Rozdział 3 - PROCEDURY I GWARANCJE DOTYCZĄCE PAŃSTWA WYKONUJĄCEGO - Dyrektywa 2014/41/UE w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2014.130.1

Akt obowiązujący

Wersja od: 16 stycznia 2024 r.

ROZDZIAŁ  III

PROCEDURY I GWARANCJE DOTYCZĄCE PAŃSTWA WYKONUJĄCEGO

Artykuł  9

Uznawanie i wykonywanie

1. Organ wykonujący uznaje END przekazany zgodnie z niniejszą dyrektywą, nie wymagając dopełnienia żadnych dodatkowych formalności oraz zapewnia jego wykonanie w taki sam sposób i w takim samym trybie, jak w przypadku gdyby dana czynność dochodzeniowa została zarządzona przez organ państwa wykonującego, chyba że ten organ wykonujący powołuje się na jedną z podstaw odmowy uznania lub wykonania lub jedną z podstaw odroczenia przewidzianych w niniejszej dyrektywie.

2. O ile niniejsza dyrektywa nie stanowi inaczej, organ wykonujący dopełnia formalności i procedur wyraźnie wskazanych przez organ wydający, pod warunkiem że takie formalności i procedury nie są sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa państwa wykonującego.

3. W przypadku przekazania organowi wykonującemu END, który nie został wydany przez organ wydający określony w art. 2 lit. c), organ wykonujący zwraca END państwu wydającemu.

4. Organ wydający może zażądać, by przy wykonywaniu END co najmniej jeden organ państwa wydającego udzielił pomocy właściwym organom państwa wykonującego w zakresie, w jakim wyznaczone organy państwa wydającego byłyby w stanie pomóc w przeprowadzaniu danych czynności dochodzeniowych wskazanych w END w podobnej sprawie krajowej. Organ wykonujący spełnia to żądanie, pod warunkiem że taka pomoc nie jest sprzeczna z podstawowymi zasadami prawa obowiązującymi w państwie wykonującym ani nie narusza żywotnych interesów tego państwa w zakresie bezpieczeństwa narodowego.

5. Podczas wykonywania END organy państwa wydającego obecne w państwie wykonującym są związane prawem państwa wykonującego. Nie mają one na terytorium państwa wykonującego żadnych uprawnień organów ścigania, chyba że wykonywanie takich uprawnień na terytorium państwa wykonującego jest zgodne z prawem państwa wykonującego i zostało uzgodnione między organem wydającym i organem wykonującym.

6. Aby ułatwić skuteczne stosowanie niniejszego artykułu, organ wydający i organ wykonujący mogą konsultować się ze sobą wszelkimi odpowiednimi sposobami.

Artykuł  10

Zastosowanie innego rodzaju czynności dochodzeniowej

1. Organ wykonujący stosuje w miarę możliwości inną czynność dochodzeniową niż wskazana w END, gdy:

a) czynność dochodzeniowa wskazana w END nie istnieje w prawie państwa wykonującego; albo

b) czynność dochodzeniowa wskazana w END nie byłaby dopuszczalna w podobnej sprawie krajowej.

2. Bez uszczerbku dla art. 11, ust. 1 nie ma zastosowania do następujących czynności dochodzeniowych, które muszą być zawsze dostępne na mocy prawa krajowego państwa wykonującego:

a) pozyskiwanie informacji lub materiałów dowodowych znajdujących się już w posiadaniu organu wykonującego, a informacje te lub materiały można było pozyskać zgodnie z prawem państwa wykonującego w ramach postępowania karnego lub do celów eEND;

b) pozyskiwanie informacji zawartych w bazach danych prowadzonych przez organy policyjne lub organy wymiaru sprawiedliwości i bezpośrednio dostępnych dla organu wykonującego w ramach postępowania karnego;

c) przesłuchanie świadka, biegłego, ofiary, podejrzanego lub oskarżonego lub osoby trzeciej na terytorium państwa wykonującego;

d) wszelkie czynności dochodzeniowe nieobejmujące środków przymusu określone w prawie państwa wykonującego;

e) identyfikacja osób posiadających abonament na określony numer telefonu lub adres IP.

3. Organ wykonujący może także zastosować czynność dochodzeniową inną niż wskazana w END, gdy czynność dochodzeniowa wybrana przez organ wykonujący będzie miała taki sam rezultat jak czynność dochodzeniowa wskazana w END przy użyciu mniej inwazyjnych środków.

