Komunikat Komisji - Wytyczne UE w sprawie bezpiecznego wznowienia działalności w sektorach kultury i kreatywnym - COVID-19.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2021.262.1

Akt obowiązujący

Wersja od: 29 czerwca 2021 r.

KOMUNIKAT KOMISJI

Wytyczne UE w sprawie bezpiecznego wznowienia działalności w sektorach kultury i kreatywnym - COVID-19

(2021/C 262/01)

I. 

SEKTORY KULTURY W UE A PANDEMIA COVID-19

Sektory i przemysły kultury i kreatywne (cultural and creative sectors and industries - CCSI), zwane również ekosystemem przemysłowym, odegrały kluczową rolę w trakcie bezprecedensowej sytuacji wynikającej z pandemii COVID-19. Kryzys uwypuklił znaczenie kultury dla dobrostanu ¹  i zdrowia psychicznego ludzi. Kultura pomogła nam w radzeniu sobie ze skutkami izolacji i ograniczenia kontaktów osobistych dzięki zaangażowaniu i twórczej inwencji CCSI, które docierały do odbiorców w innowacyjnych środowiskach wirtualnych. Daleko idące ograniczenia wprowadzane od chwili wybuchu pandemii szczególnie mocno uderzyły w CCSI: wstrzymano wiele działań, zamknięto obiekty i przestrzenie, odwołano wydarzenia, festiwale i tournée, a także radykalnie ograniczono mobilność osób związanych zawodowo z kulturą oraz obieg dzieł kultury.

Roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku z 2021 r. ²  potwierdziło, że ten ekosystem był jednym z najbardziej dotkniętych ekosystemów przemysłowych w UE. W sprawozdaniu wyjaśniono, że "dotyczy to w szczególności działalności związanej z obiektami kultury i wizytami: sztuk widowiskowych i sektorów związanych z »dziedzictwem« (muzyki na żywo, teatrów, cyrków, festiwali, kin, muzeów oraz obiektów dziedzictwa kulturowego). Operatorzy kin w UE zgłaszają na przykład spadek sprzedaży biletów o 70 % w 2020 r., w salach muzycznych odnotowano spadek frekwencji o 76 % (64 % dochodów), a muzea straciły do 75-80 % dochodów (w popularnych regionach turystycznych)". Znajduje to również odzwierciedlenie w około 35-proc. spadku wpływów z tytułu tantiem pobieranych przez organizacje zbiorowego zarządzania na rzecz twórców i wykonawców, których dochody mają nadal spadać w 2021 i 2022 r. ³ .

Na bardziej zagregowanym poziomie sektorowym dane Eurostatu dotyczące wartości dodanej pokazują, że w 2020 r. największy spadek procentowy w porównaniu z 2019 r. odnotowano w działalności w dziedzinie sztuki, rozrywki i rekreacji (zob. wykres 1). Ujemny wpływ był szczególnie silny w drugim i czwartym kwartale, co odpowiada czasowi występowania największych fal pandemii ⁴ . Duży odsetek tej działalności stanowi część ekosystemu.

Rysunek 1

Wartość dodana brutto, 2020.

Zmiana procentowa w stosunku do tego samego okresu w roku poprzednim.

Źródło: Eurostat

grafika

Biorąc pod uwagę wielkie walory kultury i CCSI, należy stwierdzić, że mają one duże znaczenie dla zrównoważonej odbudowy UE, zwiększonej odporności naszych społeczeństw oraz, ogólniej rzecz biorąc, naszego europejskiego stylu życia. Konieczne są lepiej skoordynowane i dostosowane do potrzeb działania we wszystkich państwach członkowskich zmierzające do bezpiecznego i stopniowego wznowienia działalności sektora oraz zwiększenie jego odporności i gotowości na przyszłe kryzysy. CCSI potrzebują także jasnej perspektywy.

Komisja podjęła szereg środków, uzupełniających i wspierających działania państw członkowskich, mających na celu zaradzenie skutkom pandemii dla tego sektora. CCSI skorzystały z przekrojowych środków natychmiastowej reakcji ze strony UE oraz ukierunkowanego wsparcia z unijnych instrumentów finansowania. Otrzymają również wsparcie na rzecz trwałej odbudowy i zwiększania odporności sprzyjającej włączeniu społecznemu w ramach nowych wieloletnich ram finansowych (2021-2027) i NextGeneration EU ⁵ , ⁶ .

Wraz ze zwiększającym się wskaźnikiem wyszczepienia, dającym podstawy do optymistycznego założenia, że szczepienia pomogą nam znacznie ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa COVID-19, państwa członkowskie zaczęły stopniowo rozważać i wdrażać znoszenie ograniczeń, w tym w dziedzinie kultury, umożliwiając ponowne otwarcie obiektów kultury oraz wznowienie działalności i wydarzeń kulturalnych. Biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój pandemii, są to kroki oparte na trudnych wyborach. Istnieją również duże różnice między działaniami podejmowanymi na szczeblu krajowym.

Aby pomóc państwom członkowskim w podejmowaniu decyzji, w komunikacie "Koronawirus: wspólna droga do bezpiecznego i trwałego ponownego otwarcia" ⁷  przedstawiono wytyczne UE dotyczące bezpiecznego ponownego otwarcia sektora kultury w dziedzinie muzyki, sztuki audiowizualnej, sztuk widowiskowych, przestrzeni wystawowych, takich jak muzea, galerie, biblioteki i obiekty dziedzictwa kulturowego. Celem tych wytycznych jest ułatwienie państwom członkowskim dokonywania właściwych wyborów i koordynowania swoich działań na szczeblu UE. Obejmują one dwa kluczowe wymiary: bezpieczne ponowne otwarcie sektora kultury i jego zrównoważona odbudowa.

https://ec.europa.eu/info/strategy/recovery-plan-europe_pl

Wytyczne przedstawiono w związku ze stopniową poprawą sytuacji w dziedzinie zdrowia publicznego w UE ⁸  na podstawie notowanego w ostatnim czasie wzrostu dostaw szczepionek i liczby szczepień w połączeniu z mniejszą liczbą nowych przypadków i zgonów, większą liczbą grup ludności chronionych przed chorobą oraz stosowanymi we wszystkich państwach członkowskich pozafarmaceutycznymi środkami przeciwdziałania pandemii ⁹ . Chociaż są niewątpliwie powody do optymizmu, wirus SARS-CoV-2 nadal rozprzestrzenia się na szeroką skalę w dużej części UE/EOG, a do tego istnieje dodatkowe zagrożenie ze strony budzących obawy wariantów, które wymagają ciągłego nadzoru, czujności i starannej oceny ryzyka.

