Internetowa baza tekstów prawnych OpenLEX

1.

Domaga się skutecznego programu w dziedzinie zdrowia i priorytetowego z punktu widzenia polityki budżetowej potraktowania promocji zdrowia, profilaktyki chorób oraz zmniejszania nierówności w zakresie zdrowia publicznego w programach badawczych UE po 2020 r., między innymi w programie "Horyzont Europa".

2.

Wyraża poparcie dla Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu i wychodzi z założenia, że Komisja również będzie nadal wspierać tę inicjatywę. Innowacje w zakresie środków pomocy i opieki są istotną zachętą, dzięki której starsze osoby mogą prowadzić aktywny i zdrowy tryb życia. Dlatego też popiera badania naukowe i rozwój w tej dziedzinie.

3.

Zwraca się do wszystkich władz lokalnych i regionalnych, by wykorzystały możliwości związane z zastosowaniem e-zdrowia i cyfryzacji i więcej uczyniły na rzecz modernizacji ochrony zdrowia i opieki dla wszystkich grup wiekowych. Powinny przy tym wykorzystywać innowacje cyfrowe, aby zmniejszać nierówności w zakresie zdrowia publicznego i poprawiać dostęp do odpowiedniego leczenia dla wszystkich, również na obszarach słabo zaludnionych.

4.

Proponuje, by władze lokalne i regionalne włączały się w tworzenie środowisk dostosowanych do potrzeb osób starszych, samodzielnego życia, opieki środowiskowej oraz dostępności w zakresie planowania przestrzennego.

5.

Jest przekonany, że starzenie się społeczeństwa oferuje niespotykane dotąd możliwości, i popiera środki w ramach europejskiej strategii na rzecz srebrnej gospodarki, gdyż dzięki wzrostowi średniej długości życia powstaje rynek dla nowych produktów i usług po przystępnych cenach, które sprzyjają aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu.

6.

Wskazuje, że pomyślny rozwój i wdrażanie nowych, innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań wymaga, by przemysł europejski współpracował w ścisłym partnerstwie z przedstawicielami lokalnymi i regionalnymi.

7.

Uważa, że wyzwania związane ze zmianami demograficznymi wymagają badań i aktywnego europejskiego przemysłu, aby opracowywać, rozwijać i tworzyć nowe innowacyjne rozwiązania, np. w odniesieniu do produktów codziennego użytku, infrastruktury, technologii i oprogramowania dla starzejącego się społeczeństwa. Postrzega to jako szansę dla UE do zajęcia pozycji lidera na rynku w sektorze srebrnej gospodarki, tworzenia lokalnych miejsc pracy, generowania bogactwa i eksportowania twórczych innowacji za granicę.

8.

Wskazuje na swą współpracę instytucjonalną z Biurem Regionalnym Światowej Organizacji Zdrowia dla Europy (WHO) i wzywa polityków lokalnych i regionalnych do zapoznania się z możliwościami wynikającymi z porozumienia o współpracy między KR-em, WHO i związanymi z nią sieciami Healthy Cities ("Zdrowe miasta") oraz Regions for Health ("Regiony dla zdrowia").

9.

Podkreśla, że podwyższenie liczby lat życia w zdrowiu zalicza się do istotnych celów polityki zdrowotnej UE, gdyż nie tylko poprawiłaby ona sytuację każdej jednostki, lecz obniżyłaby również wydatki publiczne na opiekę zdrowotną i zwiększyłaby prawdopodobieństwo, że osoby starsze będą mogły dłużej pracować.

10.

Zgadza się ze stanowiskiem WHO 1 , że na starzenie się w aktywności i dobrym zdrowiu wpływają następujące czynniki:

11.

Ponadto podkreśla ważną rolę, jaką partnerzy społeczni odgrywają w umożliwianiu utrzymania aktywności i zdrowia w starszym wieku. W tym kontekście wskazuje na porozumienie ramowe z 2017 r. zawarte między europejskimi partnerami społecznymi w sprawie starzenia się w aktywności i podejścia międzypokoleniowego. Porozumienie to przewiduje wdrożenie środków mających ułatwić starszym pracownikom utrzymanie zdrowia i aktywności na rynku pracy do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego, a tym samym pomaga zapewnić zdrowie i aktywne funkcjonowanie także w starszym wieku.

Dane statystyczne

12.

