Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 października 2019 r. w sprawie projektu decyzji wykonawczej Komisji dotyczącej odnowienia zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1829/2003, produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12 (ACS-GMOO5-3), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (D062417/04 - 2019/2828(RSP)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2021.202.15

Akt nienormatywny

Wersja od: 28 maja 2021 r.

Sprzeciw na podstawie art. 112 Regulaminu: Genetycznie zmodyfikowana soja A2704-12 (ACSGM005-3)

P9_TA(2019)0029

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 października 2019 r. w sprawie projektu decyzji wykonawczej Komisji dotyczącej odnowienia zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1829/2003, produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12 (ACS-GM005-3), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (D062417/04 - 2019/2828(RSP))

(2021/C 202/04)

Parlament Europejski,

– uwzględniając projekt decyzji wykonawczej Komisji dotyczącej odnowienia zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1829/2003, produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12 (ACS-GM005-3), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (D062417/04,

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1829/2003 z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy ¹ , w szczególności jego art. 11 ust. 3 i art. 23 ust. 3,

– uwzględniając fakt, że Stały Komitet ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt, o którym mowa w art. 35 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, nie wydał opinii w wyniku głosowania 11 czerwca 2019 r., oraz że komitet odwoławczy w głosowaniu 12 lipca 2019 r. ponownie nie wydał opinii,

– uwzględniając art. 11 i 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję ² ,

– uwzględniając opinię Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 29 listopada 2018 r., opublikowaną 14 stycznia 2019 r. ³ ,

– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje zawierające sprzeciw wobec zatwierdzania organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) ⁴ ,

– uwzględniając projekt rezolucji Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,

– uwzględniając art. 112 ust. 2 i 3 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że decyzją Komisji 2008/730/WE ⁵  zezwolono na wprowadzenie do obrotu żywności i paszy zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12, składających się z niej lub z niej wyprodukowanych ("soja A2704-12"); mając na uwadze, że zezwolenie obejmuje również wprowadzenie do obrotu produktów innych niż żywność i pasze, zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12 lub składających się z niej, dla takich samych zastosowań jak każda inna soja, z wyjątkiem uprawy;

B. mając na uwadze, że 29 sierpnia 2017 r. przedsiębiorstwo Bayer CropScience AG, posiadacz zezwolenia, złożyło do Komisji wniosek, zgodnie z art. 11 i 23 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, o odnowienie tego zezwolenia (wniosek o odnowienie);

C. mając na uwadze, że 29 listopada 2018 r. EFSA wydała pozytywną opinię w sprawie wniosku o odnowienie, opublikowaną 14 stycznia 2019 r. ⁶ ;

D. mając na uwadze, że soję A2704-12 opracowano dla uzyskania tolerancji na herbicydy na bazie glufosynatu amonowego; mając na uwadze, że tolerancję na te herbicydy osiąga się dzięki ekspresji białka acetyltransferazy fosfinotrycyny (PAT) ⁷ ;

Herbicydy uzupełniające

E. mając na uwadze, że z szeregu badań wynika, iż uprawa roślin zmodyfikowanych genetycznie tolerujących herbicydy prowadzi do częstszego stosowania tych herbicydów ⁸ ; mając na uwadze, że w konsekwencji należy się spodziewać, iż uprawy soi A2704-12 będą narażone na wyższe i powtarzające się dawki glufosynatu, co może doprowadzić do zwiększenia ilości pozostałości w zbiorach;

F. mając na uwadze, że w ramach ostatniego wieloletniego skoordynowanego unijnego programu kontroli (na lata 2020, 2021 i 2022) ⁹  państwa członkowskie nie mają obowiązku pomiaru pozostałości glufosynatu w importowanej soi; mając na uwadze, że nie można wykluczyć, iż soja A2704-12 lub produkty z niej otrzymane do celów spożywczych i pasz przekroczą unijne najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości, które wprowadzono w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów;

G. mając na uwadze, że glufosynat sklasyfikowano jako substancję działającą toksycznie na rozrodczość (kategoria 1B wg Europejskiej Agencji Chemikaliów), a zatem spełnia on kryteria wykluczające ustanowione w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 ¹⁰ ; mając na uwadze, że zezwolenie na stosowanie glufosynatu w Unii wygasło 31 lipca 2018 r. ¹¹ ;

