Piąte Światowe Forum Wody w Stambule w dniach 16-22 marca 2009 r.
Dz.U.UE.C.2010.87E.157
Akt nienormatywnyP6_TA(2009)0137
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie wody, w perspektywie Piątego Światowego Forum Wody, które odbędzie się w Stambule w dniach od 16 do 22 marca 2009 r.
(2010/C 87 E/31)
(Dz.U.UE C z dnia 1 kwietnia 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając oświadczenia ministerialne z czterech pierwszych światowych forów wody, które odbyły się w Marrakeszu (1997 r.), Hadze (2000 r.), Kioto (2003 r.) i Meksyku (2006 r.),
– uwzględniając oświadczenie z konferencji dublińskiej w sprawie wody w perspektywie trwałego rozwoju (1992 r.), zalecające wdrożenie zintegrowanego gospodarowania wodą w uznaniu wartości wody we wszystkich dziedzinach jej zastosowania oraz wprowadzające zasadę taryfikacji wody,
– uwzględniając rezolucję A/RES/58/217 Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w której ogłoszono okres 2005-2015 Międzynarodową Dekadą Działań na rzecz Wody, a dzień 22 marca corocznym Światowym Dniem Wody,
– uwzględniając deklarację ministerialną z Międzynarodowej Konferencji nt. Wody, która odbyła się w Bonn w 2001 r., podkreślającą pilną potrzebę zdobywania nowych funduszy od wszystkich potencjalnych kategorii inwestorów oraz konieczność uzupełniania publicznego finansowania wody wkładem kapitału prywatnego przy równoczesnym zachęcaniu do działań na szczeblu lokalnym,
– uwzględniając konferencję z Monterrey z 2002 r., która wprowadziła koncepcję światowego partnerstwa na rzecz wody, polegającego na prowadzeniu wieloaspektowego dialogu między równymi partnerami, rozszerzonego również na przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i społeczeństwo obywatelskie, którą to inicjatywę podjęło Nowe Partnerstwo na rzecz Rozwoju Afryki (NEPAD) i szczyt G8 w Genui w 2001 r. oraz Forum na rzecz Partnerstwa z Afryką w 2003 r.,
– uwzględniając konwencję między Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjętą w Helsinkach w 1992 r., która weszła w życie w 1996 r. i stworzyła ramy prawne współpracy regionalnej w dziedzinie ochrony i użytkowania transgranicznych cieków wodnych i jezior międzynarodowych,
– uwzględniając światowy milenijny szczyt ONZ (Nowy Jork, od 6 do 8 września 2000 r.), na którym opracowano milenijne cele rozwoju, przewidujące zmniejszenie o połowę odsetka ludności niemającej stałego dostępu do wody pitnej do roku 2015,
– uwzględniając Kartę z Saragossy z 2008 r. "Nowa całościowa wizja dotycząca wody" oraz zalecenia "Water Tribune" przyjęte w dniu 14 września 2008 r., w dniu zamknięcia Światowej wystawy w Saragossie przesłane Sekretarzowi Generalnemu ONZ,
– uwzględniając drugie światowe sprawozdanie ONZ w sprawie zarządzania zasobami wodnymi, pt. "Woda, nasza wspólna odpowiedzialność", opublikowane w 2006 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie strategii rynku wewnętrznego i priorytetów na lata 2003-2006, której ust. 5 stanowi, że woda stanowi wspólne dobro ludzkości i dlatego gospodarka zasobami wodnymi nie powinna podlegać zasadom rynku wewnętrznego(1),
– uwzględniając przygotowany przez UNDP Raport o rozwoju społecznym w 2006 r., zatytułowany "Woda: między władzą a ubóstwem, w którym wspomniana agencja" ONZ wykazała, że to ubóstwo, a nie fizyczny niedobór wody jest główną przyczyną braku dostępu do wody dla ponad miliarda osób;
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie samorządów lokalnych i współpracy na rzecz rozwoju(2),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie Czwartego Światowego Forum Wodnego w Meksyku (16-22 marca 2006 r.)(3),
– uwzględniając istotne inicjatywy europejskiego społeczeństwa obywatelskiego dotyczące wody i prawa dostępu do wody pitnej dla wszystkich ludzi, które zorganizowano w Parlamencie Europejskim, zwłaszcza Światowe Zgromadzenie Wybranych Przedstawicieli i Obywateli na rzecz Wody (od 18 do 20 marca 2007 r.) i "Czyńmy Pokój dzięki Wodzie" (12 i 13 lutego 2009 r.) oraz dyskusję na temat Memorandum na rzecz Światowego protokołu w sprawie wody;
