępne dla ogółu społeczeństwa w jednej scentralizowanej internetowej bazie danych;

10.

zachęca Komisję do opracowania środków w celu osiągnięcia lepszej równowagi poprzez wzmocnienie pozycji niedostatecznie reprezentowanych grup interesu;

11.

uważa, że na posłach do Parlamentu Europejskiego mianowanych na stanowisko sprawozdawcy, kontrsprawozdawcy lub przewodniczącego komisji spoczywa szczególna odpowiedzialność za zachowanie przejrzystości w zakresie ich kontaktów z przedstawicielami grup interesów w związku z rolą, jaką odgrywają oni w unijnym procesie legislacyjnym;

12.

uważa, że podmioty figurujące w rejestrze służącym przejrzystości powinny terminowo wprowadzać do rejestru obowiązkowe aktualizacje informacji o wydatkach poniesionych przez zarejestrowanych w związku z działalnością objętą zakresem rejestru wówczas, gdy wydatki przekraczają limit ustalony dla danej kategorii;

13.

uważa, że wszystkie zarejestrowane podmioty powinny być zobowiązane do publikowania w rejestrze służącym przejrzystości listy wszystkich darczyńców, wraz z odnośnymi darowiznami przekraczającymi kwotę 3 000 EUR, oraz do corocznego wskazywania charakteru i wartości poszczególnych darowizn; jednorazowe darowizny o wartości przekraczającej kwotę 12 000 EUR muszą być niezwłocznie zgłaszane;

14.

ponawia swój stały apel o wsparcie unijnego rejestru służącego przejrzystości aktem prawnym, jeżeli niemożliwe jest wyeliminowanie wszystkich luk i doprowadzenie do powstania rejestru w pełni obowiązującego wszystkich przedstawicieli grup interesu przy pomocy porozumienia międzyinstytucjonalnego; uważa, że wniosek dotyczący takiego aktu prawnego mógłby uwzględniać postępy poczynione dzięki zmianom wprowadzonym do porozumienia międzyinstytucjonalnego i parlamentarnego kodeksu postępowania; przypomina Komisji o tym, że w swojej decyzji z dnia 15 kwietnia 2014 r. wezwał ją do przedstawienia do końca 2016 r. odpowiedniego wniosku ustawodawczego w sprawie ustanowienia obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości na mocy art. 352 TFUE;

15.

ponownie apeluje do Rady, w tym do jej organów przygotowawczych, o jak najszybsze przyłączenie się do rejestru służącego przejrzystości; apeluje do wszystkich państw członkowskich o wprowadzenie aktów prawnych sprzyjających przejrzystości reprezentowania interesów; apeluje do państw członkowskich o wprowadzenie przepisów zobowiązujących przedstawicieli grup interesów do zapewniania przejrzystości w kwestiach, w których ich kontakty z krajowymi politykami i pracownikami administracji publicznej mają na celu wywieranie wpływu na unijne przepisy;

16.

przypomina swoją decyzję z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie odebrania przywilejów podmiotom, które odmawiają współpracy przy dochodzeniach, przesłuchaniach bądź posiedzeniach komisji organizowanych w ramach misji informacyjnych; apeluje do Komisji o wprowadzenie dodatkowych zmian w kodeksie postępowania w odniesieniu do zarejestrowanych podmiotów, aby skłonić je do nieudzielania, w dobrej wierze, niewystarczających i wprowadzających w błąd informacji podczas takich przesłuchań lub posiedzeń komisji; uważa, że podmioty figurujące w rejestrze służącym przejrzystości powinny na mocy kodeksu postępowania podlegać zakazowi zatrudniania osób i organizacji ukrywających interesy lub strony, którym służą;

17.

uważa, że firmy doradcze, kancelarie prawne i doradcy prowadzący własną działalność gospodarczą powinni określać dokładną skalę działalności objętej rejestrem, a jednocześnie przyznaje, że w przypadku niektórych osób spełnienie wymogów rejestru służącego przejrzystości może być utrudnione na mocy prawa krajowego obowiązującego w niektórych państwach członkowskich;

18.

podkreśla, że zarejestrowane podmioty, w tym kancelarie prawne i firmy doradcze, powinny wskazać w rejestrze służącym przejrzystości wszystkich klientów, w których imieniu prowadzą działalność służącą reprezentowaniu interesów, podlegającą zakresowi rejestru służącego przejrzystości; z zadowoleniem przyjmuje decyzje podjęte przez różne izby adwokackie i stowarzyszenia prawnicze, w których uznano różnicę między działalnością sądową prawników a pozostałą działalnością objętą zakresem rejestru służącego przejrzystości; uważa, że Rada Izb Adwokackich i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej powinna zachęcać swoich członków do przyjmowania podobnych środków, a jednocześnie przyznaje, że w przypadku niektórych osób spełnienie wymogów rejestru służącego przejrzystości może być utrudnione na mocy prawa krajowego obowiązującego w niektórych państwach członkowskich;

