Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Przegląd wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 i wniosek dotyczący ich rewizji
Dz.U.UE.C.2023.1331
Akt nienormatywnyOpinia Europejskiego Komitetu Regionów - Przegląd wieloletnich ram finansowych na lata 20212027 i wniosek dotyczący ich rewizji
(C/2023/1331)
| Sprawozdawca generalny: | José Manuel RIBEIRO (PT/PES), burmistrz Valongo |
| Dokumenty źródłowe: | Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Dostosowany pakiet dotyczący kolejnej generacji zasobów własnych" COM(2023) 330 final Zmieniony wniosek dotyczący decyzji Rady zmieniającej decyzję (UE, Euratom) 2020/2053 w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej COM(2023) 331 final/2 Zmieniony wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE, Euratom) 2021/768 z dnia 30 kwietnia 2021 r. w odniesieniu do środków wykonawczych dotyczących nowych zasobów własnych Unii Europejskiej COM(2023) 332 final/2 Zmieniony wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie metod i procedury udostępniania zasobów własnych opartych na systemie handlu uprawnieniami do emisji, mechanizmie dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 i na realokowanych zyskach, statystycznych zasobów własnych opartych na zyskach przedsiębiorstw oraz w sprawie środków w celu zaspokojenia potrzeb gotówkowych COM(2023) 333 final/2 Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Platformę na rzecz technologii strategicznych dla Europy ("STEP") oraz zmieniającego dyrektywę 2003/87/WE i rozporządzenia (UE) 2021/1058, (UE) 2021/1056, (UE) 2021/1057, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 223/2014, (UE) 2021/1060, (UE) 2021/523, (UE) 2021/695, (UE) 2021/697 i (UE) 2021/241 COM(2023) 335 final Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Śródokresowa rewizja wieloletnich ram finansowych 2021-2027" COM(2023) 336 final Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2093 określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027 COM(2023) 337 final |
Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2093 określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027
Poprawka 1
Art. 1. pkt 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 2) Rezerwa na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej nie może przekroczyć maksymalnej rocznej kwoty 1 739 mln EUR (w cenach z 2018 r.). Każda część rocznej kwoty, która nie została wykorzystana w roku n, może zostać wykorzystana do roku n+1. W pierwszej kolejności wykorzystuje się część rocznej kwoty wynikającą z roku poprzedniego. Każda część rocznej kwoty z roku n, która nie zostanie wykorzystana w roku n+1, wygasa."; | 2) Rezerwa na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej nie może przekroczyć maksymalnej rocznej kwoty 2 665 mln EUR (w cenach z 2018 r.). Każda część rocznej kwoty, która nie została wykorzystana w roku n, może zostać wykorzystana do roku n+1. W pierwszej kolejności wykorzystuje się część rocznej kwoty wynikającą z roku poprzedniego. Każda część rocznej kwoty z roku n, która nie zostanie wykorzystana w roku n+1, wygasa."; |
Uzasadnienie
W związku z informacjami od Komisji NAT; z uwagi na liczne kryzysy, w szczególności związane ze zmianą klimatu, konieczne jest bardzo istotne zwiększenie budżetu rezerwy na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej.
Poprawka 2
Art. 10b. ust. 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 2. Rezerwa na rzecz Ukrainy nie może przekroczyć kwoty 50 000 mln EUR w cenach bieżących na lata 2024-2027. Roczna kwota uruchomiona w ramach Rezerwy na rzecz Ukrainy w danym roku nie może przekroczyć 16 700 mln EUR w cenach bieżących. | 2. Rezerwa na rzecz Ukrainy nie może przekroczyć kwoty 60 000 mln EUR w cenach bieżących na lata 2024-2027. Roczna kwota uruchomiona w ramach Rezerwy na rzecz Ukrainy w danym roku nie może przekroczyć 20 000 mln EUR w cenach bieżących. |
Uzasadnienie
Ta kwota powinna być co najmniej równa kwocie obecnego wsparcia, dlatego podaną sumę należy zwiększyć do 60 mld EUR. Poprawka jest zgodna z postulatem ujętym w opinii Dario Nardelli w sprawie Instrumentu na rzecz Ukrainy.
Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Platformę na rzecz technologii strategicznych dla Europy ("STEP") oraz zmieniającego dyrektywę 2003/87/WE i rozporządzenia (UE) 2021/1058, (UE) 2021/1056, (UE) 2021/1057, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 223/2014, (UE) 2021/1060, (UE) 2021/523, (UE) 2021/695, (UE) 2021/697 i (UE) 2021/241
Poprawka 3
Art. 2. ust. 1
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 1. Aby wzmocnić europejską suwerenność i europejskie bezpieczeństwo, przyspieszyć zieloną transformację i transformację cyfrową w Unii oraz zwiększyć jej konkurencyjność, ograniczyć jej strategiczne zależności, wspierać równe warunki działania na jednolitym rynku w odniesieniu do inwestycji w całej Unii oraz propagować sprzyjający włączeniu społecznemu dostęp do miejsc pracy, które są atrakcyjne i odznaczają się wysoką jakością, Platforma służy realizacji następujących celów: | 1. Aby wzmocnić europejską suwerenność i europejskie bezpieczeństwo, przyspieszyć zieloną transformację i transformację cyfrową w Unii oraz zwiększyć jej konkurencyjność, ograniczyć jej strategiczne zależności, wspierać równe warunki działania na jednolitym rynku w odniesieniu do inwestycji w całejUnii, sprzyjać spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej i solidarności między państwami członkowskimi oraz propagować sprzyjający włączeniu społecznemu dostęp do miejsc pracy, które są atrakcyjne i odznaczają się wysoką jakością, Platforma służy realizacji następujących celów: |
Uzasadnienie
Należy wyraźnie wspomnieć o zasadzie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej oraz solidarności między państwami członkowskimi (art. 3 ust. 3 TUE) jako jednym z głównych celów Platformy.
Poprawka 4
Art. 2. ust. 1 lit. c) (nowa)
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| c) wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Europy oraz zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju poszczególnych regionów. |
Uzasadnienie
W ósmym sprawozdaniu na temat spójności Komisja Europejska wprowadziła zasadę "nie szkodzić spójności". Aby ją urzeczywistnić, dążenie do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, o której mowa w art. 174 TFUE, należy uczynić celem omawianego rozporządzenia na równi z pozostałymi dwoma celami wymienionymi w art. 2 ust. 1 lit. a) i b).
Poprawka 5
Art. 2. ust. 2 lit. a)
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| a) wnoszą na jednolity rynek innowacyjny, najnowocześniejszy element o znaczącym potencjale gospodarczym; | a) wnoszą na jednolity rynek innowacyjny, najnowocześniejszy element o znaczącym potencjale gospodarczym, a zarazem pozwalają zachować integralność rynku i sprzyjają równym warunkom działania; |
Uzasadnienie
Należy uściślić, co oznacza "znaczący potencjał gospodarczy".
Poprawka 6
Art. 5. ust. 3
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 3. Komisja składa sprawozdania dotyczące wydatków sfinansowanych w ramach Platformy. W stosownych przypadkach przedstawia sprawozdania dotyczące osiągnięć związanych z każdym ze szczegółowych celów Platformy. | 3. Komisja składa sprawozdania dotyczące wydatków sfinansowanych w ramach Platformy. W stosownych przypadkach przedstawia sprawozdania dotyczące osiągnięć związanych z każdym ze szczegółowych celów Platformy, a zwłaszcza z celem określonym w art. 2 ust. 1 lit. c) (nowa), aby zadbać o to, by realizacja Platformy nie szkodziła spójności. |
Uzasadnienie
Poprawka ma na celu zapewnienie przestrzegania zasady "nie szkodzić spójności".
