DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2023/2843
z dnia 13 grudnia 2023 r.
w sprawie zmiany dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE i 2014/41/UE, dyrektywy Rady 2003/8/WE i decyzji ramowych Rady 2002/584/WSiSW, 2003/577/WSiSW, 2005/214/WSiSW, 2006/783/WSiSW, 2008/909/WSiSW, 2008/947/WSiSW, 2009/829/WSiSW i 2009/948/WsiSW w odniesieniu do cyfryzacji współpracy sądowej i współpracy wymiarów sprawiedliwości
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 81 ust. 2 lit. e) i f) oraz art. 82 ust. 1 lit. d),
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2 ,
a także mając na uwadze, co następuje:(1) W swoim komunikacie z dnia 2 grudnia 2020 r. pt. "Cyfryzacja wymiaru sprawiedliwości w Unii Europejskiej Wachlarz możliwości" Komisja stwierdziła, że istnieje potrzeba modernizacji ram legislacyjnych unijnych postępowań transgranicznych w sprawach cywilnych, handlowych i karnych zgodnie z zasadą "domyślnej cyfrowości", przy jednoczesnym zapewnieniu zastosowania wszystkich koniecznych zabezpieczeń w celu uniknięcia wykluczenia społecznego.
(2) Ułatwienie współpracy sądowej i współpracy wymiarów sprawiedliwości między państwami członkowskimi należy do najważniejszych celów unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości zapisanych w części trzeciej tytułu V Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
(3) Z myślą o wzmocnieniu współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych mających skutki transgraniczne akty prawne Unii regulujące komunikację między właściwymi organami, w tym agencjami i organami Unii, należy uzupełnić o warunki prowadzenia tej komunikacji za pośrednictwem środków cyfrowych w sposób zapewniający ochronę praw podstawowych przewidzianych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności praw zapisanych w tytule VI, a zwłaszcza w art. 47 dotyczącym prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu. Warunki te w żaden sposób nie powinny podważać ochrony praw procesowych mających zasadnicze znaczenie dla ochrony tych praw podstawowych zgodnie z prawem Unii.
(4) W celu zmodernizowania i wzmocnienia współpracy sądowej i współpracy wymiarów sprawiedliwości oraz ułatwienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 3 .
(5) Aby zapewnić pełne osiągnięcie celów rozporządzenia (UE) 2023/2844 oraz dostosować istniejące akty prawne Unii dotyczące spraw cywilnych, handlowych i karnych do tego rozporządzenia, niezbędne jest wprowadzenie zmian w dyrektywach Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE 4 i 2014/41/UE 5 , dyrektywie Rady 2003/8/WE 6 i decyzjach ramowych Rady 2002/584/WSiSW 7 , 2003/577/WSiSW 8 , 2005/214/WSiSW 9 , 2006/783/WSiSW 10 , 2008/909/WSiSW 11 , 2008/947/WSiSW 12 , 2009/829/WSiSW 13 i 2009/948/WSiSW 14 .
(6) Zmiany przewidziane w niniejszej dyrektywie mają na celu zapewnienie, aby komunikacja transgraniczna między organami odbywała się zgodnie z przepisami i zasadami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2023/2844. Na podstawie tego rozporządzenia komunikacja między właściwymi organami różnych państw członkowskich oraz między właściwym organem krajowym a agencją lub organem Unii przewidziana w zmienianych niniejszą dyrektywą aktach prawnych w obszarze współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych powinna co do zasady odbywać się za pośrednictwem zdecentralizowanego systemu informatycznego. W szczególności zdecentralizowany system informatyczny powinien co do zasady być wykorzystywany do wymiany formularzy przewidzianych w zmienianych niniejszą dyrektywą aktach prawnych w obszarze współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i na potrzeby wszelkiej innej komunikacji urzędowej przewidzianej w tych aktach prawnych, która powinna mieć formę pisemną, np. do celów przechowywania akt sprawy właściwych organów. W przypadku gdy zastosowanie ma co najmniej jeden wyjątek wymieniony w rozporządzeniu (UE) 2023/2844, mianowicie gdy korzystanie ze zdecentralizowanego systemu informatycznego nie jest możliwe lub odpowiednie, powinna istnieć możliwość wykorzystania innych środków komunikacji określonych w tym rozporządzeniu. Do celów decyzji ramowych 2005/214/WSiSW, 2006/783/WSiSW, 2008/909/WSiSW, 2008/947/WSiSW i 2009/829/WSiSW oraz dyrektywy 2014/41/UE, w przypadku gdy te akty prawne przewidują, że komunikacja między organami ma się odbywać za pomocą dowolnych środków lub wszelkich stosownych środków, organy powinny mieć swobodę w decydowaniu, z której metody komunikacji skorzystać.
(7) Z uwagi na to, że w niniejszej dyrektywie określa się zmiany przepisów, które zostały już transponowane do krajowych porządków prawnych państw członkowskich, powinna ona zawierać również przepisy szczegółowe dotyczące transpozycji tych zmian. Te przepisy dotyczące transpozycji należy dostosować do harmonogramu wdrożenia określonego w rozporządzeniu (UE) 2023/2844.
(8) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest nią związana, ani jej nie stosuje.
(9) Zgodnie z art. 1 i 2 oraz art. 4a ust. 1 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, bez uszczerbku dla art. 4 tego protokołu, Irlandia nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest nią związana, ani jej nie stosuje,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
1 Dz.U. C 323 z 26.8.2022, s. 77.
2 Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 23 listopada 2023 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 8 grudnia 2023 r.
3 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).
4 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony (Dz.U. L 338 z 21.12.2011, s. 2).
5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych (Dz.U. L 130 z 1.5.2014, s. 1).
6 Dyrektywa Rady 2003/8/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach trans- granicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze (Dz.U. L 26 z 31.1.2003, s. 41).
7 Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1).
8 Decyzja ramowa Rady 2003/577/WSiSW z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie wykonania w Unii Europejskiej postanowień o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych (Dz.U. L 196 z 2.8.2003, s. 45).
9 Decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym (Dz.U. L 76 z 22.3.2005, s. 16).
10 Decyzja ramowa Rady 2006/783/WSiSW z dnia 6 października 2006 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty (Dz.U. L 328 z 24.11.2006, s. 59).
11 Decyzja ramowa Rady 2008/909/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności - w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej (Dz.U. L 327 z 5.12.2008, s. 27).
12 Decyzja ramowa Rady 2008/947/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych (Dz.U. L 337 z 16.12.2008, s. 102).
13 Decyzja ramowa Rady 2009/829/WSiSW z dnia 23 października 2009 r. w sprawie stosowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania (Dz.U. L 294 z 11.11.2009, s. 20).
14 Decyzja ramowa Rady 2009/948/WSiSW z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów (Dz.U. L 328 z 15.12.2009, s. 42).
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze trans- granicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).".
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).
**) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności (Dz.U. L 294 z 6.11.2013, s. 1).
***) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania (Dz.U. L 297 z 4.11.2016, s. 1).";
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).".
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";;
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgra- nicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).".
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).".
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2844 z dnia z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie cyfryzacji współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym oraz współpracy wymiarów sprawiedliwości i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o charakterze transgranicznym oraz zmieniające niektóre akty w tych dziedzinach (Dz.U. L, 2023/ 2844, 27.12.2023, ELI: http://data.europa.eu/reg/2023/2844/oj).";