Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ochrony i tworzenia dla młodych ludzi przestrzeni obywatelskich, które ułatwiają merytoryczne uczestnictwo młodzieży
Dz.U.UE.C.2021.501I.19
Akt nienormatywnyKonkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ochrony i tworzenia dla młodych ludzi przestrzeni obywatelskich, które ułatwiają merytoryczne uczestnictwo młodzieży
(2021/C 501 I/04)
UZNAJĄC, ŻE:
1. Unia Europejska i jej państwa członkowskie uzgodniły, iż współpraca na szczeblu UE w dziedzinie młodzieży "wspiera zaangażowanie społeczne i obywatelskie młodzieży i ma za cel zapewnić, by wszystkie młode osoby dysponowały niezbędnymi środkami umożliwiającymi udział w życiu społecznym" 1 .
2. Młodzi ludzie są jednym z atutów naszego społeczeństwa, a także podmiotami praw jednostki. W związku z tym mają oni prawo do merytorycznego uczestnictwa w kształtowaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ocenianiu polityk, które mają wpływ na nich i na ogół społeczeństwa, jak również w prowadzeniu działań następczych w odniesieniu do tych polityk 2 .
3. "Zdrowa demokracja opiera się na stałym zaangażowaniu obywateli i aktywnym społeczeństwie obywatelskim, nie tylko podczas wyborów. Zaangażowani, świadomi i upodmiotowieni młodzi obywatele oraz organizacje popierające ich interesy są najlepszą gwarancją odporności naszych demokracji" 3 i naszego wspólnego dobra.
4. Unia Europejska opiera się na takich wartościach jak demokracja, pluralizm, równość i praworządność. Poszanowanie praw człowieka, wolność, niedyskryminacja, równość płci, tolerancja i ochrona mniejszości stanowią niezbywalne fundamenty idei europejskiej 4 .
5. "Trwająca obecnie pandemia COVID-19 i jej skutki społeczno-gospodarcze mają coraz większy negatywny wpływ na prawa człowieka, demokrację i praworządność, w tym na przestrzeń obywatelską" 5 .
6. Do wzmocnienia przestrzeni obywatelskich dla młodych ludzi i wspierania zaangażowania młodzieży w ich obrębie przyczyni się dalsze zwiększanie uczestnictwa młodych ludzi w procesach demokratycznych zgodnie z rezolucją Rady w sprawie zachęcania młodych ludzi do politycznego angażowania się w demokratyczne życie Europy 6 , z konkluzjami Rady w sprawie wspierania świadomości demokratycznej i demokratycznego zaangażowania młodych ludzi w Europie 7 oraz z konkluzjami w sprawie wzmacniania zarządzania wielopoziomowego przy promowaniu uczestnictwa młodych ludzi w procesach decyzyjnych 8 .
UWAŻAJĄ, ŻE:
7. Przestrzenie obywatelskie dla młodych ludzi to przestrzenie, które umożliwiają im merytoryczne uczestnictwo w życiu społecznym i stanowią jeden z kluczowych elementów każdego demokratycznego społeczeństwa 9 . Są to środowiska polityczne, publiczne i społeczne (online i offline), które spełniają szereg prawnych, politycznych, instytucjonalnych i praktycznych warunków umożliwiających młodym ludziom korzystanie z przysługujących im swobód obywatelskich w zakresie dostępu do informacji, wyrażania poglądów i tworzenia stowarzyszeń lub organizacji służących uczestniczeniu w życiu publicznym w celu wywierania wpływu na społeczeństwa i ich kształtowania.
8. Ponieważ przestrzenie obywatelskie dla młodych ludzi są dynamiczne i stale się zmieniają, wszystkie demokratyczne i niezależne organizacje działające na rzecz młodzieży i pozaformalne grupy młodych ludzi okazują się kluczowymi podmiotami w promowaniu uczestnictwa młodzieży, w związku z czym powinny być wspierane i chronione.
9. Młodzi ludzie potrzebują bezpłatnych, bezpiecznych, otwartych, dostępnych, inkluzywnych i przedstawicielskich przestrzeni obywatelskich, które umożliwią im tworzenie stowarzyszeń, działanie w obszarach związanych z ich potrzebami i zainteresowaniami, niezależnie od tematu, wypowiadanie się na temat kwestii publicznych i uczestniczenie w publicznym procesie decyzyjnym.