II. 

WYTYCZNE UE W SPRAWIE BEZPIECZNEGO PONOWNEGO OTWARCIA SEKTORA KULTURY I SEKTORA KREATYWNEGO

Co ważne, różnego rodzaju wydarzenia próbne organizowane przez CCSI w całej UE pokazały, że podczas wydarzeń kulturalnych lub w związku z tymi wydarzeniami dochodzi do niewielu przypadków zakażeń COVID-19. Konkretne wymogi dotyczące uczestnictwa oraz monitorowanie danych uzyskanych w trakcie tych eksperymentów miały kluczowe znaczenie dla bezpiecznej organizacji.

W wytycznych określono wspólne ogólnounijne zasady skoordynowanego i bezpiecznego wznowienia działalności w CCSI. Ich celem jest zapewnienie niezbędnej elastyczności w celu uwzględnienia różnych sytuacji epidemiologicznych w państwach członkowskich, dostosowania się do postępów w łagodzeniu pandemii oraz zapewnienia współdziałania z innymi unijnymi i międzynarodowymi narzędziami i normami. Opierają się na danych przekazywanych przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz na wymianie informacji z Komitetem ds. Bezpieczeństwa Zdrowia (HSC) w maju 2021 r.

Poniżej przedstawiono wytyczne UE w formie:

– ogólnych zasad, wskaźników i

– zaleceń.

Zachęca się państwa członkowskie do stosowania tych wytycznych, aczkolwiek w myśl zasady pomocniczości, mają one nadal charakter dobrowolny.

1. Ogólne zasady i wskaźniki bezpiecznego ponownego otwarcia sektora kultury

a) Wskaźnik wyszczepienia

Wystarczający wskaźnik wyszczepienia ludności jest istotnym warunkiem powszechnego bezpiecznego wznowienia życia społecznego, w tym placówek kulturalnych. Stopniowo zmierzamy do osiągnięcia celu, jakim jest zaszczepienie do lata co najmniej 70 % dorosłej populacji ¹⁰ , jednak znaczna liczba osób nie została jeszcze zaszczepiona. W związku z tym konieczne jest zaplanowanie wznowienia działalności społecznej w sposób etapowy z wykorzystaniem zdobytych na każdym etapie doświadczeń w skutecznym ograniczaniu ryzyka zakażeń oraz z uwzględnieniem sytuacji epidemiologicznej.

b) Uwarunkowania i kontekst

Placówki kulturalne mają zróżnicowany charakter (np. zamknięte pomieszczenia albo otwarte przestrzenie, goście poruszający się swobodnie albo zajmujący dowolne lub wyznaczone miejsca) i gromadzą różną liczbę osób. Ważne jest, aby wiedzieć, w jakim zakresie można kontrolować przepływ osób i jaki jest możliwy poziom interakcji. Środki takie jak poza- farmaceutyczne środki przeciwdziałania pandemii zmniejszają ryzyko przenoszenia wirusa, ale nie eliminują go całkowicie. Decyzja o zezwoleniu na konkretny rodzaj wydarzenia powinna zatem być podejmowana na podstawie dokładnej oceny ryzyka ¹¹ . Wznawiając wcześniej zamkniętą działalność kulturalną, państwa członkowskie powinny uwzględnić wskaźniki przedstawione w tabeli 1 (poziom populacji) ¹² , 2 (poziom indywidualny) i 3 (poziom placówki kulturalnej) ¹³ .

Tabela 1

Wskaźniki na poziomie populacji

Wskaźnik	Szczegóły
Sytuacja epidemiologiczna	Występowanie wirusa w danej społeczności ma bezpośredni wpływ na ryzyko potencjalnego przenoszenia wirusa w dowolnym otoczeniu, w tym w placówkach kulturalnych.
Wskaźnik wyszczepienia na poziomie populacji	Zapewnienie wysokiego wskaźnika wyszczepienia na poziomie populacji, począwszy od osób o podwyższonym ryzyku ostrego przebiegu COVID-19, uznaje się za jedyne trwale skuteczne podejście umożliwiające znoszenie środków przeciwdziałania pandemii i wznowienie życia społecznego, w tym ponowne otwarcie placówek kulturalnych.
Występowanie budzących obawy wariantów zdolnych do ucieczki immunologicznej	Ryzyko przenoszenia wirusa przez osoby zaszczepione lub wcześniej zakażone może być wyższe na obszarach, na których przenoszone są warianty zdolne do ucieczki immunologicznej.