19.

zauważa, że w niektórych państwach członkowskich istnieją statutowe przepisy dotyczące zasad regulujących wykonywanie zawodów, które to przepisy w sposób obiektywny uniemożliwiają zwłaszcza kancelariom prawnym rejestrację w rejestrze służącym przejrzystości oraz uczestnictwo w procesie ujawniania informacji o ich klientach, które są wymagane do celów rejestru; dostrzega jednak również, że istnieje poważne niebezpieczeństwo nadużywania takich statutowych przepisów w celu unikania publikowania informacji wymaganych do dokonania prawidłowego wpisu w rejestrze; w związku z powyższym przyjmuje z zadowoleniem wyraźną gotowość organizacji zawodowych prawników do wspólnego działania w celu dopilnowania, by w interesie tych grup zawodowych nieujawnianie informacji ograniczało się wyłącznie do przypadków obiektywnie dopuszczonych przez prawo; wzywa Komisję i przewodniczącego Parlamentu Europejskiego do dopilnowania, by ta gotowość przyniosła wymierne skutki, oraz do jak najszybszego zapisania odnośnych wyników w zmienionym porozumieniu;

20.

zwraca się do Prezydium, by zgodnie z art. 15 TFUE i art. 11 TUE wprowadziło wymóg rejestracji przed udzieleniem dostępu do budynków Parlamentu dla niezarejestrowanych organizacji lub osób prowadzących działalność wchodzącą w zakres rejestru służącego przejrzystości; uważa, że z takiego obowiązku powinny być zwolnione grupy odwiedzających; podkreśla, że Parlament, jako europejskie zgromadzenie reprezentujące obywateli, powinien w dalszym ciągu prowadzić politykę otwartych drzwi dla obywateli oraz że nie należy tworzyć zbędnych przeszkód, które mogłyby zniechęcać obywateli do odwiedzania budynków Parlamentu Europejskiego;

21.

ubolewa, że według Transparency International ponad połowa wpisów w unijnym rejestrze lobbystów w 2015 r. była niedokładna, niepełna lub pozbawiona znaczenia;

22.

apeluje do Prezydium i sekretarza generalnego o ułatwienie procesu odnawiania przepustek niezbędnego do ich wydawania lobbystom, poprzez utworzenie wyznaczonego punktu odnawiania przepustek, aby uniknąć nadmiernego czasu oczekiwania na uzyskanie dostępu do budynków; apeluje o zniesienie ograniczenia, zgodnie z którym maksymalnie czterech posiadaczy przepustek może jednocześnie uzyskać dostęp do budynków Parlamentu;

23.

przypomina swoją decyzję z dnia 13 grudnia 2016 r. dotyczącą przepustek dla osób z otoczenia posłów i wzywa sekretarza generalnego do zmiany przepisów z dnia 13 grudnia 2013 r. dotyczących przepustek i zezwoleń zapewniających dostęp do budynków Parlamentu, tak aby każda osoba, która ukończyła 18 rok życia i ubiega się o przepustkę dla osób z otoczenia posłów, musiała podpisać dokument poświadczający, że nie będzie angażowała się w działalność objętą zakresem rejestru służącego przejrzystości;

24.

uważa, że należy koniecznie w trybie pilnym wprowadzić odpowiedni system monitorowania wpisów w celu zapewnienia, aby informacje dostarczane przez rejestrujących miały istotne znaczenie oraz były dokładne, aktualne i kompleksowe; w związku z powyższym apeluje o znaczne zwiększenie zasobów Działu ds. Przejrzystości Parlamentu Europejskiego oraz wspólnego sekretariatu rejestru służącego przejrzystości;

25.

uważa, że Dział ds. Przejrzystości i wspólny sekretariat rejestru służącego przejrzystości powinny co roku weryfikować deklaracje zarejestrowanych podmiotów na zasadzie wyrywkowych kontroli na tyle licznych, by zapewnić wiarygodne, dokładne, aktualne i pełne dane;

26.

w odniesieniu do art. 4 ust. 2 i art. 5 ust. 2 TUE uważa, że demokratycznie wybrane i kontrolowane instytucje państwowe na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz ich przedstawiciele w instytucjach UE, a także ich wewnętrzne organy, formalne i nieformalne stowarzyszenia, jak również organizacje parasolowe zrzeszające wyłącznie te podmioty, nie powinny być objęte unijnym rejestrem służącym przejrzystości, jeżeli działają w interesie publicznym, gdyż stanowią one część wieloszczeblowego unijnego systemu zarządzania;

27.

