Decyzja 2021/1757 w sprawie programu pomocy SA.38399 - 2019/C (ex 2018/E) wdrożonego przez Włochy Opodatkowanie przedsiębiorstw - porty we Włoszech

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2021.354.1

Akt indywidualny

Wersja od: 6 października 2021 r.

DECYZJA KOMISJI (UE) 2021/1757

z dnia 4 grudnia 2020 r.

w sprawie programu pomocy SA.38399 - 2019/C (ex 2018/E) wdrożonego przez Włochy Opodatkowanie przedsiębiorstw - porty we Włoszech

(Jedynie tekst w języku włoskim jest autentyczny)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Dz.U.UE L z dnia 6 października 2021 r.)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy,

uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),

po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag ¹  zgodnie z przywołanymi powyżej artykułami i uwzględniając otrzymane odpowiedzi,

a także mając na uwadze, co następuje:

1. PROCEDURA

(1) Pismem z dnia 3 lipca 2013 r. Komisja przesłała wszystkim państwom członkowskim kompleksowy kwestionariusz w celu zgromadzenia informacji na temat opodatkowania przedsiębiorstw mającego zastosowanie do portów, a także na temat ewentualnych innych form wsparcia ze strony państwa w zakresie różnego rodzaju inwestycji w portach lub ich funkcjonowania. Pismem z dnia 12 września 2013 r. i pismem z dnia 1 października 2013 r. władze włoskie przesłały odpowiedzi na pytania zawarte w wyżej wspomnianym kwestionariuszu. Pismami z dnia 24 stycznia 2014 r. i dnia 2 września 2014 r. Komisja zwróciła się o udzielenie dodatkowych informacji, które Włochy przedstawiły pismami z dni 14 lutego 2014 r., 11 września 2014 r. i 29 września 2014 r. Pismem z dnia 14 listopada 2014 r. władze włoskie przedstawiły dalsze informacje. Pismem z dnia 27 kwietnia 2017 r. Komisja zwróciła się do władz włoskich z wnioskiem o dodatkowe informacje, na który udzieliły one odpowiedzi w dniu 24 maja 2017 r.

(2) Pismem z dnia 30 kwietnia 2018 r. Komisja - zgodnie z art. 21 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 ("rozporzą- rozporządzenie proceduralne") ²  - poinformowała Włochy o swojej wstępnej ocenie pomocy państwa w zakresie przepisów dotyczących opodatkowania przedsiębiorstw mającego zastosowanie do portów i zwróciła się do władz włoskich o przedstawienie swoich uwag. W dniach 22 maja 2018 r. i 27 czerwca 2018 r. odbyły się posiedzenia z udziałem Komisji i władz włoskich. Pismem z dnia 3 lipca 2018 r. Włochy odpowiedziały na pismo Komisji z dnia 30 kwietnia 2018 r. Włochy udzieliły dalszych informacji w piśmie z dnia 10 września 2018 r.

(3) W dniu 8 stycznia 2019 r. Komisja przedstawiła propozycję właściwych środków na podstawie art. 22 rozporządzenia proceduralnego. Komisja wezwała Włochy do przyjęcia środków zapewniających, aby organy systemu portowego prowadzące działalność gospodarczą podlegały obowiązkowi uiszczania podatku od przedsiębiorstw w taki sam sposób jak pozostałe przedsiębiorstwa. Ponadto Komisja wezwała władze włoskie do poinformowania jej na piśmie i w terminie dwóch miesięcy od otrzymania tej propozycji, że - na podstawie art. 23 ust. 1 rozporządzenia proceduralnego - bezwarunkowo i jednoznacznie przyjęły propozycję właściwych środków.

(4) Pismem z dnia 7 marca 2019 r. Włochy formalnie odrzuciły propozycję Komisji. W dniach 2 kwietnia 2019 r. i 7 maja 2019 r. odbyły się kolejne posiedzenia z udziałem Komisji i władz włoskich. W trakcie tych posiedzeń Włochy potwierdziły swoje stanowisko.

(5) W związku z faktem, że władze włoskie nie zaakceptowały propozycji właściwych środków, pismem z dnia 15 listopada 2019 r. Komisja podjęła decyzję o wszczęciu postępowania określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu na podstawie art. 23 ust. 2 rozporządzenia proceduralnego. Decyzja Komisji o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ³ . Komisja wezwała Włochy i zainteresowane strony do przedstawienia uwag.

(6) Pismem z dnia 4 lutego 2020 r. Włochy przesłały Komisji swoje uwagi.

(7) Komisja otrzymała również uwagi od niżej wymienionych zainteresowanych stron:

1. Confetra - Confederazione Generale Italiana dei Trasporti e della Logistica (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki);

2. Conftrasporto-Confcommercio (konfederacja stowarzyszeń transportu, żeglugi i logistyki);

3. Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów);

4. Federazione Italiana Lavoratori Trasporti FILT-CGIL, Federazione Italiana Trasporti FIT-CISL, Unione Italiana dei Lavoratori dei Trasporti UILTRASPORTI (włoska federacja pracowników transportu FILT-CGIL, włoska federacja pracowników transportu FIT-CISL, włoski związek pracowników transportu UILTRASPORTI);

5. Associazione Nazionale Imprese Portuali ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych).

(8) Komisja otrzymała także uwagi od tzw. Międzynarodowego Tymczasowego Przedstawicielstwa (Rappresentanza Internazionale Provvisoria) Wolnego Terytorium Triestu.

(9) Komisja przekazała te uwagi Włochom, aby te mogły wyrazić opinie na ich temat. Włochy nie przedstawiły żadnych uwag.

2. OPIS PRZEDMIOTOWEGO ŚRODKA I KONTEKST POSTĘPOWANIA

(10) Organy systemu portowego ("PSA") we Włoszech nie podlegają obowiązkowi uiszczania podatku od przedsiębiorstw ("IRES"). Przedmiotem niniejszej decyzji jest środek, jakim jest zwolnienie PSA we Włoszech z podatku od przedsiębiorstw.

2.1. Organizacja i uregulowanie działalności portów we Włoszech

2.1.1. Ustawa nr 84/1994 i ustanowienie organów systemu portowego

(11) Ustawa nr 84/1994 ⁴ , ze zmianami ("ustawa nr 84/1994") reguluje działalność portów oraz zadania i funkcje organów systemu portowego, organu administracji morskiej i innych przedsiębiorstw związanych z działalnością portów.

(12) Porty, w których znajdują się PSA, uznaje się za "porty lub określone tereny portu o krajowym lub międzynarodowym znaczeniu gospodarczym" (porty kategorii II klasy I i II).

(13) "Porty lub określone tereny portu o krajowym lub międzynarodowym znaczeniu gospodarczym" (kategoria II klasy I i II) pełnią następujące funkcje:

1) funkcje handlowe i logistyczne;

2) funkcje z zakresu przemysłu i wydobycia ropy naftowej;

3) świadczenie usług przewozu pasażerskiego, w tym wycieczkowcami;

4) funkcje z zakresu rybołówstwa;

5) funkcje z zakresu turystyki i wypoczynku.

(14) Po wejściu w życie dekretu legislacyjnego nr 169/2016 we Włoszech ustanowiono 16 PSA, którym podlega 57 głównych portów. Porty, którymi zarządzają PSA, wymieniono w załączniku A stanowiącym integralną część ustawy nr 84/1994. Istnieje możliwość wprowadzania zmian w załączniku A w celu włączenia danego portu lub przeniesienia danego portu pod zarząd innego PSA, z zastrzeżeniem pewnych warunków.

(15) Zgodnie z ustawą nr 84/1994 PSA to podmioty publiczne o charakterze pozagospodarczym i znaczeniu krajowym, posiadające szczególny status prawny, które to organy są autonomiczne pod względem administracyjnym, organizacyjnym, regulacyjnym, budżetowym i finansowym. Organy te podlegają nadzorowi Ministra Infrastruktury i Transportu. Budżet i bilans tych organów zatwierdza Minister Infrastruktury i Transportu w porozumieniu z Ministrem Spraw Gospodarczych i Finansów. Zarządzanie finansami PSA podlega kontroli prowadzonej przez Trybunał Obrachunkowy.

(16) Zgodnie z ustawą nr 84/1994 PSA sporządzają program strategicznego planowania określający ich cele w zakresie rozwoju. Organy te mają promować i przygotować dokument dotyczący planowania w zakresie środków służących poprawie efektywności energetycznej i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w portach.

(17) Zgodnie z ustawą nr 84/1994 państwo ponosi odpowiedzialność za prowadzenie dużych prac infrastrukturalnych (budowa kanałów morskich, wałów ochronnych, doków i wyposażonych doków, bagrowanie i pogłębianie dna morskiego) w portach należących do kategorii II (klasa I i klasa II). Regiony, gminy lub PSA mogą interweniować, korzystając z zasobów własnych. Aby pokryć koszty prowadzonych prac, PSA mogą pobierać dodatkowe opłaty od towarów załadowywanych lub wyładowywanych lub zwiększać stawkę opłat koncesyjnych.

2.1.2. Zadania organów systemu portowego i organu administracji morskiej

(18) Zgodnie z art. 6 ustawy nr 84/1994 PSA mają realizować następujące zadania:

1) zarządzanie działaniami w porcie i usługami portowymi, ich programowanie, koordynacja, regulowanie, promowanie i sprawowanie nad nimi kontroli, działalność w zakresie udzielania zezwoleń i koncesji, o której to działalności jest mowa w art. 16 (zob. pkt 2.1.4 poniżej), 17 i 18 (zob. pkt 2.1.5 poniżej) ustawy nr 84/1994, a także pozostała działalność komercyjna i przemysłowa prowadzona w portach;

2) zwykłe i nadzwyczajne prace konserwacyjne wspólnych części terenu portu, w tym ochrona dna morskiego;

3) przydział i kontrola realizacji usług świadczonych w interesie ogólnym, które nie są ściśle związane z działaniami w porcie, o których mowa w art. 16 (zob. pkt 2.1.4 poniżej) na rzecz użytkowników portu;

4) koordynacja działań administracyjnych prowadzonych przez organy i podmioty publiczne na terenie portu;

5) wyłączny zarząd gruntami i dobrami należącymi do mienia morskiego zgodnie z przepisami ustawy nr 84/1994 i kodeksu żeglugi;

6) koordynacja i promowanie połączeń z systemami logistycznymi poza portem oraz pomiędzy portami.

(19) Zgodnie z ustawą nr 84/1994 organ administracji morskiej jest odpowiedzialny za działania związane z egzekwowaniem przestrzegania przepisów i bezpieczeństwem przewidziane w kodeksie żeglugi i w przepisach szczególnych.

(20) Zgodnie z art. 6 ustawy nr 84/1994 PSA nie mogą prowadzić ani bezpośrednio, ani za pośrednictwem spółek, w których dokonano inwestycji, działań w porcie ⁵  i działalności ściśle z nimi związanej. Ponadto PSA nie mogą świadczyć technicznych usług morskich pilotażu, holowania, cumowania i lichtowania.

(21) Należy powołać komitet konsultacyjny składający się z pięciu przedstawicieli pracowników przedsiębiorstw prowadzących działalność w porcie, jednego przedstawiciela pracowników PSA oraz po jednym przedstawicielu każdej z następujących kategorii przedsiębiorstw prowadzących działalność w porcie: właścicieli statku; przedsiębiorstw przemysłowych; przedsiębiorstw, o których mowa w art. 16 (zob. pkt 2.1.4 poniżej) i art. 18 (zob. pkt 2.1.5 poniżej); spedytorów; marynarzy i agentów oraz przewoźników prowadzących działalność w sektorze portowym. Komitet ten ma pełnić funkcje doradcze w kwestiach udzielania, zawieszania lub cofania zezwoleń i koncesji.

(22) PSA ustanawiają własne biura terytorialne, w których sekretarz generalny PSA lub jego przedstawiciel jest odpowiedzialny między innymi za udzielanie koncesji na okresy do czterech lat i ustalanie odpowiednich opłat koncesyjnych, z zastrzeżeniem opinii komitetu konsultacyjnego i komitetu zarządzającego.

2.1.3. Zasoby finansowe organów systemu portowego

(23) Na przychody PSA składają się:

1) opłaty koncesyjne, o których mowa w art. 18 ustawy nr 84/1994 (zob. pkt 2.1.5 poniżej), odnoszące się do będących własnością państwa terenów i nabrzeży na terenie portu i w granicach terytorialnych;

2) opłaty za wydanie zezwolenia na działania w porcie, o których mowa w art. 16 ustawy nr 84/1994 (zob. pkt 2.1.4 poniżej);

3) opłaty za kotwiczenie (tassa di ancoraggio);

4) opłaty pobierane za rozładunek i załadunek towarów (tassa portuale);

5) wkłady regionów, samorządów terytorialnych i innych podmiotów publicznych;

6) pozostałe przychody.

(24) Zgodnie ze sprawozdaniem włoskiego Ministerstwa Infrastruktury i Transportu w 2017 r. "opłaty portowe" (czyli opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie, tj. odpowiednio tassa portuale i tassa di ancoraggio) wraz z opłatami koncesyjnymi stanowiły dwa główne składniki dochodów włoskich portów, tj. odpowiednio 53,2 % i 27,1 % przychodów operacyjnych ⁶ .

2.1.4. Działania w porcie (art. 16 ustawy nr 84/1994)

(25) Działania w porcie obejmują załadunek, wyładunek, przeładunek, magazynowanie, ogólne przemieszczanie towarów i wszystkich pozostałych przedmiotów, które to działania realizuje się na terenie portu. Usługi portowe to dodatkowe usługi specjalistyczne stanowiące uzupełnienie cyklu działań w porcie. PSA mogą określić takie usługi w drodze przepisów szczegółowych przyjmowanych dekretem Ministra Transportu i Żeglugi.

(26) PSA zajmują się regulowaniem i nadzorowaniem działań w porcie i usług portowych oraz stosowania opłat taryfowych podawanych do wiadomości publicznej przez każde przedsiębiorstwo, a także przedstawiają regularne sprawozdania Ministrowi Transportu i Żeglugi.

(27) Realizacja działań w porcie i usług portowych realizowanych na własny rachunek lub przez osoby trzecie podlega zezwoleniu wydawanemu przez PSA. Zakres stosowania takiego zezwolenia obejmuje prowadzenie działań w porcie lub świadczenie co najmniej jednej usługi portowej, które to działania i usługi należy wskazać w tekście zezwolenia.