– uwzględniając skierowane do Komisji pytanie ustne B6-0113/2009 w sprawie Piątego Światowego Forum Wody w Stambule w dniach 16-22 marca 2009 r.,
– uwzględniając art. 108 ust. 5 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że brak wody i kanalizacji jest przyczyną 8 milionów zgonów rocznie, że ponad miliard osób nie ma łatwego dostępu do wody pitnej za przystępną cenę i że prawie dwa i pół miliarda osób nie posiada żadnych urządzeń kanalizacyjnych,
B. mając na uwadze, że 2,8 miliarda osób żyje w miejscach dotkniętych deficytem wody i że do 2030 r. liczba ta wzrośnie do 3,9 miliarda,
C. mając na uwadze, że uboga ludność jest najbardziej narażona na skutki zmian klimatycznych, a zarazem ma najmniejszą zdolność dostosowania się do nich,
D. mając na uwadze, że ponadnarodowy przemysł rolniczy jest największym konsumentem słodkiej wody na świecie (70 % światowego zużycia), którą otrzymuje za śmieszną cenę, oraz że nadmierna eksploatacja zasobów wodnych doprowadziła do zaostrzenia i rozszerzenia się procesu zanieczyszczania wód i powszechnego niszczenia gleby, co jest przyczyną coraz częstszych susz, przybierających coraz bardziej strukturalny charakter,
E. mając na uwadze, że usługi związane z korzystaniem z wody i z racjonalnym gospodarowaniem nią powinny wyznaczać poziom cen uniemożliwiający nadmierną eksploatację zasobów przez niektóre sektory, a umożliwiający inwestowanie w utrzymanie i poprawę infrastruktury, w połączeniu ze środkami towarzyszącymi pozwalającymi zagwarantować sprawiedliwą dystrybucję wody i ze wsparciem rządowym dla ubogich rodzin, by mogły one płacić za wodę zaspokajającą ich podstawowe potrzeby,
F. mając na uwadze, że całościowe dotacje do wody, prowadzące do ustalenia się sztucznie niskiego poziomu cen, prowadzą do nadmiernej eksploatacji zasobów przez niektóre sektory i są jedną z głównych przyczyn niedostatku wody,
G. mając na uwadze, że dystrybucję wody charakteryzują ogromne nierówności, chociaż dostęp do wody powinien być podstawowym i powszechnym prawem, a najodpowiedniejszy szczebel decydowania o dystrybucji wody i zarządzaniu nią to szczebel lokalny,
H. mając na uwadze, że liberalizacja i deregulacja dystrybucji wody w krajach rozwijających się, zwłaszcza najsłabiej rozwiniętych, może - wobec braku solidnych ram prawnych przy wprowadzaniu tychże środków - prowadzić do wzrostu cen dotykającego najuboższych i ograniczającego ich dostęp do wody,
I. mając natomiast na uwadze, że partnerstwo publiczno-prywatne, które musi łączyć rygorystyczne i przejrzyste przepisy z własnością publiczną i prywatnymi inwestycjami, musi być ukierunkowane na poprawę dostępu do wody i kanalizacji dla wszystkich oraz na rentowniejsze korzystanie z nich,
J. mając na uwadze, że główne przeszkody w skutecznym gospodarowaniu wodą to: przyznawanie wodzie niskiego priorytetu pod względem politycznym i finansowym, złe zarządzanie, niedostateczne ramy prawne, brak przejrzystości przy negocjowaniu umów i udzielaniu zamówień, korupcja i brak debaty na temat wysokości taryf,
K. mając na uwadze, że według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OCDE) odsetek oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) przeznaczonej na wodę i kanalizację stanowi zaledwie 9 % ODA dwustronnej i 4,5 % ODA wielostronnej, a przy tym jest ona źle rozdzielana, gdyż kraje najsłabiej rozwinięte otrzymały tylko 24 % funduszy, chociaż to one mają największe potrzeby,
L. mając na uwadze, że Światowe Forum Wody, zbierające się co trzy lata, to miejsce debaty i ukierunkowywania światowych decyzji politycznych dotyczących gospodarowania wodą i zasobami wodnymi, a także ubolewając, że jak dotąd w niewielkim stopniu włączano działania Światowego Forum Wody w prace ONZ,