wzywa te instytucje i organy UE, które jeszcze nie mają kodeksu postępowania, do jak najszybszego opracowania takiego dokumentu; ubolewa nad tym, że Rada i Rada Europejska wciąż jeszcze nie przyjęły kodeksu postępowania swoich członków; wzywa Radę do wprowadzenia szczegółowego kodeksu etycznego, który obejmowałby sankcje i uwzględniałby ryzyko związane z delegatami krajowymi; uważa, że Rada musi być rozliczalna i przejrzysta, podobnie jak pozostałe instytucje; apeluje także o przyjęcie kodeksu dla członków i personelu dwóch organów doradczych UE, a mianowicie Komitetu Regionów i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego; wzywa agencje UE do przyjęcia wytycznych dotyczących spójnej polityki w zakresie zapobiegania konfliktom interesów i zarządzania nimi dla członków zarządu i dyrektorów, ekspertów w komitetach naukowych oraz członków izb odwoławczych, oraz do przyjęcia i wdrożenia jednoznacznej polityki w sprawie konfliktów interesów zgodnie z planem działania dotyczącym monitorowania wspólnego podejścia do zdecentralizowanych agencji UE;

28.

jest zdania, że wszyscy urzędnicy UE, w tym pracownicy zatrudnieni na czas określony, akredytowani asystenci parlamentarni, pracownicy kontraktowi i eksperci krajowi, powinni być zachęcani do przejścia szkolenia na temat sposobu postępowania z przedstawicielami grup interesu oraz rozwiązywania konfliktu interesów;

29.

podkreśla potrzebę zwiększenia rzetelności i polepszenia ram etycznych dzięki jasnym i umocnionym kodeksom postępowania i zasadom etycznym, aby umożliwić rozwijanie wspólnej faktycznej kultury rzetelności we wszystkich instytucjach i agencjach UE;

30.

uznaje, że efekt tzw. "drzwi obrotowych" może być szkodliwy dla stosunków między instytucjami a przedstawicielami grup interesu; wzywa instytucje UE do opracowania systematycznego i proporcjonalnego podejścia do tego wyzwania; uważa, że wszystkie ustalenia dotyczące efektu "drzwi obrotowych" powinny mieć również zastosowanie do przewodniczącego Rady;

31.

apeluje o zaostrzenie ograniczeń mających zastosowanie do byłych komisarzy poprzez wydłużenie okresu przejściowego do trzech lat i wprowadzenie obowiązku jego przestrzegania przynajmniej w odniesieniu do wszystkich rodzajów działalności wchodzących w zakres rejestru służącego przejrzystości;

32.

uważa, że decyzje dotyczące nowych ról urzędników wysokiego szczebla i byłych komisarzy muszą być podejmowane przez organ mianowany przy zachowaniu jak największej niezależności od osób, których dotyczą te decyzje;

33.

domaga się, by wszystkie instytucje UE ujawniały corocznie, w poszanowaniu unijnych przepisów dotyczących ochrony danych, informacje o urzędnikach wysokiego szczebla, którzy opuścili administrację UE, oraz o funkcjach, jakie przyjęli;

34.

jest zdania, że należy rozważyć wprowadzenie osiemnastomiesięcznego okresu przejściowego po upływie okresu mianowania członków zewnętrznych i członków ad hoc Rady ds. Kontroli Regulacyjnej z myślą o lepszym stanowieniu prawa, a także członków Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego, przy czym w okresie tym nie mogliby oni prowadzić działalności lobbingowej wobec członków organów zarządzających EBI oraz pracowników banku w interesie reprezentowanych przez nich przedsiębiorstw, klientów lub pracodawców;

35.

z zadowoleniem przyjmuje zamiar podjęcia przez Komisję działań następczych dotyczących zaleceń Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie unikania konfliktu interesów w grupach eksperckich oraz zdecydowanie popiera publikowanie w rejestrze grup ekspertów wystarczająco szczegółowych życiorysów wszystkich indywidualnie wyznaczonych ekspertów, a także publikowanie w nim składanych we własnym imieniu deklaracji każdego wyznaczonego eksperta o braku konfliktu interesów;

36.

popiera apel Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący umieszczenia w rejestrze służącym przejrzystości wymogu, zgodnie z którym do grup eksperckich można powoływać wyłącznie tych zainteresowanych członków, którzy nie są urzędnikami państwowymi i nie otrzymują całości lub zdecydowanej większości swojego wynagrodzenia od instytucji państwowych, takich jak uniwersytety, jednocześnie przy założeniu, że te ostatnie nie otrzymują finansowania od przedstawicieli grup interesów ani interesariuszy gospodarczych i społecznych;

37.

