Opinia w sprawie "Zielona księga w sprawie racjonalizacji zużycia energii, czyli jak uzyskać więcej mniejszym nakładem środków".
Dz.U.UE.C.2006.192.12
Akt nienormatywny(2006/C 192/03)
(Dz.U.UE C z dnia 16 sierpnia 2006 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając Zieloną księgę w sprawie racjonalizacji zużycia energii (COM (2005) 265 końcowy),
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dnia 7 czerwca 2005 r. w sprawie zasięgnięcia opinii Komitetu w tej kwestii, zgodnie z art. 265, ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
uwzględniając decyzję swojego przewodniczącego z dnia 16 listopada 2005 r. dotyczącą powierzenia Komisji ds. Rozwoju Zrównoważonego opracowania opinii na ten temat,
uwzględniając swoją opinię z dnia 17 czerwca 2004 r. w sprawie projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych oraz usług energetycznych, COM(2003) 739 wersja ostateczna - 2003/0300 (COD) - CdR 92/2004 fin(1),
uwzględniając swoją opinię z dnia 20 listopada 2002 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady przyjmującej wieloletni program działania w dziedzinie energii: "Inteligentna Energia dla Europy" (2003-2006) (COM(2002) 162 wersja ostateczna - 2002/0082 COD) - CdR 187/2002 fin(2),
uwzględniając swoją opinię z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie Zielonej księgi Komisji "W kierunku europejskiej strategii dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii" (COM(2000) 769 wersja ostateczna) - CdR 38/2001 fin(3),
uwzględniając swoją opinię z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (COM(2001) 226 wersja ostateczna - 2001/0098 (COD)) - CdR 202/2001 fin(4),
uwzględniając swoją opinię z dnia 13 grudnia 2000 r. w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie planu działań dla poprawy efektywności energetycznej Wspólnoty Europejskiej ("Action Plan to Improve Energy Efficiency in the European Community") (COM(2000) 247 wersja ostateczna) - CdR 270/2000 fin(5),
uwzględniając swój projekt opinii (CdR 216/2005 rev.1) przyjęty w dniu 1 grudnia 2005 r. przez Komisję ds. Rozwoju Zrównoważonego (sprawozdawca: Bernd VÖGERLE, Wiceprzewodniczący Austriackiego Związku Gmin (AT/PES)),
przyjął na jednogłośnie na swojej 63. sesji plenarnej w dniach 15-16 lutego 2006 r. (posiedzenie z dnia 16 lutego) następującą opinię:
1. Stanowisko Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1.1 z zadowoleniem przyjmuje Zieloną księgę Komisji Europejskiej oraz inicjatywy na rzecz ogólnego zwiększenia efektywności energetycznej, zwłaszcza wobec aktualnej tendencji, zgodnie z którą można oczekiwać, że w ciągu najbliższych 15 lat zużycie energii w Europie zwiększy się o 10 %;
1.2 podkreśla nadrzędne znaczenie efektywności energetycznej, zwłaszcza w obliczu obecnego kryzysu na rynku gazu. Źródła zaopatrzenia Europy w energię muszą zostać poddane dywersyfikacji, aby zminimalizować zależność, którą obserwujemy na przykład na Ukrainie czy w Bułgarii. Opierając się na Zielonej księdze w sprawie efektywności energetycznej możliwe jest zmniejszenie zależności od ropy naftowej i gazu ziemnego i tym samym ustanowienie europejskiego planu działania.
