Konkluzje Rady w sprawie roli pracy z młodzieżą w kontekście migracyjno-uchodźczym.

1.

Art. 165 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 1 , który stanowi, że działanie Unii zmierza do "zachęcania młodzieży do uczestnictwa w demokratycznym życiu Europy".

2.

Art. 79 ust. 4 i 5 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 2 , który stanowi, że Parlament Europejski i Rada mogą ustanowić środki zachęcające w celu popierania integracji obywateli państw trzecich, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich. Prawo państw członkowskich do ustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających z państw trzecich na ich terytorium w poszukiwaniu pracy nie zostaje naruszone.

3.

Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej 3 , zwłaszcza zasady uznane m.in. w art. 21 (Niedyskryminacja), art. 23 (Równość kobiet i mężczyzn) i art. 24 (Prawa dziecka).

4.

Odnowione ramy europejskiej współpracy na rzecz młodzieży (2010-2018) 4 oraz bieżący plan prac na rzecz młodzieży (2016-2018) 5 .

5.

Komunikat Komisji pt. "Europa 2020" - zatwierdzony przez Radę Europejską - w którym uznano, że praca z młodzieżą jest jednym ze sposobów zapewnienia wszystkim młodym ludziom możliwości uczenia się pozaformalnego 6 .

6.

Rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie na temat pracy z młodzieżą 7 , w której to rezolucji zaapelowano o lepsze zrozumienie zjawiska pracy z młodzieżą i nadanie tej pracy większego znaczenia, a zwłaszcza o jej propagowanie, wspieranie i rozwijanie na różnych szczeblach.

7.

Deklarację w sprawie promowania - poprzez edukację - postaw obywatelskich oraz wspólnych wartości, którymi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja (deklarację paryską) 8 .

8.

Zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy CM/Rec(2016)7 w sprawie dostępu młodzieży do praw 9 .

9.

Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie planu działania na rzecz integracji obywateli państw trzecich 10 .

10.

Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie ochrony migrujących dzieci 11 i konkluzje Rady w sprawie propagowania i ochrony praw dziecka 12 , w których podkreślono konieczność ochrony wszystkich dzieci, bez względu na ich status, i uwzględniania zawsze w pierwszym rzędzie dobra dzieci, w tym dzieci pozbawionych opieki i oddzielonych od rodzin, w pełnej zgodności z oenzetowską Konwencją o prawach dziecka i jej protokołem fakultatywnym.

11.

Zalecenia w zakresie polityki przygotowane przez grupę ekspertów UE ds. pracy z młodzieżą na rzecz uchodźców i młodych obywateli państw trzecich.

1.

Praca z młodzieżą to szeroki termin obejmujący wiele działań o charakterze społecznym, kulturalnym, edukacyjnym lub politycznym, podejmowanych zarówno przez młodzież i z udziałem młodzieży, jak i na jej rzecz. Do działań tych zalicza się sport i usługi dla młodzieży. Pracą z młodzieżą może być edukacja pozaszkolna, a także specjalne zajęcia rekreacyjne prowadzone przez osoby pracujące z młodzieżą zawodowo lub w ramach wolontariatu 13 oraz przez instruktorów społecznooświatowych; praca ta opiera się na procesach pozaformalnego uczenia się i na dobrowolnym udziale 14 . Praca z młodzieżą jest zasadniczo działaniem społecznym, polegającym na współpracy z młodymi ludźmi i społeczeństwami, w których żyją, ułatwianiu młodym ludziom aktywnego uczestnictwa w życiu swoich społeczności i w podejmowaniu decyzji, a także włączania się w te społeczności 15 .

2.

Punktem centralnym pracy z młodzieżą jest sama młodzież, i jej dotyczą wszystkie odnośne polityki, metody i działania. Uznaje się, że młodzi ludzie, w tym młodzi uchodźcy i inni obywatele państw trzecich 16 , to kompetentne osoby dysponujące umiejętnościami i talentami, zdolne do kształtowania swojej przyszłości.

3.

Realia i praktyki pracy z młodzieżą są różne i zależą od lokalnego, regionalnego i krajowego kontekstu. Wszystkie formy proponowanej współpracy mają podtrzymywać to zróżnicowanie, a nie ograniczać go w drodze harmonizacji.

4.