4. Jeżeli organ wykonujący postanowi skorzystać z możliwości określonej w ust. 1 i 3, informuje o tym najpierw organ wydający, który może zdecydować o wycofaniu lub uzupełnieniu END.

5. W przypadku gdy zgodnie z ust. 1 czynność dochodzeniowa wskazana w END nie istnieje w prawie państwa wykonującego lub nie byłaby dopuszczalna w podobnej sprawie krajowej, a brak jest innej czynności dochodzeniowej, która miałaby ten sam skutek co żądana czynność dochodzeniowa, organ wykonujący powiadamia organ wydający, że udzielenie żądanej pomocy nie było możliwe.

Artykuł  11

Podstawy odmowy uznania lub wykonania

1. Bez uszczerbku dla art. 1 ust. 4, odmowa uznania lub wykonania END w państwie wykonującym może nastąpić, jeżeli:

a) w prawie państwa wykonującego istnieje immunitet lub przywilej, który uniemożliwia wykonanie END lub istnieją przepisy o ustalaniu i ograniczaniu odpowiedzialności karnej związane z wolnością prasy i wolnością wypowiedzi w innych mediach, które to przepisy uniemożliwiają wykonanie END;

b) w danym przypadku wykonanie END naruszałoby żywotne interesy w zakresie bezpieczeństwa narodowego, narażałoby na niebezpieczeństwo źródło informacji lub wiązałoby się z wykorzystaniem informacji niejawnych odnoszących się do określonych działań wywiadu;

c) END wydano w postępowaniu, o którym mowa w art. 4 lit. b) i c), a dana czynność dochodzeniowa nie byłaby dopuszczalna na mocy prawa państwa wykonującego w podobnej sprawie krajowej;

d) wykonanie END byłoby sprzeczne z zasadą ne bis in idem;

e) END dotyczy zarzutu popełnienia przestępstwa poza terytorium państwa wydającego, ale częściowo lub w całości na terytorium państwa wykonującego, a czyn, w związku z którym wydano END, nie stanowi przestępstwa w państwie wykonującym;

f) istnieją istotne przesłanki uznania, że wykonanie czynności dochodzeniowej wskazanej w END byłoby nie do pogodzenia ze spoczywającymi na państwie wykonania obowiązkami wynikającymi z art. 6 TUE i z Karty praw podstawowych;

g) 21  czyn, w związku z którym wydano END, nie stanowi przestępstwa na mocy prawa państwa wykonującego, chyba że dotyczy on przestępstwa wymienionego wśród kategorii przestępstw wyszczególnionych w załączniku D i wskazanego w END przez organ wydający, a przestępstwo to w państwie wydającym podlega karze pozbawienia wolności lub środkowi polegającemu na pozbawieniu wolności na maksymalny okres co najmniej trzech lat; lub

h) na mocy prawa państwa wykonującego stosowanie czynności dochodzeniowej wskazanej w END jest ograniczone do określonego wykazu lub określonej kategorii przestępstw lub do przestępstw zagrożonych karą o określonym maksymalnym wymiarze, ale nieobejmujących przestępstwa podanego w END.

2. Ust. 1 lit. g) oraz h) nie mają zastosowania do czynności dochodzeniowych, o których mowa w art. 10 ust. 2.

3. W przypadku gdy END dotyczy przestępstwa związanego z podatkami, opłatami, cłami i dewizami, organ wykonujący nie może odmówić uznania lub wykonania, powołując się na fakt, że prawo państwa wykonującego nie nakłada podatków lub opłat tego samego rodzaju lub nie przewiduje tego samego rodzaju przepisów dotyczących podatków, opłat, ceł czy dewiz, co prawo państwa wydającego.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 lit. a), b), d), e) i f), zanim organ wykonujący postanowi o odmowie uznania lub wykonania, w całości lub w części, END, organ ten wszelkimi odpowiednimi metodami zasięga opinii organu wydającego oraz w stosownych przypadkach występuje do organu wydającego o niezwłoczne dostarczenie wszelkich niezbędnych informacji.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 lit. a), oraz w przypadku gdy uprawnienie do uchylenia danego przywileju lub immunitetu spoczywa w gestii organu państwa wykonującego, organ wykonujący niezwłocznie zwraca się do tego organu o wykonanie tego uprawnienia. W przypadku gdy uprawnienie do uchylenia przywileju bądź immunitetu leży w gestii organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej, organ wydający występuje do takiego organu o skorzystanie z tego uprawnienia.