H. mając na uwadze, że w roślinach zmodyfikowanych genetycznie sposób, w jaki herbicydy uzupełniające są rozkładane przez roślinę, oraz skład, a tym samym toksyczność produktów rozpadu (metabolitów), mogą wynikać z samej modyfikacji genetycznej ¹² ;

I. mając na uwadze, że ocenę pozostałości herbicydów i ich metabolitów na roślinach zmodyfikowanych genetycznie uznaje się za niewchodzącą w zakres kompetencji panelu EFSA ds. organizmów modyfikowanych genetycznie;

Uwagi państw członkowskich

J. mając na uwadze, że podczas trzymiesięcznego okresu konsultacji państwa członkowskie zgłosiły EFSA wiele krytycznych uwag ¹³ ; mając na uwadze, że najbardziej krytyczne uwagi dotyczyły niemożności dokonania właściwej oceny ryzyka związanego ze stosowaniem soi A2704-12 w żywności i paszy w związku z niewystarczającą liczbą i różnorodnością badań terenowych, ogólnym brakiem danych na temat pozostałości glufosynatu oraz brakiem jakichkolwiek badań toksyczności przewlekłej lub podprzewlekłej; mając na uwadze, że kilka państw członkowskich zauważyło, iż plan monitorowania środowiska nie jest zgodny ani z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE ¹⁴  i odpowiednimi wytycznymi, ani z wytycznymi EFSA w sprawie monitorowania środowiska po wprowadzeniu do obrotu (2011); mając na uwadze, że kilka państw członkowskich wyraziło zaniepokojenie wpływem uprawy soi A2704-12 na różnorodność biologiczną i zdrowie publiczne w krajach będących producentami i w państwach wywozu;

K. mając na uwadze, że w niezależnym badaniu stwierdzono, iż ocena ryzyka przeprowadzona przez EFSA jest nie do przyjęcia w obecnej formie ¹⁵ , gdyż nie wskazano w niej luk w wiedzy i niewiadomych ani nie dokonano właściwej oceny ogólnego bezpieczeństwa i potencjalnej toksyczności soi A2704-12; mając na uwadze, że w badaniu stwierdzono, iż EFSA nie uwzględniła zmian, które zaszły w okresie dziesięciu lat od wydania pierwotnego zezwolenia dotyczącego soi A2704-12, w odniesieniu do warunków agronomicznych, w których uprawiane są nasiona soi odporne na herbicydy, na przykład rosnącej liczby problemów związanych z odpornością chwastów na herbicydy, która wymaga stosowania coraz większej ilości herbicydów;

Utrzymanie zobowiązań międzynarodowych Unii

L. mając na uwadze, że rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 stanowi, iż genetycznie zmodyfikowana żywność lub pasza nie mogą wywierać szkodliwych skutków na zdrowie ludzi i zwierząt ani na środowisko naturalne, oraz wymaga, by przy sporządzaniu decyzji Komisja brała pod uwagę wszelkie istotne przepisy prawa unijnego oraz inne uzasadnione czynniki istotne dla przedmiotowej sprawy; mając na uwadze, że te uzasadnione czynniki powinny obejmować zobowiązania Unii w odniesieniu do celów zrównoważonego rozwoju ONZ, porozumienia klimatycznego z Paryża oraz Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej;

M. mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca Narodów Zjednoczonych ds. prawa do pożywienia w swoim niedawnym sprawozdaniu stwierdził, iż zwłaszcza w krajach rozwijających się niebezpieczne pestycydy mają katastrofalny wpływ na zdrowie oraz potęgują ryzyko naruszania praw człowieka w przypadku rolników, pracowników rolnych, społeczności zamieszkujących w sąsiedztwie gruntów rolnych, ludów tubylczych, kobiet ciężarnych i dzieci ¹⁶ ; mając na uwadze, że w ramach celu zrównoważonego rozwoju nr 3.9 dąży się do znacznego obniżenia do 2030 r. liczby przypadków śmiertelnych i chorób, których przyczyną są niebezpieczne substancje chemiczne oraz zanieczyszczenie i zatrucie powietrza, wody i gleby ¹⁷ ;