(28) Upoważnione przedsiębiorstwa podlegają rejestracji w oddzielnych rejestrach prowadzonych przez dany PSA i są zobowiązane do uiszczania corocznej opłaty i zapewnienia zabezpieczenia.

(29) W celu wydania zezwoleń Minister Transportu i Żeglugi określa dekretem:

1) wymogi osobiste, finansowe i zawodowe dotyczące operatorów i przedsiębiorstw będących wnioskodawcami;

2) kryteria, procedury i terminy udzielania, zawieszania i cofania zezwolenia, jak również związane z tym kontrole;

3) parametry służące do określania minimalnych i maksymalnych kwot rocznych opłat i zabezpieczenia w odniesieniu do okresu ważności i szczególnych cech zezwolenia, z uwzględnieniem wielkości inwestycji i działalności, która ma być prowadzona.

(30) PSA podają do wiadomości publicznej opłaty taryfowe z tytułu działań w porcie. Upoważnione przedsiębiorstwa muszą powiadomić dany PSA o opłatach taryfowych, które zamierzają nałożyć na użytkowników, a także o wszelkich późniejszych zmianach.

(31) Okres ważności zezwolenia ma być związany z programem operacyjnym zaproponowanym przez przedsiębiorstwo lub, w przypadku gdy zatwierdzone przedsiębiorstwo jest również posiadaczem koncesji w rozumieniu art. 18 ustawy nr 84/1994 (zob. pkt 2.1.5 poniżej), ma być identyczny z okresem ważności samej koncesji. Zezwolenie może zostać odnowione w związku z nowymi programami operacyjnymi lub po odnowieniu koncesji.

(32) PSA, po konsultacji z lokalnym komitetem doradczym, ma określić maksymalną liczbę wydawanych zezwoleń, bio- rąc pod uwagę wymagania operacyjne i ruch w porcie, w każdym przypadku zapewniając maksymalny poziom konkurencji w sektorze.

2.1.5. Koncesje na prowadzenie działalności na obszarach lądowych i nabrzeżach (art. 18 ustawy nr 84/1994)

(33) PSA przekazują obszary lądowe i nabrzeża znajdujące się na terenie portu w drodze koncesji przedsiębiorstwom, o których mowa w art. 16 ustawy nr 84/1994, w celu prowadzenia działań w porcie.

(34) Koncesji udziela się w oparciu o odpowiednie formy reklamy określone w dekrecie Ministra Transportu i Żeglugi w porozumieniu z Ministrem Finansów. W tym samym dekrecie wskazano również:

1) okres obowiązywania koncesji, uprawnienia nadzorcze i kontrolne organów udzielających koncesji, warunki przedłużenia okresu obowiązywania koncesji oraz koncesję na prowadzenie działalności w obiektach na rzecz nowego koncesjonariusza;

2) minimalne opłaty koncesyjne, które koncesjonariusze mają obowiązek uiścić.

(35) Aby uzyskać koncesję, wnioskodawcy muszą:

1) przedstawić biznesplan, poparty odpowiednimi gwarancjami, służący zwiększeniu ruchu portowego i wydajności portu;

2) posiadać odpowiednie narzędzia techniczne i organizacyjne, również w zakresie bezpieczeństwa, aby sprostać potrzebom ciągłego i zintegrowanego cyklu produkcyjnego i operacyjnego na użytek własny i na rzecz osób trzecich;

3) opracować plan zatrudnienia, który odpowiada biznesplanowi.

(36) W każdym porcie koncesjonariusz będącego własnością państwa obszaru lądowego musi bezpośrednio prowadzić działalność, na którą udzielono koncesji. Koncesjonariusz nie może być jednocześnie koncesjonariuszem innego obszaru państwowego w tym samym porcie, chyba że działalność, na której prowadzenie wymagana jest nowa koncesja, różni się od działalności objętej obowiązującymi koncesjami na tym samym obszarze państwowym, oraz nie może prowadzić działalności portów na obszarach innych niż obszary, które przydzielono w ramach koncesji.

(37) PSA są zobowiązane przeprowadzać coroczne kontrole w celu sprawdzenia, czy w chwili udzielenia koncesji i realizacji inwestycji ujętych w biznesplanie spełnione były wymogi.

(38) W przypadku nieuzasadnionego niewywiązywania się przez koncesjonariusza z powziętych zobowiązań oraz z realizacji celów określonych w biznesplanie, PSA może cofnąć koncesję.

2.2. System opodatkowania przedsiębiorstw we Włoszech i zwolnienie PSA

(39) Włoski podatek dochodowy jest uregulowany dekretem prezydenckim nr 917 z dnia 22 grudnia 1986 r.: Testo Unico delle Imposte sui Redditi (skonsolidowana ustawa podatkowa "TUIR") ⁷ . W tytule II TUIR ustanowiono przepisy dotyczące opodatkowania przedsiębiorstw.

(40) Poniżej przedstawiono główne elementy włoskiego podatku od przedsiębiorstw (Imposta sul reddito sulle società IRES "IRES") ⁸ .

2.2.1. Podatnicy (art. 73 i 74 TUIR)

(41) Zgodnie z art. 73 ust. 1 TUIR podatkowi od przedsiębiorstw podlegają następujące podmioty:

1) spółki akcyjne i spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedsiębiorstwa współpracujące i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółki europejskie zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 2157/2001 ⁹  oraz spółdzielnie europejskie zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1435/2003 ¹⁰ , mające siedzibę na terytorium państwa;

2) podmioty publiczne i prywatne niebędące przedsiębiorstwami oraz trusty, mające siedzibę na terytorium państwa, których wyłącznym lub głównym przedmiotem działalności jest prowadzenie działalności gospodarczej;

3) podmioty publiczne i prywatne niebędące przedsiębiorstwami, trusty, których wyłącznym lub głównym przedmiotem działalności jest nie prowadzenie działalności gospodarczej, jak również przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania oszczędności, mające siedzibę na terytorium państwa;

4) jakiekolwiek przedsiębiorstwa i instytucje, w tym trusty, posiadające osobowość prawną lub jej nieposiadające, niemające siedziby na terytorium państwa.

(42) W art. 74 TUIR wprowadzono przepisy szczególne dotyczące organów państwowych i publicznych oraz określono rodzaje działalności, których nie uznaje się za działalność gospodarczą.

(43) Zgodnie z art. 74 ust. 1 TUIR podatkowi od przedsiębiorstw nie podlegają podmioty państwowe i administracje państwowe, w tym administracje obszaru autonomicznego, nawet w przypadku gdy posiadają osobowość prawną, gminy, konsorcja jednostek samorządu terytorialnego, stowarzyszenia i podmioty zarządzające własnością publiczną, wspólnoty górskie, prowincje i regiony. Zgodnie z art. 74 ust. 2 TUIR sprawowanie funkcji państwowych przez organy publiczne nie stanowi działalności gospodarczej.

2.2.2. Dochód podlegający opodatkowaniu

(44) Wszystkie dochody uzyskiwane przez spółki prowadzące działalność gospodarczą uznaje się za dochody z działalności gospodarczej podlegające IRES (art. 81 TUIR). Podstawą opodatkowania jest dochód uzyskiwany na całym świecie wykazany w rachunku zysków i strat sporządzonym za dany rok budżetowy zgodnie z przepisami prawa spółek i skorygowany zgodnie z przepisami prawa podatkowego dotyczącymi dochodu z działalności gospodarczej.

(45) Opodatkowanie dochodów z nieruchomości podatkiem od przedsiębiorstw zależy od rodzaju nieruchomości. Jeżeli nieruchomość wykorzystuje się rzeczywiście i wyłącznie w celu prowadzenia działalności gospodarczej (lub, ze względu na jej właściwości, można ją wykorzystywać wyłącznie w celu prowadzenia działalności gospodarczej), dochód uzyskany z nieruchomości uznaje się za dochód z działalności gospodarczej. W związku z tym taki dochód uwzględnia się w dochodach przedsiębiorstwa podlegających opodatkowaniu.

2.2.3. Okres rozliczeniowy

(46) Okresem rozliczeniowym do celów podatku od przedsiębiorstw jest rok budżetowy przedsiębiorstwa określony przepisami prawa lub statusem spółki. Jeśli roku budżetowego nie określa się w ten sposób lub jeśli jest on dłuższy niż 2 lata, okresem budżetowym jest rok kalendarzowy (art. 76 TUIR).

2.2.4. Stawki

(47) Stawka IRES wynosi 24 % (art. 77 TUIR) ¹¹ .

(48) W art. 1 ust. 716 ustawy nr 160 z dnia 27 grudnia 2019 r. wprowadzono nowy podatek wyrównawczy IRES w wysokości 3,5 punktu procentowego od dochodów pochodzących z działalności prowadzonej na podstawie zezwoleń i koncesji portowych wydanych zgodnie z art. 16 i 18 ustawy nr 84/1994 ¹² . Jest to środek tymczasowy, który powinien mieć zastosowanie wyłącznie do lat budżetowych 2019-2021.

2.2.5. Opodatkowanie organów systemu portowego we Włoszech

(49) PSA we Włoszech nie podlegają podatkowi od przedsiębiorstw ("IRES"). Przedmiotem niniejszej decyzji jest środek, jakim jest zwolnienie PSA we Włoszech z podatku od przedsiębiorstw. Podstawą zwolnienia jest w szczególności art. 74 TUIR zgodnie z wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie.

(50) Zgodnie z art. 74 TUIR podatkowi od przedsiębiorstw nie podlegają podmioty państwowe i administracje państwowe, w tym charakteryzujące się autonomiczną organizacją, nawet jeżeli posiadają osobowość prawną, gminy, konsorcja między jednostkami samorządu terytorialnego, stowarzyszenia i podmioty zarządzające majątkiem wspólnym, wspólnoty górskie, prowincje i regiony.

(51) Zdaniem władz włoskich PSA są podmiotami publicznymi, którym powierzono wyłącznie funkcje administracyjne i które w związku z tym podlegają zastosowaniu art. 74 TUIR. Ich zdaniem art. 73 TUIR zakłada natomiast, że dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą nawet wówczas, gdy jest to działalność drugorzędna, a zatem nie miałby zastosowania do PSA.

(52) Art. 73 i 74 TUIR - zgodnie z ich wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie - prowadzą do sytuacji, w której PSA we Włoszech są zwolnione z podatku od przedsiębiorstw, w tym w odniesieniu do dochodów pochodzących z eksploatacji infrastruktury portowej.

2.3. Podstawy wszczęcia postępowania

(53) W dniu 8 stycznia 2019 r. Komisja przedstawiła propozycję właściwych środków na podstawie art. 22 rozporządzenia proceduralnego i wezwała Włochy do przyjęcia środków zapewniających, aby PSA prowadzące działalność gospodarczą podlegały podatkowi od przedsiębiorstw w taki sam sposób jak pozostałe przedsiębiorstwa. Pismem z dnia 7 marca 2019 r. Włochy formalnie odrzuciły jednak propozycję Komisji i odmówiły przyjęcia środków zapewniających, aby PSA prowadzące działalność gospodarczą podlegały podatkowi od przedsiębiorstw w taki sam sposób jak pozostałe przedsiębiorstwa.

(54) Ponieważ Komisja nadal uważała, że zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw, z którego korzystały PSA wykonujące działalność gospodarczą, stanowiło istniejący program pomocy państwa, i miała wątpliwości co do zgodności tego programu pomocy z rynkiem wewnętrznym, podjęła decyzję o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 Traktatu, na podstawie art. 23 ust. 2 przepisów proceduralnych. W niniejszej decyzji Komisja wstępnie stwierdza, że zwolnienie PSA z podatku od przedsiębiorstw stanowi istniejącą pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE i nie można jej uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

3. UWAGI WŁOCH I ZAINTERESOWANYCH STRON

3.1. Uwagi ogólne

(55) Włochy i inne zainteresowane strony twierdzą, że wobec braku prawa Unii dotyczącego portów i wspólnej koncepcji organów portowych w prawie Unii państwa członkowskie posiadają kompetencje w zakresie określenia i regulowania charakteru i funkcji organów zarządzających portami, jak wynika z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/352 ¹³ .

(56) Uważają, że stosowanie w odniesieniu do Włoch zasad określonych w decyzjach przyjętych przez Komisję w konkretnych przypadkach w innych państwach członkowskich nie jest uzasadnione. Ich zdaniem sytuacja we Włoszech nie jest porównywalna z sytuacją w innych państwach członkowskich ¹⁴ .

3.2. Przedsiębiorstwa/działalność gospodarcza

3.2.1. Działalność niegospodarcza prowadzona w interesie publicznym

(57) Według Włoch i zgodnie z większością uwag zainteresowanych stron PSA nie są przedsiębiorstwami i nie prowadzą działalności gospodarczej ¹⁵ . Zgodnie z wymogami włoskiego systemu prawnego PSA są podmiotami publicznymi o charakterze niegospodarczym i znaczeniu krajowym, posiadającymi autonomię administracyjną, organizacyjną, regulacyjną, budżetową i finansową.

(58) PSA podlegają nadzorowi Ministerstwa Infrastruktury i Transportu, a sprawozdania z ich zarządzania finansami podlegają kontroli Trybunału Obrachunkowego w taki sam sposób jak sprawozdania wszystkich organów będących częścią administracji publicznej. Znajdują się one w sporządzonym przez włoski instytut statystyczny wykazie wykorzystywanym do ustalenia skonsolidowanego rachunku finansowego państwa. PSA stanowią zatem nie tylko część sektora publicznego, ale są prawdziwymi podmiotami publicznymi o charakterze niegospodarczym ¹⁶ .

(59) Włochy i większość zainteresowanych stron zauważają, że PSA nie świadczą samodzielnie usług portowych ani technicznych usług morskich ¹⁷ . Uprawnienia regulacyjne w zakresie technicznych usług morskich pilotażu, holowania, cumowania i lichtowania należą do organu administracji morskiej, który jest zdecentralizowaną strukturą Ministerstwa Infrastruktury i Transportu. Zasady udzielania zamówień na takie usługi określono we włoskim kodeksie żeglugi i przepisach wykonawczych. PSA nie prowadzi również samodzielnie innej działalności, takiej jak bunkrowanie i zbieranie odpadów.