Tabela 2

Wskaźniki na poziomie indywidualnym

Wskaźnik	Szczegóły
Struktura wiekowa i choroby współistniejące	Wiek powyżej 60 lat i choroby współistniejące są czynnikami ryzyka ostrego przebiegu COVID-19. Do tych ostatnich należą nadciśnienie, cukrzyca, choroba układu krążenia, przewlekła choroba układu oddechowego, przewlekła choroba nerek, osłabiony układ odporności, rak i otyłość.
Testy, status w zakresie szczepień i osoby wcześniej zakażone	Ujemny wynik szybkiego testu antygenowego (RADT) przy wejściu do obiektu kultury może zmniejszyć ryzyko obecności osób zakażonych. Osoby, które zostały zaszczepione stwarzają niewielkie ryzyko przeniesienia wirusa COVID-19 na innych odwiedzających i uczestników. Mniejsze ryzyko transmisji wirusa stwarzają także osoby, u których stwierdzono wcześniejsze zakażenie. Czas trwania takiego efektu ochronnego od momentu zakażenia nie jest ściśle określony. Dodatnie testy na obecność przeciwciał nie są uznawane za odpowiedni dowód braku zakaźności i dlatego nie powinny być stosowane jako kryterium dopuszczenia do udziału w wydarzeniach kulturalnych ^14 .
Wdrażanie pozafarmaceutycznych środków przeciwdziałania pandemii	Za podstawowy środek zapobiegawczy uznaje się unikanie kontaktu fizycznego i zachowanie dystansu fizycznego 1-2 m. Szeroko promowane w Europie i na świecie jest ograniczanie kontaktów osobistych. Stosowanie maseczek wiąże się z niewielkim lub umiarkowanym ograniczeniem przenoszenia wirusa i może służyć jako środek uzupełniający pozwalający ograniczyć transmisję w pomieszczeniach zamkniętych i zatłoczonych przestrzeniach zewnętrznych. W trakcie pandemii zaleca się stosowanie środków higieny oddechowej jako dobrą praktykę służącą zapobieganiu wszystkim chorobom przenoszonym przez bezpośredni kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych. W trakcie pandemii zaleca się stosowanie właściwych środków higieny rąk jako dobrą praktykę służącą zapobieganiu wszystkim chorobom przenoszonym przez bezpośredni kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych lub drogą pokarmową po spożyciu produktów zanieczyszczonych kałem.

Tabela 3

Wskaźniki na poziomie placówki kulturalnej

Wskaźnik	Szczegóły
Rodzaj wydarzenia	Wydarzenia na otwartym powietrzu wiążą się z mniejszym ryzykiem niż wydarzenia w pomieszczeniach zamkniętych i powinny być preferowane tam, gdzie to możliwe. W pomieszczeniach zamkniętych należy zapewnić optymalną wentylację zgodnie z obowiązującymi przepisami budowlanymi, z uwzględnieniem wielkości obiektu i liczby odwiedzających/uczestników.
Rozmieszczenie osób	SARS-CoV-2 przenosi się szczególnie szybko w tłumie. Ponadto w sytuacjach, gdy uczestnicy przemieszczają się (w odróżnieniu od wydarzeń, w których zajmują miejsca siedzące), trudniej jest ograniczyć kontakt osobisty. Przydzielanie miejsc stanowi wartość dodaną w razie potrzeby ustalenia kontaktów zakaźnych.
Wielkość wydarzenia	Wielkość wydarzenia jest bezpośrednio związana ze stopniem złożoności potencjalnego ustalania kontaktów zakaźnych, jeżeli w następstwie takiego wydarzenia wykryte zostaną pozytywne przypadki. Trudniejszym zadaniem może być ustalanie kontaktów zakaźnych po wydarzeniach z udziałem dużej liczby uczestników.

c) Działania informacyjne i koordynacyjne

Należy bezwzględnie wprowadzić mechanizmy zapewniające koordynację i komunikację między władzami a podmiotami działającymi w sektorze kultury oraz między samorządami lokalnymi a organami krajowymi/regionalnymi. Informowanie o ryzyku, w tym za pomocą środków cyfrowych, ma również zasadnicze znaczenie dla tego, by opinia publiczna była dobrze poinformowana o sytuacji lokalnej, środkach, które należy zastosować w przypadku podejrzenia wystąpienia COVID-19, oraz o dostępie do opieki zdrowotnej itp., zwłaszcza że uczestnicy większych wydarzeń lub odwiedzający duże obiekty kultury mogą pochodzić z innych regionów lub innych krajów. Kluczowe znaczenie dla wspierania sektora mają jasne wytyczne i wyraźne określenie terminu wejścia w życie lub złagodzenia środków.

d) Skuteczny nadzór i stałe monitorowanie

Podczas wydarzeń organizowanych w całej UE przetestowano wymogi dotyczące uczestnictwa i monitorowania uczestników w celu ustalenia kontaktów zakaźnych i zbadania, czy takie wydarzenia mogą być zorganizowane w bezpieczny sposób ¹⁵ . Z analizy tej wynika, że państwa członkowskie powinny nadal rozważać możliwość dopuszczenia uczestników do udziału w wydarzeniach kulturalnych i odwiedzania obiektów kultury pod pewnymi warunkami i w połączeniu z wyżej wspomnianą oceną ryzyka. Skuteczny nadzór i monitorowanie powinny pozostać nieodłączną częścią wszelkich masowych zgromadzeń, tak by nie stały się one źródłami masowych zakażeń.

2. Zalecenia w sprawie protokołów zdrowotnych dla placówek kulturalnych

Poniższe zalecenia, obok ocen ryzyka ECDC oraz zaleceń ze strony właściwych organów ds. zdrowia, w szczególności Światowej Organizacji Zdrowia, powinny stanowić wytyczne do opracowywania i wdrażania środków i protokołów w państwach członkowskich dotyczących wznowienia usług i wydarzeń kulturalnych. Ich celem jest wspieranie skoordynowanego podejścia zgodnego ze specyfiką krajową, regionalną czy lokalną oraz zapewnienie bezpieczniejszych warunków dla odbiorców, osób zawodowo związanych z kulturą i pracowników poprzez stosowanie protokołów zdrowotnych w CCSI.