Wśród zasad przewodnich pracy z młodzieżą jest mające duże znaczenie propagowanie wartości europejskich, równouprawnienie płci oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji, a także poszanowanie praw i przestrzeganie zasad Karty praw podstawowych Unii Europejskiej; należy przy tym pamiętać o ewentualnym - uwarunkowanym wieloma czynnikami - zróżnicowaniu warunków życia, potrzeb, ambicji, zainteresowań i postaw młodzieży oraz traktować wszystkich młodych ludzi jako bogactwo społeczne 17 . To, że osoby pracujące z młodzieżą potrafią reagować w sposób zindywidualizowany, ma wyjątkową wartość, jeśli chodzi o rozpoznawanie zdolności i talentów młodych ludzi o mniejszych szansach.

5.

Szczególną uwagę należy poświęcić młodym uchodźcom i innym obywatelom państw trzecich zagrożonym marginalizacją wynikającą z faktu, że pochodzą oni ze środowisk migracyjnych, i spowodowaną innymi potencjalnymi przyczynami dyskryminacji, takimi jak pochodzenie etniczne, płeć, orientacja seksualna, niepełnosprawność, religia, światopogląd lub przekonania polityczne.

6.

Celem pracy z młodzieżą jest realizacja pozytywnych założeń w procesie przechodzenia z dorastania w dorosłość 18 . Młodzi ludzie, w tym młodzi uchodźcy i inni obywatele państw trzecich, to osoby znajdujące się w tym przejściowym okresie. Praca z młodzieżą służy włączeniu wszystkich młodych ludzi do społeczeństwa, a zarazem oferuje narzędzia i możliwości, dzięki którym będą oni mogli wpływać na to społeczeństwo jako aktywni obywatele. Ten inkluzywny wymiar pracy z młodzieżą należy wykorzystać do wspierania włączania młodych uchodźców i obywateli państw trzecich do nowych przyjmujących ich społeczeństw; jednocześnie należy z szacunkiem uwzględnić to, że ten proces włączania rozpoczyna się w innym punkcie niż w przypadku młodzieży ze społeczności lokalnych.

7.

Praca z młodzieżą jest także opisywana jako edukacyjne partnerstwo między młodymi ludźmi a osobami z nimi pracującymi 19 . Ten proces uczenia się zachodzi w warunkach pozaformalnych i nieformalnych. Celem pracy z młodzieżą jest poszerzanie horyzontów młodych ludzi zaangażowanych w odnośne działania, promowanie uczestnictwa, zachęcanie młodzieży do aktywności społecznej, w szczególności poprzez stwarzanie im okazji do podjęcia działań oraz namawianie do przyjmowania krytycznej i kreatywnej postawy wobec własnych doświadczeń i wobec otaczającego świata 20 . Wspieranie młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich to sposób na to, by w ramach pracy z młodzieżą przybliżać grupie docelowej pojęcia kulturowe i wartości społeczeństwa przyjmującego, a także doświadczać procesu odwrotnego poprzez przyjęcie podejścia zakładającego kształcenie międzykulturowe.

8.

Udział w działaniach i projektach z zakresu pracy z młodzieżą oraz kształtowanie ich zwiększa umiejętności, możliwości i zdolności wszystkich zaangażowanych podmiotów: młodych ludzi, w tym młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, oraz osób z nimi pracujących. Młodzi ludzie decydują się na ten udział zwłaszcza po to, by się zrelaksować, spotkać z przyjaciółmi, nawiązać nowe kontakty, rozerwać się i znaleźć wsparcie 21 . W związku z tym miejsca, w których odbywa się praca z młodzieżą, muszą umożliwiać zachowanie szacunku i zabawę; należy tam zapewnić przyjemne, sprzyjające uczestnictwu i kształtowane z poszanowaniem demokracji i równowagi płci warunki, w których możliwe będzie nabycie praktycznych doświadczeń w zakresie poszanowania innych osób, różnorodności, praw człowieka i wartości demokratycznych. W takim bezpiecznym i niedyskryminacyjnym otoczeniu, w którym nie ma konieczności rejestracji ani wnoszenia opłat, szanuje się indywidualne różnice wśród młodych ludzi, a centralne miejsce zajmuje wspieranie młodych ludzi i zwiększanie ich wiary w siebie, młodzież będzie mogła kształtować swoje poglądy, weryfikować je, popełniać błędy i uczyć się na nich, a także uczyć się od swoich kolegów.