uważa, że przepis zawierający ogólne kryteria mające zastosowanie do określania interesów ekonomicznych i nieekonomicznych, zgodnie z zaleceniem Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i w oparciu o przedstawiane przez ekspertów deklaracje interesów, byłby pomocny w wyborze przez Komisję ekspertów reprezentujących interesy w sposób umożliwiający zachowanie większej równowagi;

38.

wzywa Komisję, aby publikowała na swojej stronie internetowej wszystkie protokoły posiedzeń grup ekspertów wraz z opisem różnych przedstawianych opinii;

39.

wzywa Komisję do dopilnowania, by w ramach konsultacji rozpatrywano pytania otwarte, a nie pytania, których celem jest potwierdzenie obranych wcześniej kierunków polityki;

40.

uważa, że w ramach unijnego prawa wyborczego wewnątrzpartyjne nominacje kandydatów muszą mieć charakter demokratyczny, tajny i odbywać się przy wystarczającym udziale posłów, a osoby skazane prawomocnym wyrokiem za korupcję wymierzoną przeciwko interesom finansowym UE lub za korupcję mającą miejsce w jednym z państw członkowskich powinny utracić bierne prawo wyborcze na pewien okres odpowiadający wadze czynu; zwraca uwagę, że procedura wykluczenia została już wprowadzona w niektórych państwach członkowskich; uważa, że nowy instrument, taki jak dyrektywa, mógłby ustanowić wspólne minimalne standardy dla różnych praktyk i ram prawnych w poszczególnych państwach członkowskich w odniesieniu do wykluczenia z powodu korupcji;

41.

apeluje do Komisji o pójście za przykładem dobrych praktyk państw członkowskich przyjmujących ustawy o funkcji ministrów i o przedstawienie wniosku ustawodawczego ustanawiającego obowiązki i prawa komisarzy w zakresie przejrzystości, przy zastosowaniu procedury współdecyzji;

42.

domaga się, by decyzja dotycząca ustalenia wynagrodzeń komisarzy, w tym ich płac, którą od powstania Wspólnot Europejskich podejmowała wyłącznie Rada, była przyjmowana od tej pory w procedurze współdecyzji;

43.

zwraca uwagę, że w niektórych państwach członkowskich nie istnieją ustawy o funkcji ministra, zawierające zapis wykluczający możliwość posiadania lub współposiadania przedsiębiorstwa przez osobę pełniącą funkcję publiczną;

44.

dostrzega poważny konflikt interesów w tym, że przedsiębiorstwa tych osób pełniących funkcje publiczne w UE mogą występować o finansowanie z UE lub otrzymywać je jako podwykonawcy, a właściciel i pełniący funkcję publiczną jednocześnie sam ponosi odpowiedzialność za prawidłowe wykorzystywanie tych środków finansowych lub za jego kontrolowanie;

45.

domaga się, aby we wszystkich przyszłych unijnych przepisach dotyczących świadczeń Komisja umieszczała klauzulę, zgodnie z którą przedsiębiorstwa w państwach członkowskich i państwach trzecich będące własnością osób pełniących funkcje publiczne nie mogą występować o finansowanie z UE ani takiego finansowania otrzymywać;

46.

przypomina swój apel skierowany do Komisji i Rady w rezolucji z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów w latach 2014-2015 6 , w której:

Przejrzystość zewnętrznej reprezentacji UE i negocjacji prowadzonych przez UE

47.

przyjmuje z zadowoleniem najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które umacnia parlamentarne prawo do informacji dotyczących umów międzynarodowych, jak również zobowiązanie instytucji do wypełnienia postanowień zapisanych w ust. 40 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa, poprzez wynegocjowanie usprawnionej współpracy i wymiany informacji; odnotowuje, że negocjacje rozpoczęły się pod koniec 2016 r., i apeluje w związku z tym do Rady, Komisji i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, by faktycznie zaangażowały się w jak najszybsze wypracowanie porozumienia z Parlamentem w sprawie usprawnionej współpracy i wymiany informacji na wszystkich etapach prac nad umowami międzynarodowymi i dołożyły w tym celu wszelkich starań, gdyż przyczyniłoby się to do większej legitymacji i kontroli demokratycznej działalności zewnętrznej UE;

48.

odnotowuje, że mimo iż istnieje porozumienie o współpracy międzyinstytucjonalnej między Parlamentem a Komisją, to nie zawarto takiego porozumienia między Parlamentem a Radą;

49.