(60) Według władz włoskich i większości zainteresowanych stron PSA zapewniają w interesie publicznym niedyskryminujący dostęp do rynków usług portowych w warunkach wolnej konkurencji oraz całkowicie przejrzyste i bezstronne zarządzanie własnością państwa ¹⁸ . Działalność PSA określona w ustawie nr 84/1994 jest podyktowana interesem publicznym związanym z właściwym funkcjonowaniem terenów portu.

3.2.2. Koncesje, których wykonywanie nie służy osiągnięciu zysku

(61) Włochy i kilka innych zainteresowanych stron uważają, że przyznawanie koncesji portowych przez PSA jest działaniem regulacyjnym mającym na celu bardziej efektywne rozdysponowanie infrastruktury portowej w interesie społeczności portowej i użytkowników portu. PSA zapewnia udzielanie koncesji na użytkowanie terenów portu będących własnością publiczną w celu poprawy zarządzania portem i wszystkimi związanymi z nim działaniami. Udzielanie koncesji nie służy w żaden sposób osiągnięciu zysku. Nie odbywa się na konkurencyjnym rynku ¹⁹ .

(62) Włochy i inne zainteresowane strony wskazują, że koncesjonariuszy wybiera się w drodze przejrzystych i niedyskry- minujących procedur ²⁰ . Ich wybór nie musi być uzależniony od perspektyw najwyższej rentowności w postaci wyższego wynagrodzenia za zajmowanie terenu. Celem jest raczej zmaksymalizowanie użyteczności i wartości terenów portu w interesie publicznym.

3.2.3. Opłaty koncesyjne nie są cenami rynkowymi

(63) Włochy i kilka innych zainteresowanych stron uważają, że opłaty za udzielanie koncesji i zezwoleń przez PSA prywatnym przedsiębiorstwom na komercyjne użytkowanie podstawowej infrastruktury portowej oraz świadczenie usług portowych nie stanowią wynagrodzenia za świadczoną usługę lub oferowany towar. Ich zdaniem usług, o których mowa, nie można uznać za działalność gospodarczą ²¹ .

(64) PSA udziela koncesji na podstawie przejrzystych, konkurencyjnych i niedyskryminacyjnych procedur. Postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzące do wyboru koncesjonariusza jest w pełni odrębne od kwoty opłaty. PSA mają obowiązek nadzorowania koncesjonariusza i sprawdzania, czy koncesjonariusz przestrzega warunków koncesji. Przeprowadzają one kontrole zgodności i posiadają szczególne uprawnienia do nakładania sankcji na koncesjonariusza, takie jak prawo do cofnięcia koncesji w przypadku niewypełnienia obowiązków. PSA nie nawiązują bezpośrednich stosunków umownych z właścicielami statków i operatorami statków, jedynie koncesjonariuszy łączą takie stosunki.

(65) Zgodnie z uwagami Włoch i kilku innych zainteresowanych stron istnieje zasadnicza różnica między przyznaniem koncesjonariuszom nieruchomości stanowiących własność państwa (jak w przypadku Włoch) a dzierżawą tych nieruchomości ²² . Prawa przyznane koncesjonariuszowi przez PSA są mniej istotne niż prawa typowego dzierżawcy w ramach stosunku najmu w tradycyjnych modelach portów typu landlord (modelach gospodarza). Świadczą o tym następujące cechy szczególne systemu włoskiego:

1) wyłączne korzystanie z własności publicznej przez koncesjonariusza nie może być sprzeczne z interesem publicznym;

2) PSA może w każdej chwili cofnąć koncesje z określonych powodów związanych z korzystaniem z mórz lub z uwagi na inne względy interesu publicznego. w takim przypadku koncesjonariuszowi nie będzie przysługiwało prawo do odszkodowania;

3) pobór opłat odbywa się w drodze postępowania egzekucyjnego przypominającego postępowanie w przypadku poboru należności podatkowych;

4) po wygaśnięciu koncesji nieruchomości będące własnością państwa są udostępniane PSA, a wszelkie wykonane prace lub ulepszenia pozostają własnością państwa; koncesjonariusz nie otrzyma żadnej zapłaty ani zwrotu za takie prace i ulepszenia.

(66) W związku z tym - zdaniem Włoch i kilku zainteresowanych stron - opłaty koncesyjne wnoszone przez koncesjonariuszy na rzecz PSA ani nie stanowią opłat czynszowych, ani nie są cenami rynkowymi, ponieważ nie istnieje swoboda uznania między negocjującymi stronami. Wysokość tych opłat ustanawia się na mocy prawa i mają one charakter podatku płaconego przez koncesjonariusza na rzecz państwa za pośrednictwem PSA w zamian za dostęp do rynku działalności gospodarczej w porcie, w szczególności w celu prowadzenia działalności i świadczenia usług z wykorzystaniem domeny publicznej ²³ .

(67) Wynika z tego, że PSA nie prowadzą żadnej działalności gospodarczej, ponieważ nie są w stanie ingerować w główny element każdej transakcji gospodarczej przeprowadzanej na warunkach rynkowych, a mianowicie w cenę usługi ²⁴ .

(68) Niektóre z zainteresowanych stron ²⁵  zauważają, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie można mówić o działalności gospodarczej, gdy szczególne metody oferowania określonych towarów lub usług ustala się bezpośrednio za pomocą przepisów prawnych, a zatem nie są one oparte na ocenie ekonomicznej dokonywanej przez oferentów ²⁶ . Występowanie opłaty handlowej, której wysokość ustala bezpośrednio przedsiębiorstwo obsługujące infrastrukturę, stanowiłoby zatem warunek do sklasyfikowania tego podmiotu jako przedsiębiorstwa ²⁷ .

3.2.4. Składnik ekonomiczny opłat koncesyjnych

(69) Włochy i niektóre zainteresowane strony twierdzą, że działalność prowadzona przez PSA w zakresie zarządzania terenem portu nie ma wpływu na domenę publiczną. Oznacza to, że nawet jeśli niektóre elementy działalności PSA mają cechy działalności gospodarczej, nie można na tej podstawie stwierdzić, że PSA są przedsiębiorstwami ²⁸ . Według władz włoskich orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wyklucza, że podmioty utworzone i regulowane w celu wykonywania funkcji i działalności publicznej i niegospodarczej, ale jednocześnie wykonujące określoną działalność gospodarczą, są uznawane za przedsiębiorstwa ²⁹ .

(70) Włochy przyznają, że opłaty wnoszone przez koncesjonariuszy zawierają składnik ekonomiczny. Wysokość opłat ustala się zgodnie z kryteriami określonymi na poziomie krajowym. Opłaty uwzględniają jednak również zobowiązania podjęte przez koncesjonariusza w zakresie wielkości przewozów, rodzaju inwestycji i natężenia ruchu. W związku z tym opłata podstawowa może zostać obniżona na przykład w przypadku, gdy koncesjonariusze dokonują inwestycji w zakresie dużych prac infrastrukturalnych lub przeprowadzają nadzwyczajne prace konserwacyjne dóbr publicznych, które podlegają jurysdykcji PSA.

(71) Podsumowując, zdaniem władz włoskich opłaty koncesyjne rzeczywiście obejmują zarówno składnik stały, jak i zmienny. Składnik stały jest proporcjonalny do powierzchni odnośnych obszarów i uwzględnia kilka innych parametrów (usytuowanie oraz poziom infrastruktury odnośnych obszarów). Składnik zmienny oblicza się na podstawie mechanizmów zachęt gospodarczych w celu osiągnięcia lepszej wydajności, lepszej efektywności energetycznej i środowiskowej oraz poprawy poziomu usług, w szczególności w odniesieniu do transportu i intermodalnej integracji portów. Parametry motywacyjne stosowane w zmiennym składniku opłat koncesyjnych uwzględniają zazwyczaj wielkość ruchu, zarówno pod względem statków, jak i ilości oraz rodzajów towarów, a także rozwój określonych wskaźników jakości rynku i usług (średni czas składowania towarów w magazynach; poziom efektywności działań związanych z przesunięciem międzygałęziowym; poziom efektywności energetycznej i środowiskowej w całym cyklu portowym; poziom wydajności na jednostkę powierzchni terenu portu objętego koncesją).

(72) Opłata koncesyjna (składnik stały i składnik zmienny) obejmuje zatem z jednej strony składnik wynagrodzenia za zarządzanie portem i korzystanie z własności portu jako podstawowej infrastruktury, który ma charakter niegospodarczy, a z drugiej strony obejmuje eksploatację i wykorzystywanie nieruchomości stanowiącej własność publiczną umożliwiającej koncesjonariuszom prowadzenie działalności.

(73) Włochy uważają, że rozróżnienie między niegospodarczą (składnik stały) i gospodarczą (składnik zmienny) częścią opłaty koncesyjnej pośrednio potwierdzono w rozporządzeniu (UE) 2017/352. Rozporządzenie to stanowi, że opłaty za korzystanie z infrastruktury portowej mogą być zróżnicowane w zależności od własnej strategii gospodarczej i polityki planowania przestrzennego danego portu w celu wspierania bardziej efektywnego wykorzystania infrastruktury portowej ³⁰ .

(74) Włochy uważają ponadto, że przy ocenie charakteru opłat koncesyjnych należy wziąć pod uwagę działalność prowadzoną przez PSA jako podmioty publiczne zarządzające własnością publiczną. W orzecznictwie przedstawiono wytyczne stanowiące, że w zakresie, w jakim podmiot publiczny prowadzi działalność gospodarczą, która może zostać oddzielona od wykonywania jego prerogatyw władzy publicznej, działa on jako przedsiębiorstwo w odniesieniu do tej działalności. Jeżeli jednak tej działalności gospodarczej nie można oddzielić od wykonywania prerogatyw władzy publicznej, działalność wykonywana przez dany podmiot pozostaje w całości działalnością związaną z wykonywaniem tych prerogatyw ³¹ .

(75) W przypadku PSA działalność, która może mieć znaczenie gospodarcze dla zarządzania własnością portu i która może być istotna dla określenia wysokości opłaty koncesyjnej, jest zawsze nierozerwalnie związana z działalnością publiczną powierzoną prawnie PSA, taką jak sprawowanie kontroli nad własnością portu i zarządzanie nią, a także planowanie wszystkich działań poprzez korzystanie z terenów portu. Nie należy zatem uznawać opłat koncesyjnych pobieranych przez PSA za dochód przedsiębiorstw.

(76) Włochy przyznają, że zmienny składnik opłaty koncesyjnej ma charakter gospodarczy i że teoretycznie uzasadniałoby to jego uwzględnienie w podstawie oceny w przypadku ewentualnego opodatkowania dochodów przedsiębiorstwa.

(77) Jednak zdaniem Włoch parametry motywacyjne zmiennego składnika opłat koncesyjnych skutkują tym, że wynikające z nich kwoty opłat są stopniowo zmniejszane, gdy koncesjonariusze osiągają cele gospodarcze. Włochy uważają, że prowadzi to do ogólnego obniżenia wysokości samej opłaty koncesyjnej. W rezultacie przychody PSA w całości lub niemal w całości składają się ze składnika stałego, który ogranicza się do wynagrodzenia za zarządzanie i działalność regulacyjną PSA. Dlatego też, zdaniem Włoch, PSA nie prowadzą żadnej działalności gospodarczej.

3.3. Zasoby państwowe

(78) Z otrzymanych uwag niektórych zainteresowanych stron wynika, że zwolnienie PSA z obowiązku płacenia podatku od przedsiębiorstw nie spowodowałoby uszczuplenia dochodów podatkowych, ponieważ PSA są częścią państwa. W związku z tym nie doszłoby do skonsumowania zasobów państwowych w formie wydatków podatkowych ani budżetowych ³² .

(79) Niektóre z zainteresowanych stron zauważają również, że kwoty wpłacane przez PSA do budżetu państwa w przypadku opodatkowania dochodu PSA spowodowałyby przekierowanie środków z PSA, które nie byłyby wówczas dostępne do celów realizacji instytucjonalnej misji PSA. W takiej sytuacji od państwa oczekiwano by zwiększenia wkładu na rzecz PSA.

3.4. Selektywność

(80) Jeśli chodzi o zwolnienie PSA z podatku od przedsiębiorstw (IRES), Włochy i większość zainteresowanych stron są zdania, że zaklasyfikowanie PSA do kategorii podmiotów publicznych o charakterze niegospodarczym we włoskiej skonsolidowanej ustawie podatkowej TUIR musi pociągać za sobą zwolnienie ich z podatku od przedsiębiorstw ³³ . Nie stanowiłoby to wyjątku od systemu ani szczególnego środka na rzecz PSA, ponieważ jest to całkowicie zgodne z zasadami włoskiego systemu podatkowego ³⁴ .

(81) System podatkowy ustanowiony we włoskiej ustawie TUIR jest również całkowicie zgodny z charakterem i funkcjami przypisanymi PSA, ponieważ są one podmiotami publicznymi, którym powierzono wyłącznie funkcje administracyjne i które w związku z tym podlegają zastosowaniu art. 74 TUIR. Natomiast art. 73 TUIR zakłada, że dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą nawet wówczas, gdy jest to działalność drugorzędna, a zatem nie miałby zastosowania do PSA ³⁵ .

3.5. Zakłócenie konkurencji oraz wpływ na wymianę handlową

(82) Jedna z zainteresowanych stron uważa, że środek nie ma wpływu na wymianę handlową i konkurencję, ponieważ we Włoszech nie ma prywatnych portów ³⁶ . PSA nie muszą zachęcać potencjalnych koncesjonariuszy poprzez oferowanie niskich lub obniżonych opłat koncesyjnych, ponieważ popyt na dostęp do terenów portu zawsze przewyższa podaż dostępnych terenów.

(83) Niektóre zainteresowane strony twierdzą również, że porty nie konkurują z innymi dostawcami usług transportowych, ponieważ poszczególne infrastruktury transportowe służą różnym rynkom towarów i przewozów i nie są substytucyjne.

4. OCENA

4.1. Istnienie pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu

(84) Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

4.1.1. Obecność przedsiębiorstw

4.1.1.1. Pojęcie przedsiębiorstwa

(85) Zgodnie z orzecznictwem pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje każdą jednostkę wykonującą działalność gospodarczą niezależnie od jej statusu prawnego i sposobu finansowania ³⁷ . Fakt, że podmiot nie dąży do osiągnięcia zysku, nie jest decydujący dla ustalenia, czy jest on przedsiębiorstwem, czy też nie ³⁸ . Fakt, że jest on własnością publiczną, również nie jest decydujący.