10. Aktywny udział różnych grup młodych ludzi - w tym młodych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji lub rzadko słyszanych, takich jak młodzi migranci - w różnorodnych przestrzeniach obywatelskich pomaga im rozwijać kompetencje niezbędne do zaangażowania obywatelskiego. Jednocześnie wspiera ich rozwój osobisty, zawodowy i społeczny, promuje wartości Unii Europejskiej 10 , wzmacnia spójność społeczną i współpracę międzypokoleniową, a także zapewnia, by demokracja i obywatelstwo odzwierciedlały różnorodność perspektyw i pluralizm obecne w społeczeństwie.
11. Zaangażowanie młodych ludzi w przestrzenie obywatelskie jest "ważnym katalizatorem różnych innowacji społecznych" 11 , co pokazuje, że przestrzenie te przyczyniają się do bardziej demokratycznych i bardziej świadomych procesów decyzyjnych, a tym samym do poprawy jakości demokracji. Z drugiej strony, młodzi ludzie są szczególnie narażeni na dyskryminację i ograniczanie przestrzeni obywatelskich 12 .
12. Kurcząca się przestrzeń obywatelska dla młodych ludzi oraz doniesienia o naruszeniach praw podstawowych i demokratycznych to zjawiska globalne, które mogą stanowić zagrożenie dla demokracji w całej Europie, niezależnie od rozwoju gospodarczego czy położenia geograficznego. Badania pokazują, że możliwości uczestnictwa młodzieżowych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w procesach politycznych również ocenia się jako ograniczone 13 .
13. Organizacje działające na rzecz młodzieży i pozaformalne grupy młodych ludzi powinny być zaangażowane w opracowywanie kluczowych projektów dotyczących m.in. wszystkich tematów objętych 11 europejskimi celami młodzieżowymi. Ponadto organizacje te mają zasadnicze znaczenie dla świadczenia usług i wsparcia na rzecz młodych ludzi, często uzupełniając usługi świadczone przez organy publiczne.
14. W wyniku pandemii COVID-19 przestrzenie obywatelskie dla młodych ludzi w wielu krajach kurczą się jeszcze bardziej, a ich odpowiedniki internetowe są często wykorzystywane jako jedyna realna alternatywa. Niektóre z dotychczasowych doświadczeń są pozytywne, na przykład gdy w przestrzeni cyfrowej znajdowane są nowe funkcje, jednakże migracja do internetowych przestrzeni obywatelskich ujawniła problemy związane z dostępem (infrastrukturą), umiejętnościami (kompetencjami) i bezpieczeństwem młodych ludzi w internecie.
PODKREŚLAJĄ, ŻE:
15. Środowiska sprzyjającego wspieraniu organizacji działających na rzecz młodzieży i w odniesieniu do pozaformalnych grup młodych ludzi nie da się stworzyć przy pomocy jednego uniwersalnego podejścia. Należy pamiętać o modelu uniwersalnym, odmiennych kontekstach kulturowych i geograficznych, nierównościach strukturalnych, zróżnicowanej sytuacji kobiet i mężczyzn oraz innych istotnych czynnikach, gdy elementy te uniemożliwiają młodym ludziom i młodzieżowym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego swobodne działanie i merytoryczne uczestnictwo.
16. Zbyt długie przebywanie przed ekranem i nadmierna aktywność w internecie mają negatywny wpływ na zdrowie psychiczne, fizyczne i społeczne młodych ludzi 14 . Niemniej jednak internetowe przestrzenie obywatelskie zapewniły wielu młodym ludziom ważny azyl, w którym mogą korzystać ze swoich praw obywatelskich, zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19. Chociaż kwestie związane ze zdrowiem są jednym z aspektów, które należy wziąć pod uwagę, to trzeba jednak również zająć się bezpieczeństwem w internecie i przepaścią cyfrową (w tym barierami infrastrukturalnymi i poznawczymi). Znalezienie właściwej równowagi między aktywnością w internecie i poza nim powinno być zatem jednym z priorytetów dla wszystkich zainteresowanych stron, jeśli chodzi o wspieranie przestrzeni obywatelskich dla młodych ludzi.