1.3 pozytywnie ocenia uwzględnienie działań na wszystkich potencjalnych szczeblach (unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym) i przypomina o konieczności przestrzegania zasady pomocniczości przy realizacji tych działań;
1.4 zdaje sobie sprawę, że efektywność energetyczna wniesie wkład w osiągnięcie trzech celów polityki energetycznej, a mianowicie w zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, ochronę środowiska i klimatu oraz konkurencyjność;
1.5 podkreśla istotny wymiar społeczny działań na rzecz efektywności energetycznej, obejmujący tworzenie i utrzymywanie miejsc pracy na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz ochronę konsumentów przed zbyt wysokimi kosztami energii;
1.6 zwraca uwagę, że ustalanie dalszych przepisów dotyczących efektywności energetycznej nie powinno odbywać się w pośpiechu. Nawet w Zielonej księdze wspomniano, że już dziś jest wiele przyjętych bądź jeszcze opracowywanych środków na rzecz efektywności energetycznej, których z braku czasu jeszcze nie podjęto lub trzeba je dopiero wcielić w życie. Jako przykład można tu wymienić choćby dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej budynków, dyrektywę w sprawie kogeneracji, dyrektywę w sprawie handlu emisjami, czy dyrektywę w sprawie efektywnego wykorzystania energii końcowej;
1.7 zwraca uwagę, że wiele Państw Członkowskich i regionów już opracowało plany strategii i programy działań, w dużym stopniu pokrywające się z celami wytyczonymi w Zielonej księdze. Zalicza się do nich np. strategie na rzecz ochrony klimatu (od ratyfikacji protokołu z Kioto), plany redystrybucji (w ramach handlu pozwoleniami na emisje) oraz redukcję zanieczyszczeń powietrza (w ramach dyrektywy w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza, tzw. dyrektywy NEC). Z tego powodu średniookresowo nacisk powinien być położony nie na sporządzanie nowych planów efektywności, co raczej na konsekwentne wdrażanie planów już istniejących.
Jak pokazuje doświadczenie z realizacji tych planów, często chodzi o te działania, które można wprawdzie szybko zatwierdzić, jednak ich efekty są widoczne dopiero po dłuższym czasie;
1.8 zwraca uwagę na liczne inicjatywy lokalne i regionalne w dziedzinie efektywności energetycznej i energii odnawialnych, które dzięki licznym stronom internetowym są dostępne szerokim kręgom opinii publicznej. Jako wzorzec można wskazać zbiór dobrych przykładów z całej Europy na stronach ManagEnergy i Energie Cités(6);
1.9 jest świadom faktu, że zwiększenie efektywności energetycznej oznacza politykę małych kroków. Te drobne działania dokonują się w dużej mierze na szczeblu lokalnym i regionalnym, lecz dzięki ich bezpośredniej bliskości do obywateli pełnią one istotną funkcję uświadamiającą.
1.10 krytycznie ocenia fakt, że cele UE, dążącej z jednej strony do liberalizacji rynków energii (zwiększenie konkurencji, aby obniżyć ceny), a z drugiej strony do efektywnego korzystania z energii, nawzajem sobie przeczą. Niższe ceny nie są bodźcem dla efektywności energetycznej. Ponadto, z powodu niewystarczających warunków inwestycyjnych, opóźnia się modernizacja istniejących elektrowni;
1.11 za słuszne uważa działania na rzecz polityki nastawionej na popyt w ramach zliberalizowanego rynku energii. Oznacza to również włączenie kosztów związanych z ochroną środowiska do ceny dla konsumenta oraz zapewnienie równego dostępu do sieci. Strategie zwiększania efektywności energetycznej zasadniczą rolę odgrywają tam, gdzie potrzebna jest przeciwwaga do obecnej polityki nastawionej na podaż.
2. Zalecenia Komitetu Regionów
2.1 apeluje, aby w przypadku decyzji o wprowadzeniu planów efektywności energetycznej, okres ich realizacji wynosił 5 lat i obejmował maksymalnie 2 oceny. Plany roczne i oceny roczne w praktyce nie wykazują zadowalających wyników i dlatego nie mają większego sensu (pytanie 3);
2.2 szczególnie podkreśla, aby przy definiowaniu działań koniecznie uwzględnić różne punkty wyjścia i różne potencjały poszczególnych Państw Członkowskich i aby każde działanie zawsze poprzedzić analizą kosztów i korzyści;
2.3 jest przeciwny definiowaniu absolutnych celów zwiększania efektywności. Nie wolno wszak dopuścić do sytuacji, aby te Państwa Członkowskie, które dotąd mało rozważnie obchodziły się z energią, odnosiły korzyści w zakresie konkurencyjności. Państwa Członkowskie, w których już przeprowadzono oszczędności lub wdrożono szczególnie wydajne technologie, mają ograniczone możliwości dalszego zwiększenia efektywności i byłyby wyraźnie poszkodowane przy realizacji absolutnych wartości docelowych.
