Forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy (2011/2145(INI)).

A.

mając na uwadze, że podczas IV Forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy powinny zostać określone przyszłe zobowiązania dotyczące skuteczniejszej pomocy rozwojowej i że forum to powinno przyczynić się do opracowania nowej struktury pomocy międzynarodowej w perspektywie osiągnięcia milenijnych celów rozwoju (MCR) w 2015 r. i po tym terminie,

B.

mając na uwadze, że zasady zawarte w deklaracji paryskiej skupiają się w pierwszej kolejności na mechanizmach udzielania pomocy, nie zaś na opracowywaniu skutecznej polityki rozwojowej; mając również na uwadze, że realizację programu działania z Akry dotyczącego skuteczności pomocy utrudniło kilka czynników, tj. kryzys finansowy, obniżenie poziomu płatności oficjalnej pomocy rozwojowej, zmiana polityki niektórych darczyńców, którzy wymagają lepszych wyników w krótkim czasie, jak również pojawienie się nowych darczyńców publicznych i prywatnych, którzy nie należą do DAC i którzy w swoim podejściu nie kierują się opartymi na porozumieniu normami współpracy,

C.

mając na uwadze, że coraz większa część ogółu oficjalnej pomocy rozwojowej pochodzi z krajów o gospodarkach wschodzących, które nie należą do OECD,

D.

mając na uwadze, że ostatnie wyniki nadzoru i najnowsze oceny dowodzą, że kraje otrzymujące pomoc poczyniły większe wysiłki niż kraje-darczyńcy w kierunku zrealizowania zobowiązań zawartych w deklaracji paryskiej i programie działania z Akry,

E.

mając na uwadze, że wcześniejsze konferencje na wysokim szczeblu nie przyniosły niezbędnych nacisków politycznych lub stworzenia wiążących prawnie ram, a także mając na uwadze, że wdrożenie deklaracji paryskiej nie pociągnęło za sobą oczekiwanego mniejszego rozdrobnienia pomocy i że w przypadku zbyt wielu operacji wciąż brakuje przejrzystości, np. w odniesieniu do warunków,

F.

mając na uwadze, że przejrzystość i odpowiedzialność stanowią podstawowe warunki skuteczności pomocy nie tylko w stosunkach darczyńca - rząd kraju otrzymującego pomoc, ale także w stosunkach państwo - społeczeństwo; mając na uwadze, że w ramach programu działania z Akry darczyńcy i kraje partnerskie uzgodniły, że będą rozpowszechniać w stosownym czasie szczegółowe informacje dotyczące obecnych i przyszłych przepływów pomocy, aby umożliwić krajom rozwijającym się opracowywanie budżetu i prowadzenie audytów w bardziej szczegółowy sposób; mając ponadto na uwadze, że dla krajów-darczyńców wspieranie wzmocnienia instytucji parlamentu, a także zaangażowania władz lokalnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w trwałe włączenie polityki rozwojowej w proces demokratyczny to sprawa najwyższej wagi;

G.

mając na uwadze, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie zapewniają ponad połowę oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) w skali światowej i odgrywają w związku z tym ważną rolę w programie skuteczności pomocy,

H.

mając na uwadze, że w perspektywie IV Forum należy koniecznie przypomnieć darczyńcom o ich zobowiązaniu do przeznaczenia do 2015 r. 0,7 % PNB/DNB na pomoc rozwojową, do uczynienia kwestii równouprawnienia płci istotnym składnikiem wszystkich dziedzin polityki oraz praktyk stosowanych w stosunkach z krajami rozwijającymi się, do ściślejszego określenia ODA i do przestrzegania nadal obowiązujących zasad programu działania z Akry, mając na uwadze, że konieczne jest wyjście poza oficjalną pomoc rozwojową, by tworzyć partnerstwa na rzecz rozwoju w celu wspierania wizji rozwoju, którym państwa kierują same i za który są one odpowiedzialne;

I.

mając na uwadze, że dziedzina pomocy rozwojowej ulega ciągłym przemianom i że pojawianie się nowych darczyńców powinno zostać lepiej odzwierciedlone w mechanizmach skuteczności pomocy;

J.

mając na uwadze, że ogół finansowania rozwoju, w tym innowacyjne mechanizmy finansowania, takie jak podatek od transakcji finansowych czy globalne fundusze finansujące zdrowie lub edukację, musi uwzględniać i wdrażać zasady deklaracji paryskiej;

K.