9.

Uzyskana dzięki wspomnianej możliwości autonomicznego i dobrowolnego uczestnictwa w życiu społecznym szansa na nawiązywanie zróżnicowanych kontaktów towarzyskich może być jednym z decydujących czynników warunkujących aktywność społeczną. Dobór konkretnych działań w ramach pracy z młodzieżą zależy od realiów życiowych i potrzeb młodych ludzi i opiera się na relacjach charakteryzujących się szacunkiem i zaufaniem między młodzieżą a osobami z nią pracującymi. Początku i końca tych relacji nie powinny wyznaczać czynniki zewnętrzne, ale inicjatywy konkretnych młodych osób, w tym młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich.

10.

Dzięki metodom stosowanym w pracy z młodzieżą osoby wykonujące tę pracę oraz młodzi ludzie, w tym młodzi uchodźcy i inni obywatele państw trzecich, nabywają umiejętność zbierania obiektywnych informacji i mogą zwiększyć swoją zdolność do autorefleksji, świadomość międzykulturową i odporność.

11.

Praca z młodzieżą pomaga rozwijać kompetencje w dziedzinie zapobiegania konfliktom.

12.

Praca z młodzieżą umożliwia podjęcie aktywności obywatelskiej i udział w życiu politycznym, gdyż zapewnia informacje o procesach decyzyjnych i dostęp do podmiotów pełniących funkcje polityczne; poprzez czynne zaangażowanie w działania proponowane w ramach pracy z młodzieżą można też zdobywać doświadczenia w strukturach demokratycznych. Takie dobrowolne uczestnictwo w działaniach prowadzonych w nieformalnych i gwarantujących szacunek warunkach może obudzić w młodych uchodźcach i innych obywatelach państw trzecich cenne poczucie tożsamości i przynależności i umożliwić im przyczynienie się do pozytywnych zmian społecznych.

13.

Aby wspierać młodych ludzi i poszerzać zakres ich działań, osoby pracujące z młodzieżą powinny blisko współpracować z innymi podmiotami i zainteresowanymi stronami na szczeblu lokalnym. Poprzez wymianę informacji, networking i współpracę, praca z młodzieżą może zapewnić młodym ludziom indywidualny dostęp do innych obszarów, takich jak edukacja formalna i rynek pracy lub zapewnić im mieszkania i opiekę zdrowotną. Zachęcanie młodych ludzi do korzystania z tych sposobów na dotarcie do innych obszarów ma w pracy z młodymi uchodźcami i innymi obywatelami państw trzecich znaczenie szczególne.

1.

zachęcanie do wskazywania i upowszechniania przykładów dobrych praktyk z różnych sektorów, które mają do czynienia z młodymi uchodźcami i innymi obywatelami państw trzecich, przy jednoczesnym uznaniu, że te dobre praktyki przyczyniają się do zapobiegania konfliktom;

2.

wyposażenie osób pracujących z młodzieżą w odpowiednie narzędzia informacyjne i szkoleniowe w obszarach takich jak prawa człowieka, ramy prawne dotyczące krajowych i lokalnych procedur migracyjnych i azylowych, stosowne języki, inne kultury lokalne, dialog międzykulturowy, zdrowe psychiczne i dobrostan, a także bezpieczeństwo, ochrona i informacja o dostępie do wsparcia psychologicznego dla młodych ludzi i osób pracujących z młodzieżą itp.;

3.

informowanie o pozytywnych przykładach procesów integracyjnych oraz inicjatywach dotyczących nowych wzorcowych postaw, przy jednoczesnym uznaniu, że integracja rozpoczyna się w dniu przybycia i jest dla młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich oraz społeczeństw przyjmujących procesem dwukierunkowym. "Informowanie od dnia przybycia" można zaczynać od tematów związanych z europejskimi wartościami, prawami człowieka, wartościami demokratycznymi i równouprawnieniem płci;

4.

organizowanie dla młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich oraz dla osób pracujących z młodzieżą odpowiednich szkoleń i instruktaży prowadzonych na zasadzie partnerskiej;

5.