N. mając na uwadze, że wylesianie to jedna z głównych przyczyn zanikania różnorodności biologicznej; mając na uwadze, że emisje pochodzące z użytkowania gruntów i zmiany użytkowania gruntów, przeważnie z powodu wylesiania, to druga po spalaniu paliw kopalnych najważniejsza przyczyna zmiany klimatu ¹⁸ ; mając na uwadze, że w porozumieniu paryskim i w globalnym strategicznym planie na rzecz różnorodności biologicznej na lata 2011-2020, w tym również w celach z Aichi przyjętych na mocy Konwencji o różnorodności biologicznej, promuje się zrównoważone zarządzanie lasami oraz ich ochronę i odnowę ¹⁹ ;

O. mając na uwadze, że cel zrównoważonego rozwoju nr 15 obejmuje powstrzymanie wylesiania do 2020 r. ²⁰ ; mając na uwadze, że lasy odgrywają wielofunkcyjną rolę, dzięki której sprzyjają realizacji większości celów zrównoważonego rozwoju ²¹ ;

P. mając na uwadze, że produkcja soi jest najważniejszą przyczyną wylesiania w dorzeczu Amazonki, w regionie Cerrado i na równinie Gran Chaco w Ameryce Południowej; mając na uwadze, że 97 % soi uprawianej w Brazylii i 100 % soi uprawianej w Argentynie to soja zmodyfikowana genetycznie ²² ; mając na uwadze, że nasiono soi A2704-12 jest dopuszczone do uprawy m.in. w Brazylii i Argentynie ²³ ;

Q. mając na uwadze, że pod względem wielkości Unia Europejska jest drugim na świecie importerem soi, a większość soi przywożonej do Unii przeznacza się na materiał paszowy; mając na uwadze, że z analiz Komisji wynika, iż już od dawna soja jest w Unii najważniejszym czynnikiem przyczyniającym się do wylesiania na świecie i do powstawania związanych z tym emisji, a tym samym odpowiada niemal w połowie za zjawisko wylesiania, czego odzwierciedleniem jest całkowity przywóz towarów do Unii ²⁴ ;

R. mając na uwadze, że dziewięć nasion soi zmodyfikowanych genetycznie, które dopuszczono do uprawy w Brazylii, ma już pozwolenie na przywóz do Unii jako żywność i pasza; mając ponadto na uwadze, że nie wydano jeszcze pozwolenia na przywóz do Unii w charakterze żywności i paszy trzech nasion soi zmodyfikowanej genetycznie, które są dopuszczone do uprawy w Brazylii, w tym nasienia soi A2704-12 ²⁵ ;

S. mając na uwadze, że niedawne ogólnounijne badania wykazały, iż zdaniem prawie 90 % respondentów potrzebne są nowe przepisy prawne gwarantujące, że produkty sprzedawane w Unii nie będą się przyczyniać do wylesiania na świecie ²⁶ ;

Niedemokratyczna procedura

T. mając na uwadze, że ani głosowanie przeprowadzone 11 czerwca 2019 r. w Stałym Komitecie ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt, o którym mowa w art. 35 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, ani głosowanie przeprowadzone 12 lipca 2019 r. w komitecie odwoławczym nie doprowadziło do wydania opinii, co oznacza, że zezwolenie nie uzyskało poparcia kwalifikowanej większości państw członkowskich;

U. mając na uwadze, że zarówno w uzasadnieniu przedłożonego w dniu 22 kwietnia 2015 r. wniosku ustawodawczego zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 w odniesieniu do umożliwienia państwom członkowskim ograniczenia lub zakazu stosowania genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy na swoim terytorium, jak i w uzasadnieniu przedłożonego w dniu 14 lutego 2017 r. wniosku ustawodawczego zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 182/2011 Komisja wyraziła ubolewanie w związku z faktem, że od czasu wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 decyzje zatwierdzające są przyjmowane przez Komisję bez poparcia w formie opinii komitetów z państw członkowskich oraz że odsyłanie dokumentacji do Komisji w celu podjęcia ostatecznej decyzji, zdecydowanie stanowiące wyjątek w całej procedurze, stało się normą w przypadku podejmowania decyzji w sprawie zatwierdzania genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy; mając na uwadze, że praktyka ta została kilkakrotnie uznana za niedemokratyczną przez przewodniczącego Komisji ²⁷ ;