ZWRACAJĄ SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY ZGODNIE Z ZASADĄ POMOCNICZOŚCI I NA ODPOWIEDNICH SZCZEBLACH:
17. Chroniły i poszerzały przestrzenie obywatelskie dla wszystkich młodych ludzi, zwłaszcza dla tych, którzy zostali w największym stopniu dotknięci pandemią COVID-19, a także by wprowadziły dodatkowe środki zapewniające młodym ludziom ze środowisk defaworyzowanych i o mniejszych szansach, w szczególności osobom z obszarów oddalonych i wiejskich oraz osobom z niepełnosprawnościami, możliwość dostępu do tych przestrzeni i uczestniczenia w nich. Należy również promować eksponowanie i dostępność tych przestrzeni dla młodych ludzi.
18. Zajęły się problemami związanymi z procesami i instrumentami, które powodują niedobór wolnych i dostępnych przestrzeni publicznych lub tworzą istotne bariery dla młodych ludzi pragnących uzyskać dostęp do przestrzeni obywatelskich i w nich uczestniczyć, mianowicie narzędziami komercyjnymi, które wykorzystują algorytmy zapewniające spersonalizowany marketing, gentryfikacją, migracją z obszarów wiejskich i zwiększoną komercjalizacją przestrzeni fizycznych i internetowych 15 .
19. Zajęły się problemami związanymi z prywatnością młodych ludzi korzystających z przysługujących im praw i swobód obywatelskich w celu zapewnienia im bezpieczeństwa osobistego i zapewnienia poszanowania praw jednostki, które należy propagować w przystępnym języku, a także przekazania im kontroli nad ich danymi, przede wszystkim poprzez bezpieczne i zgodne z prawem przetwarzanie wszystkich danych, które do nich należą lub ich dotyczą, zgodnie z ogólnym rozporządzeniem UE o ochronie danych.
20. Uwzględniały bariery utrudniające młodym ludziom uczestnictwo w internecie (m.in. dostęp do internetu, kompetencje cyfrowe, brak infrastruktury i sprzętu) oraz dążyły do zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowych młodzieżowych przestrzeni obywatelskich poprzez promowanie odporności cyfrowej, w szczególności poprzez zwiększanie umiejętności cyfrowych i umiejętności korzystania z mediów oraz podnoszenie świadomości młodych ludzi, również za pomocą środków bezpieczeństwa chroniących młodych ludzi przed dezinformacją, propagandą, polaryzacją społeczną, mową nienawiści i cyberprzemocą, nagabywaniem w internecie, itp.
21. Uznawały organizatorów kształcenia na wszystkich płaszczyznach (formalnych, pozaformalnych i nieformalnych) za kluczowe podmioty w promowaniu różnych form edukacji obywatelskiej, które koncentrują się na kompetencjach potrzebnych do pożądanej aktywności obywatelskiej, co z kolei przyczynia się do tworzenia bardziej demokratycznego społeczeństwa.
22. Promowały procesy obywatelskie i polityczne oraz aktywną współpracę między organizacjami młodzieżowymi a instytucjami edukacyjnymi i szkoleniowymi w zakresie wspólnych projektów, m.in. po to, by poprawić warunki funkcjonowania istniejących przestrzeni obywatelskich lub stworzyć nowe przestrzenie obywatelskie, a tym samym wnieść praktyczny wkład w realizację celów zrównoważonego rozwoju i europejskich celów młodzieżowych.
23. W stosownych przypadkach, zobowiązały się na rzecz współprojektowanych i współzarządzanych interakcji lub kanałów komunikacji pomiędzy organami publicznymi a młodymi ludźmi za pośrednictwem przestrzeni obywatelskich, w tym tych wspieranych i utrzymywanych przez organizacje działające na rzecz młodzieży i pozaformalne grupy młodych ludzi, tak by ułatwić znaczącą i zróżnicowaną reprezentację głosów młodych ludzi oraz wywrzeć wymierny wpływ na kształtowanie i wdrażanie polityk mających znaczenie dla młodych ludzi oraz na prowadzenie działań następczych w odniesieniu do tych polityk, a także by wspierały takie interakcje i kanały komunikacji.