2.4 popiera natomiast system punktów odniesienia (benchmarkingu), który na podstawie analizy różnych warunków klimatycznych oraz dotychczasowych osiągnięć w zakresie efektywności energetycznej, dla każdego z Państw Członkowskich przewidywałby odpowiednią wartość docelową efektywności. Te cele dla każdego Państwa Członkowskiego mogłyby w rezultacie utworzyć definicję europejskich standardów i w ten sposób umożliwić uwzględnienie specyfiki poszczególnych krajów oraz sprawiedliwe zaliczenie ich dotychczasowych dokonań;
2.5 jest zdania, że mechanizm handlu pozwoleniami na emisje powinien być skonstruowany w taki sposób, aby w ramach planu redystrybucji elektrownie otrzymywały, po upływie rozsądnego okresu przejściowego, tylko tyle pozwoleń, ile odpowiada wytworzeniu planowanej ilości elektryczności i ciepła w elektrowni gazowo-parowej w cyklu skojarzonym. Byłby to wyraźny sygnał świadczący o celu zwiększania efektywności energetycznej przy wytwarzaniu elektryczności (pytanie 13);
2.6 proponuje, aby zastanowić się nad podobnym skalkulowaniem pozwoleń na emisje dla przemysłu. Każdy zakład przemysłowy mógłby otrzymać tylko tyle pozwoleń, ile odpowiadałoby produkcji planowanej ilości wyrobów w zakładzie o najwyższym standardzie efektywności energetycznej. Oznaczałoby to do przesunięcie wydatków zgodnie z zasadą pokrywania kosztów przez sprawcę szkód i zaowocowało znaczną oszczędnością energii i emisji CO2 (pytanie 2);
2.7 apeluje o dopuszczalność subwencji państwowych dla działań promujących innowacje w zakresie środowiska i poprawę produktywności dla większej efektywności energetycznej. Pomoc państwa mogłaby z jednej strony polegać na wsparciu inwestycyjnym dla innowacyjnych energooszczędnych technologii, które nie podlegałoby obowiązkowi powiadamiania. Z drugiej strony efektywność energetyczną należy postrzegać jako ogólne kryterium przy subwencjach przeznaczanych na ochronę środowiska, gdyż udziela się ich przede wszystkim na szczeblu lokalnym i regionalnym; popiera w szczególności ogólne wyłączenie grupowe z obowiązku powiadamiania dla pomocy na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej lub przynajmniej odpowiednio wysokie limity, aby zmniejszyć nakłady administracyjne i ewentualne opóźnienia w realizacji tych projektów (pytanie 5);
2.8 popiera uwzględnienie kryteriów efektywności energetycznej na każdym szczeblu zamówień publicznych (unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym). Skoro udział zamówień publicznych w PKB Unii wynosi 16 %, to zwiększenie popytu na energooszczędne sprzęty, pojazdy, budynki, itd., będzie stanowić silny bodziec dla przemysłu, aby rozwijał on tego typu produkty lub produkował je taniej. Jeśli chodzi o ekologiczne kryteria zamówień, to można tu wskazać liczne doświadczenia poszczególnych Państw Członkowskich;
2.9 jednak ze względu na niezwykle ograniczony budżet wielu władz lokalnych i regionalnych, odrzuca przepisy zobowiązujące organy publiczne do bezwzględnego uwzględniania kryteriów efektywności energetycznej przy zamówieniach. Zamiast tego powinno się należycie informować niezamożne gminy o korzyściach zamówień publicznych na energooszczędne produkty, tak aby one same mogły wybrać pomiędzy najtańszą a najlepszą ofertą (pytanie 6);
