Konkluzje Rady w sprawie edukacji cyfrowej w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2020.415.22

Akt nienormatywny

Wersja od: 1 grudnia 2020 r.

Konkluzje Rady w sprawie edukacji cyfrowej w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy

(2020/C 415/10)

(Dz.U.UE C z dnia 1 grudnia 2020 r.)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

UWZGLĘDNIAJĄC:

1. Tło polityczne przedstawione w załączniku,

PODKREŚLAJĄC, ŻE:

2. Wysokiej jakości i włączające kształcenie i szkolenie jest jednym z atutów Europy opartej na wartościach demokratycznych i ideałach oświeceniowych. Rozpowszechnienie technologii cyfrowych i dostęp do internetu otwierają nowe możliwości, ale i powodują nowe wyzwania.

3. Nabiera tempa transformacja cyfrowa naszych społeczeństw opartych na wiedzy i rośnie dostępność usług i danych cyfrowych. Oznacza to również zmiany na rynku pracy i nowe profile zawodowe oraz zapotrzebowanie na kompetencje cyfrowe ¹  w kontekście umiejętności na miarę XXI w. W długiej perspektywie rosnący wpływ sztucznej inteligencji ²  spotęguje skutki transformacji cyfrowej naszych społeczeństw opartych na wiedzy i może być w przyszłości źródłem obiecujących nowych możliwości w zakresie uczenia się, nauczania i szkolenia. Wysokiej jakości i włączające kształcenie i szkolenie ma kluczowe znaczenie, by wszystkie osoby i wszyscy obywatele mogli zrozumieć te zmiany, uczestniczyć w nich i je kształtować.

4. Pandemia COVID-19 i jej obecny wpływ na europejskie systemy i instytucje edukacyjne uwypuklają pilną potrzebę lepszego zrozumienia i ciągłej oceny zastosowań, korzyści i wyzwań związanych z technologiami edukacji cyfrowej ³  oraz zrozumienia i oceny poziomów kompetencji cyfrowych, także w kontekście uczenia się przez całe życie.

5. Pandemia COVID-19 uwidoczniła też pilną potrzebę przyjęcia całościowego podejścia do edukacji cyfrowej. Aby sprostać obecnym potrzebom, wysokiej jakości i włączające kształcenie i szkolenie musi obejmować cyfrowe i niecy- frowe formy uczenia się i nauczania, w tym podejścia takie jak uczenie się mieszane ⁴  oraz uczenie się na odległość ⁵ . Stwarza to szansę poprawy kształcenia i szkolenia zorientowanego na osobę uczącą się zgodnie ze szczególnymi potrzebami danej osoby.

6. Edukacja cyfrowa ⁶  jest warunkiem wstępnym, by wspierać kształtowanie transformacji cyfrowej, realizację kształcenia i szkolenia ustawicznego oraz uczenia się przez całe życie, a także umożliwić wysokiej jakości i włączające kształcenie i szkolenie dla wszystkich. Dlatego należy uwzględnić jej wymiar społeczny i postrzegać ją jako część głębokiej zmiany kulturowej. Ta zmiana kulturowa to niezbędny krok, by umożliwić wszystkim osobom i wszystkim obywatelom korzystanie z danych, infrastruktury i technologii cyfrowych w sposób pewny i bezpieczny, z należytym poszanowaniem przepisów o ochronie danych, oraz aktywne uczestniczenie w decyzjach politycznych, rozwoju społecznym i w rynku pracy.

7. Edukacja cyfrowa powinna być zorientowana na osobę uczącą się i wspierać wszystkie osoby i wszystkich obywateli w rozwijaniu osobowości i umiejętności w sposób pewny, swobodny i odpowiedzialny. Jako integralny element wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia edukacja cyfrowa powinna opierać się na zasadach rzetelności i zaufania do jakości takiej edukacji. Powinna ona także przyczyniać się do poprawy dostępności treści edukacyjnych i metod pedagogicznych, do skuteczniejszego włączenia społecznego, a także do lepszego nabywania kompetencji, tym samym wspierając osiąganie sukcesu edukacyjnego przez wszystkich. Edukacja cyfrowa powinna uwzględniać nowo pojawiające się technologie, takie jak sztuczna inteligencja, oraz ich bezpieczne, rzetelne z pedagogicznego punktu widzenia i etyczne zastosowanie.

8. Edukacja cyfrowa powinna także uwzględniać dobrostan osób uczących się, nauczycieli, trenerów i edukatorów, a także rodziców i opiekunów, na przykład w odniesieniu do bezpiecznych warunków nauki. Powinna też służyć ułatwianiu dostępu do informacji wszystkim obywatelom oraz promowaniu aktywnego kulturalnego, gospodarczego i społecznego uczestnictwa w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy.