(86) Jak wyjaśniły sądy unijne, wszelka działalność polegająca na oferowaniu towarów i usług na danym rynku, czyli usług zwykle świadczonych w zamian za wynagrodzenie, uznawana jest za działalność gospodarczą. Istotną cechą wynagrodzenia jest to, że stanowi ono gospodarcze świadczenie wzajemne względem danej usługi ³⁹ . Również podmioty nienastawione na zysk mogą oferować na rynku towary i usługi ⁴⁰ .

(87) W odniesieniu do budowy i eksploatacji infrastruktury publicznej sądy Unii wyjaśniły, że to późniejsze wykorzystanie infrastruktury, tj. fakt, czy jest eksploatowana w celach gospodarczych, czy też nie, decyduje o tym, czy finansowanie budowy takiej infrastruktury wchodzi w zakres unijnych zasad pomocy państwa, czy też nie ⁴¹ . Uznaje się, że gospodarcze wykorzystanie oraz budowa infrastruktury portowej lub lotniskowej w celu takiego gospodarczego wykorzystania stanowi działalność gospodarczą ⁴² .

(88) Zgodnie z tym orzecznictwem Komisja stwierdziła w szeregu decyzji, że budowa i komercyjna eksploatacja infrastruktury portowej stanowi działalność gospodarczą ⁴³ . Na przykład komercyjna eksploatacja terminalu portowego lub terminalu portu lotniczego udostępnianego użytkownikom za opłatą stanowi działalność gospodarczą ⁴⁴ . W związku z tym finansowanie publiczne infrastruktury portowej sprzyja działalności gospodarczej i co do zasady podlega zasadom pomocy państwa ⁴⁵ .

(89) Natomiast inwestowanie w infrastrukturę, która jest niezbędna do prowadzenia działań podlegających kompetencji państwa w wykonywaniu prerogatyw władzy publicznej, nie podlega zasadom pomocy państwa ⁴⁶ . Jedynie infrastruktura stanowiąca część zasadniczych funkcji państwa ma charakter niegospodarczy.

4.1.1.2. PSA prowadzą działalność gospodarczą i niegospodarczą

(90) Włochy i większość zainteresowanych stron twierdzi, że PSA są podmiotami publicznymi o charakterze niegospodarczym i znaczeniu krajowym, posiadającymi autonomię administracyjną, organizacyjną, regulacyjną, budżetową i finansową. Ich zdaniem PSA nie prowadzą działalności gospodarczej i nie są przedsiębiorstwami.

(91) Komisja uważa, że uznanie PSA za podmioty publiczne o charakterze niegospodarczym zgodnie z prawem włoskim nie jest wystarczające, aby stwierdzić, że nie są one przedsiębiorstwami. W celu ustalenia, czy działalność prowadzona przez PSA jest działalnością przedsiębiorstwa w rozumieniu Traktatu, należy bowiem sprawdzić, jaki jest charakter ich działalności ⁴⁷ .

(92) Na podstawie opisu działalności PSA (zob. sekcje 2.1.2-2.1.5) Komisja uważa, że udzielanie dostępu do portów za wynagrodzeniem (opłaty za kotwiczenie oraz opłaty od załadowanych i wyładowanych towarów), wydawanie za wynagrodzeniem zezwoleń na wykonywanie działań w porcie oraz przyznawanie koncesji za wynagrodzeniem stanowi działalność gospodarczą. Komisja stwierdza zatem, że PSA prowadzą zarówno działalność niegospodarczą, jak i gospodarczą.

(93) Komisja nie zaprzecza, że PSA można powierzyć wykonywanie niektórych uprawnień publicznych o charakterze niegospodarczym (takich jak działalność w zakresie kontroli i bezpieczeństwa ruchu morskiego lub działalność w zakresie nadzoru nad zanieczyszczeniami, wykonywanych samodzielnie lub we współpracy z innymi podmiotami publicznymi, takimi jak organ administracji morskiej) ⁴⁸ . Prowadząc taką działalność, nie są one przedsiębiorstwami w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu.

(94) Fakt, że podczas prowadzenia części swojej działalności PSA wykonują uprawnienia organu publicznego, sam w sobie nie uniemożliwia jednak zaklasyfikowania ich jako przedsiębiorstw ⁴⁹ .

(95) PSA prowadzą również działalność gospodarczą. Świadczą one ogólne usługi na rzecz użytkowników portów (właścicieli statków i operatorów statków), umożliwiając statkom dostęp do infrastruktury portowej w zamian za wynagrodzenie zwane zazwyczaj "opłatą portową" (mianowicie opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie). Wydając zezwolenia i koncesje w zamian za wynagrodzenie, udostępniają one określoną infrastrukturę lub określone grunty przedsiębiorstwom, które wykorzystują te obszary na potrzeby własne lub w celu świadczenia usług na rzecz właścicieli statków i operatorów statków.

(96) Włochy i kilka innych zainteresowanych stron twierdzą, że PSA nie nawiązują bezpośrednich stosunków umownych z właścicielami statków i operatorami statków (jedynie koncesjonariuszy łączą takie stosunki). Komisja uważa jednak, że fakt, iż koncesjonariusze korzystają z niektórych gruntów i infrastruktury portowej, aby świadczyć usługi właścicielom statków i operatorom statków, nie wyklucza tego, że część działalności PSA, w tym wynajem gruntów i infrastruktury portowej tym przedsiębiorstwom trzecim, również ma charakter gospodarczy ⁵⁰ .

(97) Stanowisko to jest zgodne ze stanowiskiem przyjętym przez Komisję w kilku sprawach dotyczących pomocy państwa na rzecz włoskich PSA ⁵¹ . Ponadto w sprawach dotyczących zwolnienia portów w Belgii i Francji z podatku od przedsiębiorstw Komisja stwierdziła również wyraźnie, że wynajmowanie domeny publicznej za wynagrodzeniem stanowi działalność gospodarczą ⁵² . Sąd potwierdził to stanowisko ⁵³ .

(98) Podsumowując, PSA będzie uznawany za "przedsiębiorstwo", jeżeli - oraz w zakresie, w jakim - faktycznie prowadzi jeden rodzaj lub wiele rodzajów działalności gospodarczej ⁵⁴ . PSA umożliwiają właścicielom statków i operatorom statków dostęp do infrastruktury portowej w zamian za wynagrodzenie (mianowicie opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie). Wydają zezwolenia na działania w porcie za wynagrodzeniem (opłaty za wydanie zezwolenia) i wynajmują domenę publiczną za wynagrodzeniem (opłaty koncesyjne). Działania te kwalifikują się jako działalność gospodarcza. Komisja uważa zatem, że w związku z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą PSA są przedsiębiorstwami.

4.1.1.3. Brak motywu zysku jest niewystarczający, aby wykluczyć uznanie za przedsiębiorstwo

(99) Włochy i niektóre zainteresowane strony twierdzą, że PSA nie kierują się logiką handlową i nie dążą do maksymalizacji zysku. W tym względzie Komisja pragnie podkreślić, że okoliczność, iż towary lub usługi są oferowane bez celu zarobkowego, nie stanowi przeszkody w sklasyfikowaniu jednostki, która dokonuje tych czynności na rynku, jako przedsiębiorstwa ⁵⁵ .

(100) Komisja zauważa, że ani Włochy, ani zainteresowane strony nie twierdzą, że opłaty pobierane przez PSA są jedynie symboliczne lub nie mają związku z kosztami świadczonych usług. Komisja zwraca uwagę również na fakt, że opłaty portowe (mianowicie opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie), a także opłaty za wydanie zezwolenia i opłaty koncesyjne stanowią największy udział w przychodach PSA. Zgodnie ze sprawozdaniem włoskiego Ministerstwa Infrastruktury i Transportu w 2017 r. opłaty portowe (opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie) i opłaty koncesyjne stanowiły odpowiednio 53,2 % i 27,1 % przychodów PSA ⁵⁶ .

4.1.1.4. Ustalanie opłat na mocy prawa nie wyklucza istnienia działalności gospodarczej

(101) Włochy i kilka zainteresowanych stron twierdzą, że opłaty za koncesje i zezwolenia udzielone przez PSA prywatnym przedsiębiorstwom na komercyjne użytkowanie podstawowej infrastruktury portowej oraz prowadzenie działań w porcie i świadczenie usług portowych nie stanowią wynagrodzenia za świadczoną usługę lub oferowany towar (zob. sekcja 3.2.3).

(102) Włochy twierdzą, że opłaty koncesyjne są ustalane prawnie. PSA nie prowadziłyby zatem działalności gospodarczej, ponieważ nie są w stanie ingerować w główny element każdej transakcji gospodarczej przeprowadzanej na warunkach rynkowych, a mianowicie w cenę usługi.

(103) Przede wszystkim Komisja pragnie przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem usługami, które można zakwalifikować jako działalność gospodarczą, są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem. Istotną cechą wynagrodzenia jest to, że stanowi ono gospodarcze świadczenie wzajemne względem danego świadczenia ⁵⁷ . W związku z tym istnienie wynagrodzenia stanowi istotny czynnik pozwalający na wykazanie istnienia działalności gospodarczej ⁵⁸ .

(104) Świadczenie usługi za wynagrodzeniem ustalonym prawnie nie stanowi przeszkody w sklasyfikowaniu przedmiotowej działalności jako działalności gospodarczej ⁵⁹ .

(105) Komisja uważa zatem, że argument, iż opłaty koncesyjne są ustalane prawnie, nie jest wystarczający do stwierdzenia, że PSA nie prowadzą działalności gospodarczej. Komisja zauważa również, że prawo określa jedynie minimalne opłaty koncesyjne, pozostawiając PSA możliwość wpływania na wysokość opłat zgodnie z swoimi strategiami biznesowymi. W każdym razie, nawet gdyby prawdą było, że opłaty koncesyjne są w całości ustalane prawnie, nie miałoby to znaczenia, ponieważ PSA udostępniają przedsiębiorstwom za wynagrodzeniem określoną infrastrukturę lub grunty, co jest uznawane za działalność gospodarczą.

(106) W związku z tym Komisja stwierdza, że udzielanie koncesji za wynagrodzeniem należy uznać za działalność gospodarczą.

4.1.1.5. Zachęty gospodarcze

(107) Komisja zauważa, że ustalanie opłat na mocy prawa nie wyklucza, że opłaty te przynajmniej częściowo są ustalane na podstawie względów ekonomicznych. W omawianym przypadku przed określeniem na poziomie krajowym opłat koncesyjnych i opłat za wydanie zezwolenia na działania w porcie przeprowadzane są konsultacje z licznymi zainteresowanymi stronami publicznymi i prywatnymi (organami krajowymi i regionalnymi, PSA i innymi podmiotami publicznymi, przedsiębiorstwami świadczącymi usługi portowe i prowadzącymi działania w porcie, związkami zawodowymi). To samo dotyczy opłat portowych (opłaty od załadowanych i wyładowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie).

(108) Komisja uważa, że zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw przyznane PSA pozwala im na stosowanie niższych opłat. Opłaty stanowią ważny element polityki handlowej wdrażanej przez porty w celu zachęcenia właścicieli statków i operatorów statków do korzystania z infrastruktury portowej oraz przedsiębiorstw do zainstalowania się na ich terenie, aby rozwijać działalność produkcyjną lub usługową ⁶⁰ .

(109) Ponadto w przypadku koncesji wyłącznie jedna część opłaty koncesyjnej (opłata minimalna) jest określana na poziomie krajowym. Ta część opłaty stanowi stały składnik opłaty koncesyjnej. Zmienny składnik opłaty koncesyjnej pozwala PSA na realizację własnych strategii biznesowych w zależności od szczególnych okoliczności rynkowych.

(110) Opłaty koncesyjne rzeczywiście obejmują składnik stały i zmienny. Składnik stały jest zazwyczaj proporcjonalny do powierzchni obszarów objętych koncesją i uwzględnia kilka innych parametrów (usytuowanie, poziom infrastruktury odnośnych obszarów). Składnik zmienny obejmuje mechanizmy zachęt gospodarczych w celu osiągnięcia wyższej wydajności, lepszej efektywności energetycznej i środowiskowej oraz poprawy poziomu usług, w szczególności w odniesieniu do transportu i intermodalnej integracji portów.

(111) Włochy przyznają, że zmienny składnik opłat koncesyjnych ma charakter ekonomiczny i w związku z tym uzasadnione jest jego uwzględnienie w podstawie oceny w przypadku ewentualnego opodatkowania dochodów PSA. W przypadku osiągnięcia przez koncesjonariuszy wyznaczonych celów ekonomicznych odpowiednia kwota opłaty byłaby jednak stopniowo zmniejszana, co prowadziłoby do obniżenia całkowitej opłaty koncesyjnej. W rezultacie, według władz włoskich, przychody PSA z koncesji w praktyce składają się niemal w całości ze składnika stałego, który ogranicza się do wynagrodzenia za zarządzanie i działalność regulacyjną PSA. Ponieważ Włochy uważają, że stały składnik opłat koncesyjnych jest wynagrodzeniem za działalność niegospodarczą, uznają, że PSA nie prowadzą działalności gospodarczej.

(112) Komisja zauważa jednak, że ani Włochy, ani żadna z zainteresowanych stron nie przedstawiły żadnych dowodów na poparcie swojego twierdzenia, że zmienny składnik opłaty prowadzi do obniżenia całkowitej opłaty koncesyjnej.

(113) Co więcej, nie kwestionuje się, że opłaty koncesyjne są ustalane w sposób odzwierciedlający wartość świadczonych usług (zakres, usytuowanie i poziom infrastruktury). Opłaty koncesyjne nie są również wyłącznie symboliczne.

(114) Komisja stwierdza zatem, że okoliczność, iż zmienny składnik opłat koncesyjnych może zmniejszyć całkowity przychód z opłat koncesyjnych w przypadku osiągnięcia przez koncesjonariuszy celów ekonomicznych określonych w umowie koncesji, nie jest wystarczający, aby wykluczyć, że PSA prowadzą działalność gospodarczą. Komisja uważa także, że okoliczność, iż przychody z opłat koncesyjnych mogą również finansować pewne rodzaje działalności niemającej charakteru gospodarczego, nie zmienia faktu, że opłaty te są pobierane w zamian za świadczenie usługi, a mianowicie udzielanie dostępu do infrastruktury portowej ⁶¹ .

4.1.1.6. Opłaty nie są podatkami

(115) Włochy i niektóre zainteresowane strony twierdzą ponadto, że opłaty uiszczane PSA mają cechy podatku płaconego przez koncesjonariusza na rzecz państwa za pośrednictwem PSA.