2.10 z zadowoleniem przyjmuje programy finansujące projekty z dziedziny efektywności energetycznej. Jednak dla szczebla regionalnego i lokalnego oznacza to tylko tyle, że środki finansowe oraz wsparcie mogą być przyznawane jedynie na zasadzie dobrowolności i w zależności od sytuacji budżetowej danej jednostki terytorialnej (pytania 7 i 22);
2.11 apeluje do Komisji, aby we wszystkich obszarach polityki unijnej uwzględnić kryteria efektywności energetycznej. Zwłaszcza w ramach takich funduszy jak: strukturalny, spójności, rozwoju obszarów wiejskich i wspierania badań, Komisja mogłaby wpisać efektywność energetyczną jako wiążące kryterium przy wyborze projektów. To także można postrzegać jako pośrednią zachętę dla szczebla lokalnego i regionalnego (pytanie 12);
2.12 jest przeciwny rozszerzeniu i zaostrzeniu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej budynków, zanim nie oceni się wpływu realizacji obecnej wersji. Przed rozszerzeniem obowiązywania obecnej dyrektywy należy zapewnić okres wystarczający na jej ewaluację (pytanie 8);
2.13 opowiada się za intensywną kampanią informacyjną na wszystkich szczeblach. Kampanie te powinny mieć odniesienie do realiów kraju, regionu, czy gminy i koncentrować się przede wszystkim na tych kwestiach, w których dana grupa docelowa rzeczywiście ma wybór alternatywnego działania. Współpraca Komisji Europejskiej lub jej przedstawicielstw w Państwach Członkowskich z organami szczebla regionalnego i lokalnego byłaby tutaj bardzo pożądana (pytanie 12);
2.14 wskazuje na potrzebę, by informacje i szkolenia nie ograniczały się do pracowników sektora energetycznego, ale by obejmowały w szczególności osoby pracujące poza tym sektorem, takie jak architekci, pracownicy przedsiębiorstw budowlanych, firm deweloperskich, osoby zajmujące się planowaniem i zarządzeniem infrastrukturą;
2.15 zdecydowanie opowiada się za wzmożonym wykorzystaniem elektrowni z kogeneracją. Oprócz dynamicznego wdrażania dyrektywy w sprawie kogeneracji, konieczny jest też szybszy rozwój związanego z tym zagadnieniem rynku ciepłownictwa (pytanie 13);
2.16 popiera modernizację starych i nieefektywnych systemów przesyłania ciepła na odległość jako istotny wkład w zwiększanie efektywności energetycznej i apeluje do Państw Członkowskich, aby na ten cel przeznaczyły środki z funduszu strukturalnego i spójności;
2.17 popiera apel Parlamentu Europejskiego adresowany do Komisji, aby przedstawiła propozycję regulacji dla efektywnie funkcjonującego rynku ciepłownictwa i chłodzenia. Dla szczebla lokalnego wydajne korzystanie z energii cieplnej jest tak samo ważne jak rozsądne rozwiązania związane z chłodzeniem. W ostatnich latach urządzenia klimatyzacyjne doprowadziły do ogromnego wzrostu zużycia prądu w czasie gorących miesięcy. A ponieważ przepisy budowlane dotyczące ciepłownictwa i chłodzenia leżą w gestii władz lokalnych, to i w tym przypadku ważne byłyby właściwa polityka informacyjna i doradztwo. Należy tak wpływać na decyzje na szczeblu lokalnym, aby były one podejmowane na korzyść większej efektywności energetycznej. Przykłady innowacyjności w zakresie przesyłanych na odległość ciepła i chłodu można znaleźć w internecie na wymienionych stronach z najlepszymi rozwiązaniami;