mając na uwadze, że porozumienie z Tunisu w sprawie afrykańskiego programu rozwoju wzywa do zmiany punktu ciężkości ze skuteczności pomocy na szerszy program skuteczności rozwoju; mając również na uwadze, że sześć aspektów, które uznano za podstawowe elementy skuteczności rozwoju Afryki, to: budowanie kompetentnych państw; rozwój odpowiedzialności demokratycznej; wspieranie współpracy południe-południe; planowanie i prowadzenie działań na szczeblu regionalnym; przyjmowanie nowych partnerów działających na rzecz rozwoju; wyzwalanie się z uzależnienia od pomocy;

1.

podkreśla konieczność zajęcia przez Unię Europejską ambitnego stanowiska podczas IV Forum, które może wnieść istotny wkład w pogłębienie i pełne wdrożenie zobowiązań dotyczących skuteczności pomocy; wyraża nadzieję na obecność w Pusanie przedstawicieli wysokiego szczebla Unii Europejskiej, z uwagi na znaczenie skutecznej pomocy dla poprawy jakości życia i zmniejszenia ubóstwa w krajach korzystających z pomocy, a także dla osiągnięcia MCR;

2.

przypomina, że jednym z podstawowych warunków realizacji programu skuteczności pomocy jest przyjęcie w pełni zasady odpowiedzialności demokratycznej, która oznacza, że strategią rozwoju kieruje dany kraj i że odzwierciedla ona zobowiązania wszystkich zainteresowanych podmiotów krajowych;

3.

zwraca uwagę, że rządy krajów rozwijających się nie zapewniły swym parlamentom i społeczeństwu obywatelskiemu pola działania niezbędnego, by zapewnić rzeczywiste przyjęcie odpowiedzialności za ten rozwój; nalega na UE, by wzmocniła realizację zobowiązań podjętych w Paryżu i w Akrze poprzez wsparcie demokratycznej odpowiedzialności za politykę rozwoju, jej planowanie i podejmowane w jej ramach działania poprzez pełną współpracę ze wszystkimi podmiotami w dziedzinie rozwoju oraz pełną odpowiedzialność wobec nich;

4.

jest zdania, że IV Forum zostanie zwieńczone sukcesem, jeśli doprowadzi do dużego zaangażowania w zapewnienie skuteczności pomocy, którego wyrazem będą jasne i mierzalne cele wraz ze szczegółowym harmonogramem ich realizacji; świadomy niedociągnięć we wdrażaniu deklaracji paryskiej i programu działania z Akry podkreśla znaczenie, jakie mają odpowiedzialność za rozwój, oddolne podejście do niego i nierozdrabnianie pomocy oraz utworzenie solidnych, skutecznych i niezależnych mechanizmów działań następczych w zakresie wdrożenia, angażujących parlamenty oraz społeczeństwo obywatelskie zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym; uważa, że jeżeli pomoc ma być skuteczna, należy ją rozpatrywać i dokonywać jej oceny pod kątem konkretnego wkładu w realizację celów rozwoju, a nie jedynie pod względem nakładów;

5.

przypomina, że skuteczna pomoc obejmuje umożliwianie ubogim krajom mobilizację dochodów krajowych; zatem ponownie wzywa UE by w pierwszej kolejności podjęła walkę z rajami podatkowymi i uchylaniem się od płacenia podatków, przy jednoczesnym wspieraniu alternatywnych źródeł finansowania rozwoju, np. poprzez stworzenie podatku od transakcji finansowych; nalega również, aby UE w większym stopniu wspierała pomoc krajom rozwijającym się w prowadzeniu reform podatkowych, aby zapewnić tworzenie skutecznych, efektywnych, sprawiedliwych i zrównoważonych systemów podatkowych, które powinny doprowadzić do zniesienia ubóstwa oraz uzależnienia od pomocy;

6.

wzywa darczyńców i beneficjentów do podjęcia natychmiastowych środków celem zapewnienia przestrzegania zobowiązań zawartych w deklaracji paryskiej i programie działania z Akry, dla których jedyną przeszkodę stanowią brak woli politycznej i biurokracja oraz wysokie koszty transakcji, np. zobowiązań dotyczących niewiązania pomocy, przewidywalności pomocy, warunkowości i przejrzystości; w szczególności podkreśla konieczność wprowadzenia w życie zobowiązania z Akry do stosowania przez darczyńców w pierwszej kolejności systemów krajowych w dwustronnej współpracy międzyrządowej, a także do rozwiązania problemu nieprzewidywalności przepływów pomocy; ponadto wzywa kraje udzielające pomocy, aby priorytetowo traktowały udzielanie zamówień publicznych na szczeblu lokalnym i regionalnym