Poprawka 7
Art. 7. ust. 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 2. Roczne sprawozdanie zawiera skonsolidowane informacje na temat postępów w osiąganiu celów Platformy w ramach każdego z programów i funduszy. | 2. Roczne sprawozdanie zawiera skonsolidowane informacje na temat postępów w osiąganiu celów Platformy w ramach każdego z programów i funduszy. Obejmuje jakościowe i ilościowe informacje o tym, jak jest umacniana spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna Europy. |
Uzasadnienie
Poprawka ma na celu zapewnienie przestrzegania zasady "nie szkodzić spójności".
Poprawka 8
Art. 8. ust. 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 2. Sprawozdanie z oceny zawiera w szczególności ocenę stopnia osiągnięcia celów, efektywności wykorzystania zasobów oraz europejskiej wartości dodanej. Sprawozdanie to zawiera również ocenę, czy wszystkie cele i działania są nadal adekwatne w kontekście ich potencjalnego rozwoju. | 2. Sprawozdanie z oceny obejmuje przegląd regionów, w przypadku których programy zostały zmienione (w tym informacje o odpowiednich aspektach zasady partnerstwa), i zawiera w szczególności ocenę stopnia osiągnięcia celów, efektywności wykorzystania zasobów oraz europejskiej wartości dodanej. Sprawozdanie to zawiera również ocenę, czy wszystkie cele i działania są nadal adekwatne w kontekście ich potencjalnego rozwoju. Towarzyszy mu gruntowna ocena zróżnicowanych skutków terytorialnych i wpływu na spójność związanych z realizacją Platformy. |
Uzasadnienie
Należy zadbać o to, by ocena ex post wdrożenia STEP uwzględniała skutki terytorialne programu, tak aby zastosować zasadę "nie szkodzić spójności" w praktyce, jak wskazano w opinii Michiela Rijsbermana (COTER-VII/026).
Poprawka 9
Art. 10. pkt 1 i 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka |
| Zmiany w rozporządzeniu (UE) 2021/1058 [EFRR i Fundusz Spójności] W rozporządzeniu (UE) 2021/1058 wprowadza się następujące zmiany: 1. w art. 3 ust. 1 lit. a) dodaje się punkt w brzmieniu: "(vi) wspieranie inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia celów STEP, o których mowa w art. 2 rozporządzenia .../... 64 [rozporządzenie w sprawie STEP];"; 2. w art. 3 ust. 1 lit. b) dodaje się punkt w brzmieniu: "(ix) wspieranie inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia celu STEP, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a) pkt (ii) rozporządzenia .../... [rozporządzenie w sprawie STEP];"; | Zmiany w rozporządzeniu (UE) 2021/1058 [EFRR i Fundusz Spójności] W rozporządzeniu (UE) 2021/1058 wprowadza się następujące zmiany: tekst "w szczególności poprzez wspieranie inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia celów STEP, o których mowa w art. 2 rozporządzenia .../... [rozporządzenie w sprawie STEP];" dodaje się: w art. 3 ust. 1 lit. a) pkt (i), w art. 3 ust. 1 lit. a) pkt (ii), w art. 3 ust. 1 lit. a) pkt (iii) i w art. 3 ust. 1 lit. a) pkt (iv) rozporządzenia w sprawie EFRR;"; |
Uzasadnienie
Celem jest uniknięcie sytuacji, w której STEP jest obowiązkowo nowym konkretnym priorytetem programu EFRR. STEP powinna być raczej nowym typem operacji w ramach CP 1.
Poprawka 10
Art. 10. ust. 3
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się do 100 %.". [...] | [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się o piętnaście punktów procentowych.". [...] |
Uzasadnienie
Przewidywany ogólny wzrost stóp do 100 % pomoże w największym stopniu regionom najbardziej rozwiniętym (stopy dofinansowania wynoszą obecnie 40-50 %), w następnej kolejności regionom w okresie przejściowym, a dopiero na końcu regionom słabiej rozwiniętym, dając zatem najbardziej rozwiniętym regionom przewagę konkurencyjną nad pozostałymi regionami, zwłaszcza tymi słabiej rozwiniętymi.