1. oświadcza, że woda to wspólne dobro należące do całej ludzkości i że dostęp do niej powinien być podstawowym i powszechnym prawem; wzywa do podjęcia wszelkich wysiłków niezbędnych, by do 2015 r. zapewnić najuboższej ludności dostęp do wody;
2. oświadcza, że woda, uznawana za dobro publiczne, powinna podlegać kontroli publicznej, bez względu na to, czy sektor prywatny gospodaruje nią częściowo lub w całości bądź nie gospodaruje nią wcale;
3. podkreśla, że każda polityka gospodarowania wodą musi obejmować również ochronę zdrowia publicznego i środowiska i że Światowe Forum Wody powinno w sposób demokratyczny, partycypacyjny i oparty na kompromisie przyczynić się do opracowania strategii zachęcających do takiego rozwoju gospodarczego i rolnego, który zapewni wysoki poziom jakości wody;
4. domaga się zaniechania stosowania systemów dotacji całościowych do dystrybucji wody, osłabiających zachęty do wydajnego gospodarowania wodą i powodujących nadmierną eksploatację zasobów, by uzyskać fundusze na dotacje ukierunkowane, zwłaszcza dla ludności ubogiej i wiejskiej, przeznaczone na umożliwienie dostępu wszystkim dostępu do wody po przystępnych cenach;
5. podkreśla znaczenie tworzenia organów wspólnego gospodarowania wodą w krajach leżących nad tym samym zbiornikiem wodnym, aby doprowadzić do powstania lub wzmocnienia solidarności sprzyjającej łagodzeniu napięć lub rozwiązywaniu konfliktów;
6. przypomina o zasadniczej roli kobiet w zaopatrzeniu w wodę, gospodarowaniu nią i ochronie jej zasobów;
7. zwraca się do państw członkowskich o zwiększenie, pomimo kryzysu finansowego, wkładu w ODA, aby zrealizować milenijny cel rozwoju dotyczący zaopatrzenia w wodę pitną, w której to dziedzinie potrzeby inwestycyjne wynoszą 180.000.000.000 USD rocznie;
8. apeluje, by w ramach Dziesiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju zwiększono pulę środków Europejskiego Funduszu Wodnego przeznaczonych dla krajów Afryki, Karaibów i Pacyfiku, a także by opracowano nowe sposoby finansowania, w tym prywatnego, oraz nowatorskie rodzaje partnerstwa, zwłaszcza w postaci finansowania solidarnego;
9. oczekuje, że dwustronna ODA będzie wspierać niektóre działania wielostronne, np. afrykańską inicjatywę wodną;
10. uważa, że ODA należy wykorzystywać w połączeniu z zasobami samorządów, dobrowolnymi datkami, pożyczkami bankowymi i kapitałem prywatnym, by zapewnić sektorowi wodnemu jak najpełniejsze finansowanie;
11. nalega, by utworzono mechanizmy gwarancyjne, które instytucje finansowe i rozwojowe mogłyby stosować jako przeciwwagę dla ostrożności inwestorów na rynku wody;
12. stwierdza, że państwo pozostaje głównym podmiotem polityki wodnej, wypełniając zadania polegające na określaniu niezbędnych działań politycznych i środków, na doborze partnerów i ustalaniu zakresu odpowiedzialności, przekazując wykonywanie tych zadań samorządom;
13. nalega, by gospodarowanie zasobami wodnymi opierało się na podejściu zdecentralizowanym, partycypacyjnym i zintegrowanym, włączającym użytkowników i decydentów w określanie polityki wodnej na szczeblu lokalnym;
14. zwraca się do Komisji o opracowanie programów uświadamiających dotyczących wody zarówno w Unii, jak i w krajach partnerskich;
15. z naciskiem podkreśla konieczność wsparcia lokalnych władz publicznych w wysiłkach na rzecz wdrażania demokratycznego zarządzania wodą spełniającego kryteria skuteczności i przejrzystości, regulowanego i uwzględniającego cele dotyczące zrównoważonego rozwoju w celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców;
16. zwraca się do Rady i Komisji o uznanie zasadniczej roli władz lokalnych w ochronie zasobów wodnych i gospodarowaniu nimi, aby wszędzie to one były odpowiedzialne za zarządzanie sektorem wody, a także ubolewa, że w europejskich programach współfinansowania niewielką wagę przywiązuje się do kompetencji samorządów w Unii;