7.

przypomina o roli pomocy, stanowiącej siłę napędową dla integracyjnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego w celu ograniczenia ubóstwa i uzależnienia od pomocy oraz w celu wspierania tworzenia miejsc pracy, uwzględniającej specyfikę poszczególnych krajów przy jednoczesnym zwiększeniu skuteczności pomocy w krajach, które najbardziej tego potrzebują; zwraca również uwagę, że pomoc powinna być uważana za środek tymczasowy z myślą o wspieraniu samowystarczalnego trwałego wzrostu gospodarczego w krajach rozwijających się, nie zaś za rozwiązanie długoterminowe;

8.

podkreśla, że taki wzrost ograniczają stosowane przez darczyńców praktyki składania zamówień nieuwzględniające gospodarki lokalnej; w związku z tym apeluje do darczyńców, aby priorytetowo traktowali udzielanie zamówień na szczeblu lokalnym i regionalnym, wzmacniając w ten sposób lokalne zdolności gospodarcze;

9.

przypomina, że pomoc rozwojowa nie wystarcza, by położyć kres ubóstwu i że powinna ona zająć się raczej przyczynami niż symptomami ubóstwa; kładzie nacisk na konieczność bardziej skutecznej pomocy, wpisującej się w proces rozwoju, który może utworzyć w krajach otrzymujących pomoc silne, chroniące środowisko naturalne gospodarki z zagwarantowanym dla wszystkich obywateli dostępem do podstawowych usług społecznych, i który będzie ostatecznie w stanie zmniejszyć zależność od pomocy; podkreśla w tym kontekście znaczenie atmosfery sprzyjającej tworzeniu godziwych miejsc pracy, przedsiębiorczości i innowacji w krajach otrzymujących pomoc; zachęca darczyńców do wykorzystywania w pierwszej kolejności lokalnego potencjału gospodarczego i do jego aktywnego wzmacniania;

10.

wzywa do lepszej koordynacji międzynarodowej rozprowadzania pomocy między poszczególnymi krajami w celu zajęcia się problemem "krajów ulubionych" ("aid darlings") i "krajów pomijanych przy udzielaniu pomocy"; podkreśla, że cel polegający na zwiększeniu wpływu pomocy oraz osiągnięciu lepszych wyników/korzyści nie powinien prowadzić do unikania ryzyka w ramach stosowania polityki rozwojowej, która skupia się wyłącznie na "łatwych krajach"; nalega, aby eliminacja ubóstwa i potrzeby pozostały zasadniczymi kryteriami przydziału pomocy na rzecz rozwoju;

11.

podkreśla znaczenie zróżnicowanego podejścia do skuteczności pomocy, uwzględniającego stopień rozwoju krajów otrzymujących pomoc (kraje najsłabiej rozwinięte, państwa niestabilne i kraje o średnich dochodach.) i ich specyficzne potrzeby; podkreśla, że biorąc pod uwagę wysoką liczbę państw niestabilnych, a także fakt, że MCR zostały w nich osiągnięte w najniższym stopniu i że odpowiadają one za 75 % deficytu, należy poświęcić tej kwestii szczególną uwagę;

12.

podkreśla, że zaangażowanie władz lokalnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w politykę rozwoju jest niezbędne dla osiągnięcia MCR oraz dla zapewnienia dobrego sprawowania władzy; zauważa z niepokojem, że pomimo uznania w Akrze wielu organizacji społeczeństwa obywatelskiego za pełno-prawne podmioty działające na rzecz rozwoju, wiele z nich zmaga się z polityką i praktykami, które podważają taką ich rolę; w szerszym ujęciu wzywa darczyńców i kraje partnerskie do położenia nacisku na uznanie prawa do udziału parlamentów, władz lokalnych i społeczeństwa obywatelskiego, na bardziej przejrzyste korzystanie z systemów krajowych;

13.

przypomina, że pomoc finansowa nie wystarcza, by zagwarantować trwały rozwój i że rządy lokalne oraz krajowy sektor prywatny muszą zaangażować się w realizację projektów związanych z MCR; podkreśla rolę prywatnych przedsiębiorstw, takich jak małe i średnie przedsiębiorstwa, w tworzeniu dobrobytu oraz odpowiedzialność państw za zagwarantowanie stabilności i państwa prawa; kładzie w związku z tym nacisk na znaczenie dobrych rządów w krajach otrzymujących pomoc;