Przy opracowywaniu środków i protokołów dla placówek kulturalnych zachęca się państwa członkowskie do:

– ścisłej współpracy z zainteresowanymi stronami i dopilnowania tego, by środki były dostosowane i proporcjonalne do wielkości i charakteru usługi. Państwa członkowskie powinny rozważyć wspieranie ich wdrażania;

– regularnego powtarzania oceny i dostosowywania środków, tak by zapewnić ochronę zdrowia odbiorców i pracowników, uwzględniając przy tym wszelką właściwą wiedzę fachową i wszelkie istotne względy, w zależności od bieżących potrzeb w zakresie zdrowia publicznego;

– zapewnienia ścisłej koordynacji międzysektorowej między lokalnymi lub krajowymi organami ds. zdrowia publicznego a placówkami kultury, tak aby aktualne przepisy i zasady obowiązujące na danym obszarze geograficznym były podawane do wiadomości i stosowane, a ich przestrzeganie odpowiednio monitorowane; oraz

– zastosowania proponowanych środków i protokołów w równym stopniu do placówek i instytucji kultury niezależnie od tego, czy mają one charakter państwowy, prywatny, samorządowy czy inny.

Zaleca się następujące środki ¹⁶ :

1) Państwa członkowskie powinny nadal stosować strategiczne podejście etapowe, zaczynając od stopniowego otwierania i ograniczonej liczby uczestników. Liczby można zwiększać, jeżeli sytuacja epidemiologiczna nie ulega pogorszeniu (np. nie zwiększy się występowanie budzących obawy wariantów), a wskaźnik wyszczepienia rośnie wystarczająco szybko.

2) Placówki kultury powinny dysponować planem gotowości określającym działania, które należy podjąć, aby zapobiec przenoszeniu wirusa SARS-CoV-2 podczas wydarzenia czy na terenie obiektu. Szczegółowy plan działania wyszczególniający role i obowiązki pracowników powinien być dostępny przez cały czas dla wszystkich pracowników. Powinien on obejmować protokoły działań w przypadku wykrycia przypadków COVID-19.

3) Pracodawcy w placówkach kultury powinni również zapewnić pracownikom możliwość stosowania się do możliwie największej liczby zaleceń dotyczących pozafarmaceutycznych środków przeciwdziałania pandemii. Mogą one obejmować odpowiednie przepisy zapewniające właściwą ochronę, zmniejszenie liczby pracowników na miejscu, możliwie jak największe ograniczenie liczby i czasu trwania fizycznych kontaktów z innymi osobami, umożliwienie pracy zdalnej, podzielone na etapy przerwy, korzystanie w jak największym stopniu z łączności elektronicznej oraz zapewnienie odpowiednich szkoleń dla wszystkich pracowników ¹⁷ .

4) Pracodawcy powinni ułatwiać i promować dostęp swoich pracowników do szczepień przeciwko COVID-19 zgodnie z planami krajowymi, ponieważ pracownicy placówek kultury mają kontakt ze społeczeństwem i innymi pracownikami.

5) Uczestnicy wydarzenia przed przybyciem na miejsce powinni otrzymywać wszelkie niezbędne informacje podane w przystępny sposób, w tym za pomocą środków cyfrowych, o wszystkich bieżących wytycznych lokalnych organów ds. zdrowia publicznego oraz o konkretnych środkach podjętych w miejscu wydarzenia.

6) Dostęp do placówek kultury może być uzależniony od przedstawienia zaświadczenia o negatywnym wyniku testu COVID-19 (testu RT-PCR lub szybkiego testu antygenowego) lub zaświadczenia o szczepieniu lub potwierdzenia diagnozy COVID-19 w określonych okresach, tj. dokumentów podobnych do unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID. Placówki mogą również rozważyć zapewnienie szybkich testów antygenowych przy wejściu, jeżeli istnieje taka możliwość. W zależności od lokalnej sytuacji epidemiologicznej (np. występowanie wariantów zdolnych do ucieczki immunologicznej) wymóg ten można rozszerzyć, zezwalając na wstęp jedynie osobom całkowicie zaszczepionym.

7) Placówki powinny dopilnować, aby dane kontaktowe gości były dostępne, na wypadek gdyby były potrzebne do ustalania kontaktów zakaźnych. Środki stosowane do ustalania kontaktów zakaźnych powinny ograniczać się jedynie do celów związanych z przeciwdziałaniem pandemii COVID-19. Placówki powinny informować uczestników o możliwości korzystania z mobilnych aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych, ponieważ są one przydatne do powiadamiania o bliskich kontaktach z osobami, które zachorowały po wydarzeniach. Wiele państw członkowskich zapewnia takie aplikacje tworzone zgodnie ze wspólnym unijnym zestawem instrumentów sieci e-zdrowie na potrzeby mobilnych aplikacji ułatwiających ustalanie kontaktów zakaźnych w ramach unijnej walki z epidemią COVID-19, a niektóre z nich pracują nad ich uzupełnieniem o dodatkowe funkcje, np. funkcję cyfrowego ustalania obecności kontaktów zakaźnych na potrzeby zbiorowego powiadamiania o ogniskach COVID-19.

8) Należy monitorować uczestników dużych imprez oraz identyfikować i badać ogniska choroby w celu lepszego zrozumienia sposobów organizowania bezpiecznego wznowienia działalności kulturalnej.

9) Placówki powinny wprowadzić ukierunkowane środki, aby zapewnić zachowanie bezpiecznej odległości między osobami w przestrzeniach wspólnych, gdzie uczestnicy gromadzą się przez dłuższy czas (tj. dłużej niż 15 minut), na przykład ograniczenie liczby gości, którzy mogą przebywać w przestrzeniach wspólnych (takich jak restauracje, kawiarnie, bary, lobby, kolejki na zewnątrz i wewnątrz budynków). Jeżeli ograniczenia kontaktów osobistych nie mogą być w pełni przestrzegane, należy zdecydowanie rozważyć wymóg użycia przez uczestników maseczek, nawet jeśli miejsce wydarzenia znajduje się w przestrzeni otwartej.

10) Oprócz ograniczenia kontaktów osobistych należy wdrożyć konkretne środki ochrony osobistej (np. higiena rąk i dróg oddechowych) oraz protokoły czyszczenia i dezynfekcji ¹⁸ .