podkreśla niedawne, podjęte przez Komisję wysiłki w celu zwiększenia przejrzystości negocjacji handlowych; uważa jednak, że Rada i Komisja powinny jeszcze udoskonalić swoje metody pracy, aby lepiej współpracować z Parlamentem, jeśli chodzi o dostęp do dokumentów, udzielanie informacji i podejmowanie decyzji w odniesieniu do wszystkich kwestii i negocjacji dotyczących wspólnej polityki handlowej (np. informacje dotyczące negocjacji - w tym zakres i postępy negocjacji oraz mandaty negocjacyjne - charakter mieszany lub wyłączny umów handlowych i ich tymczasowe stosowanie, działania i decyzje podejmowane przez organy utworzone na mocy umów handlowych lub inwestycyjnych, posiedzenia ekspertów oraz akty delegowane i wykonawcze); w związku z powyższym wyraża ubolewanie, że Rada nie udostępniła posłom do Parlamentu Europejskiego i ogółowi społeczeństwa mandatów negocjacyjnych dotyczących wszystkich negocjowanych obecnie umów, ale z zadowoleniem przyjmuje fakt, że po roku negocjacji między Komisją a Parlamentem w sprawie dostępu do dokumentów związanych z negocjacjami na temat transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego (TTIP) nareszcie osiągnięto porozumienie operacyjne, w ramach którego wszyscy posłowie do PE uzyskali ten dostęp, dzięki czemu negocjacje w sprawie TTIP stały się bardziej przejrzyste niż kiedykolwiek; w związku z tym przyjmuje z zadowoleniem ambitny zamiar Dyrekcji Generalnej ds. Handlu Komisji Europejskiej wykorzystania obecnej inicjatywy na rzecz przejrzystości TTIP jako modelu dla wszystkich negocjacji handlowych, jak określono w strategii "Handel z korzyścią dla wszystkich" oraz zamiar wdrożenia takiego modelu;

50.

podkreśla, że - jak zauważył TSUE - konieczność zapewnienia przejrzystości wynika z demokratycznego charakteru rządów w UE oraz że w przypadku np. negocjacji handlowych, gdy opinia publiczna nie ma dostępu do informacji poufnych, muszą one być dostępne dla parlamentarzystów, którzy kontrolują politykę handlową w imieniu obywateli; uważa zatem, że Parlament bezwzględnie powinien mieć dostęp do informacji niejawnych, aby wykonywać uprawnienia kontrolne, dopełniając obowiązku właściwego postępowania z takimi informacjami; jest zdania, że powinny istnieć jasne kryteria opatrywania dokumentów klauzulą "niejawne", aby unikać niejednoznaczności i arbitralnych decyzji, a ponadto dokumenty powinno się odtajniać, gdy tylko przestanie istnieć potrzeba utajnienia; apeluje do Komisji o dokonywanie oceny, czy negocjowany dokument może zostać upubliczniony niezwłocznie po tym, jak został on wewnętrznie sfinalizowany; zwraca uwagę, że orzecznictwo TSUE wyraźnie stwierdza, że jeśli dokument pochodzący z instytucji UE jest objęty wyjątkiem dotyczącym prawa dostępu, dana instytucja musi wyraźnie wyjaśnić, dlaczego dostęp do tego dokumentu mógłby stanowić konkretne i faktyczne naruszenie interesu chronionego wyjątkiem, oraz że orzecznictwo to stwierdza, że ryzyko takiego naruszenia powinno dać się w rozsądny sposób przewidzieć, a nie być czysto hipotetyczne; wzywa Komisję do wdrożenia zaleceń Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z lipca 2014 r., ze szczególnym uwzględnieniem dostępu do dokumentów dotyczących wszystkich negocjacji, oraz do publikowania porządków obrad i protokołów posiedzeń z udziałem osób i organizacji objętych zakresem obowiązywania rejestru służącego przejrzystości; apeluje do Komisji o informowanie Parlamentu i opinii publicznej o wstępnych programach negocjacji jeszcze przed ich rozpoczęciem, a także o ostatecznych programach i sprawozdaniach już po zakończeniu negocjacji;

51.

uważa, że UE musi odgrywać wiodącą rolę, jeśli chodzi o zwiększanie przejrzystości negocjacji handlowych, nie tylko w odniesieniu do procesów dwustronnych, lecz także, w miarę możliwości, do procesów kilkustronnych i wielostronnych, przy nie mniejszej przejrzystości niż ta, która towarzyszy negocjacjom zorganizowanym w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO); podkreśla jednak, że Komisja musi również przekonać swoich partnerów negocjacyjnych do zwiększenia przejrzystości po ich stronie, aby upewnić się, że jest to proces wzajemny, w którym pozycja negocjacyjna UE nie jest zagrożona, oraz do uwzględnienia pożądanego poziomu przejrzystości przy określaniu zakresu negocjacji z potencjalnymi partnerami negocjacyjnymi; podkreśla, że większa przejrzystość leży w interesie wszystkich partnerów negocjacyjnych i interesariuszy UE na całym świecie oraz że może ona zwiększyć globalne wsparcie dla handlu opartego na zasadach;

52.