Stwierdza, że w dniu 1 stycznia 2017 r. UE-28 zamieszkiwało szacunkowo 511,5 mln osób. Odsetek osób młodych (w wieku 0-14 lat) w UE-28 wynosił 15,6 %, podczas gdy osoby w wieku produkcyjnym (15-64 lat) stanowiły 64,9 % ludności. Odsetek osób starszych (w wieku 65 lat i starszych) wynosił 19,4 % (wzrost o 2,4 punktu procentowego w porównaniu z 2007 r.).

Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu oraz komunikat w sprawie transformacji cyfrowej opieki zdrowotnej

13.

Przyjmuje do wiadomości, że w maju 2017 r. Komisja poddała swą strategię jednolitego rynku cyfrowego przeglądowi śródokresowemu i że w kwietniu 2018 r. przedstawiła komunikat 2 w sprawie umożliwienia transformacji cyfrowej opieki zdrowotnej i społecznej na jednolitym rynku cyfrowym 3 . W komunikacie podkreślono trzy kluczowe dziedziny transformacji cyfrowej opieki zdrowotnej i społecznej:

14.

Wskazuje, że partnerstwo przyczyniło się do wdrożenia na szeroką skalę transgranicznych cyfrowych usług zdrowotnych i opiekuńczych.

Znaczenie lokalne i regionalne oraz znaczenie dla KR-u

15.

Stwierdza, że w 20 z 28 państw członkowskich władze regionalne - przynajmniej częściowo - odpowiadają za systemy opiek i zdrowotnej (i często również za systemy opieki społecznej). Na ich budżetach ciąży odpowiedzialność za choroby przewlekłe i rosnące koszty opieki długoterminowej.

16.

Jednocześnie to władze lokalne i regionalne zajmują się opracowaniem i świadczeniem szeregu usług, które pozytywnie oddziałują na sytuację osób starszych w ich otoczeniu, oraz zarządzaniem tymi usługami. Dzięki inteligentnej profilaktyce w dziedzinie zdrowia i opieki, promowaniu zdrowego trybu życia, działaniom podnoszącym świadomość i ukierunkowanym kampaniom informacyjnym władze lokalne i regionalne mogą dotrzeć do wszystkich osób i pomóc im w utrzymaniu czy też przedłużeniu życia w zdrowiu. Ponadto władze lokalne i regionalne mogą rozwijać innowacyjną współpracę poza określonymi granicami kompetencji, by wesprzeć opracowywanie rozwiązań koncentrujących się na potrzebach indywidualnych dzięki zintegrowanym formom opieki zdrowotnej.

17.

Zwraca uwagę, że władze lokalne i regionalne odgrywają istotną rolę w kształtowaniu i promowaniu innowacji, które ułatwiają życie osobom starszym. Dzięki inwestycjom w srebrną gospodarkę, promowaniu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie opieki domowej oraz rozpowszechnieniu opieki we własnym zakresie i cyfrowej opieki zdrowotnej władze lokalne i regionalne w całej UE mogą sprawić, że demograficzne tsunami stanie się szansą na poprawienie usług publicznych i jednocześnie na stworzenie nowych miejsc pracy.

Stabilność fiskalna i wydatki związane ze starzeniem się społeczeństwa

18.

Przypomina konkluzje Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych 4 , w których wezwano państwa członkowskie do wdrożenia sporządzonych w ramach europejskiego semestru zaleceń dla poszczególnych krajów odnośnie do stabilności finansów publicznych i do realizacji trójstronnej strategii reagowania na gospodarcze i budżetowe skutki starzenia się społeczeństwa przy jednoczesnym ograniczeniu długu publicznego, podwyższeniu wskaźnika zatrudnienia i wydajności, a także zreformowaniu systemów emerytalnych oraz systemów opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej.

Opieka długoterminowa oraz pracownicy socjalni i medyczni

19.

Wskazuje na niepokojące sprawozdanie 5 w sprawie opieki długoterminowej, które w 2018 r. zostało zlecone przez DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, i przedstawione w nim wyniki:

20.

Ma świadomość, że braki w usługach socjalnych oraz niedostateczna współpraca z podstawową opieką zdrowotną mogą prowadzić do niewłaściwego korzystania z usług medycznych, np. do transportu pacjentów i zgłoszeń na izbę przyjęć w szpitalach, a także nieracjonalnie długiej hospitalizacji osób starszych. Niedociągnięcia te mogą wynikać z braku koordynacji i spójności między sektorem szpitalnym a sektorem opieki.

