Dyrektywa 2002/19/WE w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie)
Dz.U.UE.L.2002.108.7
Akt utracił mocDYREKTYWA 2002/19/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 7 marca 2002 r.
w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie)
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 95,
uwzględniając wniosek Komisji 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 2 ,
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu 3 ,
(1) Dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramow 4 określa cele ram regulacyjnych w dziedzinie sieci i usług łączności elektronicznej we Wspólnocie, w tym stacjonarnych i ruchomych sieci telekomunikacyjnych, sieci telewizji kablowej, sieci używanych do naziemnego nadawania, sieci satelitarnych oraz sieci internetowych, używanych do przekazywania zarówno głosu, faksów, danych, jak i obrazów. Takie sieci mogą wchodzić w zakres zezwoleń wydanych przez Państwa Członkowskie na mocy dyrektywy 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o zezwoleniac 5 albo mogą być poddane zezwoleniom wydanym na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów. Przepisy niniejszej dyrektywy mają zastosowanie do takich sieci, które są używane do udostępniania publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej. Niniejsza dyrektywa obejmuje porozumienia zawierane pomiędzy usługodawcami w zakresie dostępu i wzajemnych połączeń. Obowiązkom na mocy niniejszej dyrektywy nie poddano sieci niepublicznych, chyba że sieci te, korzystając z dostępu do sieci publicznych, mogą być poddane wymogom ustanowionym przez Państwa Członkowskie.
(2) Usługi przekazywania treści, takie jak wprowadzanie do obrotu oferty sprzedaży pakietów dźwiękowych lub programów telewizyjnych, nie są objęte zakresem wspólnych ramowych uregulowań prawnych dotyczących sieci i usług łączności elektronicznej.
(3) Termin "dostęp" ma szerokie znaczenie i dlatego też należy dokładnie zdefiniować zakres jego użycia w niniejszej dyrektywie, niezależnie od tego, w jakim znaczeniu może on być używany w innych aktach wspólnotowych. Operator może być właścicielem sieci i urządzeń, bądź też może dzierżawić niektóre z nich albo nawet wszystkie.
(4) Przepisy dyrektywy 95/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie korzystania z norm transmisji sygnałów telewizyjnych 6 nie wprowadzały żadnego specyficznego systemu transmisji telewizji cyfrowej ani wymogów dotyczących usług, co umożliwiło podmiotom działającym na rynku podjęcie inicjatywy i rozwinięcie odpowiednich systemów. Za pośrednictwem Digital Video Broadcasting Group podmioty działające na rynku europejskim rozwinęły kilka systemów transmisji telewizyjnej stosowanych przez nadawców na całym świecie. Systemy te następnie zostały poddane normalizacji w Europejskim Instytucie Norm Telekomunikacyjnych (ETSI) i stały się zaleceniami Międzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej. W odniesieniu do szerokoekranowej telewizji cyfrowej współczynnik 16:9 jest formatem odniesienia dla usług i programów telewizji szerokoformatowej i jest obecnie stosowany na rynkach Państw Członkowskich w wyniku decyzji Rady z dnia 22 lipca 1993 r. w sprawie planu działania we wprowadzaniu zaawansowanych usług telewizyjnych w Europie (93/424/EWG) 7 .
(5) W ramach otwartego i konkurencyjnego rynku nie powinny istnieć ograniczenia, które uniemożliwiałyby przedsiębiorstwom negocjowanie pomiędzy sobą porozumień, w tym porozumień transgranicznych, dotyczących dostępu i wzajemnych połączeń, stosownie do reguł konkurencji, przewidziane w Traktacie. W kontekście kreowania bardziej efektywnego, prawdziwie ogólnoeuropejskiego rynku, z efektywną konkurencją, większym wyborem i bardziej konkurencyjnymi cenami dla konsumentów, przedsiębiorstwa, które otrzymują wnioski o dostęp lub wzajemne połączenia, powinny na ogół zawierać takie porozumienia według reguł handlowych oraz prowadzić negocjacje w dobrej wierze.