V. mając na uwadze, że w trakcie ósmej kadencji Parlament przyjął rezolucje, w których sprzeciwił się wprowadzaniu do obrotu organizmów zmodyfikowanych genetycznie z przeznaczeniem na żywność i paszę (33 rezolucje) oraz uprawie organizmów zmodyfikowanych genetycznie w Unii (trzy rezolucje); mając na uwadze, że większość kwalifikowana państw członkowskich nie opowiedziała się za zatwierdzeniem żadnego z tych organizmów zmodyfikowanych genetycznie; mając na uwadze, że mimo uznania przez Komisję braków demokratycznych, braku poparcia ze strony państw członkowskich i zastrzeżeń Parlamentu Komisja nadal wydaje zezwolenia na organizmy zmodyfikowane genetycznie, choć nie jest do tego prawnie zobowiązana;

1. uważa, że projekt decyzji wykonawczej Komisji przekracza uprawnienia wykonawcze przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 1829/2003;

2. uważa, że projekt decyzji wykonawczej Komisji jest niespójny z prawem Unii, gdyż nie odpowiada celowi rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 zakładającemu - zgodnie z zasadami ogólnymi określonymi przez Parlament Europejski i Radę w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002 ²⁸  - stworzenie podstawy do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony życia i zdrowia ludzkiego, zdrowia i dobrostanu zwierząt, środowiska naturalnego oraz interesów konsumentów w związku z genetycznie zmodyfikowaną żywnością i paszą, przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznego funkcjonowania rynku wewnętrznego;

3. wzywa Komisję do wycofania projektu decyzji wykonawczej;

4. ponownie podkreśla, że zobowiązał się do przyspieszenia prac nad wnioskiem Komisji w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 182/2011; apeluje do Rady, aby w trybie pilnym kontynuowała prace nad tym wnioskiem Komisji;

5. wzywa Komisję do zawieszenia wszelkich decyzji wykonawczych dotyczących wniosków o zezwolenie dotyczące organizmów zmodyfikowanych genetycznie do czasu zmiany procedury zatwierdzania w sposób pozwalający wyeliminować niedociągnięcia obecnej procedury, która okazała się nieodpowiednia;

6. apeluje do Komisji, by wycofywała wnioski w sprawie zezwoleń dotyczących organizmów zmodyfikowanych genetycznie, czy to z przeznaczeniem do uprawy, czy na żywność i paszę, jeżeli Stały Komitet ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt nie wyda opinii;

7. wzywa Komisję, aby nie zatwierdzała żadnych zmodyfikowanych genetycznie roślin tolerujących herbicydy bez przeprowadzenia pełnej oceny pozostałości pochodzących z oprysków herbicydami uzupełniającymi, oceny ich metabolitów i oceny komercyjnych form użytkowych stosowanych w krajach uprawy;

8. wzywa Komisję, aby w pełni uwzględniała ocenę ryzyka stosowania herbicydów uzupełniających i ryzyka ich pozostałości w ocenie ryzyka zmodyfikowanych genetycznie roślin tolerujących herbicydy, niezależnie od tego, czy dana roślina zmodyfikowana genetycznie jest przeznaczona do uprawy w Unii, czy też ma być importowana do Unii z przeznaczeniem na żywność i paszę;

9. apeluje do Komisji, by nie zezwalała na przywóz, z przeznaczeniem na żywność lub paszę, jakichkolwiek genetycznie zmodyfikowanych roślin uodpornionych na herbicyd niedopuszczony do stosowania w Unii, w tym przypadku glufosynat;

10. przypomina, że cele zrównoważonego rozwoju można będzie osiągnąć tylko wtedy, gdy łańcuchy dostaw staną się zrównoważone, a między strategiami politycznymi powstanie synergia ²⁹ ;