9. Edukacja cyfrowa powinna pomagać w rozwijaniu świadomości obywatelskiej, w tym obywatelstwa cyfrowego ⁷ , poprzez wspieranie kompetencji obywatelskich. Obejmują one krytyczne podejście do informacji, umożliwiające obywatelom poruszanie się w świecie cyfrowym i zrozumienie podstawowych wartości, jakimi są demokracja i wolność wypowiedzi.

10. Każdy Europejczyk powinien mieć możliwość aktywnego włączenia się w transformację cyfrową społeczeństwa i korzystania z odpowiednich, dostępnych i bezpiecznych warunków nauki. Zawsze respektowane musi być prawo człowieka odnoszące się do jakościowego i włączającego kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie, określone w Europejskim filarze praw socjalnych i chronione przez Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej.

11. Aby zamknąć przepaść cyfrową między kobietami a mężczyznami w dziedzinach związanych z ICT i w STEM, kluczowe znaczenie ma stosowanie podejścia uwzględniającego aspekt płci we wszystkich rodzajach i na każdym poziomie kształcenia i szkolenia.

12. Kwestią zasadniczą jest dostęp do wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia wspieranych technologiami cyfrowymi. Niezależnie od kluczowej roli uczenia się i nauczania opartego na kontakcie osobistym oraz korzyści płynących z takiego formatu, dostęp do wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia za pośrednictwem i z wykorzystaniem technologii edukacji cyfrowej jest warunkiem wstępnym przyszłej zdolności funkcjonowania europejskich społeczeństw opartych na wiedzy, a także europejskiego systemu innowacji, który umożliwia transformację ekologiczną i cyfrową, zapewnia zrównoważony wzrost, miejsca pracy i możliwości oraz wspiera rozwój osobisty.

13. Podstawą silnej Europy jest kultura wspólnych wartości, dzielenia się, odnawiania i otwartości na nowe formy kontaktów, a także uczestnictwo i współpraca między obywatelami, instytucjami edukacyjnymi, sektorem prywatnym i różnymi krajowymi systemami edukacji. Społeczności internetowe ⁸ , które wymieniają się praktykami (na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym), są bardziej widoczne i będą się rozwijać w przyszłości.

ŚWIADOMA, ŻE:

14. Zgodnie z zasadą pomocniczości za treści nauczania i organizację systemów edukacji odpowiadają państwa członkowskie.

15. Edukacja cyfrowa jest realizowana w różnym stopniu w ramach różnych rodzajów i na różnych poziomach kształcenia i szkolenia w poszczególnych państwach członkowskich i w całej Unii. Doświadczenia w zakresie stosowania technologii edukacji cyfrowej są różne w poszczególnych krajach Unii i zależą w dużej mierze od ram politycznych i ram zarządzania, infrastruktury i zaplecza technicznego, a także od zasobów finansowych i ludzkich. Obejmują one w szczególności dobrze przygotowanych nauczycieli, trenerów, edukatorów i pozostałych członków kadry pedagogicznej i administracyjnej, w tym kadry kierowniczej instytucji edukacyjnych.

16. Pandemia COVID-19 pociągnęła za sobą szybką reakcję w obliczu kryzysu. Państwa członkowskie zamknęły większość swoich placówek edukacyjnych i nakazały instytucjom zapewnienie ciągłości nauczania, szkolenia, uczenia się i oceny głównie za pomocą rozwiązań zdalnych.

17. Środki podjęte przez państwa członkowskie i ich instytucje edukacyjne zgodnie z krajowymi uwarunkowaniami uwypukliły znaczenie zrozumienia edukacji cyfrowej, pomogły zwiększyć zdolności cyfrowe systemów kształcenia i szkolenia i zapewniły nauczycielom, trenerom, edukatorom i pozostałym członkom kadry pedagogicznej możliwości rozwoju zawodowego.

18. Jednak pomimo wielkich wysiłków podejmowanych przez wszystkie państwa członkowskie reakcja w obliczu kryzysu dotycząca ułatwienia rozwiązań zdalnych ujawniła wspólne wyzwania i słabości w systemach kształcenia i szkolenia w całej Unii:

a) W trakcie pandemii COVID-19 często okazywało się, że niektóre osoby uczące się, w różnym stopniu w poszczególnych państwach członkowskich, nie mogły w pełni skorzystać z prawa do kształcenia i szkolenia ze względu na brak odpowiedniego dostępu fizycznego i technologicznego ⁹ .

b) Bezprecedensowe wyzwanie związane z pandemią COVID-19 ujawniło pilną potrzebę lepszego wyposażenia wszystkich w kompetencje cyfrowe, tak by wszystkim osobom i obywatelom zapewnić równy dostęp do kształcenia i szkolenia, zwłaszcza w sytuacjach, w których kształcenie i szkolenie odbywa się w sposób zdalny. Szczególne trudności napotykały osoby uczące się o specjalnych potrzebach.