(6) W odniesieniu do rynków, na których nadal występują duże różnice w pozycji negocjacyjnej pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami, a niektóre przedsiębiorstwa bazują przy świadczeniu swoich usług na infrastrukturze zapewnionej przez inne, wskazane jest ustanowienie uregulowań prawnych, które gwarantowałyby skuteczne funkcjonowanie rynku. Krajowe organy regulacyjne powinny mieć uprawnienia do zabezpieczenia odpowiedniego dostępu, wzajemnych połączeń oraz interoperacyjności usług ze względu na interes użytkowników końcowych w sytuacji, gdy negocjacje handlowe okażą się bezowocne. W szczególności mogą one zapewnić możliwość podłączenia typu koniec-koniec poprzez nałożenie proporcjonalnych obowiązków na przedsiębiorstwa kontrolujące dostęp do użytkowników końcowych. Kontrolowanie środków dostępu może pociągać za sobą własność lub kontrolę fizycznego połączenia z użytkownikiem końcowym (stacjonarnym albo ruchomym) albo możność zmieniania lub wycofywania numeru bądź numerów niezbędnych do zapewnienia dostępu do punktu zakończenia sieci użytkownika końcowego. Z takim przypadkiem będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy np. operatorzy sieciowi bezzasadnie ograniczają wybór dostępu użytkowników końcowych do portali i usług internetowych.
(7) Krajowe środki prawne i administracyjne, które uzależniają zasady i warunki dostępu lub wzajemnych połączeń od rodzaju działalności podmiotu ubiegającego się o wzajemne połączenia, a w szczególności od rozmiaru jego inwestycji w infrastrukturę, a nie od świadczonych wzajemnych połączeń albo usług dostępu, mogą powodować zniekształcenie rynku, a tym samym mogą być niezgodne z regułami konkurencji.
(8) Operatorzy sieciowi, którzy kontrolują dostęp do swoich klientów, dysponują wyłącznym numerem lub adresem identyfikacyjnym w opublikowanej serii numerów i adresów. Inni operatorzy sieciowi powinni mieć możliwość kierowania ruchu telefonicznego do takich klientów, a tym samym powinni mieć możliwość bezpośredniego lub pośredniego dostępu do wzajemnych połączeń z nimi. Tym samym obowiązujące prawa i obowiązki w zakresie negocjowania wzajemnych połączeń powinny zostać zachowane. Wskazane jest także zachowanie wymogów uprzednio określonych w dyrektywie 95/47/WE, z których wynikał obowiązek zapewnienia, by sieci cyfrowej łączności elektronicznej, używane w rozpowszechnianiu usług telewizyjnych i publicznie dostępne, mogły prowadzić dystrybucję usług i programów telewizji szerokoekranowej, tak by użytkownicy mieli możliwość odbierania takich programów w formacie, w jakim są one transmitowane.
(9) Interoperacyjność stanowi korzyść dla użytkowników końcowych i jest ważnym celem, do którego realizacji zmierzają niniejsze uregulowania prawne. Wspieranie interoperacyjności to jedno z zadań krajowych organów regulacyjnych określonych w niniejszych uregulowaniach ramowych, które także zobowiązują Komisję do opublikowania listy norm i specyfikacji dotyczących świadczenia usług, technicznych interfejsów lub funkcji sieciowych, jako podstawa wspierania procesu harmonizacji w dziedzinie łączności elektronicznej. Państwa Członkowskie powinny zachęcać do stosowania opublikowanych norm lub specyfikacji w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla zwiększenia interoperacyjności usług i swobody wyboru dla użytkowników.