11) Podstawowym pozafarmaceutycznym środkiem przeciwdziałania pandemii jest higiena rąk, a jej znaczenie powinno być wyraźnie podkreślane. Placówki powinny zapewnić łatwy dostęp do infrastruktury do mycia rąk, wyposażonej w mydło w płynie, ręczniki jednorazowe lub automatyczne suszarki do rąk oraz płyny do dezynfekcji rąk.

12) Stosowanie maseczek zarówno przez personel, jak i gości powinno być traktowane jako środek uzupełniający (jeżeli nie można zagwarantować odległości 1-2 m), a nie zastępujący podstawowe środków zapobiegawcze. Właściwe stosowanie maseczek jest ważne, a operatorzy obiektów i uczestnicy wydarzeń powinni zostać właściwie poinstruowani w tym względzie, zwłaszcza gdy nie można zachować odpowiedniej odległości między osobami ¹⁹ .

13) Zaleca się zwiększenie częstotliwości wietrzenia oraz dostarczanie jak największej ilości powietrza z zewnętrz dla przestrzeni zamkniętych poprzez wentylację naturalną lub mechaniczną, w zależności od danego obiektu ²⁰ .

14) Bardzo ważne jest jak najczęstsze czyszczenie często dotykanych powierzchni (co najmniej raz dziennie, a w miarę możliwości częściej) ²¹ .

15) Należy starannie wspierać monitorowanie i nadzór nad wdrażaniem wymogów.

III. 

DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE TRWAŁĄ ODBUDOWĘ SEKTORÓW KULTURY

Ponownemu otwarciu obiektów kultury powinien towarzyszyć szereg działań mających na celu zapewnienie trwałej odbudowy i zwiększenie odporności całego sektora zgodnie z najnowszą wersją strategii przemysłowej UE ²²  oraz zasadami pomocy państwa. Państwa członkowskie mogłyby wykorzystać te działania w ścisłej współpracy z sektorami i podsektorami kultury, aby wesprzeć ich odbudowę i zwiększyć ich odporność.

a) Narzędzia UE ułatwiające ponowne otwarcie

Na wniosek Komisji Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) przedstawił protokoły dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się COVID-19 w ekosystemie turystycznym; dotyczą one w szczególności niektórych sektorów kultury. Inicjatywa ta obejmuje również specjalny znak - europejski znak bezpieczeństwa dla turystyki w czasach COVID-19, którą mogą przyznać państwa członkowskie. Państwa członkowskie mogą również pomóc organizacjom kulturalnym pragnącym skorzystać z znaku bezpieczeństwa w wykorzystaniu różnych możliwości unijnego finansowania turystyki i kultury, aby pokryć ewentualne koszty związane z jego wdrożeniem ²³ .

W ramach rozwiązań krajowych państwa członkowskie mogą zdecydować się i są zachęcane do tego, żeby korzystać z unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID ²⁴  w celu zapewnienia bezpiecznego dostępu do wydarzeń kulturalnych i bezpiecznego uczestnictwa w takich wydarzeniach ²⁵ . Korzystanie z unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID ułatwi obywatelom załatwianie formalności związanych z podróżowaniem do innych państw członkowskich i uczestnictwem w wydarzeniach kulturalnych.

Państwa członkowskie powinny wykorzystać możliwości, jakie stwarza platforma internetowa Re-open EU ²⁶ , która dostarcza podstawowych informacji, w tym informacji na temat otwarcia obiektów kultury, umożliwiając Europejczykom bezpieczne planowanie podróży. Państwa członkowskie powinny nadal dostarczać na tę platformę aktualne i zatwierdzone informacje na temat obiektów kultury.

Władze samorządowe w państwach członkowskich zachęca się do korzystania z serwisu "Cultural gems" ²⁷  - otwartej platformy do wyszukiwania na mapie Europy miejsc o walorze kulturalnym i kreatywnym - aby przekazać odwiedzającym informacje na temat ciekawych obiektów kultury w dużych i małych miejscowościach, wspierając tym samym turystykę kulturalną. Samorządy lokalne mogą zaangażować miejscowych mieszkańców w proces tworzenia takich map.

b) Odbudowa zaufania przez angażowanie utraconej publiczności

Państwa członkowskie powinny pomagać w opracowywaniu i ułatwianiu tworzenia nowych modeli biznesowych i innowacyjnych systemów w odpowiedzi na potrzebę zwiększenia zdolności sektorów do wyjścia z kryzysu.

W sektorach tych przetestowano również nowe formy współpracy z odbiorcami za pomocą technologii cyfrowych, na przykład w dziedzinie audiowizualnej (współpraca między kinem a platformami internetowymi) lub w dziedzinie sztuk widowiskowych i muzyki. Organizatorzy festiwali z różnych sektorów kultury uruchomili również innowacyjne internetowe modele docierania do odbiorców.

W ramach programu Kreatywna Europa uruchomiono nowe narzędzie o nazwie "Perform Europe" służące wspieraniu innowacyjnej, sprzyjającej włączeniu społecznemu i zrównoważonej dystrybucji oraz modeli organizacji tournée w sektorze sztuk widowiskowych ²⁸ . W 2021 r. udostępniony zostanie również innowacyjny program wspierania zrównoważonej odbudowy europejskiego sektora muzycznego ²⁹ .

c) Eksperymentalne zastosowanie nowych sposobów promowania treści kulturowych i reagowania na zmiany w zachowaniu publiczności

Państwa członkowskie powinny pomóc sektorowi dostosować się do nowych potrzeb społecznych po pandemii, łącząc działania ukierunkowane na środowisko cyfrowe i fizyczne. Należy promować środki ułatwiające angażowanie i zrozumienie odbiorców cyfrowych.