c) Choć pandemia COVID-19 przyspieszyła przechodzenie na edukację cyfrową, rozwój i stosowanie nowych form przekazywania wiedzy może, jeśli nie odbywa się w sposób celowy i przemyślany, powielać bardziej tradycyjne wzorce nauczania i uczenia się.

d) Pandemia COVID-19 stanowi wyzwanie, jeśli chodzi o ciągłość działań w zakresie kształcenia i szkolenia mających charakter transnarodowy. Dotyczy to kształcenia i szkolenia transgranicznego, a także mobilności w ramach programu Erasmus+, w szczególności mobilności osób uczących się i kadry w dziedzinie szkolnictwa wyższego i kształcenia i szkolenia zawodowego.

e) Zamknięcie instytucji edukacyjnych wywołane COVID-19 spowodowało zmianę roli nauczycieli, trenerów, edukatorów i pozostałych członków kadry pedagogicznej, którzy musieli znaleźć nowe sposoby utrzymania kontaktu z osobami uczącymi się i wspierać je w samodzielnej pracy, czy to w warunkach uczenia się opartego na współpracy, czy w inny sposób. Uwidoczniło też potrzebę współpracy, budowania zdolności, potrzeby w zakresie specjalistycznego szkolenia zawodowego w dziedzinie nauczania cyfrowego, jak i zapotrzebowanie na środki wsparcia, w gronie nauczycieli i trenerów oraz w ramach sieci kształcenia nauczycieli i w ramach instytucji edukacyjnych.

UZNAJĄC, ŻE:

19. Wyzwaniem pozostaje przepaść cyfrowa na poziomie poszczególnych państw członkowskich i na poziomie całej Unii, gdyż może pogłębić inne wcześniej istniejące nierówności strukturalne, w tym nierówności społeczno-gospodarcze i różnice w położeniu kobiet i mężczyzn.

20. W kontekście technologii edukacji cyfrowej należy zapewnić ochronę danych i suwerenność cyfrową państw członkowskich i ich obywateli, bez względu na pilność sytuacji. Ponadto w kontekście intensywniejszego tworzenia i rozpowszechniania cyfrowych treści edukacyjnych należy przestrzegać prawnych i etycznych zasad leżących u podstaw własności intelektualnej.

21. Nowe formy transferu wiedzy i nowe warunki uczenia się, również na zasadzie współtworzenia, sprzyjają szerszemu powiązaniu między formalnym kształceniem i szkoleniem a uczeniem się pozaformalnym i nieformalnym. Wymiana dobrych praktyk na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym zapewnia możliwości w zakresie przyspieszenia wprowadzania technologii edukacji cyfrowej do wszystkich form uczenia się i w zakresie wspierania wysokiej jakości i włączającego charakteru nauczania i uczenia się.

22. Technologie edukacji cyfrowej stwarzają nowe możliwości uczenia się i nauczania i są jednym z istotnych czynników zapewniania wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia. Mogą być uzupełnieniem bezpośredniej interakcji zachodzącej w nauczaniu i szkoleniu opartym na kontakcie osobistym, a także najlepszych praktyk i narzędzi niecy- frowych wykorzystywanych w nauczaniu i uczeniu się, które zachowują swoje znaczenie i nie mogą zostać w pełni zastąpione formatem cyfrowym.

23. Aby technologia mogła wspierać jakość i włączający charakter edukacji, muszą jej towarzyszyć bezpieczne warunki uczenia się i podejścia pedagogiczne. Przedsiębiorstwa zajmujące się technologiami edukacyjnymi, w tym startupy i MŚP, odgrywają zasadniczą rolę w rozwijaniu innowacyjnych i dostępnych technologii edukacji cyfrowej, tym samym wspierając zarówno edukację cyfrową, jak i transformację cyfrową europejskich gospodarek. Warunki sprzyjające innowacjom oraz odpowiednie możliwości finansowania mają kluczowe znaczenie dla pomyślnego rozwoju tych przedsiębiorstw.

24. W edukacji cyfrowej należy położyć nacisk na znaczenie koncepcji pedagogicznych oraz narzędzi i metod uczenia się i nauczania. Badania edukacyjne mogą przyczyniać się rozwijania innowacyjnych koncepcji w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz umożliwić szersze zrozumienie wpływu, jaki transformacja cyfrowa wywiera na uczenie się i nauczanie oraz na systemy kształcenia i szkolenia.

25. Zapewnienie kompetencji cyfrowych we wszystkich rodzajach i na każdym poziomie kształcenia i szkolenia powinno zawsze iść w parze z odpowiednim połączeniem powiązanych kompetencji kluczowych, w tym umiejętności życiowych, oraz znajdować wsparcie w najnowocześniejszych dostępnych infrastrukturze, wyposażeniu i technologii. Zwłaszcza programy kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym programy podnoszenia i zmiany kwalifikacji, wymagają odpowiedniego połączenia umiejętności i kompetencji cyfrowych, zawodowych i technologicznych, które mogą zwiększyć szanse na zatrudnienie.