ZWRACAJĄ SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH I KOMISJI EUROPEJSKIEJ, BY W ODNOŚNYCH DZIEDZINACH SWOICH KOMPETENCJI I NA ODPOWIEDNICH SZCZEBLACH, Z NALEŻYTYM UWZGLĘDNIENIEM ZASADY POMOCNICZOŚCI:
24. Dążyły do ochrony i poszerzania różnorodnych przestrzeni obywatelskich dla młodych ludzi na wszystkich poziomach poprzez zrównoważone finansowanie strukturalne oraz, w stosownych przypadkach, rozważyły finansowanie oparte na projektach dla organizacji działających na rzecz młodzieży i pozaformalnych grup młodych ludzi. Podnosiły świadomość wśród młodych ludzi na temat ich swobód obywatelskich i politycznych oraz możliwości korzystania z nich poprzez zaangażowanie w przestrzenie obywatelskie.
25. Wspierały organizacje działające na rzecz młodzieży i pozaformalne grupy młodych ludzi zwalczające mowę nienawiści i inne zagrożenia dla ich działalności, zwłaszcza w odniesieniu do korzystania z wolności wypowiedzi, zrzeszania się i zgromadzania się.
26. Stale monitorowały, oceniały i wspierały otoczenie sprzyjające przestrzeniom obywatelskim dla młodych ludzi, przy jednoczesnym wskazywaniu zagrożeń dla tych przestrzeni i reagowaniu na te zagrożenia.
27. Zapewniały łatwy dostęp do informacji w przystępnych formatach oraz, w stosownych przypadkach, w języku przyjaznym dla młodzieży oraz zgodnie z Europejską kartą informacji dla młodzieży 16 , aby propagować przejrzystość i zwiększać zaufanie młodych ludzi do instytucji politycznych, przy jednoczesnym wprowadzaniu odpowiednich środków, w szczególności poprzez promowanie umiejętności korzystania z mediów w celu zwalczania dezinformacji, propagandy, polaryzacji społecznej, mowy nienawiści, teorii spiskowych, cyberprzemocy i nagabywania w internecie itp.
28. Zwiększały zasięg instytucjonalny skierowany do młodych ludzi (bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji działających na rzecz młodzieży i pozaformalnych grup młodych ludzi) poprzez wykorzystywanie skutecznych internetowych i pozainternetowych narzędzi zaangażowania. Ponadto wykorzystywały mechanizmy współtworzone z samymi młodymi ludźmi, uznane przez decydentów i wspierane przez niezależne badania naukowe, aby ułatwiać młodym ludziom uczestnictwo w przestrzeniach obywatelskich i w polityce.
29. Badały, w stosownych przypadkach, wpływ, jaki na przestrzenie obywatelskie dla młodych ludzi mają komercyjne narzędzia wykorzystujące algorytmy w celu zapewnienia spersonalizowanego marketingu, i podejmowały dialog z dostawcami tych narzędzi w celu zajęcia się skutkami, jakie mogą one mieć dla przestrzeni obywatelskich. Rozważyły przyjęcie niezbędnych, odpowiednich i proporcjonalnych środków w celu przeciwdziałania wszelkim negatywnym skutkom komercyjnych narzędzi, których to skutków nie można złagodzić w drodze dialogu.
30. Wspierały badania naukowe i monitorowały stan przestrzeni obywatelskich dla młodych ludzi w całej Unii Europejskiej oraz na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, łącznie z wyzwaniami i zagrożeniami, przed którymi stoją, a także oceniały uczestnictwo młodych ludzi w przestrzeniach obywatelskich.
31. Rozważyły zwrócenie szczególnej uwagi na przestrzenie obywatelskie i podstawowe swobody młodych ludzi w ramach Europejskiego Roku Młodzieży 2022.
ZWRACAJĄ SIĘ DO KOMISJI EUROPEJSKIEJ, BY:
32. Wspierała niekomercyjne, otwarte, inkluzywne i bezpieczne przestrzenie obywatelskie dla młodych ludzi za pośrednictwem różnych programów europejskich, w tym kluczowych programów na rzecz młodzieży, takich jak Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności, oraz we wszystkich sektorach.
33. W dalszym ciągu angażowała młodych ludzi i organizacje działające na rzecz młodzieży i pozaformalne grupy młodych ludzi w planowanie i wdrażanie inicjatyw europejskich, które mają wpływ na ich życie, takich jak nowy europejski Bauhaus, Pakt UE na rzecz Klimatu i Konferencja w sprawie przyszłości Europy, a także w podejmowanie działań następczych w odniesieniu do tych inicjatyw, mając przy tym na uwadze rolę wspomnianych inicjatyw w zapewnianiu przestrzeni obywatelskich dla młodych ludzi.