11. ponownie podkreśla zaniepokojenie faktem, że znaczne uzależnienie Unii od przywozu materiału paszowego w formie nasion soi jest przyczyną wylesiania w państwach trzecich ³⁰ ;

12. apeluje do Komisji o niewydawane pozwoleń na przywóz nasion soi zmodyfikowanej genetycznie, chyba że udowodniono, iż ich uprawa nie przyczyniła się do wylesiania;

13. apeluje do Komisji o dokonanie przeglądu wszystkich aktualnych pozwoleń dotyczących soi zmodyfikowanej genetycznie w świetle międzynarodowych zobowiązań Unii, w tym również porozumienia paryskiego, Konwencji o różnorodności biologicznej i celów zrównoważonego rozwoju;

14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

¹ Dz.U. L 268 z 18.10.2003, s. 1.

² Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13.

³ Opinia naukowa pt. "Assessment of genetically modified soybean A2704-12 for renewal of authorisation under Regulation (EC) No 1829/2003 (application EFSA-GMO-RX-009)" [Ocena genetycznie zmodyfikowanej soi A2704-12 na potrzeby odnowienia zezwolenia na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 (wniosek EFSA-GMO-RX-009)], Dziennik EFSA; 2019; 17(1):5523, https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2019.5523

⁴ W trakcie ósmej kadencji Parlament przyjął 36 rezolucji zawierających sprzeciw wobec zatwierdzania organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

⁵ Decyzja Komisji 2008/730/WE z dnia 8 września 2008 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1829/2003 produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję A2704-12 (ACS-GM005-3), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (Dz.U. L 247 z 16.9.2008, s. 50).

⁶ Dziennik EFSA 2019; 17(1):5523.

⁷ "Opinion of the Scientific Panel on genetically modified organisms (GMO) on an application (Reference EFSA-GMO-NL-2005-18) for the placing on the market of the glufosinate tolerant soybean A2704-12, for food and feed uses, import and processing under Regulation (EC) No 1829/2003 from Bayer CropScience" [Opinia panelu ds. organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) dotycząca wniosku przedłożonego na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 przez przedsiębiorstwo Bayer CropScience (nr ref. EFSA-GMO-NL-2005-18) o wydanie zezwolenia na wprowadzenie do obrotu soi A2704-12 odpornej na glufosynat, z przeznaczeniem na żywność i pasze, oraz na jej przywóz i przetwarzanie], Dziennik EFSA (2007) 524, s. 1. https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2007.524

⁸ Zob. na przykład S. Bonny, "Genetically Modified Herbicide-Tolerant Crops, Weeds, and Herbicides: Overview and Impact" [Rośliny, chwasty i herbicydy zmodyfikowane genetycznie tolerujące herbicydy - przegląd i wpływ], Environmental Management, styczeń 2016, 57(1): 31-48, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26296738 oraz Charles M. Benbrook, "Impacts of genetically engineered crops on pesticide use in the U.S. - the first sixteen years" [Wpływ zmodyfikowanych genetycznie upraw na stosowanie pestycydów w USA - pierwsze szesnaście lat], Environmental Sciences Europe; tom 24, numer artykułu: 24 (2012), https://enveurope.springeropen.com/articles/10.1186/2190-4715-24-24.

⁹ Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/533 z dnia 28 marca 2019 r. dotyczące wieloletniego skoordynowanego unijnego programu kontroli na lata 2020, 2021 i 2022, mającego na celu zapewnienie zgodności z najwyższymi dopuszczalnymi poziomami pozostałości pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na jej powierzchni, a także mającego na celu ocenę narażenia konsumenta na te pozostałości (Dz.U. L 88 z 29.3.2019, s. 28).

¹⁰ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz.U. L 309 z 24.11.2009, s. 1).

¹¹ https://ec.europa.eu/food/plant/pesticides/eu-pesticides-database/public/?event=activesubstance.detail&language=EN&selectedID=1436

¹² Według EFSA ma to miejsce na przykład wtedy, kiedy herbicydem uzupełniającym jest glifosat: "Review of the existing maximum residue levels for glyphosate according to Article 12 of Regulation (EC) No 396/2005" [Przegląd EFSA dotyczący obecnych najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości glifosatu zgodnie z art. 12 rozporządzenia (WE) nr 396/2005], 2018, s. 12, https://www.efsa.europa.eu/fr/efsajournal/pub/5263.