26. Warunkiem międzynarodowej konkurencyjności europejskiego systemu innowacji i jego zrównoważonego charakteru są wysokiej jakości i włączające systemy kształcenia i szkolenia. Jest nim także doskonały system badawczy, najlepiej ściśle powiązany z kształceniem i szkoleniem. Zatem szybki transfer rezultatów badań i innowacji, np. wynikających z badań edukacyjnych, a także współtworzenie i testowanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie edukacji cyfrowej będą miały wartość dodaną w kształceniu i szkoleniu np. w kształtowaniu polityki lub w zastosowaniach pedagogicznych.

ODNOTOWUJĄC, ŻE:

27. Komisja Europejska opublikowała zaktualizowany Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021-2027 pt. "Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej" ¹⁰ , który w stosownych przypadkach i w razie potrzeby powinien być w ramach działań następczych rozwijany z państwami członkowskimi na zasadzie współtworzenia.

28. Jego główne cele, czyli wspieranie rozwoju wysoce efektywnego ekosystemu edukacji cyfrowej oraz poprawa kompetencji i umiejętności cyfrowych na potrzeby transformacji cyfrowej, mogą przyczynić się do bardziej strategicznego podejścia do edukacji cyfrowej na szczeblu Unii.

29. Wysoce efektywny ekosystem edukacji cyfrowej ¹¹ powinien umożliwiać wysokiej jakości i włączające kształcenie i szkolenie dzięki odpowiedniej infrastrukturze, łączności, planowaniu potencjału cyfrowego i zdolnościom organizacyjnym, które mogą ułatwiać bardziej elastyczny dostęp do kształcenia i szkolenia dla wszystkich i wszędzie. Jest podstawą udanego wdrożenia edukacji cyfrowej i warunkiem wstępnym strukturalnej transformacji systemów kształcenia i szkolenia.

30. Nauczyciele, trenerzy, edukatorzy i pozostali członkowie kadry pedagogicznej oraz osoby uczące się w każdym wieku we wszystkich rodzajach i na każdym poziomie kształcenia i szkolenia potrzebują kompetencji cyfrowych i odpowiednich podejść pedagogicznych po to, by konstruktywnie wykorzystywać technologie cyfrowe w edukacji. Zapewnianie kompetencji cyfrowych powinno uwzględniać aspekt płci i być dostosowane do wieku i obejmować także umiejętność korzystania z mediów i z danych oraz umiejętności cyfrowe, myślenie krytyczne, zwalczanie wprowadzania w błąd i dezinformacji, treści szkodliwych i nawołujących do nienawiści, a także zwalczanie cyberprzemocy i uzależnień, oraz powinno uwzględniać kwestie bezpieczeństwa, takie jak ochrona prywatności, ochrona danych i prawa własności intelektualnej.

31. Należy wspierać uczenie się pozaformalne i nieformalne jako ważne narzędzia zapewniające osobom w każdym wieku znajdującym się poza systemem kształcenia formalnego niezbędny poziom kompetencji cyfrowych, tak by pomóc im w rozwoju zawodowym i osobistym, również w odniesieniu do czynników takich jak relacje społeczne oraz zdrowie fizyczne i psychiczne, a także dobrostan cyfrowy. W tym względzie istotne są otoczenie cyfrowe oraz kultura konstruktywnego i etycznego korzystania z narzędzi cyfrowych. Możliwości cyfrowego uczenia się pozaformalnego i nieformalnego są ważne zwłaszcza dla osób młodych, jednak są także istotne dla osób starszych, które szczególnie ucierpiały wskutek pandemii COVID-19.

ZACHĘCA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, ABY ZGODNIE Z UWARUNKOWANIAMI KRAJOWYMI:

32. Promowały uwzględnianie technologii edukacji cyfrowej i nabywanie kompetencji cyfrowych, by wzmocnić nauczanie, szkolenie i uczenie się we wszystkich rodzajach i na każdym poziomie kształcenia i szkolenia, a także w perspektywie uczenia się przez całe życie.

33. Zachęcały do oceniania i zapewniania jakości innowacyjnych sposobów uczenia się, w tym komponentów cyfrowych, oraz do walidacji uzyskiwanych dzięki nim efektów uczenia się.

34. Zastanowiły się nad modelami pedagogicznymi oraz kształceniem i szkoleniem nauczycieli, trenerów i edukatorów oraz pozostałych członków kadry pedagogicznej, tak by lepiej wykorzystać rozmaite możliwości oferowane przez technologie edukacji cyfrowej.