21.

Domaga się nowej debaty w sprawie integracji usług socjalnych i opieki zdrowotnej, by zadbać o wypisywanie pacjentów ze szpitala w odpowiednim czasie, by granice kompetencji nie ograniczały przepływu informacji oraz by umożliwić skoordynowane i zintegrowane rozwiązania w zakresie opieki. W tym kontekście wzywa do lepszej koordynacji pomiędzy sektorem opieki szpitalnej a sektorem opieki w celu zadbania o wzajemne dostosowanie leczenia szpitalnego i opieki. Dzięki temu granice kompetencji nie będą blokowały przepływu informacji, co z kolei umożliwi zintegrowane rozwiązania w zakresie opieki dla dobra pacjentów.

22.

Zwraca uwagę na brak odpowiednio wykwalifikowanych pracowników w usługach socjalnych i usługach opieki zdrowotnej oraz w obszarze opieki ze względu na rosnącą liczbę osób starszych w całej Europie. W związku z tym należy zatrudniać w sektorze opieki zdrowotnej i opieki dodatkowych specjalistów, także po to, by wspomagać krewnych zajmujących się członkiem rodziny. Zwraca również uwagę na nieproporcjonalny ciężar opieki nieformalnej często świadczonej przez kobiety i apeluje o większe wsparcie dla opiekunów nieformalnych.

Całkowicie nowe możliwości w zakresie zdrowia, opieki i usług socjalnych dzięki cyfryzacji

23.

Zwraca uwagę na wyniki konsultacji przeprowadzonej przez Komisję Europejską 6 , które wskazują na to, że większość Europejczyków nie ma obecnie dostępu do cyfrowej opieki zdrowotnej. Podkreśla w związku z tym zalecenie zawarte w swej opinii w sprawie cyfryzacji sektora zdrowia, że Komisja powinna wspierać zbieżność planów cyfrowych i związanych z nimi strategii i środków finansowych na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym, by doprowadzić do wprowadzenia na szeroką skalę zintegrowanych cyfrowych usług opieki skoncentrowanych na jednostce.

24.

Podkreśla, że e-zdrowie, cyfryzacja i elektroniczna wymiana danych między pacjentami i ich opiekunami oraz świadczeniodawcami opieki zdrowotnej ułatwiają opiekę ukierunkowaną na pacjenta oraz przejście od zinstytucjonalizowanych usług opiekuńczych do usług opiekuńczych w pobliżu miejsca zamieszkania i jednocześnie stwarzają lepsze możliwości podejmowania przez jednostki świadomych decyzji w sprawie własnej opieki.

25.

Jest zdania, że szybki rozwój w dziedzinie cyfryzacji, w tym ze sztuczną inteligencją, musi odbywać się w bardziej uważny sposób, by umożliwić przyszłe innowacyjne rozwiązania z myślą o lepiej poinformowanych użytkownikach i pacjentach, profilaktyce dla pracowników, a także rozwoju i wydajności usługodawców w dziedzinie opieki zdrowotnej.

26.

Przyjmuje do wiadomości wielkość europejskiego rynku dla robotów domowych i innych narzędzi dla osób starszych i podkreśla zawarte w sprawozdaniu nt. srebrnej gospodarki 7 z 2018 r. zalecenie, że należy rozwinąć rynek robotyki, by odciążyć opiekunów oraz wesprzeć osoby starsze i słabsze.

Dostępność

27.

Przyjmuje z zadowoleniem to, że obie instytucje prawodawcze przyjęły europejski akt prawny w sprawie dostępności 8 .

28.

Przyjmuje do wiadomości poprawę, którą osiągnięto dzięki aktowi prawnemu w sprawie dostępu do ICT, bankomatów, e-książek i e-czytników, stron internetowych i aplikacji mobilnych na potrzeby handlu elektronicznego i automatów biletowych.

Opieka nad osobami starszymi

29.