Poprawka 11
Art. 10. ust. 4
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| [...] "e) jeżeli przyczyniają się one do osiągnięcia celu szczegółowego w ramach CP 1, określonego w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a) pkt (vi), lub celu szczegółowego w ramach CP 2, określonego w lit. b) pkt (ix) tego akapitu, w regionach słabiejrozwiniętych i regionach w okresie przejściowym, a także w bardziej rozwiniętych regionach w państwach członkowskich, których średni PKB na mieszkańca jest poniżej średniej unijnej dla UE-27 mierzonej według standardów siły nabywczej (SSN) i obliczonej na podstawie danych liczbowych dla Unii za lata 2015-2017. [...] | [...] "e) jeżeli przyczyniają się one do osiągnięcia celu szczegółowego w ramach CP 1, określonego w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a) pkt (vi), lub celu szczegółowego w ramach CP 2, określonego w lit. b) pkt (ix) tego akapitu, w regionach słabiej rozwiniętych i w regionach w okresie przejściowym. [...] |
Uzasadnienie
Poprawka ma służyć temu, aby możliwość wspierania z EFRR wydajnych przedsiębiorstw innych niż MŚP została w ramach STEP ograniczona do regionów słabiej rozwiniętych i regionów w okresie przejściowym, dzięki czemu nie zmniejszy się wsparcie dla MŚP z funduszy polityki spójności w regionach lepiej rozwiniętych, gdzie duże przedsiębiorstwa i spółki o średniej kapitalizacji mogą częściej otrzymać wsparcie z innych źródeł, w tym z innych unijnych instrumentów finansowania, które mają zostać wzmocnione za pośrednictwem STEP, takich jak "Horyzont", InvestEU.
Poprawka 12
Art. 10. ust. 4
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| [...] Lit. e) ma zastosowanie do programów Interreg, w przypadku gdy na zasięg geograficzny programu w Unii składają się wyłącznie regiony kategorii określonych w tej literze."; | [...] |
Uzasadnienie
Należy zachować integralność ram i puli programu Interreg.
Poprawka 13
Art. 11. ust. 2
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| 2. w art. 8 ust. 2 dodaje się akapit w brzmieniu: "FST może również wspierać inwestycje produkcyjne w przedsiębiorstwach innych niż MŚP, które to inwestycje przyczyniają się do osiągnięcia celów STEP, o których mowa w art. 2 rozporządzenia ."¡^ 65[rozporządzenie w sprawie STEP]. Wsparcie to można zapewniać niezależnie od tego, czy przeprowadzono analizę luk zgodnie z art. 11 ust. 2 lit. h), i bez względu na jej wynik. Takie inwestycje są kwalifikowalne wyłącznie wówczas, gdy nie skutkują przeniesieniem produkcji zdefiniowanym w art. 2 pkt 27 rozporządzenia (UE) 2021/1060. Zapewnienie takiego wsparcia nie oznacza wymogu zmiany terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji, jeżeli zmiana ta wiązałaby się wyłącznie z analizą luk."; |
Uzasadnienie
Poprawka pozwoli uniknąć sytuacji, w której wsparcie z funduszy polityki spójności byłoby udzielane dużym przedsiębiorstwom na preferencyjnych warunkach w ramach danej osi priorytetowej (30 % płatności zaliczkowych, wyższe dofinansowanie), podczas gdy MŚP otrzymywałyby wsparcie na mniej korzystnych warunkach.
Poprawka 14
Art. 11. ust. 3
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się do 100 %.". | [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się o piętnaście punktów procentowych.". |
Uzasadnienie
Przewidywany ogólny wzrost stóp do 100 % pomoże w największym stopniu regionom najbardziej rozwiniętym (stopy dofinansowania wynoszą obecnie 40-50 %), w następnej kolejności regionom w okresie przejściowym, a dopiero na końcu regionom słabiej rozwiniętym, dając zatem najbardziej rozwiniętym regionom przewagę konkurencyjną nad pozostałymi regionami, zwłaszcza tymi słabiej rozwiniętymi.