35. Umożliwiły nauczycielom, trenerom i edukatorom oraz pozostałym członkom kadry pedagogicznej, takim jak osoby szkolące nauczycieli, początkowy rozwój zawodowy i ustawiczne doskonalenie zawodowe, tak by rozwijali i podnosili własne umiejętności i kompetencje cyfrowe oraz podstawową znajomość ICT do poziomu, który pozwoli im pewnie pracować z technologiami edukacji cyfrowej i zapewniać wysokiej jakości kształcenie i szkolenie; powinny także motywować ich do takiego rozwoju i doskonalenia zawodowego. W ten sposób powinni zyskać możliwość uczestniczenia w tworzeniu innowacyjnych i ukierunkowanych na osobę uczącą się metod nauczania i szkolenia oraz dydaktyki stosowanej, które wspierają krytyczne i kreatywne myślenie, oraz możliwość tworzenia bezpiecznych, wysokiej jakości i włączających warunków nauki i treści nauczania. Dobrze wyszkoleni nauczyciele, którzy potrafią korzystać z technologii cyfrowych do celów pedagogicznych w sposób konstruktywny, uwzględniający aspekt płci i dostosowany do wieku, są jednym z kluczowych czynników tworzenia wysokiej jakości i włączającej edukacji cyfrowej dla wszystkich.

36. Sprzyjały włączeniu społecznemu wszystkich osób uczących się, niwelując nierówności społeczne i zamykając przepaść cyfrową, a także zapewniając wszystkim równy dostęp do odpowiednich możliwości i warunków cyfrowego uczenia się.

37. Rozważyły inwestowanie w edukację cyfrową poprzez wykorzystanie możliwości nowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, w szczególności inicjatyw przewodnich w dziedzinie łączności oraz zmiany i podnoszenia kwalifikacji, by przyczynić się do odbudowy poprzez unowocześnienie i wzmocnienie wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia. Rozważyły także skorzystanie z innych możliwości unijnego finansowania, takich jak Erasmus+, "Horyzont Europa", "Cyfrowa Europa", instrument "Łącząc Europę" 2, InvestEU, EFRR i EFS+.

ZWRACA SIĘ DO KOMISJI, BY ZGODNIE Z tRAKTATAMI I Z NALEŻYTYM UWZGLĘDNIENIEM ZASADY POMOCNICZOŚCI I UWARUNKOWAŃ KRAJOWYCH:

38. Zapewniła skoordynowane podejście do edukacji cyfrowej na forum Komisji i wraz z państwami członkowskimi i odpowiednimi interesariuszami rozpoczęła strategiczny proces refleksji nad czynnikami umożliwiającymi udaną edukację cyfrową, w tym łącznością i pedagogiką cyfrową, infrastrukturą, wyposażeniem cyfrowym, umiejętnościami cyfrowymi nauczycieli i uczniów, standardami interoperacyjności i danych, z uwzględnieniem suwerenności technologicznej, prywatności, ochrony danych i etyki, przy jednoczesnym dążeniu do wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia. W ramach tych działań Komisja powinna nawiązywać, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i w oparciu o dowody, do konkluzji Rady o przeciwdziałaniu kryzysowi wywołanemu przez COVID-19 w edukacji, dążąc do wypracowania na poziomie Unii porozumienia co do podejść umożliwiających skuteczne, włączające i ciekawe procesy zdalnego uczenia się.

39. Przeanalizowała sposoby wspierania bardziej zintegrowanego podejścia do rozwijania polityki w dziedzinie edukacji cyfrowej poprzez ewentualne ustanowienie europejskiej platformy edukacji cyfrowej, z wykorzystaniem istniejących sieci i innych odpowiednich działań, po to by móc lepiej reagować na tempo transformacji cyfrowej, w kontekście europejskiego obszaru edukacji i na zasadzie synergii i dopełniania się z innymi odpowiednimi politykami.

40. Wsparła rozwój edukacji cyfrowej w Europie i uwypukliła jej rolę poprzez europejski program na rzecz umiejętności, europejski obszar edukacji i nowe strategiczne ramy europejskiej współpracy, które zastąpią ET2020.

41. Zapewniała informacje na temat rozwoju metod edukacji cyfrowej i wymieniała dobre praktyki, w szczególności w drodze wzajemnego uczenia się między państwami członkowskimi, oraz by zapewniała informacje na temat współpracy międzynarodowej i ustalania benchmarków np. z Radą Europy, UNESCO i OECD.

42. Wspierała państwa członkowskie w bieżącej transformacji cyfrowej w dziedzinie kształcenia i szkolenia, w szczególności poprzez współpracę międzysektorową pomiędzy różnymi krajowymi inicjatywami i strategiami w dziedzinie edukacji cyfrowej, oraz by ułatwiała kontakty między władzami, ekspertami, badaczami w dziedzinie edukacji, organizatorami kształcenia i szkolenia, społeczeństwem obywatelskim (związkami zawodowymi nauczycieli, stowarzyszeniami osób uczących się i rodziców) i sektorem prywatnym.