Jest zaniepokojony brakiem w Europie lekarzy i personelu pielęgniarskiego w dziedzinie geriatrii i zwraca się, by państwa członkowskie i ich regiony, wraz ze stowarzyszeniami lekarzy i personelu pielęgniarskiego, przedstawiły propozycje dotyczące uatrakcyjnienia tych zawodów, formuł szkolenia i przekwalifikowania oraz przepisów dotyczących wynagrodzenia, tak by więcej lekarzy decydowało się na wybór geriatrii na swą specjalizację i mniej z nich podejmowało decyzję o jej porzuceniu. Trzeba by także rozważyć ewentualność ponownego podjęcia pracy w tych zawodach przez osoby na emeryturze.

30.

Jest przekonany o wartości wzajemnego uczenia się i opowiada się za promowaniem mobilności dla pracowników służby zdrowia w duchu programu Erasmus+, w tym dla wykwalifikowanych pracowników geriatrii.

31.

Podziela obawy Europejskiego Towarzystwa Medycyny Geriatrycznej co do wymogów dotyczących umiejętności zawodowych lekarzy, którzy pracują w placówkach opiekuńczo-pielęgnacyjnych. Uważa, że specjalistyczne szkolenia byłyby bardzo przydatne dla opiekunów i w efekcie korzystne także dla mieszkańców placówek, gdyż prowadziłyby do optymalnej opieki. Rzecz jasna każde państwo członkowskie podejmuje w tym zakresie swoje własne decyzje polityczne.

Gromadzenie informacji

32.

Ma świadomość, że środki polityczne w dziedzinie starzenia się w aktywności stanowią wyzwanie społeczne, które wymaga szerokiego spektrum umiejętności zawodowych i procedur, począwszy od medycyny i psychologii, socjologii i gerontologii społecznej po technologię, planowanie przestrzeni miejskiej i gospodarkę.

33.

Zwraca uwagę, że wiele miast i regionów rozwija taką politykę starzenia się w aktywności, która stwarza duże możliwości wymiany poglądów. Wzywa zatem gminy i regiony, które jeszcze nie uczestniczą we współpracy ponadnarodowej i partnerstwach lokalnych, by pamiętały o korzyściach ze wzajemnego uczenia się i zapoznały się z możliwościami licznych inicjatyw UE, w tym Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu, Interreg, URBACT 9 itd.

34.

Podziela obawy obywateli dotyczące niedostępności niektórych leków na rynku i zwraca się do Komisji o zbadanie przyczyn rosnących trudności w dostępie do szczepionek i leków w całej Unii. Zwraca uwagę, że starsi pacjenci zazwyczaj korzystają z większej ilości produktów leczniczych i że ich zdrowie może być poważnie zagrożone, jeżeli nie będą mogli terminowo otrzymać przepisanych leków.

35.

Przypomina, że dostęp do bezpiecznych, skutecznych i przystępnych cenowo podstawowych leków wysokiej jakości jest priorytetem dla Europejczyków i kluczowym zobowiązaniem UE w ramach celów zrównoważonego rozwoju ONZ i Europejsk-iego filaru praw socjalnych. Jest przekonany, że europejski przemysł farmaceutyczny może dostarczać te produkty i w dalszym ciągu wzmacniać swoją rolę w zakresie innowacji i wiodącej pozycji w przemyśle światowym.

36.

Zaleca rozważenie międzynarodowych wytycznych WHO w sprawie miast przyjaznych dla osób starszych 10 , zwłaszcza w kontekście instrumentu dla decydentów politycznych i planistów na szczeblu lokalnym pt. "Creating age-friendly environ-ments in Europe. A tool for local policy-makers and planners" 11 . Jest głęboko przekonany, że dostępne i bezpieczne środowisko fizyczne może przynieść korzyści wszystkim obywatelom, i apeluje, by władze lokalne i regionalne promowały budowę mieszkań dostępnych dla osób z niepełnosprawnością, zmodernizowały już istniejącą infrastrukturę i usunęły przeszkody w mobilności i dostępie do publicznych środków transportu lub instytucji publicznych.

37.

Wskazuje na zalecenia zawarte w opinii w sprawie zdrowia w miastach i wnosi, by władze lokalne opracowały "politykę zmierzającą do zagwarantowania wysokiej jakości aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu (healthy and active ageing), zarówno w odniesieniu do dobrego samopoczucia fizycznego, jak i umysłowego i w zakresie stosunków międzyludzkich, również poprzez promowanie udziału w rekreacji miejskiej i programy międzypokoleniowe, by przeciwdziałać samotności i izolacji".

38.