(116) Komisja jest zdania, że argument ten nie ma znaczenia dla ustalenia, czy PSA prowadzą działalność gospodarczą, ponieważ same kwalifikacje krajowe nie mogą być wykorzystywane do obchodzenia wspólnych przepisów unijnych. Usługami, które można zakwalifikować jako działalność gospodarczą, są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem ⁶² . Opłaty otrzymywane przez PSA stanowią wynagrodzenie uiszczane przez użytkowników w zamian za świadczenie określonych usług. Jak Sąd zauważył już w sprawie portów hiszpańskich, w której porty również twierdziły, że opłaty portowe są podatkami, opłaty portowe są opłatami pobieranymi za użytkowanie infrastruktury portowej ⁶³ .

4.1.1.7. Działalność gospodarcza PSA nie jest działalnością dodatkową

(117) Włochy są zdania, że zakres działalności gospodarczej prowadzonej przez PSA w ramach zarządzania portami jest nieznaczny i niewystarczający, aby uznać PSA za przedsiębiorstwa. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wykluczyłoby, że podmioty utworzone i regulowane w celu wykonywania funkcji i działalności publicznej i niegospodarczej, ale jednocześnie prowadzące określoną działalność gospodarczą, są uznawane za przedsiębiorstwa ⁶⁴ .

(118) Włochy uważają także, że działalność, która może mieć znaczenie gospodarcze dla zarządzania własnością portu i która może być istotna dla określenia wysokości opłat koncesyjnych, jest nierozerwalnie związana z działalnością publiczną powierzoną prawnie PSA, taką jak sprawowanie kontroli nad własnością portu i zarządzanie nią. Według Włoch nie należy zatem uznawać opłat pobieranych przez PSA za dochód przedsiębiorstw.

(119) Komisja pragnie przypomnieć, że okoliczność, iż jednostka dysponuje w zakresie wykonywania części swej działalności prerogatywami władzy publicznej, nie stanowi sama w sobie przeszkody dla zakwalifikowania jej jako przedsiębiorstwa do celów prawa konkurencji Unii w odniesieniu do działalności gospodarczej jednostki ⁶⁵ .

(120) Zgodnie z orzecznictwem w zakresie, w jakim jednostka publiczna prowadzi działalność gospodarczą, która może zostać oddzielona od wykonywania prerogatyw władzy publicznej jako organ publiczny, jednostka ta - w odniesieniu do tej działalności - działa jako przedsiębiorstwo. Natomiast jeżeli tej działalności gospodarczej nie można oddzielić od wykonywania prerogatyw władzy publicznej jako organ publiczny, całość działalności wykonywanej przez daną jednostkę pozostaje działalnością związaną z wykonywaniem tych prerogatyw ⁶⁶ .

(121) Komisja zauważa, że ani Włochy, ani żadna z zainteresowanych stron nie przedstawiły dowodów na to, że działalności gospodarczej prowadzonej przez porty nie można oddzielić od ich prerogatyw jako organu publicznego. Sama okoliczność, że może istnieć związek gospodarczy między tymi rodzajami działalności w zakresie, w jakim działalność gospodarcza portów umożliwia finansowanie, w całości lub w części, ich działalności niemającej charakteru gospodarczego, nie wystarczy, by stwierdzić, że tych rodzajów działalności nie można od siebie oddzielić w rozumieniu orzecznictwa ⁶⁷ .

(122) Komisja zauważa również, że w niniejszej sprawie działalność gospodarcza PSA nie jest obowiązkowa ze względu na ich działalność o charakterze niegospodarczym w interesie ogólnym i że w przypadku jej braku działalność o charakterze niegospodarczym niekoniecznie jest pozbawiona przydatności ⁶⁸ .

(123) Komisja zauważa ponadto, że ani Włochy, ani zainteresowane strony nie wykazały, iż działalność gospodarcza portów jest działalnością dodatkową do ich działalności o charakterze niegospodarczym prowadzonej/wykonywanej w interesie ogólnym ⁶⁹ . Wręcz przeciwnie, opłaty portowe (mianowicie opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie), a także opłaty koncesyjne stanowią większość przychodów operacyjnych PSA, ponieważ związana z nimi działalność jest podstawową działalnością PSA ⁷⁰ .

(124) Komisja stwierdza zatem, że działalność gospodarczą PSA można oddzielić od niemającej charakteru gospodarczego działalności prowadzonej/wykonywanej przez nie w interesie ogólnym w rozumieniu orzecznictwa ⁷¹ . W związku z tym Komisja przyjmuje stanowisko, że PSA należy uznawać za przedsiębiorstwa, jeżeli - oraz w zakresie, w jakim - faktycznie prowadzą jeden rodzaj lub wiele rodzajów działalności gospodarczej ⁷² .

4.1.1.8. Monopol ustanowiony prawnie jest niewystarczający, aby uznać działalność PSA za działalność o charakterze niegospodarczym

(125) Włochy i kilka zainteresowanych stron twierdzą, że PSA nie mają konkurentów i że nie istnieje rynek, na którym prowadziliby działalność. Z uwagi na brak rynku, na którym mogłyby oferować swoje usługi, PSA nie można uznać za przedsiębiorstwa. Niektóre z zainteresowanych stron wskazują również, że zarządzanie portami różni się od zarządzania portami lotniczymi.

(126) W tym względzie Komisja zauważa, że jednostka, która posiada monopol ustanowiony prawnie, może bez problemów oferować towary i usługi na rynku, a zatem być przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 107 Traktatu. Pojęcie "działalności gospodarczej" jest pojęciem obiektywnym i wynika z okoliczności faktycznych, a zwłaszcza z istnienia rynku odnośnych usług ⁷³ .

(127) Komisja przypomina również, że Sąd i Trybunał uznały, że udostępnianie infrastruktury portu lotniczego przedsiębiorstwom lotniczym w zamian za uiszczenie opłaty stanowi działalność gospodarczą ⁷⁴ . Komisja uważa, że nie ma zasadniczej różnicy między przyznaniem dostępu do infrastruktury portu lotniczego w zamian za opłaty lotniskowe a udzieleniem dostępu do infrastruktury portowej w zamian za prawa portowe ⁷⁵ , w szczególności ponieważ porty lotnicze również posiadają monopol ustanowiony prawnie podobny do monopolu, którym dysponują włoskie PSA. PSA same eksploatują infrastrukturę portową, gdy zapewniają właścicielom statków i operatorom statków dostęp do infrastruktury portowej lub wynajmują ją w zamian za wynagrodzenie ⁷⁶ .

(128) Komisja stwierdza zatem, że argumenty przedstawione przez Włochy i niektóre zainteresowane strony są niewystarczające, aby uznać, że działalność prowadzona przez PSA nie ma charakteru gospodarczego.

4.1.1.9. Wnioski

(129) W świetle powyższych ustaleń Komisja stwierdza, że PSA prowadzą działalność gospodarczą i w odniesieniu do tej działalności kwalifikują się jako przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu.

4.1.2. Wykorzystanie zasobów państwowych i możliwość przypisania ich państwu

(130) Aby środek kwalifikował się jako pomoc państwa, w art. 107 ust. 1 Traktatu wymaga się, by był on przyznawany przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie. W przedmiotowej sprawie podstawą zwolnienia z podatku od przedsiębiorstw jest w szczególności art. 74 TUIR zgodnie z wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie (zob. pkt 50-52). Zgodnie z art. 74 TUIR podmioty państwowe i administracje państwowe oraz inne podmioty terytorialne, takie jak np. regiony i gminy, nie podlegają obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku od przedsiębiorstw. Zdaniem władz włoskich PSA są podmiotami publicznymi, którym powierzono wyłącznie funkcje administracyjne i które w związku z tym podlegają zastosowaniu art. 74 TUIR. Przedmiotowy środek można zatem przypisać państwu.

(131) Ponadto uszczuplenie dochodów podatkowych jest równorzędne z wykorzystaniem zasobów państwowych w formie wydatków budżetowych.

(132) W istocie, jak orzekły unijne sądy, środek, za pomocą którego organy publiczne przyznają pewnym przedsiębiorstwom zwolnienie podatkowe, które - mimo że nie wiąże się z przeniesieniem środków pieniężnych z zasobów państwowych - stawia jego beneficjentów w sytuacji finansowej korzystniejszej niż sytuacja innych podatników, wchodzi w zakres pojęcia zasobów państwowych w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu ⁷⁷ .

(133) W związku z tym, zwalniając z opodatkowania przedsiębiorstw PSA prowadzące działalność gospodarczą, władze włoskie rezygnują z przychodów, które stanowią zasoby państwowe. W związku z tym Komisja przyjmuje stanowisko, że omawiany środek wiąże się z utratą zasobów państwowych, a zatem jest przyznawany przy użyciu zasobów państwowych.

(134) Jeżeli chodzi o argument przedstawiony przez niektóre zainteresowane strony, że zwolnienie PSA z obowiązku płacenia podatku od przedsiębiorstw nie spowodowałoby uszczuplenia dochodów podatkowych, ponieważ organy PSA są częścią państwa, przypomina się, że unijny porządek prawny jest neutralny w odniesieniu do zasad prawa własności ⁷⁸  i w żaden sposób nie narusza prawa państw członkowskich do działania jako podmioty gospodarcze. Jednocześnie, w przypadku gdy organy publiczne bezpośrednio lub pośrednio realizują transakcje ekonomiczne w jakiejkolwiek formie, podlegają one unijnym zasadom pomocy państwa ⁷⁹ . Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem należy zatem rozróżnić obowiązki, które państwo przyjmuje na siebie jako właściciel przedsiębiorstwa, od jego obowiązków jako organu publicznego ⁸⁰ . Oznacza to, że przychody, które państwo może uzyskać z racji bycia właścicielem przedsiębiorstwa publicznego, nie mogą być brane pod uwagę w ocenie, czy korzyść podatkowa przyznana temu przedsiębiorstwu wpływa na zasoby państwowe. Ponadto ani Włochy, ani żadna z zainteresowanych stron nie przedstawiły żadnego argumentu służącego wykazaniu, że korzyść podatkowa związana ze zwolnieniem organów PSA z podatku od przedsiębiorstw ograniczałaby się do kwoty niezbędnej do finansowania zadań instytucjonalnych PSA.

4.1.3. Korzyść

(135) Aby środek kwalifikował się jako pomoc państwa, musi także przynosić korzyść finansową beneficjentowi. Pojęcie korzyści obejmuje nie tylko korzyści pozytywne, ale również interwencje, które w różnej formie zmniejszają zwykłe obciążenia przedsiębiorstwa ⁸¹ .

(136) W ramach omawianego środka PSA są zwolnione z podatku od przedsiębiorstw, natomiast inne przedsiębiorstwa co do zasady podlegają podatkowi od przedsiębiorstw. Zwolnienie z podatku zmniejsza opłaty, które normalnie są uwzględniane w kosztach operacyjnych przedsiębiorstwa prowadzącego działalność gospodarczą. Zapewnia ono korzyść gospodarczą PSA w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami, które nie mogłyby skorzystać z takiej korzyści podatkowej, mimo że prowadzą działalność gospodarczą W związku z tym środek wiąże się z korzyścią dla PSA.

(137) Komisja zauważa, że władze włoskie nie twierdzą, że PSA powierzono zobowiązania do świadczenia usług publicznych i że zwolnienie z podatku rekompensowałoby PSA koszty poniesione w związku z wykonywaniem zobowiązań do świadczenia usług publicznych. Komisja nie uważa również, że przesłanki, o których mowa w "wyroku w sprawie Altmark" ⁸² , zostały spełnione, ponieważ od PSA nie wymaga się wywiązywania się z zobowiązań do świadczenia usług publicznych, które zostały jasno określone. Ponadto przedmiotowy środek, który łączy kwotę pomocy z osiągniętymi zyskami, nie jest związany z kosztami netto zadań w zakresie świadczenia usług publicznych ani nie jest ograniczony do tych kosztów. Nie wynika on również z zobowiązania do zapewniania realizacji takiego zadania nałożonego na beneficjentów środka.

(138) W związku z tym, zwalniając z opodatkowania przedsiębiorstw PSA prowadzące działalność gospodarczą, władze włoskie przyznają im korzyść. Komisja stwierdza zatem, że przedmiotowy środek zapewnia PSA korzyść.

4.1.4. Zakłócenie konkurencji oraz wpływ na wymianę handlową

(139) Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu, aby kwalifikować się jako pomoc, środek musi wpływać na handel wewnątrzu- nijny i zakłócać konkurencję lub grozić zakłóceniem konkurencji.

4.1.4.1. Istnienie konkurencji i rynków konkurencyjnych

(140) Komisja przypomina przede wszystkim, że w ramach konsultacji publicznych z zainteresowanymi stronami na temat projektu rozporządzenia dotyczącego sektora portowego wszystkie zainteresowane strony podkreślały potrzebę stworzenia stabilnych i równych warunków działania w celu zapewnienia konkurencji między portami w Unii ⁸³ .

(141) Prawdą jest, że w niektórych państwach członkowskich eksploatacja podstawowej infrastruktury portowej jest prawnie zastrzeżona dla określonych jednostek. W związku z tym operatorzy z innych państw członkowskich nie mogą eksploatować podstawowej infrastruktury portowej w tych państwach członkowskich, w związku z czym ten konkretny rynek można, przynajmniej w pewnym stopniu, uznać za niezliberalizowany lub otwarty na konkurencję. Ten konkretny rynek nie jest jednak jedynym rynkiem, na którym korzyść dla organów portowych mogłaby zakłócić konkurencję ⁸⁴ .

(142) Po pierwsze, przedsiębiorstwa logistyczne i transportowe, które chcą przewozić towary, mogą w tym celu korzystać z różnych sposobów, w tym z innych portów (zagranicznych lub krajowych) zarządzanych przez inne organy portowe lub nawet w ogóle nie korzystać z portu. Porty z różnych państw członkowskich mogą korzystać z tego samego zaplecza, co sprawia, że organy portowe konkurują ze sobą w zakresie świadczenia usług transportowych na rzecz operatorów pragnących obsługiwać to zaplecze. Może to dotyczyć na przykład operatorów portów w północnozachodnich Włoszech i na południu Francji. Usługi oferowane przez PSA (udzielanie dostępu do portów) stanowią zatem, przynajmniej w pewnym stopniu, konkurencję dla usług oferowanych przez inne organy portowe i innych dostawców usług transportowych we Włoszech i innych państwach członkowskich. Mówiąc bardziej ogólnie, Komisja zauważa, że ponieważ porty są w znacznym stopniu wykorzystywane w międzynarodowym transporcie towarów i pasażerów, wszelkie korzyści dla włoskich PSA mogą z natury rzeczy odpowiadać również za wpływ na konkurencję i handel wewnątrzunijny.