14.

podkreśla, że wskaźniki dotyczące dobrych rządów, z których część jest w dalszym ciągu bardzo kontrowersyjna, także powinny być przedmiotem debaty, ze względu na ich przydatność w określaniu jakości podejść opartych na uczestnictwie, koniecznych dla demokratycznego podejmowania odpowiedzialności;

15.

zachęca rządy partnerskie do szanowania i podkreślania wysiłków na rzecz decentralizacji (politycznej, administracyjnej i podatkowej) oraz do wzmocnienia koordynacji między lokalnymi a krajowymi procedurami planowania rozwoju, przyczyniając się do komplementarności i specjalizacji, w poszanowaniu autonomii lokalnej;

16.

wzywa darczyńców do lepszego skoordynowania i zharmonizowania działań oraz do uproszczenia procedur, a także do rozszerzenia współpracy z darczyńcami prywatnymi;

17.

nalega, by rozwijać i promować współpracę południe-południe i współpracę trójstronną jako sposoby pomocy przyczyniające się do polepszenia jakości i skuteczności, wymiany doświadczeń i tworzenia zdolności;

18.

przypomina, że wszystkie rządy, zarówno krajów-darczyńców, jak i krajów-beneficjentów, związane są zobowiązaniami w dziedzinie praw człowieka; podkreśla, że zobowiązania te, a także odpowiedzialność wobec międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka mają podstawowe znaczenie dla osiągnięcia skuteczności rozwoju; w związku z tym nawołuje UE, by zobowiązała się w Pusanie do wprowadzenia wiążących środków gwarantujących, że udzielanie pomocy będzie zgodne z umowami w zakresie praw człowieka;

19.

podkreśla, jak ważne jest uzyskanie równowagi między spełnieniem określonych warunków politycznych i podatkowych a podejściami skoncentrowanymi na wskaźnikach skuteczności, aby uniknąć sytuacji, w której surowe wymogi polityczne i wymogi dotyczące skuteczności zniechęciłyby rządy krajów partnerskich do wdrożenia własnych strategii, czy wręcz do wypróbowania nowych, bardziej ryzykownych podejść, skłaniając je do postępowania zgodnie z wytycznymi darczyńców;

20.

wyraża zadowolenie z przyjęcia Unijnego kodeksu postępowania w sprawie komplementarności i podziału pracy w ramach polityki na rzecz rozwoju i podkreśla, że dotychczas zasady zawarte w kodeksie nie zostały w pełni zastosowane z powodu braku woli politycznej, co stanowi przeszkodę dla optymalnego wykorzystania pomocy europejskiej, jak również dla możliwości odegrania przez Unię wiodącej roli w odniesieniu do podziału pracy w kontekście IV Forum;

21.

wzywa Unię Europejską do sprawniejszej realizacji przyspieszonej inicjatywy w zakresie podziału pracy (Fast Track), zwłaszcza w ramach koncentrowania się na określonych sektorach, poprzez przeprowadzenie reorganizacji i wspólne planowanie, jak również do wsparcia korzystania z systemów krajowych, aby uszanować podjęte w ramach deklaracji paryskiej zobowiązanie do częstszego stosowania metod udzielania pomocy opartych na odpowiedzialności kraju za własny rozwój, w szczególności poprzez udzielanie wsparcia budżetowego;

22.

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji przedstawioną w zielonej księdze na temat wsparcia budżetowego, która ma przede wszystkim na celu sprzyjanie rozwojowi endogenicznemu krajów partnerskich, i domaga się sprecyzowania kryteriów kwalifikujących do otrzymania wsparcia budżetowego tak, aby uniknąć ryzyka wystąpienia ewentualnych uchybień lub złego wykorzystania tego rodzaju pomocy, biorąc pod uwagę dane takie jak wskaźniki korupcji w poszczególnych krajach;

23.

podkreśla przewodnią rolę parlamentów narodowych w ramach nowej struktury pomocy i przypomina o konieczności udzielenia im wsparcia celem zwiększenia ich możliwości legislacyjnych i propagowania niezbędnych zmian, aby parlamenty te mogły sprawdzać wszelkie wydatki dotyczące rozwoju;

24.

domaga się, aby parlamenty narodowe przyjmowały dokumenty strategiczne dotyczące poszczególnych krajów oraz budżet roczny po zasięgnięciu opinii społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych, przed podjęciem dialogu politycznego z darczyńcami, tak aby nadać pełną moc kontroli demokratycznej;