Przypomina również o swojej opinii w sprawie systemów opieki zdrowotnej i o zaleceniu, by "państwa członkowskie UE [...] rozbudowały swoją podstawową opiekę zdrowotną, aby wyjść naprzeciw potrzebom starzejącego się społeczeństwa, zapewnić lepsze współdziałanie wszystkich elementów związanych z leczeniem i opieką oraz usprawnić proces decyzyjny dotyczący wykorzystania leczenia szpitalnego".

39.

Jest przekonany, że podwaliny starzenia się w aktywności i dobrym zdrowiu powstają na wczesnym etapie życia, w związku z czym zgodnie ze swą opinią w sprawie zachęt ze strony samorządu lokalnego i regionalnego mających na celu promowanie zdrowego i zrównoważonego odżywiania się zaleca "promocję zdrowych nawyków żywieniowych oraz ukierunkowanie młodszego pokolenia na bardziej zrównoważone wybory żywieniowe takie jak nieprzetworzone świeże, lokalne i sezonowe produkty pochodzenia roślinnego".

40.

Wzywa do lepszego wykorzystania i rozpowszechnienia wyników projektów europejskich dotyczących zdrowego starzenia się w aktywności oraz promowania zintegrowanej opieki, finansowanych w ramach różnych programów UE.

41.

Stwierdza, że aktywność fizyczna jest nadal postrzegana jako coś dla dzieci i młodzieży, ale nie dla dorosłych (28 % dorosłych nigdy nie uprawia sportu 12 ). Zwraca uwagę, że aktywność fizyczna jest ważnym elementem zdrowego starzenia się oraz wzywa władze lokalne i regionalne do współpracy z podmiotami lokalnymi (organizacjami sportowymi, organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami osób starszych itp.) w celu zwiększenia dostępności obiektów sportowych, siłowni i aktywności fizycznej oraz rozwijania sieci ścieżek dla pieszych oraz szlaków rowerowych.

42.

Uważa, że optymizmem napawa fakt, iż wyniki badań 13 potwierdzają potrzebę zapobiegania w każdym wieku chorobom lub czynnikom ryzyka, które mogą prowadzić do niepełnosprawności. Apeluje zatem do decydentów, by zwiększyli środki przeznaczone w budżecie ochrony zdrowia na profilaktykę (obecnie średnio 3 %).

Przyszłość Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu

43.

Jest zdania, że partnerstwo na okres po 2020 r. musi być silnie umocowane w priorytetach politycznych Unii i być ściśle powiązane z jednolitym rynkiem cyfrowym, Europejskim filarem praw socjalnych i celami zrównoważonego rozwoju w dziedzinie zdrowia. Zachęca, by z myślą o rozwoju nowego innowacyjnego partnerstwa nawiązać kontakt i współpracę z nowym członkiem Komisji, który po wyborach w 2019 r. posiadać będzie najszersze kompetencje w zakresie polityki aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu.

44.

Jest przekonany, że dla przyszłego partnerstwa konieczne jest również ściślejsze powiązanie z dyrektywą w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej i jej najnowszymi politykami i praktykami, takimi jak na przykład elektroniczne recepty i interoperacyjność elektronicznej dokumentacji medycznej.

45.

Wychodzi z założenia, że przyszłe partnerstwo zajmie się możliwościami przetargów ponadregionalnych, zidentyfikuje przeszkody i umożliwi szybsze wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacyjnych rozwiązań w zakresie e-zdrowia.

46.

Zauważa, że jednym z największych wyzwań stojących przed Europą w kontekście starzenia się w aktywności i dobrym zdrowiu jest wdrażanie i rozwój innowacyjnych rozwiązań transgranicznych. Popiera więc inicjatywę "Innovation to Market" (I2M) Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu. Inicjatywa ta ma na celu poprawę koordynacji między stroną podaży (przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa typu startup i naukowcy) a popytem (podmioty świadczące usługi opieki zdrowotnej, osoby podejmujące decyzje i towarzystwa ubezpieczeniowe). Jest przekonany, że dialog między obiema stronami może zwiększyć obecność innowacji cyfrowych oraz wzmocnić gospodarkę i naukę, co z kolei przyniesie korzyści użytkownikom końcowym.

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Starzenie się w aktywności i dobrym zdrowiu.

Dz.U.UE.C.2020.39.53

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Starzenie się w aktywności i dobrym zdrowiu

	Karl-Heinz LAMBERTZ
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Regionów