(143) W tym względzie fakt, że PSA są jedynymi jednostkami uprawnionymi do eksploatacji własnej infrastruktury portowej (i oferowania dostępu do infrastruktury portowej), nie podważa istnienia szerszego rynku konkurencyjnego, na którym usługi transportowe (dostęp do infrastruktury portowej) świadczone przez PSA są konkurencją dla usług oferowanych przez innych przewoźników towarów mających siedzibę we Włoszech oraz przez inne porty lub dostawców usług transportowych w innych państwach członkowskich ⁸⁵ . Użytkownicy infrastruktury portowej mogą swobodnie korzystać z innych portów (we Włoszech lub poza ich granicami) i innych sposobów transportu, dzięki czemu PSA świadczą usługi konkurencyjne względem innych operatorów na szerokim rynku usług transportowych i na węższym rynku usług portowych (inne porty unijne zapewniają dostęp do rynku unijnego, a tym samym do Włoch, czasami w połączeniu z transportem drogowym, kolejowym lub wodnym) ⁸⁶ .

(144) Ponadto koncesjonariusze, którzy chcą świadczyć usługi portowe, mogą to robić w innych portach zarządzanych przez inne organy portowe. PSA konkurują ze sobą o pozyskanie tych operatorów (koncesjonariuszy świadczących usługi portowe). Wysokość opłat pobieranych przez PSA w zamian za udostępnienie koncesjonariuszom gruntów i infrastruktury (wyposażenia portowego) również odgrywa rolę w wyborze dokonywanym przez koncesjonariuszy, którzy decydują się na rozpoczęcie działalności w danym porcie, a nie w innym ⁸⁷ . Istnienie konkurencji i skutków transgranicznych na tym rynku zostało potwierdzone w orzecznictwie ⁸⁸ .

(145) Ponadto przedsiębiorstwa, które chcą rozpocząć działalność w pobliżu portu, mogą ustanowić swoją siedzibę również poza portem (i to niekoniecznie na gruntach należących do organów portowych lub przez nie zarządzanych), w związku z czym PSA konkurują z innymi operatorami wynajmującymi grunty poza portami.

(146) Podsumowując, Komisja uważa, że PSA mogą konkurować między sobą i z innymi portami w Europie, a zatem zwolnienie PSA z podatku może mieć wpływ także na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi.

4.1.4.2. Zakłócenie konkurencji

(147) Uznaje się, że środek przyznany przez państwo zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji, jeżeli może on powodować poprawę pozycji konkurencyjnej beneficjenta w porównaniu z pozycją innych przedsiębiorstw, z którymi beneficjent konkuruje ⁸⁹ . Zasadniczo uznaje się istnienie zakłócenia konkurencji w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu, jeżeli państwo przyznaje korzyść finansową przedsiębiorstwu w sektorze, gdzie istnieje lub mogłaby istnieć konkurencja ⁹⁰ . Wsparcie publiczne może zakłócać konkurencję, nawet jeżeli nie pomaga przedsiębiorstwu będącemu beneficjentem w ekspansji i zdobyciu udziału w rynku. Wystarczy, że pomoc pozwala przedsiębiorstwu utrzymać silniejszą pozycję konkurencyjną niż pozycja, którą przedsiębiorstwo miałoby w przypadku braku pomocy. W tym kontekście, aby można było uznać pomoc za zakłócającą konkurencję, zwykle wystarczy, że pomoc przynosi beneficjentowi korzyść polegającą na uwolnieniu go od kosztów, które w przeciwnym razie musiałby ponieść w ramach swojej bieżącej działalności gospodarczej ⁹¹ .

(148) Ponieważ przedmiotowy środek jest systemem pomocy, który ma zastosowanie do PSA zróżnicowanych pod względem wielkości, położenia geograficznego i prowadzonej działalności, w celu stwierdzenia, że badany środek stanowi pomoc państwa, nie ma konieczności indywidualnego wykazywania, że ów środek prowadzi w przypadku każdego PSA do zakłócenia konkurencji i wpływa na wymianę handlową ⁹² .

(149) Zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw przynosi PSA korzyść, która może poprawić ich pozycję konkurencyjną. W szczególności cena usług świadczonych przez PSA (opłaty za wydanie zezwolenia i opłaty koncesyjne, opłaty od wyładowanych i załadowanych towarów oraz opłaty za kotwiczenie) jest jednym z czynników wpływających na względną konkurencyjność różnych portów w Europie ⁹³ .

(150) Włochy twierdziły, że PSA mają jedynie ograniczony wpływ na ustanawianie opłat za swoją działalność. W kryteriach ustalania opłat za wydanie zezwolenia i opłat koncesyjnych ustanowionych dekretem publicznym określono jednak jedynie opłatę minimalną, tym samym pozostawiając PSA margines swobody uznania przy wyznaczaniu wysokości pobieranych przez nie opłat (zob. sekcja 4.1.1.5). W każdym razie nawet istnienie opłat ustalanych wyłącznie na poziomie centralnym - bez pozostawienia pojedynczym PSA marginesu swobody uznania w zakresie wywierania wpływu na wysokość opłat ustalanych na poziomie centralnym - nie wykluczałoby zakłócenia konkurencji, ponieważ przedsiębiorstwa mogą konkurować również w dziedzinie parametrów innych niż cena (jakość usług itp.) oraz ponieważ korzyść, jaką PSA odnoszą dzięki przedmiotowemu zwolnieniu z podatku, może pomóc im także w podniesieniu jakości ich oferty i pozyskaniu właścicieli statków i operatorów statków.

(151) Komisja stwierdza zatem, że zwalniając z opodatkowania podatkiem od przedsiębiorstw PSA prowadzące działalność gospodarczą, władze włoskie przyznają im korzyść, która może wpłynąć na konkurencję. W związku z tym Komisja przyjmuje stanowisko, że omawiany środek zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji.

4.1.4.3. Wpływ na wymianę handlową

(152) Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw stanowi pomoc państwa na mocy art. 107 ust. 1 Traktatu, jeżeli wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Nie jest konieczne stwierdzenie faktycznego wpływu pomocy na wymianę handlową między państwami członkowskimi, lecz jedynie, czy pomoc może mieć wpływ na tę wymianę handlową ⁹⁴ . W szczególności według orzecznictwa sądów unijnych w przypadku gdy pomoc przyznana przez państwo członkowskie umacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurujących z nim w ramach handlu wewnątrzunijnego, należy uznać, że pomoc wywiera wpływ na tę wymianę handlową ⁹⁵ .

(153) Przytoczone orzecznictwo można zastosować w niniejszej sprawie, ponieważ zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw wzmacnia pozycję PSA. Umożliwia im to obniżenie opłat i zwiększenie atrakcyjności zarządzanej przez nich infrastruktury portowej dla właścicieli statków i operatorów statków, zwłaszcza z innych państw członkowskich.

(154) W przedmiotowej sprawie porty włoskie uczestniczą w handlu wewnątrzunijnym, a zatem korzyść dla zainteresowanego PSA wpływa na wewnątrzunijną wymianę handlową. Porty włoskie aktywnie uczestniczą w handlu wewnątrzunijnym, a kilka z nich należy do najważniejszych portów w całej Unii pod względem przewozów kontenerowych i tonażu ładunków. Z publicznie dostępnych informacji wynika, że wśród 15 głównych portów kontenerowych w Europie funkcjonujących w 2019 r. znajdują się dwa porty włoskie, a mianowicie Genua i Gioia Tauro. ⁹⁶

(155) Dzięki zwolnieniu tych PSA ze zobowiązania podatkowego, z którego w innym przypadku musiałyby się wywiązać, tak jak muszą się z niego wywiązać konkurencyjne przedsiębiorstwa, zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw uwalnia zasoby finansowe, które przedsiębiorstwa te mogą zainwestować w prowadzoną działalność gospodarczą, co z kolei wpływa na warunki, na jakich mogą one oferować swoje produkty i usługi na rynku, tym samym zakłócając konkurencję na rynku wewnętrznym. W związku z tym zwolnienie PSA z podatku wpływa na handel wewnątrzunijny.

(156) Jeżeli chodzi o argument przedstawiony przez Włochy, zgodnie z którym większość portów włoskich nie jest w stanie konkurować - nawet potencjalne - na rynkach europejskich, lecz konkuruje głównie z portami w Afryce Północnej, Komisja zauważa, że władze włoskie nie przedstawiły żadnych dowodów uzasadniających ten pogląd ⁹⁷ .

(157) W związku z tym, zwalniając PSA prowadzące działalność gospodarczą z opodatkowania podatkiem od przedsiębiorstw, władze włoskie przyznają im korzyść, która może wpłynąć na handel wewnątrzunijny.

4.1.5. Selektywność środka

(158) Aby dany środek można było uznać za pomoc państwa, musi on mieć charakter selektywny ⁹⁸  w tym sensie, że musi sprzyjać wyłącznie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ⁹⁹  ocena selektywności przedmiotowej środka podatkowego odbywa się w trzech etapach: po pierwsze, konieczne jest rozpoznanie i zbadanie powszechnych lub "normalnych" systemów ("ramy odniesienia") obowiązujących w przedmiotowym państwie członkowskim. Po drugie, w odniesieniu do wspomnianego powszechnego lub "normalnego" systemu podatkowego należy ocenić i ustalić, czy jakiekolwiek korzyści przynoszone przez przedmiotowy środek podatkowy mają charakter selektywny. Należy tego dokonać, wykazując, że środek ten stanowi odstępstwo od tego powszechnego systemu w zakresie, w jakim różnicuje podmioty gospodarcze, które - w świetle celu realizowanego przez ten system - znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej. Po trzecie, jeżeli istnieje takie odstępstwo, konieczne jest zbadanie, czy wynika ono z charakteru lub ogólnej struktury systemu podatkowego, którego jest częścią, i czy w związku z tym można je uzasadnić charakterem lub logiką systemu. W tym kontekście za wykazanie, że różnice w opodatkowaniu wynikają bezpośrednio z podstawowych lub przewodnich zasad tego systemu podatkowego, odpowiada państwo członkowskie ¹⁰⁰ .

4.1.5.1. Ramy odniesienia

(159) Aby ocenić selektywność środka podatkowego, należy zacząć od określenia odpowiednich ram odniesienia, a następnie ustalić, czy przedmiotowy środek prowadzi do dyskryminacji w tych ramach. Ramy odniesienia obejmują spójny zbiór zasad, które zwykle mają zastosowanie - na podstawie obiektywnych kryteriów - do wszystkich przedsiębiorstw objętych jego zakresem, jak określono w celu tego systemu.

(160) W niniejszej sprawie Komisja uważa, że ramami odniesienia jest włoski system opodatkowania przedsiębiorstw ustanowiony we włoskiej skonsolidowanej ustawie podatkowej TUIR (zob. motywy 38-43), w tym definicja podatników i dochodów podlegających opodatkowaniu, która wynika z art. 72 w związku z art. 73 TUIR.

(161) W art. 72 TUIR ustanowiono zasadę, zgodnie z którą podatek od przedsiębiorstw ma zastosowanie do wszystkich dochodów w gotówce lub w naturze.

(162) W art. 73 ust. 1 TUIR opodatkowano podatkiem od przedsiębiorstw wszystkie rodzaje przedsiębiorstw, w tym towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, a także spółdzielnie, podmioty publiczne i prywatne niebędące przedsiębiorstwami oraz trusty, niezależnie od tego, czy ich wyłącznym lub głównym przedmiotem działalności jest prowadzenie działalności gospodarczej, czy też nie.

(163) W art. 75 ustanowiono zasadę, zgodnie z którą podatek od przedsiębiorstw pobiera się od całkowitego dochodu netto oraz że do określenia dochodu podlegającego opodatkowaniu stosuje się różne zasady - z jednej strony dla przedsiębiorstw oraz podmiotów publicznych lub prywatnych, których wyłącznym lub głównym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej (art. 81-141 TUIR) ¹⁰¹ , a z drugiej strony dla podmiotów publicznych lub prywatnych, których wyłącznym ani głównym celem nie jest prowadzenie działalności gospodarczej (art. 143-150 TUIR) ¹⁰² . W art. 76 i 77 określono odpowiednio stawkę podatkową oraz okres rozliczeniowy w przypadku podatku od przedsiębiorstw.

(164) Z powyższego wynika, że przepisy dotyczące podatku od przedsiębiorstw obowiązujące we Włoszech poddają opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw co do zasady wszystkie rodzaje dochodów uzyskiwanych przez przedsiębiorstwa (art. 73 ust. 1 lit. a)) lub przez podmioty publiczne lub prywatne inne niż przedsiębiorstwa (art. 73 ust. 1 lit. b) i c)), w tym wówczas, gdy wyłącznym ani głównym przedmiotem działalności tych podmiotów nie jest prowadzenie działalności gospodarczej.

4.1.5.2. Odstępstwo

(165) W art. 74 TUIR ustanowiono przepisy mające zastosowanie w szczególności do państwa i podmiotów publicznych. W przepisie tym wskazano również rodzaje działalności, których nie uznaje się za działalność gospodarczą.

(166) Zgodnie z art. 74 TUIR podatkowi od przedsiębiorstw nie podlegają podmioty państwowe i administracje państwowe, w tym charakteryzujące się autonomiczną organizacją, nawet jeżeli posiadają osobowość prawną, gminy, konsorcja między jednostkami samorządu terytorialnego, stowarzyszenia i podmioty zarządzające majątkiem wspólnym, wspólnoty górskie, prowincje i regiony. Władze włoskie uważają PSA za podmioty zarządzające własnością publiczną. W związku z tym art. 74 TUIR - zgodnie z jego wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie - prowadzi do sytuacji, w której PSA we Włoszech są zwolnione z podatku od przedsiębiorstw, w tym w odniesieniu do dochodów pochodzących z eksploatacji infrastruktury PSA.