Poprawka 15
Art. 12. lit. a)
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka KR-u |
| [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się do 100 %.". | [...] Na zasadzie odstępstwa od art. 112 rozporządzenia (UE) 2021/1060 maksymalne stopy dofinansowania w odniesieniu do odrębnych priorytetów ustanowionych, aby wspierać osiąganie celów STEP, podwyższa się o piętnaście punktów procentowych.". |
Uzasadnienie
Przewidywany ogólny wzrost stóp do 100 % pomoże w największym stopniu regionom najbardziej rozwiniętym (stopy dofinansowania wynoszą obecnie 40-40 %), w następnej kolejności regionom w okresie przejściowym, a dopiero na końcu regionom słabiej rozwiniętym, dając zatem najbardziej rozwiniętym regionom przewagę konkurencyjną nad pozostałymi regionami, zwłaszcza tymi słabiej rozwiniętymi.
II. ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR),
O przeglądzie wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 i o wniosku dotyczącym ich rewizji
1. Wyraża zadowolenie, że Komisja podziela pogląd KR-u, zgodnie z którym obecne wieloletnie ramy finansowe (WRF) nie zapewniają wystarczających zasobów finansowych, aby reagować na bieżące kryzysy i wynikające z nich nowe wyzwania polityczne (wojna napastnicza przeciwko Ukrainie, wysoka inflacja, wysokie ceny energii, zmiana klimatu, zagrożenie dla różnorodności biologicznej itp.), a także na nowe priorytety polityczne UE (takie jak strategiczna autonomia UE, polityka przemysłowa Zielonego Ładu, "Cyfrowa Europa", pakt o azylu i migracji itp.).
2. Podkreśla, że Komisja sama przyznaje, że roczna luka inwestycyjna w perspektywie osiągnięcia celów Zielonego Ładu wynosi ponad 620 mld EUR. Zaznacza, że ta liczba raz jeszcze pokazuje, że ogólny pułap środków na zobowiązania na cały okres 2021-2027 (ok. 1,03 % DNB, z wyłączeniem Next Generation EU) nie wystarcza do spełnienia ambicji politycznych UE i że nowym zadaniom powinny zawsze towarzyszyć nowe zasoby.
3. Z aprobatą przyjmuje propozycję stworzenia nowego instrumentu EURI, poza pułapami WRF na lata 2021-2027, w celu finansowania nieprzewidywalnych i dodatkowych kosztów związanych z zaciąganiem pożyczek w ramach Next Generation EU (NGEU) ze względu na wysokie stopy procentowe i inflację. Wzywa Radę do poparcia tego wniosku, tak aby wywiązać się ze zobowiązań prawnych UE i uniknąć wywierania większej presji na obecny budżet UE i inne ważne programy UE. Podkreśla potrzebę znacznego wzmocnienia WRF, aby zapewnić przyrost wydajności przy utrzymaniu kosztów administracyjnych ponoszonych przez władze lokalne i regionalne na jak najniższym poziomie.
4. Aprobuje proponowane zwiększenie rezerwy na rzecz solidarności i pomocy nadzwyczajnej, ponieważ zwiększy to zdolność Unii Europejskiej do reagowania na klęski żywiołowe i inne sytuacje nadzwyczajne. Wskazuje na znaczenie tej rezerwy dla władz lokalnych i regionalnych wobec większej częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk naturalnych. Podobnie przyjmuje z zadowoleniem zaproponowany wzrost środków na instrument elastyczności, który okazał się bardzo przydatny w obliczu nieprzewidzianych zdarzeń i który łagodzi ograniczenia związane z WRF w trakcie rocznej procedury budżetowej.