Artykuł  12

Terminy uznania lub wykonania

1. Decyzja co do uznania lub wykonania jest podejmowana, a dana czynność dochodzeniowa - przeprowadzana, równie szybko i traktowana równie priorytetowo, jak w podobnej sprawie krajowej, a w każdym razie w terminie przewidzianym w niniejszym artykule.

2. Jeżeli organ wydający zaznaczył w END, że - z uwagi na terminy proceduralne, ciężar przestępstwa lub inne szczególnie pilne okoliczności - konieczny jest termin krótszy niż wskazany w niniejszym artykule, lub jeżeli wskazał w END, że daną czynność dochodzeniową należy wykonać w określonym dniu, organ wykonujący uwzględnia ten wymóg w maksymalnym możliwym stopniu.

3. Organ wykonujący podejmuje decyzję co do uznania lub wykonania END możliwie szybko i - bez uszczerbku dla ust. 5 - nie później niż w terminie 30 dni od otrzymania END przez właściwy organ wykonujący.

4. Jeżeli nie występują podstawy odroczenia określone w art. 15 lub jeżeli państwo wykonujące nie dysponuje jeszcze samo materiałem dowodowym, którego dotyczy czynność dochodzeniowa wskazana w END, organ wykonujący przeprowadza daną czynność dochodzeniową niezwłocznie, ale - nie naruszając ust. 5 - nie później niż 90 dni po podjęciu decyzji, o której mowa w ust. 3.

5. Jeżeli w określonym przypadku właściwy organ wykonujący nie ma praktycznej możliwości dotrzymania terminu określonego w ust. 3 lub przeprowadzenia czynności dochodzeniowej w określonym dniu zgodnie z ust. 2, informuje o tym niezwłocznie w dowolny sposób właściwy organ państwa wydającego, podając przyczyny opóźnienia i szacunkowy okres potrzebny do podjęcia decyzji. W takich przypadkach termin określony w ust. 3 można przedłużyć maksymalnie o 30 dni.

6. Jeżeli w określonym przypadku właściwy organ wykonujący nie ma praktycznej możliwości dotrzymania terminu określonego w ust. 4, informuje o tym niezwłocznie w dowolny sposób właściwy organ państwa wydającego, podając przyczyny opóźnienia, i konsultuje się z organem wydającym w kwestii stosownego terminu wykonania danej czynności dochodzeniowej.

Artykuł  13

Przekazywanie materiału dowodowego

1. W wyniku wykonania END organ wykonujący przekazuje państwu wydającemu bez zbędnej zwłoki pozyskany lub będący już w posiadaniu właściwych organów państwa wykonującego materiał dowodowy.

Jeżeli wystąpiono o to w END i jeżeli możliwość taką dopuszcza prawo państwa wykonującego, materiał dowodowy przekazuje się natychmiast właściwym organom państwa wydającego, które pomagają w wykonaniu END zgodnie z art. 9 ust. 4.

2. Przekazanie materiału dowodowego może zostać zawieszone do czasu podjęcia decyzji dotyczącej środka odwoławczego, chyba że w END wskazano dostateczne powody, dla których natychmiastowe przekazanie jest niezbędne do właściwego prowadzenia dochodzenia lub do zachowania praw osób. Jednak przekazanie materiału dowodowego zostaje zawieszone, jeśli spowodowałoby poważną i nieodwracalną szkodę osobie, której dotyczy END.

3. Przekazując uzyskany materiał dowodowy, organ wykonujący zaznacza, czy wymaga jego zwrotu do państwa wykonującego, gdy tylko przestanie być potrzebny państwu wydającemu.

4. Gdy przedmioty, dokumenty lub dane mają znaczenie także dla innych postępowań, organ wykonujący może, na wyraźny wniosek i po konsultacjach z organem wydającym, tymczasowo przekazać ten materiał dowodowy pod warunkiem jego zwrotu do państwa wykonującego, gdy tylko przestanie on być potrzebny w państwie wydającym lub w każdym innym momencie uzgodnionym między właściwymi organami.

Artykuł  14

Środki odwoławcze

1. Państwa członkowskie zapewniają, by w odniesieniu do czynności dochodzeniowych wskazanych w END przysługiwały środki odwoławcze równoważne środkom, które przysługiwałyby w podobnej sprawie krajowej.

2. Merytoryczne podstawy wydania END można kwestionować wyłącznie w drodze zarzutu w państwie wydającym, bez uszczerbku dla gwarancji dotyczących praw podstawowych w państwie wykonującym.