¹³ Załącznik G - uwagi państw członkowskich: http://registerofquestions.efsa.europa.eu/roqFrontend/questionLoader?question=EFSA-Q-2018-00992

¹⁴ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG (Dz.U. L 106 z 17.4.2001, s. 1).

¹⁵ "Testbiotech comment on the EFSA assessment of genetically engineered soybean A2704-12 for renewal" [Komentarz Testbiotechu dotyczący oceny EFSA w sprawie genetycznie zmodyfikowanej soi A2704-12 na potrzeby odnowienia zezwolenia] https://www.testbiotech.org/en/content/testbiotech-comment-soybean-a2704-12-renewal

¹⁶ https://www.ohchr.org/EN/Issues/Environment/ToxicWastes/Pages/Pesticidesrighttofood.aspx

¹⁷ https://www.un.org/sustainabledevelopment/health/

¹⁸ Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 23 lipca 2019 r. pt. "Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów" (COM(2019)0352), s. 1.

¹⁹ Tamże, s. 2.

²⁰ Zob. cel nr 15.2: https://www.un.org/sustainabledevelopment/biodiversity/

²¹ COM(2019)0352, s. 2.

²² Międzynarodowy Instytut Propagowania Upraw Biotechnologicznych (ISAAA) (2017), "Global status of commercialized biotech/GM crops in 2017" [Sytuacja w zakresie komercyjnych upraw biotechnologicznych i genetycznie zmodyfikowanych na świecie w 2017 r.], komunikat ISAAA nr 53, s. 16 i 21. http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/53/download/isaaa- brief-53-2017.pdf

²³ https://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/event/default.asp?EventID=161

²⁴ Techniczne sprawozdanie Komisji Europejskiej 2013-063 pt. "Wpływ konsumpcji UE na wylesianie - kompleksowa ocena wpływu konsumpcji UE na wylesianie" (2013), s. 23-24, http://ec.europa.eu/environment/forests/pdf/1.%20Report%20analysis%20°f% 20impact.pdf. W latach 1990-2008 Unia importowała produkty z upraw rolnych i hodowli zwierząt gospodarskich odpowiadające wylesieniu powierzchni o wielkości 90 tys. km kwadratowych. Na produkty z upraw rolnych przypadły 74 tys. km kwadratowych (82 %), przy czym najważniejszą rolę odegrały tu rośliny oleiste (52 tys. km kwadratowych). Udział nasion soi i makuchów sojowych wyniósł 82 % (42,6 tys. km kwadratowych), co w przeliczeniu na całkowity przywóz do Unii jest równoznaczne z 47 % obszarów wylesionych uwzględnionych w konsumpcji.

²⁵ Dane te pochodzą z zestawienia bazy danych Międzynarodowego Instytutu Propagowania Upraw Biotechnologicznych, zawierającej informacje o zatwierdzaniu modyfikacji genetycznych (https://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/approvedeventsin/ default.asp?CountryID=BR&Country=Brazil), z unijnym rejestrem żywności i paszy zmodyfikowanej genetycznie (https://ec.europa. eu/food/plant/gmo/eu_register_en) (dostęp we wrześniu 2019 r.).

²⁶ https://www.fern.org/news-resources/press-release-87-per-cent-of-europeans-support-new-laws-to-combat-global-deforestation-new-poll-shows-1963/

²⁷ Zob. np. przemówienie inauguracyjne wygłoszone na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego, włączone do wytycznych politycznych dla kolejnej Komisji Europejskiej (Strasburg, dnia 15 lipca 2014 r.), lub orędzie o stanie Unii z 2016 r. (Strasburg, dnia 14 września 2016 r.).

²⁸ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 1.2.2002, s. 1).

²⁹ Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 11 września 2018 r. w sprawie przejrzystego i odpowiedzialnego zarządzania zasobami naturalnymi w krajach rozwijających się - kwestia lasów (teksty przyjęte, P8_TA(2018)0333), pkt 67.

³⁰ Tamże.