(10) Reguły konkurencji mogą okazać się niewystarczające dla zapewnienia różnorodności kulturowej i pluralizmu mediów w dziedzinie telewizji cyfrowej. Dyrektywa 95/47/WE nakreśliła ramy regulacyjne dla dopiero co rodzącego się przemysłu telewizji cyfrowej; ramy te, w tym w szczególności obowiązek zapewniania warunkowego dostępu na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminacyjnych warunkach, powinny zostać utrzymane w mocy dla zapewnienia dostępności szerokiej gamy programów i usług. Rozwój technologii i rynku pociąga za sobą konieczność przeprowadzania regularnego przeglądu tychże obowiązków, zarówno dla Państw Członkowskich - w odniesieniu do ich rynków krajowych, jak i dla Komisji - w odniesieniu do rynku wspólnotowego, w szczególności celem określenia, czy uzasadnione byłoby nałożenie tychże wymogów w odniesieniu do nowych bram, takich jak elektroniczne przewodniki po programach (EPG) czy interfejsy programu aplikacyjnego (API) w takim zakresie, w jakim byłoby to niezbędne dla zapewnienia użytkownikom końcowym dostępu do określonych usług cyfrowej transmisji. Państwa Członkowskie mogą wskazać te usługi cyfrowej transmisji, do których dostęp musi być zapewniony użytkownikom końcowym na mocy wszelkich przepisów ustawowych, wykonawczych czy administracyjnych, jakie uznają za niezbędne.
(11) Państwa Członkowskie mogą także upoważnić krajowe organy regulacyjne do dokonywania przeglądu wymogów dotyczących warunkowego dostępu do usług przekazu cyfrowej transmisji; ma to umożliwić poprawną analizę rynku, ocenę tego, czy znieść albo zmienić wymogi nałożone na operatorów, którzy nie mają znaczącej pozycji na danym rynku. Takie zniesienie wymogów albo ich zmiana nie powinny negatywnie oddziaływać na dostęp użytkowników końcowych do takich usług ani na perspektywę wdrożenia efektywnej konkurencji.
(12) Dla zapewnienia ciągłości istniejących umów i uniknięcia luk prawnych konieczne jest zagwarantowanie, by wymogi dotyczące dostępu i wzajemnych połączeń, wynikające z art. 4, 6, 7, 8, 11, 12 oraz 14 dyrektywy 97/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie wzajemnych połączeń w telekomunikacji ze względu na zapewnienie usług powszechnych oraz interoperacyjności poprzez zastosowanie zasady otwartej sieci (ONP) 8 , wymogi dotyczące specjalnego dostępu wynikające z art. 16 dyrektywy 98/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zastosowania zasady otwartej sieci (ONP) w telefonii głosowej oraz w sprawie usług powszechnych w telekomunikacji w konkurencyjnym środowisku 9 , wymogi dotyczące zastosowania pojemności transmisyjnej dzierżawionych łączy, wynikające z dyrektywy Rady 92/44/EWG z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie zastosowania zasady otwartej sieci do łączy dzierżawionych 10 , zostały wstępnie uwzględnione w nowych ramach regulacyjnych, ale by jednocześnie poddawane były przeglądowi w zależności od zmiany istotnych czynników rynkowych. Taki przegląd powinien być również przeprowadzony w odniesieniu do organizacji objętych zakresem rozporządzenia (WE) nr 2887/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. w sprawie uwolnionego dostępu do pętli lokalnej 11 .