W drugiej połowie 2021 r. Komisja powoła grupę ekspertów ds. zrozumienia odbiorców cyfrowych, która zajmie się wnioskami wyciągniętymi z praktyk i innowacji związanych z COVID-19, aby zatrzymać istniejących i przyciągać nowych odbiorców w intrenecie. Zachęca się państwa członkowskie do zapewnienia tej grupie wiedzy fachowej i wdrożenia odpowiednich dobrych praktyk wynikających z jej prac.

d) Dostosowanie oferty kulturalnej do konkretnych celów i różnych warunków oraz wzmocnienie związku między kulturą a dobrostanem

Zachęca się państwa członkowskie do wzmacniania powiązań między kulturą, edukacją i dobrostanem. Powinny one wspierać ten sektor w jego wysiłkach na rzecz zaspokojenia potrzeb grup szczególnie dotkniętych pandemią oraz dopilnować, by dostęp słabszych grup społecznych do kultury pozostał priorytetem. Komisja ogłosiła zaproszenie do składania wniosków w celu wsparcia oddolnego rozwoju polityki na rzecz kultury i dobrostanu ³⁰ .

e) Ułatwianie inwestycji w strategie promujące zrównoważony rozwój i odporność sektora

Państwa członkowskie powinny w pełni korzystać z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ³¹ , aby umożliwić wyjście z kryzysu spowodowanego pandemią oraz zwiększyć odporność CCSI na przyszłe kryzysy poprzez stawienie czoła wyzwaniom strukturalnym, przed którymi stoją.

Państwa członkowskie powinny również ściśle współpracować z regionami i władzami lokalnymi, aby jak najlepiej wykorzystać możliwości dla kultury związane z polityką spójności w okresie programowania 2021-2027 ³² .

Państwa członkowskie powinny nadal badać możliwości dodatkowego finansowania dziedzictwa kulturowego. Wraz z instytucjami kulturalnymi powinny zastanowić się nad sposobami promowania i wdrażania wyników najlepszych praktyk w całej UE, określonych niedawno przez Komisję ³³ .

Państwa członkowskie powinny również zbadać możliwości wykorzystania źródeł mieszanych, aby pomóc zmniejszyć dodatkowe obciążenia finansowe związane z ponownym otwarciem (np. koszty stosowania protokołów zdrowotnych i środków wykonawczych, takich jak szkolenia personelu i komunikacja z publicznością).

f) Inwestowanie w umiejętności, szkolenia cyfrowe i budowanie zdolności cyfrowych

Państwa członkowskie i CCSI zachęca się do promowania nowych modeli szkoleń, partnerskiego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, aby pracownikom i osobom zawodowo zajmującym się kulturą zapewnić nowe umiejętności potrzebne do odbudowy cyfrowej.

Na szczeblu UE pakt na rzecz umiejętności ³⁴  ułatwi zainteresowanym stronom dostęp do informacji. Europejski program na rzecz umiejętności ³⁵  wspiera rozwój umiejętności cyfrowych, w tym intensywne kursy doskonalenia umiejętności cyfrowych dla MŚP oraz program "wolontariusze cyfrowi" mający na celu podnoszenie kwalifikacji cyfrowych obecnych pracowników MŚP.

Program "Kreatywna Europa" będzie nadal wspierał specjalistów w wyposażaniu ich w umiejętności potrzebne do pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez technologie cyfrowe, zarówno do celów twórczych, jak i biznesowych. W 2021 r., w ramach komponentu "Kultura", wsparcie na rzecz rozwoju narzędzi cyfrowych sprzyjających transformacji i zwiększaniu konkurencyjności uznano za ewentualny priorytet dla wszystkich sektorów i element budowania odpowiednich zdolności, w szczególności w odniesieniu do osób zawodowo zajmujących się muzyką i dziedzictwem kulturowym. Działania na rzecz rozwoju umiejętności i talentów w ramach programu "Kreatywna Europa" - Media będą nadal wspierać specjalistów z sektora audiowizualnego.

Nowy program "Cyfrowa Europa" ³⁶  będzie podstawowym zasobem umożliwiającym państwom członkowskim i CCSI tworzenie synergii między menedżerami cyfrowymi oraz skuteczniejsze budowanie zdolności cyfrowych.

Zachęca się państwa członkowskie do monitorowania rozwoju sytuacji i wyników projektu CHARTER, realizowanego obecnie sojuszu na rzecz umiejętności sektorowych Erasmus+ w dziedzinie dziedzictwa kulturowego ³⁷ .

g) Rozpowszechnianie danych i działania następcze w związku z wydarzeniami próbnymi

Zachęca się państwa członkowskie do gromadzenia i rozpowszechniania danych na temat wyników i bezpieczeństwa próbnych wydarzeń kulturalnych w celu wspierania wymiany informacji między CCSI oraz, w razie potrzeby, ze środowiskiem naukowym.

h) Zwiększenie środków w ramach nowych programów UE

Państwa członkowskie powinny rozpowszechniać wśród CCSI informacje na temat nowych możliwości finansowania w ramach nowej generacji programów UE (2021-2027). Należy zachęcać władze i organizacje kulturalne do wykorzystania potencjału takich programów jak "Kreatywna Europa" i "Horyzont Europa", w których przewidziano znaczący wzrost budżetu na CCSI. Aby zaspokoić najpilniejsze potrzeby tych sektorów, ze zwiększonych zasobów programu "Kreatywna Europa" udzielone zostanie im wstępne wsparcie poprzez udostępnienie 728 mln EUR w latach 2021 i 2022.

Jesienią 2021 r., opierając się na interaktywnym narzędziu internetowym opracowanym wiosną 2021 r. dla sektora audiowizualnego i mediów, Komisja opublikuje specjalny internetowy przewodnik na temat unijnego finansowania kultury obejmujący ponad 15 funduszy UE, zachęcając do korzystania z niego państwa członkowskie i zainteresowane strony.

i) Stawki VAT i inne środki

Zachęca się państwa członkowskie do uwzględnienia specyfiki pracowników sektora kultury, zwłaszcza artystów oraz osoby, których miejsca pracy są wyjątkowo niepewne. Aby wspierać przejście na bardziej cyfrowy i zrównoważony ekosystem kulturowy, państwa członkowskie mogą zdecydować się na zastosowanie szeregu środków, od inwestycji po dotacje, zgodnie z zasadami pomocy państwa, aby pomóc w zachowaniu miejsc pracy i praw pracowniczych w ramach CCSI. Państwa członkowskie mają już dostęp do niższych stawek VAT od usług świadczonych w szczególności przez sektor kultury, co umożliwia im stosowanie takich stawek podatku VAT, jakie uznają za najwłaściwsze z punktu widzenia wsparcia tego sektora.