zwiększanie zdolności osób pracujących z młodzieżą do podnoszenia odporności (własnej i grup docelowych) oraz - w kontekście dbania o własny dobrostan i zdrowie psychiczne - do ułatwiania młodym uchodźcom i innym obywatelom państw trzecich oraz osobom pracującym z młodzieżą dostępu do podstawowego wsparcia psychospołecznego;

6.

szkolenie osób pracujących z młodzieżą w zakresie organizacji dialogu międzykulturowego przy zapewnieniu równości między ludnością lokalną a młodymi uchodźcami i innymi obywatelami państw trzecich; szkolenie powinno obejmować umiejętność prowadzenia trudnych rozmów w sposób wspierający i pełen szacunku oraz łagodzenia lub rozwiązywania konfliktów demokratycznymi metodami;

7.

zbadanie możliwości przyjęcia podejścia przewidującego formalne lub pozaformalne szkolenia dla osób aktywnie pracujących z młodymi uchodźcami i innymi obywatelami państw trzecich; udany udział w szkoleniu powinien kończyć się przyznaniem certyfikatu lub innej formy uznania.

8.

wspieranie wszystkich rodzajów pracy z młodzieżą w celu dotarcia do młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, umożliwienia im udziału w działaniach społeczeństwa obywatelskiego i traktowania ich - w miarę możliwości - jako aktywnych uczestników i partnerów;

9.

wspieranie i eksponowanie istniejących organizacji lub inicjatyw młodzieżowych prowadzonych przez młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, którzy czynnie uczestniczą w skutecznych procesach włączania;

10.

budowanie sieci relacji między istniejącymi młodzieżowymi organizacjami, klubami oraz służbami, które już mają dobry kontakt z młodymi uchodźcami i innymi obywatelami państw trzecich, wiedzę i doświadczenie w tym zakresie, oraz tworzenie sieci zainteresowanych podmiotów;

11.

umożliwienie młodym uchodźcom i innym obywatelom państw trzecich aktywnego uczestnictwa we wszystkich istniejących lokalnych, regionalnych, krajowych i europejskich programach na rzecz młodzieży;

12.

wspieranie organizacji lokalnych imprez i projektów lansujących zdolności i talenty miejscowej ludności (niezależnie od pochodzenia);

13.

w stosownych przypadkach i w miarę możliwości - poszerzanie zdolności struktur pracy z młodzieżą do działania w roli podmiotu wspierającego i łączącego służby publiczne, lokalną ludność i młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich. Dlatego też organy odpowiedzialne w tym zakresie powinny:

14.

utworzenie - w ramach struktur przyjmujących lub ośrodków recepcyjnych dla uchodźców - bezpiecznych miejsc przyjaznych dzieciom i młodym ludziom, z uwzględnieniem zasady nadrzędnego interesu dziecka i młodzieży. Miejsca takie powinny być prowadzone przez osoby pracujące z młodzieżą, które mają stosowną umiejętność współpracy z przedstawicielami innych sektorów, tak aby poznawanie zasad i wartości nowych społeczeństw przyjmujących oraz potrzeb młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich mogło rozpocząć się już pierwszego dnia;

15.

opracowywanie - w stosownych przypadkach - strategii i ram w zakresie upodmiotowienia i integracji młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, tak by mogli stać się aktywnymi członkami społeczeństwa, a także poprzez przygotowanie ich do podjęcia pracy z młodzieżą i wspieranie ich w tym dążeniu; sposobem na to może być umożliwienie im udziału w szkoleniach na temat wartości demokratycznych, równouprawnienia płci i zagadnień związanych z uczestnictwem, a także stworzenie szansy na aktywny udział w życiu społecznym i politycznym. Szkolenie powinno obejmować refleksję nad podobieństwami i różnicami w systemie i wartościach kraju przyjmującego i krajów pochodzenia;

16.

dążenie do utworzenia jasnych ram współpracy różnych sektorów uczestniczących w procesie integracji, które to ramy będą wyraźnie definiować i wartościować rolę wszystkich zaangażowanych sektorów, w tym młodzieżowych organizacji społeczeństwa obywatelskiego prowadzonych przez młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, oraz synergie między tymi sektorami;

17.