17. w związku z tym zwraca się do Rady i Komisji o zachęcanie władz lokalnych w Unii do przeznaczania części opłat pobieranych od użytkowników za świadczenie usług wodociągowych i kanalizacyjnych na działania dotyczące współpracy zdecentralizowanej;
18. wnioskuje, by w kontekście utrzymania własności publicznej i w odpowiednich ramach regulacyjnych i prawnych wzmóc wysiłki na rzecz zaangażowania sektora prywatnego w dystrybucję wody, aby skorzystać z kapitału, umiejętności i technologii, jakimi sektor ten dysponuje, w celu poprawy dostępu do wody i kanalizacji dla wszystkich ludzi oraz w celu uznania dostępu do wody za jedno z praw podstawowych;
19. uważa, że zadaniem państw jest włączenie drobnych usługodawców prywatnych w krajowe strategie zaopatrzenia w wodę;
20. jest zdania, że systemy partnerstwa publiczno-prywatnego, w których władze publiczne nadal są właścicielami infrastruktury i zawierają z sektorem prywatnym umowy dotyczące zarządzania, mogą być jednym ze środków prowadzących do poprawy dostępu do wody i kanalizacji za przystępną cenę;
21. nalega, by propagowano nowe podejścia, np. nawadnianie obszarów wiejskich i tworzenie pierścieni zieleni wokół miast w celu poprawy bezpieczeństwa żywnościowego i zwiększenia niezależności lokalnej;
22. uważa, że odgrywana przez organizacje pozarządowe rola pośrednika w kontaktach z mieszkańcami to niezastąpione uzupełnienie działań gwarantujących powodzenie projektów realizowanych w krajach ubogich;
23. oczekuje zastosowania taryfowych środków wyrównawczych pozwalających na zaopatrzenie w wodę po przystępnych cenach osób posiadających utrudniony dostęp do wody;
24. jest przekonany, że należy korzystać również z oszczędności lokalnych, co wymaga usunięcia przez rządy wszelkich przeszkód natury prawnej, fiskalnej czy administracyjnej utrudniających rozwój lokalnych rynków finansowych;
25. zachęca Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia polityki wspierania gospodarowania wodą opartej na zasadzie powszechnego, sprawiedliwego i niedyskryminującego dostępu do zdrowej wody;
26. wnioskuje, by Komisja i państwa członkowskie ułatwiały i wspierały wysiłki krajów rozwijających się związane z dostosowaniem do zmian klimatycznych i z łagodzeniem ich skutków; przypomina w związku z tym o znaczeniu szybkiego ustanowienia światowego przymierza na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym;
27. apeluje, by problematykę gospodarowania wodą, zasobów wodnych i dostępu do wody dla wszystkich ludzi włączono do agendy porozumień, które zostaną określone na 15. konferencji stron w Kopenhadze (od 7 do 18 grudnia 2009 r.) poświęconej przyszłemu traktatowi z Kioto, w tym również w świetle prac Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu;
28. podkreśla znaczenie uwzględniania potrzeb osób ubogich przy opracowywaniu polityki zaopatrzenia w wodę i gospodarowania nią, zwłaszcza w odniesieniu do mieszkańców najbardziej narażonych na skutki zmian klimatycznych;
29. wnioskuje, by reprezentując Unię na forum w Stambule, prezydencja dysponowała mandatem obejmującym:
– uznanie dostępu do wody pitnej za zasadnicze i fundamentalne prawo człowieka, a nie tylko za dobro gospodarcze będące przedmiotem handlu i podlegające wyłącznie zasadom rynkowym,
– obronę kierunków wyrażonych w niniejszej rezolucji;
30. oczekuje podjęcia negocjacji na forum ONZ w celu zawarcia traktatu międzynarodowego uznającego wspomniane prawo; zwraca się do państw członkowskich UE oraz do prezydencji Unii, by w Zgromadzeniu Ogólnym oraz w Radzie ds. Praw Człowieka ONZ wystąpiły z idącymi w tym kierunku inicjatywami politycznymi i dyplomatycznymi;
31. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Radzie Ministrów AKP-UE, Sekretarzowi Generalnemu ONZ i Sekretariatowi Generalnemu międzynarodowego komitetu Światowej Umowy Wodnej.
______
(1) Dz.U. C 102 E z 28.4.2004, s. 857.
(2) Dz.U. C 301 E z 13.12.2007, s. 249.
(3) Dz.U. C 291 E z 30.11.2006, s. 294.