2.18 popiera przedstawione w Zielonej księdze forsowanie i promowanie produkcji zdecentralizowanej, zwraca jednak uwagę, że zawsze należy dokładnie rozważyć relację pomiędzy mocą danej elektrowni a lokalnym zapotrzebowaniem. I w tym przypadku powinno się postawić na szczególnie wydajny sposób produkcji, czyli na elektrownie z kogeneracją. Wysoką efektywność energetyczną można zapewnić zwłaszcza wtedy, gdy wytworzone ciepło jest wykorzystywane lokalnie;
2.19 podkreśla, że także w dziedzinie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych trzeba pamiętać o efektywności energetycznej i możliwie oszczędnym wykorzystywaniu dostępnych zasobów. Przy tworzeniu nowych elektrowni najpierw we wszystkich obszarach należy zoptymalizować zużycie, a dopiero potem do optymalnego zużycia dostosować system dostaw. W każdym przypadku należy przy tym uwzględnić i - zależnie od sytuacji prawnej każdego kraju - włączając kompetentne władze, ocenić następujące czynniki: lokalizację, rodzaj technologii, wielkość elektrowni oraz stopień wykorzystania;
2.20 nie popiera systemu białych certyfikatów (efektywności energetycznej), który zobowiązuje dostawcę do przeprowadzenia działań zwiększających oszczędność energii u odbiorcy końcowego. Istnieje obawa, że uzyskane w ten sposób oszczędności z punktu widzenia gospodarki narodowej byłyby mniejsze niż koszty wprowadzenia i utrzymywania kolejnego obszaru działalności. Abstrahując już od nakładu administracyjnego, to w tym przypadku sprawiedliwy podział wydaje się jeszcze trudniejszy niż w systemie handlu pozwoleniami na emisje (pytanie 15);
2.21 domaga się dalszych inwestycji w rozbudowę publicznego lokalnego transportu osobowego i infrastruktury kolejowej. Tylko wobec rozsądnej alternatywy dla transportu indywidualnego (samochodem) można na dłuższą metę oczekiwać ograniczenia transportu samochodowego; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje zawarte w propozycji rozporządzenia Komisji, dotyczącego usług publicznych w zakresie transportu pasażerskiego kolejowego i drogowego, odwołanie się do samostanowienia gmin i regionów, jeśli chodzi o zaspokajanie tych potrzeb bytowych. W ten sposób uznano rolę, jaką pełnią władze lokalne i regionalne w zapewnianiu publicznego lokalnego transportu osób.
2.22 apeluje do Komisji, aby nałożyła też określone zobowiązania na przemysł i poprzez różne środki doprowadziła do obniżenia cen energooszczędnego sprzętu dla klienta końcowego i do tańszych technologii energii odnawialnych; podziela opinię Parlamentu Europejskiego, że wprawdzie obniżenie kosztów w zakresie pojedynczych technologii, które osiągnięto w ostatnich latach, robi duże wrażenie, ale mimo to konieczne będą dodatkowe cięcia kosztów, aby działania na rzecz efektywności energetycznej stały się atrakcyjne dla szerszych kręgów społeczeństwa;
2.23 uważa, że w związku ze stosunkowo wysokimi standardami ekologicznymi w Europie obowiązkiem UE jest wynegocjowanie w ramach Światowej Organizacji Handlu korzyści w zakresie cła i nie tylko dla produktów energooszczędnych.
Bruksela, 16 lutego 2006 r.
| Przewodniczący | |
| Komitetu Regionów | |
| Michel DELEBARRE |
______
(1) Dz.U. C 318 z 22.12.2004, s. 19
(2) Dz.U. C 73 z 26.3.2003, s. 41
(3) Dz.U. C 107 z 3.5.2002, s. 13
(4) Dz.U. C 107 z 3.5.2002, s. 76
(5) Dz.U. C 144 z 16.5.2001, s. 17
(6) http://www.managenergy.net/gp.html
http://www.energie-cites.org/page.php?lang=en&dir=3&cat=3&sub=3