wspieranie nawiązywania dialogów między osobami pracującymi z młodzieżą a przedstawicielami różnych innych środowisk i sektorów, z udziałem młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, w celu wskazania głównych tematów i możliwości współpracy oraz sprawdzenia, jaką rolę może odegrać praca z młodzieżą w zakresie budowy potencjału w tych obszarach polityki; jednocześnie należy zadbać o to by praca z młodzieżą i wykonywanie decyzji o statusie prawnym pozostały kwestiami odrębnymi;

18.

tworzenie ponadsektorowych sieci, partnerstw, seminariów lub konferencji, w ramach których decydenci z różnych sektorów, osoby pracujący z młodzieżą i młodzi ludzie, w tym uchodźcy i inni obywatele państw trzecich mogliby spotykać się i uczestniczyć w dialogu;

19.

wspieranie projektów badawczych oraz opartej na dowodach pracy z młodzieżą w sektorze spraw związanych z migracją;

1.

wskazywanie potrzeb w zakresie informowania i szkolenia w ramach europejskiego sektora pracy z młodzieżą i umożliwianie wymiany informacji i doświadczeń (osobiście i za pośrednictwem internetu) na szczeblu europejskim dotyczących m.in. praw człowieka, kwestii azylowych, dialogu międzykulturowego, odnośnych języków i budowania odporności;

2.

poszerzanie możliwości w zakresie partnerskiego doradztwa, uczenia się i szkolenia młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, a także osób pracujących z młodzieżą pochodzących z różnych środowisk; w tym celu należy zapewnić im dostęp do nauki języków i poszerzania ich kompetencji, a także do programów uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego oraz mobilności;

3.

kontynuację określania, wspierania i upowszechniania na szczeblu Unii istniejących i innowacyjnych narzędzi, metodologii i przykładów dobrych praktyk pracy z młodzieżą we wszystkich sektorach zajmujących się sprawami związanymi z migracją;

4.

podjęcie kroków w celu zagwarantowania aktywnego uczestnictwa młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich w istniejących i przyszłych programach europejskich;

5.

kontynuację promowania i wspierania partnerstw i inicjatyw ponadsektorowych, w szczególności między osobami pracującymi z młodzieżą, instytucjami zajmującymi się kształceniem i szkoleniem, służbami socjalnymi i zatrudnieniowymi oraz partnerami społecznymi, które pomagają młodzieży, w tym młodym uchodźcom i innym obywatelom państw trzecich, w nabywaniu i rozwijaniu umiejętności życiowych;

6.

dalsze promowanie i wspieranie podejścia sektorowego do pomagania młodzieży, w tym młodym uchodźcom i innym obywatelom państw trzecich, w rozwijaniu ich talentów, a także w nabywaniu i poszerzaniu niezbędnych kompetencji, tak aby ułatwić im udane wejście w dorosłość, przyjęcie aktywnej postawy obywatelskiej i rozpoczęcie życia zawodowego;

7.

przekazywanie dostępnych informacji na temat młodzieży, zwłaszcza młodych uchodźców i innych obywateli państw trzecich, których aktualne warunki życiowe mogą być sprzeczne z Konwencją o prawach dziecka i Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej; oraz zaproponowanie, w razie konieczności, działań w celu poprawy tej sytuacji;

8.

zwiększenie wsparcia na rzecz dialogu ponadsektorowego i możliwości networkingu na szczeblu europejskim (narzędzia internetowe, seminaria, konferencje), tak aby osoby pracujące z młodzieżą, zainteresowane strony i partnerzy zajmujący się sprawami związanymi z migracją mogli budować swój potencjał;

9.

korzystanie z instrumentów dialogu funkcjonujących na szczeblu UE (takich jak strategia UE na rzecz młodzieży i dialog z młodzieżą na szczeblu UE, opisanych w komunikacie Komisji o angażowaniu, łączeniu i wzmacnianiu pozycji osób młodych) w celu tworzenia szans na wymianę i współpracę zainteresowanych stron zajmujących się sprawami związanymi z migracją;

10.

wspieranie europejskich instrumentów badania i oceny danych w odniesieniu do opartej na dowodach pracy z młodzieżą w sektorze spraw związanych z migracją.

Konkluzje Rady w sprawie roli pracy z młodzieżą w kontekście migracyjno-uchodźczym.

Dz.U.UE.C.2018.441.5

Konkluzje Rady w sprawie roli pracy z młodzieżą w kontekście migracyjno - uchodźczym