(167) Jeżeli środek sprzyja określonym przedsiębiorstwom lub produkcji określonych towarów, które są w porównywalnej sytuacji prawnej i faktycznej w świetle celu systemu odniesienia, środek ten jest selektywny na pierwszy rzut oka. W przedmiotowej sprawie PSA i inne osoby prawne znajdują się w porównywalnej sytuacji prawnej i faktycznej w świetle celu IRES, którym jest opodatkowanie dochodów przedsiębiorstw i innych osób prawnych, niezależnie od tego, czy ich jedynym lub głównym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej. W związku z tym art. 74 TUIR - zgodnie z jego wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie - faworyzuje PSA w stosunku do innych osób prawnych podlegających IRES w świetle jego celu.

(168) Jak twierdzą władze włoskie, zwolnienie PSA z podatku od przedsiębiorstw nie stanowi odstępstwa od ogólnych zasad włoskiego systemu opodatkowania przedsiębiorstw, lecz raczej wynika z jego logiki - działalność pozagospo- darcza co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw. Oznaczałoby to, że cała działalność PSA ma charakter pozagospodarczy. Komisja zauważa jednak, że w art. 73 poddano opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw wszystkie podmioty publiczne i prywatne, również wówczas, gdy ich wyłącznym ani głównym celem nie jest prowadzenie działalności gospodarczej. Na zasadzie odstępstwa od tej zasady w art. 74 TUIR zwolniono z podatku od przedsiębiorstw państwo i inne podmioty publiczne.

(169) Władze włoskie uważają również, że PSA nie są objęte zakresem stosowania art. 73 TUIR, lecz są objęte art. 74 TUIR. Według władz włoskich art. 74 TUIR przewiduje, że podmioty publiczne, którym powierzono wyłącznie funkcje administracyjne (zob. motywy 51 i 52), nie podlegają podatkowi od przedsiębiorstw. Zdaniem władz włoskich art. 74 TUIR nie może być zatem interpretowany jako odstępstwo od art. 73 TUIR. Art. 73 i 74 TUIR mają bowiem różne i równoległe zakresy stosowania. Zdaniem władz włoskich ustanowiono w nich dwa różne powszechne systemy podatkowe mające zastosowanie do konkretnych kategorii podmiotów zdefiniowanych w sposób ogólny i abstrakcyjny, które nie znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej. W związku z tym Włochy twierdzą, że zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw nie jest selektywne, ponieważ art. 74 TUIR ma zastosowanie zarówno do PSA, jak i do państwa, różnych podmiotów publicznych i innych podmiotów należących do administracji publicznej na podstawie obiektywnych, ogólnych i abstrakcyjnych kryteriów. Wszystkie te podmioty objęte zakresem art. 74 TUIR znajdowałyby się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej.

(170) Komisja zauważa, że w art. 74 zwalnia się państwo i inne podmioty publiczne z podatku od przedsiębiorstw w zakresie, w jakim ich działalność wiąże się z wykonywaniem funkcji organu publicznego. Natomiast działalność gospodarcza tych podmiotów podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw. Gdyby art. 74 TUIR - lub jego wykładnia dokonana przez administrację - prowadziły do nieuiszczania podatku od przedsiębiorstw przez PSA we wszystkich przypadkach (w tym w przypadku prowadzenia działalności uznawanej za gospodarczą zgodnie z zasadami pomocy państwa), oznaczałoby to dyskryminację przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu art. 107 TFUE. W takim przypadku art. 74 TUIR - zgodnie z wykładnią władz włoskich - stanowiłby podstawę do przyznania korzyści szczególnej kategorii przedsiębiorstw ¹⁰³ , tj. PSA, chociaż znajdują się one w sytuacji prawnej i faktycznej porównywalnej z sytuacją innych przedsiębiorstw (jeżeli chodzi o dochody uzyskiwane z działalności gospodarczej) ¹⁰⁴ .

(171) Komisja uważa bowiem, że PSA nie rządzą się szczególnymi "zasadami, które różnią się znacznie od zasad rządzących funkcjonowaniem innych podmiotów prawnych" podlegających podatkowi od przedsiębiorstw ¹⁰⁵ . W szczególności fakt, że PSA nie prowadzą działalności zarobkowej, nie wystarcza, aby uznać, że znajdują się one w innej sytuacji niż inne podmioty gospodarcze podlegające opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw ¹⁰⁶ . Żaden z argumentów przytoczonych przez Włochy w celu wykazania, że PSA nie są przedsiębiorstwami i nie prowadzą działalności gospodarczej (zob. pkt 3.2), nie jest zasadny i spójny z celem systemu opodatkowania przedsiębiorstw, jakim jest opodatkowanie dochodów przedsiębiorstw i innych osób prawnych ¹⁰⁷ .

(172) W związku z tym nawet gdyby art. 74 TUIR stanowił podstawę prawną nieuiszczania podatku od przedsiębiorstw przez PSA, tego rodzaju zwolnienie z podatku byłoby na pierwszy rzut oka selektywne w odniesieniu do działalności gospodarczej PSA ¹⁰⁸ .

4.1.5.3. Uzasadnienie logiką systemu

(173) Ponieważ w opinii Komisji przedmiotowe zwolnienie z podatku ma na pierwszy rzut oka selektywny charakter, Komisja będzie musiała ustalić w oparciu o orzecznictwo unijnych sądów, czy zastosowanie tego zwolnienia jest uzasadnione charakterem lub ogólną strukturą systemu, którego jest ono częścią. Środek stanowiący odstępstwo od stosowania ogólnego systemu podatkowego może być zatem uzasadniony, jeżeli dane państwo członkowskie będzie w stanie wykazać, że środek ten wynika bezpośrednio z podstawowych lub przewodnich zasad regulujących funkcjonowanie systemu podatkowego tego państwa.

(174) Ani władze włoskie, ani zainteresowane strony nie przedstawiły żadnych takich argumentów. Komisja również nie jest w stanie wskazać takiego uzasadnienia. Komisja uznaje zatem, że środek nie jest uzasadniony logiką systemu podatkowego. W związku z powyższym Komisja stwierdza, że środek jest selektywny.

4.1.5.4. Wnioski

(175) Komisja stwierdza zatem, że zwolnienie włoskich PSA z podatku od przedsiębiorstw stanowi nieuzasadnione odstępstwo od zasady włoskiego systemu opodatkowania przedsiębiorstw, zgodnie z którą podatek od przedsiębiorstw ma zastosowanie do wszystkich rodzajów dochodów osiąganych przez przedsiębiorstwa lub podmioty publiczne lub prywatne inne niż przedsiębiorstwa. Nawet gdyby uznać, że zwolnienie PSA z podatku od przedsiębiorstw jest zgodne z włoskim systemem opodatkowania przedsiębiorstw, ponieważ - według władz włoskich - pełnią one wyłącznie funkcje publiczne, oznaczałoby to sytuację, w której "niektóre" przedsiębiorstwa lub produkcja "niektórych" towarów są faworyzowane w rozumieniu art. 107 TFUE ¹⁰⁹ . Komisja stwierdza zatem, że niepodlega- nie działalności gospodarczej PSA opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw nosi znamiona selektywnej korzyści.

(176) Ponadto Komisja stwierdza, że takie korzystniejsze traktowanie przyznane przez państwo przedsiębiorstwom, które to traktowanie można przypisać państwu, może zakłócać konkurencję i wpływać na handel wewnątrzunijny. W związku z tym Komisja stwierdza, że zwolnienie z podatku przyznane na rzecz PSA stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu ¹¹⁰ .

5. ZGODNOŚĆ

(177) Środki pomocy państwa można uznać za zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie wyjątków ustanowionych w art. 93, art. 106 ust. 2, art. 107 ust. 2 oraz art. 107 ust. 3 Traktatu.

5.1. Art. 93 Traktatu

(178) Art. 93 Traktatu stanowi, że pomoc, "która odpowiada potrzebom koordynacji transportu lub stanowi zwrot za wykonanie pewnych świadczeń nierozerwalnie związanych z pojęciem usługi publicznej", można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

(179) Komisja zauważa przede wszystkim, że w przedmiotowej sprawie nie istnieją żadne przesłanki wskazujące, że pomoc zapewnia finansowanie środków, które odpowiadają potrzebom koordynacji transportu. Wręcz przeciwnie, pomoc obejmuje zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw, które nie jest związane z żadną konkretną inwestycją i jest całkowicie niezwiązane z potrzebami koordynacji transportu. Podobnie środek nie ukierunkowany na zwrot z tytułu wykonania zobowiązań do świadczenia usług publicznych.

(180) Komisja stwierdza zatem, że środek nie może zostać uznany za zgodny na podstawie art. 93 Traktatu.

5.2. Art. 107 ust. 2 i art. 107 ust. 3 Traktatu

(181) Ponieważ analizowany środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu, należy zbadać, czy jest on zgodny z rynkiem wewnętrznym na mocy wyjątków określonych w art. 107 ust. 2 i w art. 107 ust. 3 Traktatu.

(182) Władze włoskie nie przedstawiły żadnych argumentów dotyczących możliwości zastosowania wyjątków opisanych w art. 107 ust. 2 lub w art. 107 ust. 3 Traktatu do zwolnienia z podatku od przedsiębiorstw, które przyznano PSA.

(183) Komisja uważa, że żaden z wyjątków na podstawie art. 107 ust. 2 Traktatu nie ma zastosowania w omawianym przypadku, ponieważ analizowany środek nie służy realizacji żadnego z celów wyszczególnionych w tym postanowieniu. Ściślej rzecz biorąc, analizowany środek nie dotyczy pomocy o charakterze socjalnym przyznawanej indywidualnym konsumentom, pomocy mającej na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi ani pomocy przyznawanej gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec.

(184) Art. 107 ust. 3 Traktatu stanowi, że: za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu niektórych regionów, b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji niektórych ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, c) pomoc przeznaczona na rozwój niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz e) pomoc określona decyzją Rady.

(185) Art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu dopuszcza pomoc, która sprzyja rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski, lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia. Wyjątek ten nie ma zastosowania.

(186) Ponadto środek nie wspiera realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania ani nie ma na celu zaradzenia jakimkolwiek poważnym zaburzeniom w gospodarce włoskiej, jak przewidziano w art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu.

(187) Ponadto środek nie ma na celu wspierania kultury i zachowania dziedzictwa kulturowego przewidzianego w art. 107 ust. 3 lit. d) Traktatu.

(188) Zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu pomoc przeznaczoną na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Z dostępnych informacji nie wynika jednak, że przyznana korzyść podatkowa jest związana z konkretnymi inwestycjami kwalifikującymi się do otrzymania pomocy na mocy unijnych przepisów i wytycznych.

(189) Wręcz przeciwnie, Komisja stwierdza, że środek stanowi obniżenie kosztów, które normalnie ponosiłyby PSA w ramach ich działalności gospodarczej, i w związku z tym można uznać go za pomoc operacyjną. Co do zasady takiej pomocy nie uznaje się za zgodną z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim nie jest ona ograniczona w czasie ani konieczna lub proporcjonalna w celu finansowania kosztów związanych z realizacją właściwie określonego celu stanowiącego przedmiot europejskiego zainteresowania.

(190) Komisja stwierdza zatem, że wyjątki przewidziane w art. 107 ust. 3 Traktatu nie mają zastosowania.

(191) W związku z powyższym Komisja stwierdza, że środek nie może zostać uznany za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 2 i art. 107 ust. 3 Traktatu.

5.3. Art. 106 ust. 2 Traktatu

(192) Jeżeli państwo zobowiązało beneficjenta pomocy do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym, pomoc może być również zgodna z art. 106 ust. 2 Traktatu.

(193) Władze włoskie nie przedstawiły jednak żadnych informacji pozwalających stwierdzić, że zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw przyznane PSA można uzasadnić na podstawie art. 106 ust. 2 Traktatu. Przedmiotowy środek, który łączy kwotę pomocy z dochodem podlegającym opodatkowaniu, nie jest związany z kosztami netto zadań w zakresie świadczenia usług publicznych ani nie jest ograniczony do tych kosztów. Nie wynika on również z zobowiązania do zapewniania realizacji takiego zadania nałożonego na beneficjentów środka. Komisja stwierdza zatem, że środka nie można uznać za rekompensatę z tytułu świadczenia usług publicznych zgodną z rynkiem wewnętrznym i nie jest on zgodny z art. 106 ust. 2 Traktatu.

6. WNIOSKI

(194) W świetle powyższego Komisja stwierdza, że zwolnień z podatku od przedsiębiorstw udzielonych PSA we Włoszech nie można uznać za zgodne z rynkiem wewnętrznym.

7. ISTNIEJĄCA POMOC

(195) Zgodnie z art. 1 lit. b) rozporządzenia proceduralnego za istniejącą pomoc uznaje się wszystkie środki pomocy istniejące przed wejściem Traktatu w życie we Włoszech; środki, które uznano za dozwolone; środki, które uznano za istniejącą pomoc zgodnie z art. 17 rozporządzenia proceduralnego oraz środki, które nie stanowiły pomocy w chwili ich wdrożenia, ale które stały się pomocą w wyniku zmian zachodzących na rynku wewnętrznym. Zgodnie z art. 1 lit. c) rozporządzenia proceduralnego wszelką pomoc, która nie spełnia kryteriów określonych w definicji istniejącej pomocy, uznaje się za nową pomoc.

(196) Podstawą zwolnienia włoskich PSA z podatku od przedsiębiorstw jest art. 74 TUIR zgodnie z wykładnią i zastosowaniem przez władze włoskie.

(197) Władze włoskie potwierdziły, że system podatkowy mający zastosowanie do PSA przed 1958 r. był dokładnie taki sam jak obecnie. W szczególności władze włoskie potwierdziły, że organy portowe nigdy nie podlegały opodatkowaniu podatkiem od przedsiębiorstw. Ponadto Komisja nie dysponuje żadnym dowodem, który by temu przeczył.

(198) W związku z tym Komisja stwierdza, że przedmiotowe zwolnienie stanowi istniejącą pomoc zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia proceduralnego.

8. WNIOSKI

(199) Zwolnienie włoskich PSA z podatku od przedsiębiorstw stanowi istniejący program pomocy państwa, który jest niezgodny z rynkiem wewnętrznym.

(200) W związku z tym władze włoskie powinny zakończyć program pomocy, znosząc zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw przysługujące włoskim PSA. Środek ten powinien zostać przyjęty w terminie dwóch miesięcy od daty notyfikacji niniejszej decyzji i powinien mieć zastosowanie najpóźniej w odniesieniu do dochodu z działalności gospodarczej uzyskanego od początku roku budżetowego następującego po przyjęciu tego środka, a każdym przypadku najpóźniej w 2022 r.,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł  1

Zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw, z którego korzystają organy systemu portowego, stanowi istniejący program pomocy, który jest niezgodny z rynkiem wewnętrznym.