(13) Przegląd powinien zostać przeprowadzony przy zastosowaniu ekonomicznej analizy rynku, w oparciu o metodologię prawa konkurencji. Celem jest stopniowe zmniejszenie zakresu regulacji sektorowych uprzednio obowiązujących w miarę intensyfikacji konkurencji na rynku. Jednakże taka procedura będzie jednocześnie uwzględniała przejściowe problemy na rynku, takie jak te związane z międzynarodowym roamingiem i możliwością wystąpienia zatorów w wyniku rozwoju technologicznego, co może wymagać uprzedniego przyjęcia stosownych regulacji, np. w odniesieniu do sieci szerokopasmowych. Jest też możliwe, iż konkurencja będzie się rozwijać w zróżnicowanym tempie w zależności od danego segmentu rynku i że, zdaniem Państw Członkowskich, konieczne będzie zapewnienie krajowym organom regulacyjnym możliwości obniżenia regulacyjnych wymogów na rynkach, na których konkurencja przynosi oczekiwane efekty. Ażeby zapewnić, iż w podobnych okolicznościach uczestnicy rynkowi będą traktowani w ten sam sposób we wszystkich Państwach Członkowskich, Komisja powinna mieć możliwość czuwania nad harmonijnym stosowaniem przepisów niniejszej dyrektywy. Krajowe organy regulacyjne oraz krajowe organy właściwe w zakresie stosowania przepisów z dziedziny konkurencji powinny, w razie potrzeby, koordynować swoje działania, tak aby został zastosowany najbardziej odpowiedni środek naprawczy. W ramach układu o podstawowych usługach telekomunikacyjnych, w ramach Światowej Organizacji Handlu, Wspólnota oraz Państwa Członkowskie przyjęły zobowiązania dotyczące wzajemnych połączeń między sieciami telekomunikacyjnymi i zobowiązania te powinny być respektowane.
(14) Dyrektywa 97/33/WE ustanawia szeroki zakres wymogów, jakie są nakładane na przedsiębiorstwa dysponujące znaczącą pozycją rynkową, w tym wymóg jawności, niedyskryminacji, rozdzielności księgowej, dostępności oraz kontroli cen, włączając w to oszacowanie kosztów. Taki zakres wymogów powinien zostać utrzymany, ale ponadto, dla uniknięcia nadmiaru regulacji, wymogi te powinny zostać określone jako zestaw maksymalnych wymogów mogących mieć zastosowanie w odniesieniu do przedsiębiorstw. Jedynie wyjątkowo, w związku z koniecznością wypełnienia zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych lub prawa wspólnotowego, stosowne może być nałożenie wymogów dotyczących dostępu lub wzajemnych połączeń na wszystkie podmioty uczestniczące w rynku, tak jak jest to obecnie w przypadku systemów warunkowego dostępu w usługach telewizji cyfrowej.
(15) Nałożenie szczególnego wymogu na przedsiębiorstwo ze znaczącą pozycją rynkową nie powinno wiązać się z przeprowadzeniem dodatkowej analizy rynku, ale będzie wymagało uzasadnienia, że dany wymóg jest stosowny i proporcjonalny do charakteru zidentyfikowanego problemu.
(16) Jawność zasad i warunków dostępu oraz wzajemnych połączeń, w tym cen, służy przyspieszaniu negocjacji, unikaniu sporów i daje uczestnikom rynku pewność, że usługa nie jest świadczona na dyskryminujących warunkach. Otwartość i jawność technicznych interfejsów może mieć szczególne znaczenie dla zapewnienia interoperacyjności. Jeżeli krajowy organ regulacyjny ustanowi wymóg ujawnienia danej informacji, może on także określić sposób, w jaki informacja ta powinna zostać udostępniona, np. sposób ujawnienia (na papierze lub elektronicznie) oraz czy będzie ona udostępniona bezpłatnie czy też nie, mając na uwadze rodzaj i cel danej informacji.
(17) Zasada niedyskryminacji gwarantuje, że przedsiębiorstwa posiadające znaczną pozycję rynkową nie będą zniekształcać konkurencji, a w szczególności w sytuacji, gdy są oni wertykalnie zintegrowanymi przedsiębiorstwami świadczącymi usługi przedsiębiorstwom, z którymi konkurują na detalicznych rynkach.