5. Pochwala zwiększenie finansowania na migrację i zarządzanie granicami w celu zapewnienia, aby wszystkie unijne strategie polityczne w zakresie azylu, imigracji i granic były dobrze przygotowane. Podkreśla znaczenie przydzielenia wystarczających zasobów specjalnie dostosowanych do zarządzania wyzwaniami i łagodzenia ich skutków dla władz lokalnych i regionalnych. Z zadowoleniem przyjmuje także zwiększenie finansowania na stosunki zewnętrzne i wprowadzenie Instrumentu na rzecz Ukrainy 1 , który powinien być finansowany poza pułapem WRF za pośrednictwem Rezerwy na rzecz Ukrainy. Ubolewa jednak, że środki finansowe przewidziane na Instrument na rzecz Ukrainy nie dorównują obecnemu wsparciu finansowemu, a zatem apeluje o większą pulę w wysokości 60 000 mln EUR.
6. Ubolewa, że proponowany przegląd WRF nie obejmuje większych środków, które zostałyby przydzielone bezpośrednio miastom i regionom, na przykład za pośrednictwem misji w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast, misji w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i Porozumienia Burmistrzów, tak aby pobudzić wdrażanie projektów Zielonego Ładu w terenie. Podkreśla, że nadal nie ma przyspieszonych przepisów dotyczących finansowania dla miast i regionów, które angażują się w inicjatywy UE i politycznie zobowiązują się do osiągnięcia celów Zielonego Ładu.
7. Odnotowuje proponowane zwiększenie środków w dziale 7 w celu wzmocnienia zdolności administracyjnych wszystkich instytucji UE do realizacji nowych zadań im powierzonych.
8. Uznaje kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych we wdrażaniu polityki UE i podkreśla potrzebę przeznaczenia odpowiednich środków na wzmocnienie pozycji tych władz w stawianiu czoła wyjątkowym wyzwaniom, przed którymi stoją regiony słabiej rozwinięte. Apeluje o kompleksowy przegląd wsparcia finansowego dla władz lokalnych i regionalnych w celu zapewnienia ich skutecznego udziału w strategicznych inicjatywach UE.
9. Zauważa, że proponowane przez Komisję zwiększenie środków ma w większości przypadków na celu wzmocnienie elastyczności WRF i sprawności budżetu UE w reagowaniu na nieprzewidziane wydarzenia i okoliczności. Przyjmuje "taktyczne" podejście Komisji z aprobatą, jednak podkreśla, że wydaje się ono raczej rozwiązaniem krótkoterminowym niż strukturalną odpowiedzią na powracające problemy związane z samą strukturą WRF. Wnosi, aby Komisja zajęła się tą strukturalną kwestią w świetle WRF na okres po 2027 r.
10. Podkreśla, że polityki spójności nie można wykorzystywać do finansowania innych priorytetów niż te określone w programach tej polityki (w tym do finansowania priorytetów STEP), zwłaszcza jeśli nie osiągnięto porozumienia w kwestii dodatkowych zasobów określonych we wniosku Komisji dotyczącym śródokresowego przeglądu WRF.
11. Zauważa, że art. 312 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej jako podstawa prawna rozporządzenia określającego wieloletnie ramy finansowe nie przewiduje konsultacji z KR-em i w związku z tym ogranicza jego prerogatywy w zakresie analizy śródokresowego przeglądu WRF, zwłaszcza w odniesieniu do zgodności z zasadą pomocniczości. W związku z tym KR oczekuje wprowadzenia obowiązkowych konsultacji w przypadku reformy Traktatów. Niezależnie od tego wniosku KR przyznaje, że był adresatem komunikatu Komisji w sprawie przeglądu śródokresowego. Ponadto KR uważa, że wniosek Komisji zapewnia europejską wartość dodaną i jest zgodny z zasadą pomocniczości, zwłaszcza w szczególnym przypadku Instrumentu na rzecz Ukrainy, biorąc pod uwagę, że szkody wyrządzone Ukrainie są tak duże, iż żadne państwo samo nie byłoby w stanie pokryć ich kosztów, a Unia może najlepiej wykorzystać swoją zdolność kredytową do udzielania Ukrainie pożyczek na korzystnych warunkach.