3. O ile nie podważy to poufności dochodzenia zgodnie z art. 19 ust. 1, organ wydający i organ wykonujący przedsiębiorą stosowne środki, by zapewnić przekazanie informacji o przewidzianych w prawie krajowym możliwościach skorzystania ze środków odwoławczych, gdy zaistnieje możliwość ich zastosowania, i w odpowiednim czasie, by umożliwić ich skuteczne wykonanie.

4. Państwa członkowskie zapewniają, by terminy na skorzystanie ze środka odwoławczego były takie same jak terminy obowiązujące w podobnych sprawach krajowych i by były stosowane w sposób gwarantujący możliwość skutecznego skorzystania z tych środków odwoławczych przez osoby, których to dotyczy.

5. Organ wydający i organ wykonujący informują się nawzajem o środkach odwoławczych, z których skorzystano przeciw wydaniu, uznaniu lub wykonaniu END.

6. Wniesienie środka odwoławczego nie wstrzymuje wykonania czynności dochodzeniowej, chyba że taki skutek przewidziano w odniesieniu do podobnych spraw krajowych.

7. Państwo wydające uwzględnia skuteczne zakwestionowanie na drodze prawnej uznania lub wykonania END zgodnie z prawem krajowym. Bez uszczerbku dla krajowych przepisów proceduralnych, państwa członkowskie zapewniają, by w postępowaniu karnym w państwie wydającym przy ocenie materiału dowodowego uzyskanego za pomocą END przestrzegane było prawo do obrony i do rzetelnego postępowania.

Artykuł  15

Podstawy odroczenia uznania lub odroczenia wykonania

1. Uznanie lub wykonanie END w państwie wykonującym można odroczyć, jeżeli:

a) jego wykonanie mogłoby zaszkodzić toczącemu się dochodzeniu lub postępowaniu karnemu - o okres uznany przez państwo wykonujące za zasadny;

b) odnośne przedmioty, dokumenty lub dane są już wykorzystywane w innym postępowaniu - dopóki nie będą już one w nim potrzebne.

2. 22  Gdy tylko ustaną podstawy odroczenia, organ wykonujący natychmiast podejmuje czynności konieczne do wykonania END oraz informuje o tym organ wydający.

Artykuł  16

Obowiązek informowania

1. Właściwy organ państwa wykonującego, który otrzymuje END, potwierdza jego otrzymanie niezwłocznie, a w każdym razie najpóźniej w terminie tygodnia od otrzymania END - wypełniając i odsyłając formularz zamieszczony w załączniku B.

Jeżeli zgodnie z art. 7 ust. 3 został wyznaczony organ centralny, obowiązek ten ma zastosowanie zarówno do tego organu centralnego, jak i do organu wykonującego, który otrzymał END za pośrednictwem organu centralnego.

W przypadkach określonych w art. 7 ust. 6 obowiązek ten ma zastosowanie zarówno do właściwego organu, który go otrzymał pierwotnie, jak i do organu wykonującego, któremu END został ostatecznie przekazany.

2. 23  Bez uszczerbku dla art. 10 ust. 4 i 5, organ wykonujący informuje natychmiast w dowolny sposób organ wydający:

a) jeżeli organ wykonujący nie jest w stanie podjąć decyzji co do uznania lub wykonania END, gdyż formularz określony w załączniku A jest niekompletny lub ewidentnie błędnie wypełniony;

b) jeżeli wykonując END, organ wykonujący uzna bez dalszych dociekań, że celowe może być przeprowadzenie czynności dochodzeniowych, których nie przewidziano pierwotnie lub których nie można było wskazać w momencie wydawania END - po to, aby organ wydający mógł w danej sprawie podjąć dalsze działania; lub

c) jeżeli organ wykonujący ustali, że w konkretnym przypadku nie jest w stanie dopełnić formalności i procedur wyraźnie określonych przez organ wydający zgodnie z art. 9.

Na wniosek organu wydającego przekazane informacje zostają niezwłocznie potwierdzone zgodnie z art. 5a.

3. 24  Bez uszczerbku dla art. 10 ust. 4 i 5, organ wykonujący niezwłocznie informuje organ wydający:

a) o wszelkich decyzjach podjętych na podstawie art. 10 lub 11;

b) o wszelkich decyzjach o odroczeniu wykonania lub uznania END, o powodach odroczenia oraz, o ile to możliwe, o spodziewanym okresie odroczenia.

Artykuł  17

Odpowiedzialność karna funkcjonariuszy

Gdy w ramach stosowania niniejszej dyrektywy funkcjonariusze państwa wydającego są obecni na terytorium państwa wykonującego, to w zakresie przestępstw popełnionych przez nich lub przeciwko nim traktuje się ich tak jak funkcjonariuszy państwa wykonującego.