43. Ściśle współpracowała z państwami członkowskimi i odpowiednimi interesariuszami, by analizować istniejące krajowe i europejskie ekosystemy edukacji cyfrowej, jednocześnie dostrzegając, że wysoce efektywny ekosystem edukacji cyfrowej wymaga treści, platform, usług i narzędzi edukacyjnych, które muszą być zorientowane na osobę uczącą się, godne zaufania, bezpieczne, rzetelne z pedagogicznego punktu widzenia, dostępne i w stosownych przypadkach - wielojęzyczne, a także rozwijane w sposób otwarty i muszą charakteryzować się wysoką jakością. Oznacza to również zajęcie się aspektami etycznymi, m.in. sztucznej inteligencji, a także wspieranie ochrony danych osobowych osób uczących się i użytkowników oraz zagwarantowanie bezpiecznych kontaktów międzynarodowych dzięki interoperacyjności zgodnej z europejskimi uregulowaniami o ochronie danych.

ZWRACA SIĘ DO KOMISJI I PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY ZGODNIE ZE SWOIMI KOMPETENCJAMI I Z NALEŻYTYM UWZGLĘDNIENIEM ZASADY POMOCNICZOŚCI:

44. Produktywnie wykorzystały cyfrowy wymiar programu Erasmus+, a w stosownych przypadkach - synergie z innymi stosownymi programami Unii, w celu wsparcia planów transformacji cyfrowej instytucji edukacyjnych. Za pośrednictwem projektów w ramach programu Erasmus+ nadal wspierały rozwój zawodowy nauczycieli oraz rozwój umiejętności, kompetencji i zdolności cyfrowych, skuteczne wdrażanie metod i narzędzi kształcenia i szkolenia cyfrowego, a także rozwój otwartych zasobów edukacyjnych we wszystkich dziedzinach kształcenia i szkolenia z myślą o uczeniu się przez całe życie. Przeanalizowały, w jaki sposób program Erasmus+ może przyczynić się do zwiększenia dostępności cyfrowych treści edukacyjnych i większego włączenia społecznego, po to by wspierać sukces edukacyjny wszystkich osób uczących się.

45. Zbadały możliwość wzmocnienia synergii między różnymi europejskimi, krajowymi i regionalnymi programami, inicjatywami i projektami, aby wspierać włączenie społeczne; rozwijały umiejętności i kompetencje cyfrowe dla osób uczących się i nauczycieli, trenerów i edukatorów, w szczególności osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym osób najbardziej potrzebujących; wzmocniły rozwój innowacyjnych metod i narzędzi uczenia się i nauczania i zapewniły wszystkim osobom uczącym się możliwość korzystania z wysokiej jakości i włączającego kształcenia i szkolenia.

46. Nadal wspierały inicjatywę dotyczącą Uniwersytetów Europejskich - za pośrednictwem programu Erasmus+ i programu "Horyzont Europa" - oraz centra doskonałości zawodowej i by wykorzystały ich potencjał dla rozwoju edukacji cyfrowej; wspierały rozpowszechnianie, wykorzystanie i skalowalność wyników odpowiednich projektów w ramach programu Erasmus+ w celu dostarczenia informacji decydentom i praktykom edukacji.

47. Zbadały kwestię wykorzystania technologii cyfrowych w celu zapewnienia większych możliwości w zakresie mobilności mieszanej i wirtualnej, a także dalszych elastycznych możliwości uczenia się w ramach kształcenia i szkolenia; wspierały wymianę najlepszych praktyk z myślą o udoskonaleniu uczenia się i nauczania, propagowały usługi wsparcia i cyfrowe procesy administracyjne np. rozwijane w kontekście inicjatywy dotyczącej europejskiej legitymacji studenckiej czy Europass.

48. Dalej wzmacniały i maksymalizowały synergie pomiędzy narzędziami do samooceny (np. SELFIE, HEInnovate), ramami (europejskie ramy kompetencji cyfrowych), wydarzeniami bazującymi na czynnym udziale uczestników i działaniami promocyjnymi (np. Hakaton Edukacji Cyfrowej, Europejski Tydzień Kodowania) i istniejącymi platformami (np. eTwinning, europejska platforma internetowa dla szkół School Education Gateway i EPALE); nadal prowadziły współpracę za pośrednictwem sieci, takich jak koalicja na rzecz umiejętności cyfrowych i zatrudnienia, i nadal wspierały sieć ds. własności intelektualnej w edukacji zarządzaną przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej.

49. Wykorzystały badania, w tym wyniki europejskich projektów finansowanych z programu Erasmus+ i programu "Horyzont Europa" oraz programu "Cyfrowa Europa", po to by wzmocnić synergie między europejskim obszarem edukacji a europejską przestrzenią badawczą w dążeniu do ambitnej edukacji cyfrowej; chodzi o wspieranie i wykorzystywanie badań w taki sposób, by ich wyniki służyły opracowaniu innowacyjnych rozwiązań pedagogicznych oraz kształtowaniu, wdrażaniu i ocenie polityki.