Zasoby własne i środki na płatności
12. Zaznacza, że w artykule 311 TFUE przewiduje się, że "[b]ez uszczerbku dla innych dochodów budżet jest finansowany całkowicie z zasobów własnych". Wzywa państwa członkowskie, aby jak najszybciej podjęły decyzję co do wniosków w sprawie dostosowanego pakietu dotyczącego kolejnej generacji zasobów własnych. Zauważa, że dostateczne wpływy z nowych zasobów własnych są niezbędne, aby zagwarantować właściwe funkcjonowanie Unii Europejskiej i spłatę długu w ramach NGEU bez narażania na szwank innych programów UE. Podkreśla, jak ważne jest niezwłoczne wdrożenie uzgodnionego planu działania na rzecz wprowadzenia nowych zasobów własnych budżetu UE.
O platformie STEP
13. Wskazuje, że instytucjonalne kompetencje władz samorządowych w Unii Europejskiej są zróżnicowane i że decyzje powinny być podejmowane na szczeblu rządzenia, na którym jest to najskuteczniejsze. Uważa, że wniosek pociąga za sobą ryzyko dalszej nacjonalizacji i nieprzestrzegania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Zachęca Komisję do prowadzenia ścisłych konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi przy opracowywaniu i wdrażaniu strategii politycznych mających wpływ na te regiony.
14. Głęboko ubolewa, że Komisja nie przeprowadziła żadnej oceny oddziaływania terytorialnego wniosku dotyczącego STEP. Z zadowoleniem przyjmuje okoliczność, że KR zorganizował ocenę oddziaływania terytorialnego, w której potwierdzono, że finansowanie w ramach programów wzmocnionych przez STEP, a także ukierunkowane technologie krytyczne mogą skoncentrować się w niektórych regionach i państwach członkowskich. Zauważa ponadto, że "ocena potrzeb inwestycyjnych" wykorzystywana jako dokument referencyjny uzasadniający STEP i opublikowana w marcu 2023 r. w żaden sposób nie uwzględnia terytorialnego wymiaru potrzeb inwestycyjnych ani nie próbuje ocenić ich wpływu na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. W związku z tym wyraża głębokie wątpliwości, czy wniosek STEP jest zgodny z zasadą "nie szkodzić spójności". Wzywa państwa członkowskie i Parlament Europejski do uwzględnienia wyników oceny oddziaływania terytorialnego podczas negocjacji.
15. Konstatuje z dużym żalem, że w ramach STEP nie przewidziano żadnego specjalnego mechanizmu, by zapewnić konkretne zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w proces wyboru projektów, którym przyznano by znak "pieczęć suwerenności". Apeluje o przewidzenie specjalnego mechanizmu, który zapewni to zaangażowanie. Obawia się, że proponowane mechanizmy wyboru projektów zgłaszanych do otrzymania pieczęci suwerenności doprowadzą do dalszej centralizacji władzy i zaostrzą konkurencję między regionami UE, zamiast wzmocnić spójność całej UE.
16. Podkreśla, że od początku bieżącego okresu programowania wielokrotnie zachęcano państwa członkowskie 2 , by zmieniły swoje programy operacyjne w celu uwzględnienia priorytetów politycznych, których pierwotnie nie przewidziano. Zaznacza, że takie zmiany mogą odwracać uwagę od długoterminowych celów polityki, a jednocześnie stanowić znaczne obciążenie administracyjne dla instytucji zarządzających. Wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że w przypadku STEP takie przeprogramowanie może w wielu przypadkach skłonić władze regionalne i lokalne do odkładania długoterminowych projektów inwestycyjnych starannie zaplanowanych i opracowanych zgodnie z zasadą partnerstwa na rzecz nowych projektów inwestycyjnych, które zostały wybrane w ramach centralnie zarządzanych programów UE. Stanowczo potępia tę tendencję jako wyraźne naruszenie zasady wielopoziomowego sprawowania rządów, która leży u podstaw polityki spójności. Przypomina swoje stanowisko, że instrumentów polityki spójności nie należy wykorzystywać jako puli pieniędzy na zaspokojenie pilnych i nieprzewidzianych potrzeb.