Artykuł  18

Odpowiedzialność cywilna funkcjonariuszy

1. W przypadkach, gdy w ramach stosowania niniejszej dyrektywy funkcjonariusze państwa członkowskiego są obecni na terytorium innego państwa członkowskiego, za wszelkie szkody spowodowane przez swoich funkcjonariuszy podczas działań odpowiada to pierwsze państwo członkowskie zgodnie z prawem państwa członkowskiego, na którego terytorium działają ci funkcjonariusze.

2. Państwo członkowskie, na którego terytorium powstała szkoda określona w ust. 1, naprawia taką szkodę na warunkach mających zastosowanie do szkody spowodowanej przez jego własnych funkcjonariuszy.

3. Państwo członkowskie, którego funkcjonariusze wyrządzili szkodę jakiejkolwiek osobie na terytorium innego państwa członkowskiego, w pełni zwraca wszelkie kwoty, które to drugie państwo członkowskie wypłaciło ofiarom lub osobom uprawnionym w ich miejsce.

4. Bez uszczerbku dla możliwości dochodzenia swoich praw wobec osób trzecich i z wyłączeniem ust. 3, każde państwo członkowskie w przypadkach, o których mowa w ust. 1, odstępuje od żądania naprawienia szkód, których doznało ze strony innego państwa członkowskiego.

Artykuł  19

Poufność

1. Każde państwo członkowskie podejmuje konieczne środki, aby wykonując END, organ wydający i organ wykonujący należycie uwzględniały poufny charakter dochodzenia.

2. Organ wykonujący gwarantuje zgodnie ze swoim prawem krajowym poufność faktów i treści podanych w END, jednak obowiązek nie dotyczy tych faktów i treści, których ujawnienie jest niezbędne do wykonania danej czynności dochodzeniowej. Jeżeli organ wykonujący nie jest w stanie dopełnić wymogu poufności, informuje o tym niezwłocznie organ wydający.

3. W razie braku odmiennych wytycznych ze strony organu wykonującego, organ wydający nie ujawnia, zgodnie ze swoim prawem krajowym, żadnych materiałów dowodowych ani informacji dostarczonych przez organ wykonujący w zakresie, w jakim ujawnienie nie jest konieczne do dochodzenia lub postępowania opisanego w END.

4. Każde państwo członkowskie podejmuje konieczne środki, aby banki nie ujawniały danemu klientowi banku ani innym osobom trzecim, że państwu wydającemu przekazano informacje zgodnie z art. 26 i 27 ani że prowadzone jest dochodzenie.

Artykuł  20 ²⁵

 (uchylony).

Artykuł  21

Koszty

1. O ile niniejsza dyrektywa nie stanowi inaczej, państwo wykonujące ponosi wszelkie koszty powstałe na jego terytorium w związku z wykonaniem END.

2. Jeżeli organ wykonujący uzna, że koszty wykonania END mogą okazać się szczególnie wysokie, może on skonsultować się z organem wydającym, by ustalić, czy i jak można podzielić koszty lub zmienić END.

Organ wykonujący uprzednio szczegółowo informuje organ wydający o części kosztów uznanej za szczególnie wysoką.

3. W wyjątkowych sytuacjach, gdy nie osiągnięto porozumienia w odniesieniu do kosztów, o których mowa w ust. 2, organ wydający może podjąć decyzję o:

a) częściowym lub całkowitym wycofaniu END; lub

b) podtrzymaniu END oraz przejęciu tej część kosztów, która uznana została za szczególnie wysoką.

²¹ Art. 11 ust. 1 lit. g) zmieniona przez sprostowanie z dnia 25 września 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.245.9/2) zmieniające nin. dyrektywę z dniem 21 maja 2014 r.

²² Art. 15 ust. 2 zmieniony przez art. 11 pkt 3 dyrektywy nr 2023/2843 z dnia 13 grudnia 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2843) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 16 stycznia 2024 r.

²³ Art. 16 ust. 2 zmieniony przez art. 11 pkt 4 lit. a dyrektywy nr 2023/2843 z dnia 13 grudnia 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2843) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 16 stycznia 2024 r.

²⁴ Art. 16 ust. 3 zmieniony przez art. 11 pkt 4 lit. b dyrektywy nr 2023/2843 z dnia 13 grudnia 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.2843) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 16 stycznia 2024 r.

²⁵ Art. 20 uchylony przez art. 1 dyrektywy nr 2022/228 z dnia 16 lutego 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.39.1) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 13 marca 2022 r.