przypomina, jak ważne jest, by proces ustawodawczy w sprawie wspólnej polityki handlowej opierał się na statystykach unijnych zgodnych z postanowieniami art. 338 ust. 2 TFUE oraz na ocenach skutków i ocenach wpływu na zrównoważony rozwój spełniających najwyższe normy bezstronności i rzetelności, która to zasada powinna przyświecać wszelkim odpowiednim przeglądom w ramach realizowanej przez Komisję strategii "lepszego stanowienia prawa"; uważa, że oceny skutków dla każdego sektora zapewniłyby umowom handlowym UE wyższy poziom wiarygodności i prawomocności;

53.

przypomina swój apel skierowany do Komisji w rezolucji z dnia 12 kwietnia 2016 r. 7 o przygotowanie europejskiego kodeksu postępowania w kwestii przejrzystości, rzetelności i rozliczalności, który służyłby jako wytyczna działań przedstawicieli UE w organizacjach i organach międzynarodowych; apeluje o większą spójność i koordynację polityki w globalnych instytucjach poprzez wprowadzenie międzynarodowych standardów legitymacji demokratycznej, przejrzystości, rozliczalności i rzetelności; uważa, że UE powinna zracjonalizować i skodyfikować swoją reprezentację w międzynarodowych organizacjach i organach, aby zwiększyć przejrzystość, uczciwość i odpowiedzialność udziału Unii w tych organach, jej wpływ i propagowanie prawodawstwa, które przyjęła w wyniku procesu demokratycznego; wzywa do przyjęcia porozumienia międzyinstytucjonalnego w celu sformalizowania między przedstawicielami UE a Parlamentem dialogu, który należy zorganizować z udziałem Parlamentu Europejskiego w celu ustalenia wytycznych dotyczących przyjmowania i zapewnienia spójności europejskich stanowisk w okresie poprzedzającym najważniejsze rokowania międzynarodowe;

54.

uważa, że dane dotyczące budżetu i wydatków w UE powinny być przejrzyste i rozliczalne za pośrednictwem publikacji, w tym na poziomie państw członkowskich w odniesieniu do zarządzania dzielonego;

55.

uważa, że decyzje podejmowane w ramach posiedzeń Eurogrupy, Komitetu Ekonomiczno-Finansowego, "nieformalnych" posiedzeń Rady Ecofin i szczytów państw strefy euro muszą być w razie konieczności zinstytucjonalizowane, stać się przejrzyste i rozliczalne, w tym za sprawą publikacji porządków obrad i protokołów posiedzeń, w dążeniu do znalezienia równowagi między pożądaną przejrzystością a konieczną ochroną polityki finansowej, monetarnej lub ekonomicznej Unii bądź państw członkowskich;

56.

zwraca uwagę, że w 2014 r. zamkniętych zostało łącznie 40 spraw dotyczących personelu UE i członków instytucji; podkreśla, że liczba ta jest niewielka, co wskazuje, że nadużycia i korupcja nie są zjawiskami powszechnymi w instytucjach UE 8 ;

57.

podkreśla, że w 2014 r. najwięcej potencjalnych przypadków nadużyć, o których poinformował Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), dotyczyło wykorzystania europejskich funduszy strukturalnych (549 z 1 417 zarzutów); podkreśla, że w 2014 r. OLAF zalecił odzyskanie 476,5 mln EUR środków z funduszy strukturalnych; odnotowuje, że odpowiednie organy odzyskały kwotę 22,7 mln EUR w następstwie zaleceń OLAF przedstawionych w 2014 r.; apeluje do państw członkowskich o priorytetowe potraktowanie prawidłowego przyznania funduszy UE oraz o dołożenie wszelkich starań w celu odzyskania funduszy, które zostały niewłaściwie przyznane 9 ;

58.

apeluje do Komisji o przedstawienie rewizji tzw. sześciopaku i dwupaku w celu zapewnienia Parlamentowi większych uprawnień kontrolnych przy przyjmowaniu kluczowych dokumentów dotyczących europejskiego semestru, a w szczególności skutecznych środków zagwarantowania poszanowania zasady pomocniczości i proporcjonalności;

59.

apeluje do Eurogrupy o włączenie Parlamentu w monitorowanie wypełniania warunków umownych ustalonych z beneficjentami pomocy finansowej przyznanej w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności;

60.

z zadowoleniem odnosi się do prowadzonego przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich postępowania mającego wykazać, czy instytucje UE spełniają swe zobowiązania dotyczące wprowadzenia wewnętrznych zasad dotyczących sygnalizowania nieprawidłowości; wyraża ubolewanie w związku z ustaleniami Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zgodnie z którymi niektóre instytucje UE nie wdrożyły jeszcze należycie przepisów dotyczących ochrony osób zgłaszających zachowania nieetyczne; zwraca uwagę, że dotychczas takie przepisy przyjęły jedynie Parlament, Komisja, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Trybunał Obrachunkowy; apeluje o przeprowadzenie przez Parlament badania dotyczącego mechanizmu ochrony akredytowanych asystentów parlamentarnych w razie zgłoszenia przez nich zachowań nieetycznych;