(18) Rozdzielność księgowa umożliwia ujawnienie wewnętrznych transferów cenowych oraz umożliwia krajowym organom regulacyjnym weryfikację zgodności z zasadą niedyskryminacji, jeżeli powinna być ona zastosowana. W tym celu Komisja ogłosiła zalecenie 98/322/WE z dnia 8 kwietnia 1998 r. o wzajemnych połączeniach w zliberalizowanym rynku telekomunikacyjnym (część 2 - rozdzielność księgowa i księgowanie kosztów) 12 .
(19) Uczynienie obowiązkowym przyznawania dostępu do infrastruktury sieciowej może być uzasadnione zwiększaniem konkurencji, jednakże krajowe organy regulacyjne powinny zrównoważyć prawa właściciela infrastruktury do jej eksploatowania dla własnych korzyści z prawami innych usługodawców do dostępu do zasobów niezbędnych dla zapewnienia konkurencyjnych usług. Jeżeli na operatorów został nałożony obowiązek rozpatrywania uzasadnionych wniosków o dostęp i o użytkowanie elementów sieci i urządzeń towarzyszących, wnioski takie mogą być odrzucane jedynie w oparciu o obiektywne kryteria, takie jak techniczna wykonalność albo potrzeba zapewnienia integralności sieci. W razie odrzucenia wniosku strona poszkodowana może przekazać sprawę do rozstrzygnięcia zgodnie z procedurami rozstrzygania sporów określonymi w art. 20 i 21 dyrektywy 2002/21/WE (dyrektywy ramowej). Od operatora, na którego został nałożony obowiązek zapewnienia dostępu, nie można wymagać, by zapewniał taki rodzaj dostępu, jakiego nie jest w stanie zapewnić. Sam fakt, że krajowe organy regulacyjne nałożyły obowiązek zapewnienia dostępu do infrastruktury, co pociąga za sobą zwiększenie konkurencji w krótkiej perspektywie czasowej, nie powinien zniechęcać konkurentów do inwestowania w alternatywne rozwiązania, co pociągnie za sobą zwiększoną konkurencyjność w dłuższej perspektywie czasowej. Komisja opublikowała Komunikat o stosowaniu reguł konkurencji do porozumień o dostępie w sektorze telekomunikacyjnym 13 , w którym poruszone zostały te kwestie. Krajowe organy regulacyjne mogą, zgodnie z prawem wspólnotowym, nakładać techniczne i operacyjne wymogi na podmioty świadczące dostęp lub korzystające z dostępu, którego przyznanie było obowiązkowe; w szczególności nakładanie norm technicznych winno być zgodne z przepisami dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r., ustanawiającej procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, oraz z zasadami dotyczącymi usług społeczeństwa informacyjnego 14 .
(20) Kontrola cen może okazać się niezbędna, jeżeli analiza rynkowa przeprowadzona w odniesieniu do poszczególnego rynku wykaże nieefektywną konkurencję. Interwencja ustawodawcy może być tu stosunkowo niewielka, może np. polegać na wprowadzeniu obowiązku, by ceny selekcji operatora były rozsądne w rozumieniu przepisów dyrektywy 97/33/WE, albo znacznie większa, np. w razie wprowadzenia wymogu, zgodnie z którym ceny powinny odzwierciedlać ponoszone koszty, tak aby uzasadniało to poniesienie tychże kosztów, w sytuacji gdy konkurencja nie jest wystarczająco silna, by zapobiec narzucaniu wygórowanych cen. W szczególności operatorzy ze znaczącą pozycją rynkową powinni unikać wymuszania cen, gdy różnica pomiędzy ich ceną detaliczną a ceną wzajemnych połączeń narzuconą konkurentom, którzy świadczą podobne usługi detaliczne, nie pozwala na utrzymanie zrównoważonej konkurencji. Jeżeli krajowy organ regulacyjny obliczy koszty poniesione przy wdrażaniu usługi, której świadczenie jest obowiązkowe na mocy niniejszej dyrektywy, należy umożliwić dokonanie uzasadnionego zwrotu wniesionego kapitału, w tym kosztów siły roboczej i kosztów montażowych, wraz z wartością kapitału, jeżeli jest to niezbędne dla odzwierciedlenia bieżącej wartości aktywów i wydajności operacji. Metoda zwrotu kosztów powinna być stosowna w zależności od okoliczności, zważywszy na potrzebę zapewnienia efektywnej i zrównoważonej konkurencji oraz zwiększenia korzyści dla konsumenta.