50. Wykorzystały wyniki odpowiednich publikacji i analiz dotyczących edukacji cyfrowej zleconych przez państwa członkowskie i organizacje międzynarodowe, mianowicie OECD, UNESCO i Radę Europy.

ZAŁĄCZNIK

Tło polityczne

1. Zalecenie Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego.

2. Konkluzje Rady w sprawie inwestowania w kształcenie i szkolenie - odpowiedź na komunikat pt. "Nowe podejście do edukacji: inwestowanie w umiejętności na rzecz lepszych efektów społeczno-gospodarczych" oraz na roczną analizę wzrostu gospodarczego 2013 ¹² .

3. Konkluzje Rady w sprawie roli wczesnej edukacji i kształcenia podstawowego w stymulowaniu kreatywności, innowacyjności i kompetencji cyfrowych ¹³ .

4. Konkluzje Rady w sprawie cyfrowej pracy z młodzieżą ¹⁴ .

5. Wspólne sprawozdanie Rady i Komisji z 2015 r. z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) - Nowe priorytety współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia ¹⁵ .

6. Konkluzje Rady w sprawie rozwijania - poprzez kształcenie i szkolenie - umiejętności korzystania z mediów i umiejętności krytycznego myślenia ¹⁶ .

7. Rezolucja Rady w sprawie Nowego programu na rzecz umiejętności dla konkurencyjnej Europy sprzyjającej włączeniu społecznemu ¹⁷ .

8. Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie włączenia w kontekście różnorodności z myślą o osiągnięciu ogólnodostępnej edukacji wysokiej jakości ¹⁸ .

9. Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2017 r. w sprawie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie i uchylające zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie ¹⁹ .

10. Konkluzje Rady pt. "Wzmocnione środki na rzecz ograniczania poziomej segregacji płciowej w edukacji i zatrudnieniu" (7 grudnia 2017 r.).

11. Konkluzje Rady w sprawie rozwoju szkół oraz doskonałego poziomu nauczania ²⁰ .

12. Konkluzje Rady w sprawie odnowionego programu UE dla szkolnictwa wyższego ²¹ .

13. Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie ²² .

14. Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2019 r. w sprawie kompleksowego podejścia do nauczania i uczenia się języków ²³ .

15. Zalecenie Rady z dnia 19 grudnia 2016 r. w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: nowe możliwości dla dorosłych ²⁴  i konkluzje Rady z dnia 22 maja 2019 r. o wdrażaniu tego zalecenia ²⁵ .

16. Konkluzje Rady w sprawie kroków ku urzeczywistnieniu wizji europejskiego obszaru edukacji ²⁶ .

17. Konkluzje Rady z dnia 9 kwietnia 2019 r. pt. "Z myślą o sprawieniu, by do roku 2030 Unia stała się jeszcze bardziej zrównoważona" ²⁷ .

18. Konkluzje Rady z dnia 7 czerwca 2019 r. w sprawie przyszłości wysoce ucyfrowionej Europy po roku 2020: "Stymulowanie cyfrowej i gospodarczej konkurencyjności i spójności cyfrowej w całej Unii" ²⁸ .

19. Rezolucja Rady w sprawie dalszego rozwijania europejskiego obszaru edukacji w celu wsparcia zorientowanych na przyszłość systemów kształcenia i szkolenia ²⁹ .

20. Konkluzje Rady w sprawie kluczowej roli polityk uczenia się przez całe życie we wzmacnianiu społeczeństw z myślą o technologicznej i ekologicznej transformacji wspierającej trwały i włączający wzrost ³⁰ .

21. Rezolucja Rady pt. "Kształcenie i szkolenie a europejski semestr: zapewnienie rzeczowych debat na temat reform i inwestycji" ³¹ .

22. Konkluzje Rady w sprawie europejskich nauczycieli i trenerów przyszłości ³² .

23. Konkluzje Rady w sprawie przeciwdziałania kryzysowi wywołanemu przez COVID-19 w kształceniu i szkoleniu ³³ .

24. Konkluzje Rady Europejskiej z 1-2 października 2020 r. ³⁴ .

25. Konkluzje Rady w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy ³⁵ .

26. Konkluzje Rady pt. "Zmiana i podnoszenie kwalifikacji jako podstawa zrównoważoności i zatrudnialności w kontekście wspierania odbudowy gospodarczej i spójności społecznej" (8 czerwca 2020 r.).

¹ Jak stwierdzono w załączniku do zalecenia Rady w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2018/C 189/01), kompetencje cyfrowe obejmują pewne, krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie. Obejmują one umiejętność korzystania z informacji i danych, komunikowanie się i współpracę, umiejętność korzystania z mediów, tworzenie treści cyfrowych (w tym programowanie), bezpieczeństwo (w tym dobrostan cyfrowy i kompetencje związane z cyberbezpieczeństwem), kwestie dotyczące własności intelektualnej, rozwiązywanie problemów i krytyczne myślenie.