17. Podkreśla wyzwania związane z transformacją dla wszystkich regionów. Żywi jednakże poważne wątpliwości, czy otwarcie instrumentów polityki spójności dla dużych przedsiębiorstw w lepiej rozwiniętych regionach państw członkowskich, w których PKB na mieszkańca jest niższy od średniej UE, wzmocni spójność. Zauważa, że propozycja ta wyraźnie kontrastuje z ustaleniami zawartymi w 8. sprawozdaniu w sprawie spójności i zgromadzonymi dowodami na istnienie "pułapki rozwoju" niektórych regionów UE oraz na "rozszerzenie przepaści w zakresie badań naukowych i innowacji w regionach UE", jak podkreślono w tym sprawozdaniu. Proponuje zatem skreślenie tych przepisów w art. 10 ust. 4.
18. Pochwala zamiar Komisji, by zwiększyć konkurencyjność gospodarki UE na rynku światowym, promując i wzmacniając inwestycje w rozwój i produkcję technologii krytycznych oraz w łańcuchy wartości tych technologii. Uważa jednak, że nie wszystkie zaproponowane środki są właściwe, by zrekompensować niekorzystne warunki konkurencji występujące w niektórych regionach, zwłaszcza tych najsłabiej rozwiniętych. Wyraża duże zaskoczenie, że Komisja nie przedstawiła kompleksowej analizy ex ante łącznego wpływu, jaki niedawne złagodzenie zasad pomocy państwa i wniosek dotyczący STEP wywrą na równe szanse na jednolitym rynku.
19. Rozumiejąc pragnienie zachęcania do inwestycji, podkreśla w związku z powyższym, że zwiększenie do 100 % stopy dofinansowania w przypadku priorytetów STEP najmocniej pomoże najbardziej rozwiniętym regionom i ograniczy ogólny wpływ polityki spójności.
20. Uznaje, że zwiększenie do 100 % współfinansowania priorytetów STEP może nieumyślnie faworyzować regiony najbardziej rozwinięte, potencjalnie zmniejszając ogólny wpływ polityki spójności. Wzywa do przyjęcia zróżnicowanego podejścia, które zapewni dostosowanie stawek współfinansowania do konkretnych potrzeb i poziomów rozwoju różnych regionów, co zwiększy skuteczność polityki spójności we wspieraniu słabiej rozwiniętych obszarów.
Dodatkowa elastyczność w celu wdrażania programów polityki spójności na lata 2014-2020
21. Z dużym zadowoleniem przyjmuje proponowane przedłużenie o 12 miesięcy terminów składania dokumentów zamknięcia programów realizowanych w latach 2014-2020 zarówno w przypadku rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, jak i Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym. Przedłużenie to pozwoli zapewnić czas na zamknięcie okresu 2014-2020, a jednocześnie przyspieszy wdrożenie programowania na okres 2021-2027. Apeluje, by współprawodawcy jak najszybciej porozumieli się w sprawie tych zmian, aby zapewnić przewidywalność instytucjom zarządzającym. Wzywa w związku z tym do zatwierdzenia proponowanych mechanizmów elastyczności w ramach odrębnej procedury ad hoc niezależnej od rozporządzenia w sprawie STEP. Podkreśla również, że przedłużenie to dałoby władzom lokalnym i regionalnym więcej czasu na wykorzystanie funduszy na dekarbonizację i dywersyfikację gospodarek, tak aby osiągnąć cele UE w zakresie neutralności klimatycznej.
22. Proponuje również Komisji Europejskiej rozpoczęcie refleksji nad wprowadzeniem budżetowania partycypacyjnego w następnej polityce spójności: 1 % programów regionalnych mogłoby zostać przeznaczone na budżetowanie partycypacyjne, tak aby zwiększyć poczucie odpowiedzialności obywateli i widoczność polityki UE dla Europejczyków.
Bruksela, dnia 10 października 2023 r.