(21) Jeżeli krajowy organ regulacyjny nałoży obowiązek wprowadzenia księgowego systemu obliczania kosztów celem zwiększenia kontroli cen, będzie on mógł samodzielnie przeprowadzić coroczne badanie, ażeby upewnić się co do realizacji tego systemu obliczania kosztów, pod warunkiem że będzie on dysponował wykwalifikowanym personelem albo że przeprowadzi badanie za pośrednictwem innego wykwalifikowanego organu, niezależnego od operatora, którego badanie dotyczy.
(22) Publikacja przez Państwa Członkowskie informacji zagwarantuje, że uczestnicy rynkowi oraz potencjalni nowi uczestnicy rynkowi będą znać zakres swoich praw i obowiązków oraz wiedzieć, gdzie szukać odpowiedniej szczegółowej informacji. Publikacja w krajowym biuletynie ułatwi zainteresowanym stronom w innych Państwach Członkowskich znalezienie stosownej informacji.
(23) Dla zapewnienia wydajności ogólnoeuropejskiego rynku łączności elektronicznej Komisja powinna kontrolować elementy kosztów, które przyczyniają się do określenia cen dla użytkowników końcowych, oraz publikować zgromadzone informacje.
(24) Rozwój rynku łączności elektronicznej oraz związanej z nią infrastruktury mógł negatywnie oddziaływać na środowisko i krajobrazy. Państwa Członkowskie powinny więc monitorować ten proces oraz, jeżeli będzie zachodziła taka potrzeba, podejmować działania zmierzające do zmniejszenia takich negatywnych skutków poprzez zawieranie odpowiednich porozumień oraz dokonywanie innych uzgodnień z właściwymi władzami.
(25) Celem stwierdzenia, że prawo wspólnotowe jest właściwie stosowane, Komisja musi wiedzieć, które przedsiębiorstwa zostały wskazane jako mające znaczną pozycję rynkową, i wiedzieć, jakie wymogi zostały ustanowione w odniesieniu do uczestników rynku przez krajowe organy regulacyjne. Niezależnie od publikacji takiej informacji na szczeblu krajowym konieczne jest, by Państwa Członkowskie przesyłały takie informacje do Komisji. Jeżeli Państwa Członkowskie są zobowiązane przesyłać informacje Komisji, obowiązek ten może być realizowany w formie elektronicznej, po uzgodnieniu procedur odpowiedniej autentyfikacji.
(26) Zważywszy na tempo rozwoju technologicznego i rynkowego, wdrożenie niniejszej dyrektywy powinno zostać poddane ocenie w terminie trzech lat od daty jej zastosowania w celu określenia, czy zostały zrealizowane cele w niej wskazane.
(27) Środki niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy powinny być podejmowane zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającej warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 15 .
(28) Jako że cele proponowanego przedsięwzięcia, tj. ustanowienie zharmonizowanych ram prawnych dotyczących dostępu i wzajemnych połączeń do sieci łączności elektronicznej oraz urządzeń towarzyszących, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, a tym samym, z racji rozmiarów i skutków takiego przedsięwzięcia, mogą być one lepiej osiągnięte na poziomie wspólnotowym, Wspólnota może podjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 Traktatu. Stosownie do zasady proporcjonalności, określonej w tym artykule, zakres niniejszej dyrektywy nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia powyższych celów,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| P. COX | J. C. APARICIO |
| Przewodniczący | Przewodniczący |