Jeśli chodzi o pomoc państwa, tymczasowe ramy wsparcia gospodarki w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 ³⁸  obejmują wszystkie sektory, w tym CCSI. Większość zgłoszonych programów obejmowała szereg sektorów, dlatego niemożliwe jest określenie dokładnej kwoty pomocy przyznanej CCSI w tym kontekście. Wiadomo jednak, że do końca maja 2021 r. wartość zgłoszonych poszczególnych programów pomocy państwa na rzecz CCSI wyniosła około 268 mln EUR ³⁹ .

j) Warunki pracy artystów

Status i warunki pracy artystów będą ważnym tematem współpracy UE w dziedzinie kultury. W kwietniu 2021 r. Komisja powołała dialog pod hasłem "Głosy kultury" z udziałem 47 organizacji z sektora kultury i sektora kreatywnego ⁴⁰ , a nowa grupa ekspertów z państw członkowskich rozpocznie prace jesienią 2021 r. Komisja nadal prowadzi sektorowy dialog społeczny z przedstawicielami sztuk widowiskowych za pośrednictwem komitetu ds. występów na żywo ⁴¹ . Komisja rozpoczęła również badanie UE na temat zdrowia i dobrostanu twórców muzyki ⁴² .

IV. 

DALSZE KROKI

Komisja zachęca państwa członkowskie do korzystania z wytycznych zawartych w niniejszym komunikacie. Ułatwią one sprawną wymianę informacji na temat wdrażania środków dotyczących bezpiecznego wznowienia działalności sektorów kultury w Europie między ECDC a przedstawicielami państw członkowskich. Na szczeblu UE zorganizowana zostanie ukierunkowana dyskusja z CCSI na temat wykorzystania niniejszych zaleceń oraz wyników eksperymentów i ich znaczenia dla bezpiecznego ponownego otwarcia opisywanych sektorów. Wyniki tych dyskusji powinny również stanowić podstawę przyszłej unijnej współpracy politycznej w dziedzinie kultury.

¹ Wpływ pandemii COVID-19 na zdrowie psychiczne był tematem konferencji, która odbyła się 10 maja 2021 r.; https://ec.europa.eu/ health/non_communicable_diseases/events/ev_20210510_en

² Dokument roboczy służb Komisji "Roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku z 2021 r.", towarzyszący komunikatowi "Aktualizacja nowej strategii przemysłowej 2020 r.: tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy", SWD(2021) 351; 5 maja 2021 r.

³ Odbudowa Europy - gospodarka sektora kultury i kreatywnego przed kryzysem związanym z COVID-19 i po nim, EY (styczeń 2021 r.).

⁴ Roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku z 2021 r.

⁵ https://ec.europa.eu/culture/resources/coronavirus-response

⁶ Aby usprawnić wymianę dobrych praktyk w tych sektorach oraz między poszczególnymi państwami członkowskimi UE, wiosną 2020 r. Komisja uruchomiła dwie nowe platformy: Creatives Unite, platformę przeznaczoną dla CCSI i przez nie tworzoną, oraz platformę dla państw członkowskich UE umożliwiającą wymianę dobrych praktyk przedstawicielom ministerstw kultury.

⁷ https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/communication-safe-sustained-reopening_en.pdf

⁸ ECDC, Cotygodniowy przegląd sytuacji w zakresie zakażeń wirusem COVID-19 w poszczególnych krajach: https://www.ecdc.europa. eu/en/covid-19/country-overviews

⁹ Szybka ocena ryzyka ECDC: Ocena występowania wirusa SARS-CoV-2, budzących obawy wariantów, pozafarmaceutycznych środków przeciwdziałania pandemii i skali szczepień w krajach UE/EOG 15. aktualizacja, 10 czerwca 2021 r., https://www.ecdc.europa.eu/en/ publications-data/rapid-risk-assessment-sars-cov-2-circulation-variants-concern

¹⁰ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52021DC0035

¹¹ Opracowano narzędzie oceny ryzyka dla osób planujących masowe zgromadzenia: https://www.who.int/publications/i/item/10665- 333185; Na stronie European COVID-19 Forecast Hub można znaleźć prognozy rozwoju pandemii, które również mogą być pomocne przy planowaniu większych wydarzeń.

¹² Dane na temat sytuacji epidemiologicznej w poszczególnych krajach można znaleźć w cotygodniowym przeglądzie ECDC COVID-19 weekly country overview; Dane dotyczące wskaźnika wyszczepienia są dostępne na stronie ECDC w panelu COVID-19 vaccine tracker, a informacje na temat występowania wariantów w panelu SARS-CoV-2 variants dashboard.

¹³ Inne informacje i wskaźniki, które mogą stanowić podstawę oceny ryzyka, obejmują: a) dane na temat przenoszenia SARS-CoV-2 zebrane na podstawie próbnych wydarzeń kulturalnych; b) dane dotyczące ryzyka przenoszenia SARS-CoV-2 u osób w pełni zaszczepionych biorących udział w średniej wielkości lub dużych zgromadzeniach osób o różnym lub nieznanym statusie zaszczepienia, w pełnej zgodności z unijnymi przepisami dotyczącymi prywatności i ochrony danych; oraz c) dane dotyczące ryzyka zakażenia SARS-CoV-2 u niezaszczepionych i wcześniej zakażonych osób biorących udział w średniej wielkości lub dużych zgromadzeniach osób o różnym lub nieznanym statusie zaszczepienia, w pełnej zgodności z unijnymi przepisami dotyczącymi prywatności i ochrony danych.