25.

przypomina w tym kontekście o zobowiązaniu, które zawierają ramy działania na rzecz skuteczności pomocy Rady Unii Europejskiej⁽¹²⁾, mającym na celu umożliwienie sprawowania w ramach procedur obowiązujących w krajach partnerskich kontroli demokratycznej nad pomocą finansową udzielaną przez darczyńców z Unii;

26.

zwraca uwagę na ważną rolę nadrzędnych organów kontroli finansów publicznych we wspomaganiu parlamentów narodowych w ich zadaniach w dziedzinie nadzoru wydatków związanych z rozwojem i w promowaniu skuteczności pomocy;

27.

przypomina o ryzyku związanym z nadaniem problemowi skuteczności pomocy bardzo technicznego charakteru; podkreśla konieczność położenia większego nacisku na wskaźniki dotyczące wpływu pomocy na rozwój oraz na sposób, w jaki pomoc rzeczywiście przyczynia się do eliminacji ubóstwa, wspierania równouprawnienia płci, zmniejszenia nierówności oraz tworzenia dobrobytu; jest zdania, że ściślejsze zaangażowanie podmiotów publicznych i prywatnych działających na terytorium kraju rozwijającego się i wykorzystanie zdobytego doświadczenia w ramach realizacji zobowiązań zawartych w deklaracji paryskiej i programie działania z Akry przyczynią się do udoskonalenia programu dotyczącego skuteczności pomocy;

28.

wzywa Unię Europejską do dokonania przeglądu polityki w zakresie podziału pracy celem dopilnowania, aby kwestie przekrojowe, takie jak prawa człowieka, włączenie społeczne, równouprawnienie płci, obywatelstwo czy zmiana klimatu nie zostały zaniedbane;

29.

podkreśla, że przejrzystość pomocy ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia podejmowania odpowiedzialności i skuteczności pomocy; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do zajęcia ambitnego stanowiska w dziedzinie przejrzystości pomocy przez promowanie na szczeblu międzynarodowym mechanizmów zmierzających do ustanowienia norm w tej dziedzinie, takich jak Międzynarodowa Inicjatywa na rzecz Przejrzystości Pomocy (IATI); wzywa państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, do przystąpienia do IATI;

30.

podkreśla znaczenie jasnej oceny ewentualnego ryzyka z uwzględnieniem większego zaangażowania sektora prywatnego oraz stwierdza, że w związku z tym należy określić wyraźne kryteria wspierania przedsięwzięć realizowanych w ramach sektora prywatnego, którym powinny towarzyszyć wysoce skuteczne mechanizmy oceny, opracowane w celu zapewnienia, że inwestycje w ramach sektora prywatnego będą zrównoważone i zgodne z ustalonymi międzynarodowymi celami rozwojowymi oraz że nie będą prowadzić do konieczności powrotu do pomocy wiązanej;

31.

uważa równość płci za priorytet przy opracowywaniu polityki rozwojowej i w związku z tym wzywa do jej pełnego uwzględnienia w planie działań na rzecz skuteczności pomocy, a także do uczestnictwa organizacji kobiecych we wszystkich procesach rozwoju;

32.

podkreśla, że IV Forum powinno również położyć fundamenty globalnego partnerstwa na rzecz bardziej integrującego rozwoju przez większe angażowanie nowych krajów udzielających pomocy, zwłaszcza krajów, których podejście nie rządzi się globalnymi normami w dziedzinie skuteczności; wzywa UE do przyjęcia wiodącej roli w tym względzie w celu zagwarantowania, że pomoc z tych krajów będzie zgodna z zasadami dotyczącymi oficjalnej pomocy rozwojowej ustalonymi na forum międzynarodowym; jest zdania, że nie powinno się to przełożyć na rozmycie się dorobku w dziedzinie skuteczności pomocy i jego podstawowych zasad;

33.

jest zdania, że z uwagi na swoją rolę, polegającą na sprawowaniu kontroli demokratycznej, Parlament Europejski powinien nadal uczestniczyć w trwającym procesie ponownego określania programu skuteczności pomocy, także poprzez odpowiedni udział w posiedzeniu w Pusanie;

34.

wzywa Unię Europejską i jej państwa członkowskie do dalszego zwracania uwagi na jakość pomocy i do promowania międzynarodowej agendy skoncentrowanej na rozwoju;

35.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy (2011/2145(INI)).

Dz.U.UE.C.2013.131E.80