² Sztuczna inteligencja (AI) odnosi się do systemów informatycznych, które przejawiają inteligentne zachowanie polegające na analizowaniu własnego środowiska i podejmowaniu działań o pewnym stopniu autonomii, by osiągnąć konkretne cele.

³ Do celów niniejszych konkluzji przez technologie edukacji cyfrowej rozumie się technologie, które poprzez tworzenie i wykorzystanie odpowiednich procesów i zasobów technologicznych i zarządzanie nimi umożliwiają ułatwianie uzyskiwania wyników przez osoby uczące się oraz analizowanie i poprawę tych wyników.

⁴ W tym kontekście przez uczenie się mieszane rozumie się podejście pedagogiczne polegające na łączeniu uczenia się opartego na kontakcie osobistym i e-uczenia się, dające osobie uczącej się pewien stopień kontroli co do czasu, miejsca, ścieżki i tempa.

⁵ Do celów niniejszych konkluzji mianem uczenia się na odległość określa się tryb uczenia, który umożliwia organizowanie i realizowanie nauczania i uczenia się na odległość (np. z wykorzystaniem zasobów radiowych, telewizyjnych, internetowych lub elektronicznych).

⁶ Edukacja cyfrowa obejmuje dwie odmienne, choć dopełniające się perspektywy: pedagogiczne zastosowanie technologii cyfrowych w celu wspierania i usprawniania nauczania, uczenia się i oceny oraz rozwijanie kompetencji cyfrowych osób uczących się oraz kadry sektora kształcenia i szkolenia.

⁷ Obywatelstwo cyfrowe to zestaw obejmujący wartości, umiejętności, postawy, wiedzę i krytycyzm, które są niezbędne obywatelom w erze cyfrowej. Cyfrowy obywatel wie, jak korzystać z technologii i jest w stanie w sposób kompetentny i pozytywny wchodzić z nimi w interakcje.

⁸ Nauczyciele, trenerzy, edukatorzy i pozostali członkowie kadry pedagogicznej są często użytkownikami rozmaitych portali internetowych i członkami społeczności internetowych, np. europejskich e-platform takich jak EPALE, europejska platforma internetowa dla szkół School Education Gateway, eTwinning itp. Mogą też uczestniczyć w szerszych międzynarodowych społecznościach internetowych np. za pośrednictwem organizacji międzynarodowych i przedsiębiorstw wielonarodowych.

⁹ EURYDICE (2020). Impact of COVID-19: closure of education systems in Europe (Skutki COVID-19: zamknięcie systemów edukacji w Europie).

¹⁰ COM(2020) 624 final.

¹¹ Do celów niniejszych konkluzji ekosystemy edukacji cyfrowej można rozumieć jako otoczenie i warunki niezbędne do zagwarantowania wysokiej jakości włączającej edukacji cyfrowej. Pojęcie to odnosi się głównie do jakościowych treści, narzędzi przyjaznych dla użytkownika, usług wnoszących wartość dodaną oraz bezpiecznych platform.

¹² Dz.U. C 64 z 5.3.2013, s. 5.

¹³ Dz.U. C 172 z 27.5.2015, s. 17.

¹⁴ Dz.U. C 414 z 10.12.2019, s. 2.

¹⁵ Dz.U. C 417 z 15.12.2015, s. 25.

¹⁶ Dz.U. C 212 z 14.6.2016, s. 5.

¹⁷ Dz.U. C 467 z 15.12.2016, s. 1.

¹⁸ Dz.U. C 62 z 25.2.2017, s. 3.

¹⁹ Dz.U. C 189 z 15.6.2017, s. 15.

²⁰ Dz.U. C 421 z 8.12.2017, s. 2.

²¹ Dz.U. C 429 z 14.12.2017, s. 3.

²² Dz.U. C 189 z 4.6.2018, s. 1.

²³ Dz.U. C 189 z 5.6.2019, s. 15.

²⁴ Dz.U. C 484 z 24.12.2016, s. 1.

²⁵ Dz.U. C 189 z 5.6.2019, s. 23.

²⁶ Dz.U. C 195 z 7.6.2018, s. 7.

²⁷ Dok. 8286/19.

²⁸ Dok. 10102/19.

²⁹ Dz.U. C 389 z 18.11.2019, s. 1.

³⁰ Dz.U. C 389 z 18.11.2019, s. 12.

³¹ Dz.U. C 64 z 27.2.2020, s. 1.

³² Dz.U. C 193 z 9.6.2020, s. 11.

³³ Dz.U. C 212I z 26.6.2020, s. 9.

³⁴ Dok. EUCO 13/20.

³⁵ Dz.U. C 202I z 16.6.2020, s. 1.