¹⁴ https://www.ecdc.europa.eu/en/https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-datapublications-data//use-use-antibodyantibody--teststests--sarssars-cov-cov-2-context--2-context-digital-greendigital-green-certificates-certificates

¹⁵ Wyniki badań, takich jak badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie na temat zarażenia cząsteczkami aerozoli w obiektach kultury (GCF 2/2021 - oficjalny link: http://dx.doi.org/10.14279/depositonce -11401), dostarczają naukowych podstaw do tego, by zachęcać do wznowienia działalności kulturalnej. Badania opublikowane w grudniu 2020 r. przez Instytut Pasteura wykazały, że wydarzenia kulturalne odegrały minimalną rolę w rozprzestrzenianiu się wirusa, stanowiąc podejrzewane (nie udowodnione) źródło jedynie 2,2 % pozytywnych przypadków. Patrz cytat na str. 7, przedostatni akapit tego dokumentu, dostępny tylko w jęz. francuskim. Dwa najważniejsze przykłady bezpiecznych próbnych wydarzeń kulturalnych: wydarzenie pilotażowe w Barcelonie 27 marca: https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(21)00268-1/fulltext; koncert w Accor Arena, Paryż, 29 maja (https://www.culturematin.com/publics/securite-accueil/live-le-concert-test-de-l-accor-hotel-arena-s-est-il-bien-passe.html?nl=103306&utm_source=email&utm_id=219248&utm_campaign=newsletter-2021-06-03). Inne przykłady można znaleźć tutaj: https://creativesunite.eu

¹⁶ W odniesieniu do sytuacji epidemiologicznej - najnowsza szybka ocena ryzyka ECDC (10 czerwca 2021 r.): https://www.ecdc.europa. eu/en/publications-data/rapid-risk-assessment-sars-cov-2-circulation-variants-concern

¹⁷ https://osha.europa.eu/en/themes/covid-19-resources-workplace

¹⁸ Wytyczne dotyczące wdrażania pozafarmaceutycznych środków przeciwdziałania COVID-19 https://www.ecdc.europa.eu/en/publica tions-data/covid-19-guidelines-non-pharmaceutical-interventions

¹⁹ Stosowanie maseczek w społeczności: pierwsza aktualizacja - Skuteczność w ograniczaniu rozprzestrzeniania się COVID-19, ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/using-face-masks-community-reducing-covid-19-transmission

²⁰ Ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja w kontekście COVID-19: pierwsza aktualizacja, ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/publica tions-data/heating-ventilation-air-conditioning-systems-covid-19

²¹ https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/disinfection-environments-covid-19

²² https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/european-industrial-strategy_pl W strategii przemysłowej UE wskazano ten sektor jako jeden z 14 ekosystemów przemysłowych do zrównoważonej odbudowy sprzyjającej włączeniu społecznemu oraz dwojakiej (ekologicznej i cyfrowej) transformacji gospodarki UE.

²³ https://ec.europa.eu/growth/content/new-european-tourism-covid-19-safety-seal-available_pl Nowe porozumienie robocze CEN dla branży turystycznej zawiera również protokoły dotyczące muzeów, obiektów dziedzictwa kulturowego, gospodarki nocnej, sztuk widowiskowych i wystaw.

²⁴ Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID - Rada Unii Europejskiej (europa.eu)

²⁵ Zapewniając niezbędną podstawę prawną przetwarzania danych osobowych w prawie krajowym, które musi być zgodne z unijnym prawem o ochronie danych.

²⁶ Re-open EU (europa.eu)

²⁷ https://culturalgems.jrc.ec.europa.eu

²⁸ Perform Europe

²⁹ Działanie przygotowawcze Music Moves Europe 2020:Innowacyjny system wsparcia zrównoważonego ekosystemu muzycznego.

³⁰ Działanie przygotowawcze - Oddolny rozwój polityki na rzecz kultury i dobrostanu w UE | Kultura i kreatywność (europa.eu)

³¹ Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania OdpornościKomisja Europejska (europa.eu)

³² Polityka spójności na lata 2021-2027 - Polityka regionalna - Komisja Europejska (europa.eu)

³³ Podczas warsztatów na temat dodatkowego finansowania dziedzictwa kulturowego w styczniu 2021 r. Komisja pomogła określić sposoby zwiększenia finansowania kultury i dziedzictwa kulturowego wykraczające poza dotacje publiczne. Zidentyfikowano i opublikowano ponad 100 dobrych praktyk. Dodatkowych informacji dostarczają dwa finansowane przez UE projekty: Modele o obiegu zamkniętym do uruchamiania inwestycji w adaptacyjne wznowienie wykorzystania dziedzictwa kulturowego (CLIC) - finansowane w ramach programu "Horyzont 2020"; oraz Wpływ finansowania na regionalny rozwój waloryzacji dziedzictwa kulturowego (FINCH) - finansowany w ramach Interreg Europa. Więcej informacji można znaleźć pod adresem: https://ec.europa.eu/culture/cultural-heritage/funding-opportunities-cultural-heritage

³⁴ Pakt na rzecz umiejętności - Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie społeczne - Komisja Europejska (europa.eu)

³⁵ EUR-Lex - 52016DC0381 - PL - EUR-Lex (europa.eu)

³⁶ DIGITALEUROPE - głos europejskich branż przechodzących transformację cyfrową..

³⁷ Strona główna - CHARTER (charter-alliance.eu)

³⁸ EUR-Lex - 52020XC0320(03) - PL - EUR-Lex (europa.eu)

³⁹ Wykaz decyzji przyjętych na podstawie tymczasowych ram prawnych jest dostępny pod adresem: Konkurencja - Pomoc państwa - Zasady pomocy państwa a koronawirus - Komisja Europejska (europa.eu)

⁴⁰ Status i warunki pracy artystów oraz osób zawodowo zajmujących się kulturą i twórczością - Głosy kultury

⁴¹ Sektorowy dialog społeczny - Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie społeczne - Komisja Europejska (europa.eu)

⁴² https://ec.europa.eu/culture/sectors/music/music-moves-europe