61.

uważa, że skuteczna ochrona osób zgłaszających zachowania nieetyczne jest najważniejszym orężem w walce przeciwko korupcji i w związku z tym przypomina swój apel do Komisji z dnia 25 listopada 2015 r. 10 o przedstawienie do czerwca 2016 r. ram ustawodawczych UE w celu skutecznej ochrony "demaskatorów i innych tego typu osób" 11 , z uwzględnieniem oceny przepisów na szczeblu krajowym, aby zapewnić minimalne przepisy dotyczące osób zgłaszających zachowania nieetyczne;

62.

apeluje do Komisji o ścisłe stosowanie środków dotyczących uznaniowości i wykluczenia w odniesieniu do zamówień publicznych, z właściwymi kontrolami przeszłości przeprowadzanymi w każdym przypadku, jak również o stosowanie kryterium wykluczenia w celu wyłączania przedsiębiorstw w razie konfliktu interesów, co ma kluczowe znaczenie dla ochrony wiarygodności instytucji;

63.

uważa, że osoby zgłaszające nieetyczne zachowania zbyt często spotykały się z prześladowaniem raczej niż ze wsparciem, nawet w instytucjach UE; apeluje do Komisji o przedstawienie wniosku dotyczącego zmiany rozporządzenia w sprawie działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o dodanie do zakresu jego kompetencji funkcji punktu kontaktowego dla osób zgłaszających zachowania nieetyczne, które czują się ofiarami prześladowania; apeluje do Komisji o przedstawienie propozycji odpowiedniego zwiększenia budżetu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, aby umożliwić wprowadzenie w życie tego nowego zadania stanowiącego wyzwanie;

64.

apeluje, by UE jak najszybciej złożyła wniosek o członkostwo w Grupie Państw przeciwko Korupcji Rady Europy (GRECO) oraz aby Parlament Europejski był stale informowany o biegu nadanym temu wnioskowi o członkostwo; apeluje do Komisji o zawarcie w sprawozdaniu przeglądu największych problemów korupcyjnych w państwach członkowskich, zaleceń politycznych zmierzających do zaradzenia tym problemom, a także działań następczych, które powinny zostać podjęte przez Komisję, ze szczególnym uwzględnieniem szkodliwego wpływu działań korupcyjnych na funkcjonowanie rynku wewnętrznego;

65.

uważa, że osoby, które zostały skazane za korupcję prawomocnym wyrokiem w UE, lub przedsiębiorstwa prowadzone lub posiadane przez osoby, które dopuściły się korupcji lub sprzeniewierzenia środków publicznych w interesie swojego przedsiębiorstwa i zostały za to skazane prawomocnym wyrokiem, powinny przez okres co najmniej trzech lat mieć faktyczny zakaz zawierania umów w sprawie zamówień publicznych z Unią Europejską i zakaz otrzymywania funduszy UE; wzywa Komisję do wprowadzenia zmian w systemie prekluzji; podkreśla, że przedsiębiorstwa wykluczone przez Komisję z ubiegania się o fundusze UE powinny być automatycznie umieszczane w publicznym wykazie, aby lepiej chronić interesy finansowe UE i umożliwić opinii publicznej sprawowanie kontroli;

66.

zwraca uwagę, że odkąd w dniu 12 listopada 2008 r. Unia Europejska została zatwierdzoną stroną Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (UNCAC), nie uczestniczyła ona w mechanizmie wzajemnej oceny przewidzianym w ramach tej konwencji ani nie podjęła działań w celu dokonania samooceny tego, w jaki sposób wypełnia swoje obowiązki wynikające z konwencji; apeluje do Unii Europejskiej o wypełnienie spoczywających na niej obowiązków wynikających z UNCAC poprzez dokonanie samooceny tego, w jaki sposób wypełnia swoje obowiązki wynikające z konwencji oraz uczestniczy w mechanizmie wzajemnej oceny; apeluje do Komisji o jak najszybsze opublikowanie następnego sprawozdania o zwalczaniu korupcji w UE oraz o włączenie do niego rozdziału dotyczącego instytucji UE; apeluje do Komisji o przeprowadzenie zarówno na poziomie instytucji unijnych, jak i państw członkowskich dodatkowej analizy środowiska, w którym wdrażane są strategie polityczne, aby określić nieodłączne czynniki krytyczne, newralgiczne obszary i czynniki ryzyka sprzyjające korupcji;

67.

przypomina o swoim stanowisku z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zwalczania nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii za pośrednictwem prawa karnego 12 i apeluje o podjęcie szybkiej decyzji w tej kwestii;

68.

wzywa Komisję do analizy systemowych zabezpieczeń w celu uniknięcia konfliktu interesów w zakresie regulacji wyrobów przemysłowych i wdrażania polityki; wzywa Komisję do zajęcia się obecnym strukturalnym konfliktem interesów w zakresie publicznej oceny ryzyka objętych regulacjami wyrobów, a mianowicie sytuacją, w której ocena tych wyrobów opiera się w dużej mierze lub całkowicie na badaniach prowadzonych przez wnioskodawców lub opłacane przez nich podmioty trzecie i w której zbyt często nie zwraca się uwagi na wyniki badań niezależnych lub nawet odrzuca takie wyniki; uznaje, że producenci w dalszym ciągu powinni przedkładać wyniki badań, przy założeniu rozłożenia kosztów między duże firmy i MŚP w oparciu o ich względny udział rynkowy w celu zagwarantowania uczciwego działania w tym zakresie, jednak uważa, że osoby prowadzące ocenę powinny w pełnym zakresie uwzględniać na jej potrzeby niezależne badania naukowe, które zostały zrecenzowane przez innych ekspertów z branży; wzywa Komisję w szczególności do przeglądu swojego komunikatu z 2002 r. w sprawie ogólnych zasad i standardów prowadzenia konsultacji z zainteresowanymi stronami; w celu rozwiązania problemów wynikających z wybiórczego niedopuszczania do szerszego obiegu niekorzystnych wyników badań sugeruje, że warunkiem umożliwiającym uwzględnienie w procesie regulacyjnym i politycznym mogłaby być wcześniejsza rejestracja badań i prób naukowych, wraz z podaniem zakresu i spodziewanej daty ukończenia; podkreśla, w interesie rzetelnego i niezależnego doradztwa naukowego w zakresie opracowywania polityki, jak ważne jest przeznaczenie wystarczających zasobów na rozwój wewnętrznej eksperckiej wiedzy w wyspecjalizowanych agencjach UE, w tym w zakresie możliwości prowadzenia badań i prób oraz publikacji ich wyników, co poprawi atrakcyjność służby publicznej w zakresie doradztwa regulacyjnego bez przerywania kariery zawodowej naukowców na uczelni;

69.

wzywa Komisję do sporządzenia projektu rozporządzenia dotyczącego wszystkich agencji UE, na podstawie którego Parlamentowi przyznane zostaną uprawnienia w zakresie współdecydowania w procesie mianowania lub dymisji dyrektorów tych agencji oraz bezpośrednie prawo do zadawania im pytań i ich przesłuchiwania;

70.

zwraca uwagę na potrzebę zatrudniania niezależnych ekspertów w agencjach UE, a także położenia większego nacisku na eliminowanie konfliktów interesów w organach agencji; zwraca uwagę, że obecnie eksperci wielu agencji, w tym Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), nie otrzymują wynagrodzenia; apeluje o odpowiednie wynagradzanie ekspertów w agencjach regulacyjnych, którzy reprezentują na przykład organizacje niedochodowe i środowiska akademickie; podkreśla znaczenie przeznaczenia odpowiednich zasobów na rozwój wewnętrznej eksperckiej wiedzy w wyspecjalizowanych agencjach UE;

71.

apeluje do EFSA, Europejskiej Agencji Leków (EMA) i Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) o pilne przeanalizowanie ich polityki niezależności w celu wyraźnego zagwarantowania całkowitej niezależności do sektorów gospodarki, które regulują, oraz w celu uniknięcia wystąpienia konfliktu interesów między pracownikami tych agencji a ekspertami;

72.

wyraża poparcie dla parlamentów narodowych, które zapraszają komisarzy w celu zadawania im pytań;

73.

przypomina, że możliwość powoływania komisji śledczych jest nieodłączną cechą systemów parlamentarnych na całym świecie oraz że Traktat z Lizbony ustanawia specjalną procedurę ustawodawczą w celu przyjęcia rozporządzenia w sprawie uprawnień śledczych w art. 226 akapit 3 TFUE; podkreśla, że zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Parlament, Rada i Komisja muszą dojść do porozumienia w sprawie nowego rozporządzenia;

74.

wzywa do podjęcia szybkiej decyzji w sprawie wniosku Rady i Komisji z dnia 23 maja 2012 r. dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego w sprawie szczegółowych przepisów regulujących wykonywanie przez Parlament Europejski uprawnień śledczych 13 ;

75.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2017 r. w sprawie rozliczalności, przejrzystości i rzetelności w instytucjach UE (2015/2041(INI)).

Dz.U.UE.C.2018.337.120

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2017 r. w sprawie rozliczalności, przejrzystości i rzetelności w instytucjach UE (2015/2041(INI))