Artykuł  2

Włochy znoszą zwolnienie z podatku od przedsiębiorstw, o którym mowa w art. 1. Środek, za pomocą którego Włochy wypełnią swoje zobowiązania, musi zostać przyjęty w terminie dwóch miesięcy od daty notyfikacji niniejszej decyzji. Środek ten stosuje się od początku roku budżetowego następującego po jego przyjęciu, a najpóźniej w 2022 r.

Artykuł  3

W terminie dwóch miesięcy od daty notyfikacji niniejszej decyzji Włochy przekazują Komisji informacje o środkach podjętych w celu jej wykonania.

Artykuł  4

Niniejsza decyzja skierowana jest do Republiki Włoskiej.

Sporządzono w Brukseli dnia 4 grudnia 2020 r.

	W imieniu Komisji
	Margrethe VESTAGER
	Członek Komisji

¹ Dz.U. C 7 z 10.1.2020, s. 11.

² Rozporządzenie Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. L 248 z 24.9.2015, s. 9).

³ Zob. przypis 1.

⁴ Legge 28 gennaio 1994, n. 84 Riordino della legislazione in materia portuale (GU Serie Generale n.28 del 04-02-1994 - Suppl. Ordinario n. 21).

⁵ Działania w porcie obejmują załadunek, wyładunek, przeładunek, magazynowanie, ogólne przemieszczanie towarów i wszystkich pozostałych przedmiotów, które to działania realizuje się na terenie portu. Usługi portowe to dodatkowe usługi specjalistyczne stanowiące uzupełnienie cyklu działań w porcie. Definicja działań w porcie znajduje się w art. 16 ustawy nr 84/1994 oraz w opisie w pkt 2.1.4 poniżej.

⁶ Relazione sull'attività delle autorità di sistema portuale, Anno 2017, Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti, opublikowane w dniu 16 września 2019 r. http://www.mit.gov.it/node/11420

⁷ Testo Unico delle Imposte sui Redditi (TUIR), D.P.R., 22.12.1986 nr 917, G.U. 31.12.1986.

⁸ Standardowa stawka podatkowa IRES w 2020 r. wynosiła 24 %. Stawkę IRES obniżono z 33 % w 2004 r. do 27,5 % w 2008 r. i do 24 % w latach 2018 i 2019.

⁹ Rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz.U. L 294 z 10.11.2001, s. 1).

¹⁰ Rozporządzenie Rady (WE) nr 1435/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej (SCE) (Dz.U. L 207 z 18.8.2003, s. 1).

¹¹ Zob. przypis 8.

¹² Legge 27 dicembre 2019, n. 160, Bilancio di previsione dello Stato per l'anno finanziario 2020 e bilancio pluriennale per il triennio 2020-2022, GU Serie Generale n.304 del 30.12.2019 - Suppl. Ordinario n. 45. Podatek wyrównawczy jest również należny z tytułu dochodów pochodzących z działalności prowadzonej na podstawie koncesji na budowę autostrad, koncesji na zarządzanie portem lotniczym i koncesji kolejowych.

¹³ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/352 z dnia 15 lutego 2017 r. ustanawiające ramy w zakresie świadczenia usług portowych oraz wspólne zasady dotyczące przejrzystości finansowej portów (Dz.U. L 57 z 3.3.2017, s. 1).

¹⁴ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

¹⁵ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki); FILT CGIL, FIT-CISL, UILTRASPORTI (włoska federacja pracowników transportu FILT- CGIL, włoska federacja pracowników transportu FIT-CISL, włoski związek pracowników transportu UILTRASPORTI).

¹⁶ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

¹⁷ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

¹⁸ Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

¹⁹ Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki); Conftrasporto-Conf- commercio (konfederacja stowarzyszeń transportu, żeglugi i logistyki).

²⁰ Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

²¹ Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki); Conftrasporto-Conf- commercio (konfederacja stowarzyszeń transportu, żeglugi i logistyki); FILT CGIL, FIT-CISL, UILTRASPORTI (włoska federacja pracowników transportu FILT-CGIL, włoska federacja pracowników transportu FIT-CISL, włoski związek pracowników transportu UIL- TRASPORTI).

²² Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

²³ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki); Conftrasporto-Confcommercio (konfederacja stowarzyszeń transportu, żeglugi i logistyki).

²⁴ Conftrasporto-Confcommercio (konfederacja stowarzyszeń transportu, żeglugi i logistyki).

²⁵ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych).

²⁶ Wyrok Trybunału z dnia 17 lutego 1993 r., Christian Poucet/Assurances générales de France i Caisse mutuelle régionale du Languedoc-Roussillon, sprawy połączone C-159/91 oraz C-160/91, ECLI:EU:C:1993:63, pkt 18.

²⁷ Wyrok Trybunału z dnia 17 lutego 1993 r., Christian Poucet/Assurances générales de France i Caisse mutuelle régionale du Languedoc-Roussillon, sprawy połączone C-159/91 oraz C-160/91, ECLI:EU:C:1993:63, pkt 18. Wyrok Trybunału z dnia 24 października 2002 r., Aéroports de Paris/Komisja Wspólnot Europejskich, C-82/01 P, ECLI:EU:C:2002:617, pkt 78.

²⁸ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych).

²⁹ Wyrok Trybunału z dnia 19 stycznia 1994 r., SAT Fluggesellschaft mbH/Eurocontrol, C-364/92, ECLI:EU:C:1994:7. Wyrok Trybunału z dnia 26 marca 2009 r., Selex Sistemi Integrati/Komisja, C-113/07 P, ECLI:EU:C:2009:191.

³⁰ Art. 13 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2017/352.

³¹ Wyrok Trybunału z dnia 12 lipca 2012 r., Compass-Datenbank, C-138/11, ECLI:EU:C:2012:449, pkt 38. Wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r., Niemcy/Komisja, T-347/09, ECLI:EU:T:2013:418, pkt 29. Wyrok Trybunału z dnia 26 marca 2009 r., Selex Sistemi Integrati/Komisja, C-113/07 P, ECLI:EU:C:2009:191, pkt 71-80.

³² ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki); FILT CGIL, FIT-CISL, UILTRASPORTI (włoska federacja pracowników transportu FILT- CGIL, włoska federacja pracowników transportu FIT-CISL, włoski związek pracowników transportu UILTRASPORTI).

³³ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

³⁴ Włochy powołują się na wyrok Trybunału z dnia 21 grudnia 2016 r., Komisja/World Duty Free Group, C-20/15 P, ECLI:EU: C:2016:981, pkt 58.

³⁵ ANCIP (Krajowe Stowarzyszenie Przedsiębiorstw Portowych); Assoporti (Włoskie Stowarzyszenie Portów); Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

³⁶ Confetra (Włoska Generalna Konfederacja Transportu i Logistyki).

³⁷ Wyrok Trybunału z dnia 23 kwietnia 1991 r., Klaus Höfner i Fritz Elser/Macrotron GmbH, C-41/90, ECLI:EU:C:1991:161, pkt 21.

³⁸ Wyrok Trybunału z dnia 1 lipca 2008 r., MOTOE, C-49/07, ECLI:EU:C:2008:376, pkt 27 i 28.

³⁹ Wyrok Trybunału z dnia 6 listopada 2018 r., Scuola Elementare Maria Montessori Srl/Komisja, sprawy połączone od C-622/16 P do C-624/16 P, ECLI:EU:C:2018:873, pkt 104 i przytoczone w nim orzecznictwo.

⁴⁰ Wyrok Trybunału z dnia 29 października 1980 r., Van Landewyck/Komisja, sprawy połączone od 209 do 215 oraz 218/78, ECLI:EU: C:1980:248, pkt 88. Wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 1995 r. FFSA i in./Ministère de l'Agriculture et de la Pêche, C-244/94, ECLI: EU:C:1995:392, pkt 21. Wyrok Trybunału z dnia 1 lipca 2008 r., MOTOE, C-49/07, ECLI:EU:C:2008:376, pkt 27 i 28. Zob. również zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. C 262 z 19.7.2016, pkt 9.

⁴¹ Wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r., Freistaat Sachsen, i in./Komisja oraz Mitteldeutsche Flughafen i Flughafen Leipzig/Halle/Komisja, sprawy połączone T-443/08 i T-455/08, ECLI:EU:T:2011:117, pkt 95, potwierdzony wyrokiem Trybunału z dnia 19 grudnia 2012 r., Mitteldeutsche Flughafen i Flughafen Leipzig-Halle/Komisja, C-288/11, ECLI:EU:C:2012:821, pkt 42-44.

⁴² Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 47.

⁴³ Decyzja Komisji z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie pomocy państwa N 385/2009, Finansowanie ze środków publicznych infrastruktury portowej w porcie Ventspils (Dz.U. C. 72 z 20.3.2010, motywy 53-58). Decyzja Komisji z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie pomocy państwa N 44/2010, Finansowanie ze środków publicznych infrastruktury portowej w Krievu Sala (Dz.U. C 215 z 21.7.2011, s. 21, motywy 60-68). Decyzja Komisji z dnia 22 lutego 2012 r. w sprawie pomocy państwa SA.30742 (N/2010), Budowa infrastruktury terminala dla promów pasażerskich i towarowych w Kłajpedzie (Dz.U. C 121 z 26.4.2012, s. 1, motywy 45-47).

⁴⁴ Decyzja Komisji z dnia 18 września 2013 r. w sprawie pomocy państwa SA.36953 (2013/N), Organ portowy Bahía de Cádiz (Dz.U. C 335 z 16.11.2013, s. 1, motyw 29).

⁴⁵ Decyzja Komisji z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pomocy państwa SA.38302, Port w Salerno (Dz.U. C 156 z 23.5.2014, motywy 32-36). Decyzja Komisji z dnia 22 lutego 2012 r. w sprawie pomocy państwa SA.30742 (N/2010), Budowa infrastruktury terminala dla promów pasażerskich i towarowych w Kłajpedzie (Dz.U. C 121 z 26.4.2012, s. 1, motywy 45-47). Decyzja Komisji z dnia 2 lipca 2013 r. w sprawie pomocy państwa SA.35418 (2012/N), Rozbudowa portu Pireus (Dz.U. C 256 z 5.9.2013, s. 2, motywy 21 i 22). Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. C 262 z 19.7.2016, pkt 215, s. 47).

⁴⁶ Przykładami takiej działalności niegospodarczej są: a) kontrola ruchu morskiego; b) ochrona przeciwpożarowa; c) policja; d) służba celna. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. C 262 z 19.7.2016, pkt 215, s. 47).

⁴⁷ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 54.

⁴⁸ Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. C 262 z 19.7.2016, pkt 17, s. 5).

⁴⁹ Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 64. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 53 i 54.

⁵⁰ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 48.

⁵¹ Decyzja Komisji z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie pomocy państwa SA.34940, Port w Augusta (Dz.U. C 77 z 17.3.2013, motywy 42 i 43). Decyzja Komisji z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pomocy państwa SA.38302, Pomoc inwestycyjna na rzecz portu w Salerno (Dz.U. C 156 z 23.5.2014, motywy 33-36). Decyzja Komisji z dnia 19 czerwca 2015 r. w sprawie pomocy państwa SA.39542, Pogłębianie i usuwanie osadów z pogłębiania w porcie w Taranto (Dz.U. C 259 z 7.8.2015, motywy 38-41). Decyzja Komisji z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie pomocy państwa SA.36112, Zarząd Portu Neapol i stocznia Cantieri del Mediterraneo S.p.A. (Dz.U. C 369 z 7.10.2016, motywy 44-47).

⁵² Decyzja Komisji z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie pomocy państwa SA.38393, Opodatkowanie portów w Belgii (Dz.U. L 332 z 14.12.2017, pkt 62). Decyzja Komisji z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie pomocy państwa SA.38398, Opodatkowanie portów we Francji (Dz.U. L 332 z 14.12.2017, pkt 55).

⁵³ Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 65 i 66. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 47. Od wyroków nie wniesiono apelacji.

⁵⁴ Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 64 i przytoczone orzecznictwo.

⁵⁵ Wyrok Trybunału z dnia 1 lipca 2008 r., MOTOE, C-49/07, ECLI:EU:C:2008:376, pkt 27. Wyrok Trybunału z dnia 27 czerwca 2017 r., Congregación de Escuelas Pías Provincia Betania, C-74/16, ECLI:EU:2017:496, pkt 46. Wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r., Niemcy/Komisja, T-347/09, ECLI:EU:T:2013:418, pkt 48. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 80.

⁵⁶ Relazione sull'attività delle autorità di sistema portuale, Anno 2017, Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti, opublikowane w dniu 16 września 2019 r. http://www.mit.gov.it/node/11420

⁵⁷ Wyrok Trybunału z dnia 27 czerwca 2017 r., Congregación de Escuelas Pías Provincia Betania, C-74/16, ECLI:EU:2017:496, pkt 47 i przytoczone orzecznictwo. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeeha- ven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 75.

⁵⁸ Wyrok Trybunału z dnia 19 grudnia 2012 r., Mitteldeutsche Flughafen i Flughafen Leipzig-Halle/Komisja, C-288/11, ECLI:EU: C:2012:821, pkt 40. Wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r., Freistaat Sachsen i inni/Komisja oraz Mitteldeutsche Flughafen i Flughafen Leipzig/Halle/Komisja, sprawy połączone T-443/08 i T-455/08, ECLI:EU:T:2011:117, pkt 93. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 76.

⁵⁹ Wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r., Niemcy/Komisja, T-347/09, ECLI:EU:T:2013:418, pkt 30 i przytoczone orzecznictwo. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 78.

⁶⁰ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 81.

⁶¹ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 82.

⁶² Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 75.

⁶³ Wyrok Sądu z dnia 15 marca 2018 r., Naviera Armas/Komisja, T-108/16, ECLI:EU:T:2018:145, pkt 124.

⁶⁴ Wyrok Trybunału z dnia 19 stycznia 1994 r., SAT Fluggesellschaft/Eurocontrol, C-364/92, ECLI:EU:C:1994:7. Wyrok Trybunału z dnia 26 marca 2009 r., Selex Sistemi Integrati/Komisja, C-113/07, ECLI:EU:C:2009:191.

⁶⁵ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 85 i przytoczone orzecznictwo.

⁶⁶ Wyrok Trybunału z dnia 12 lipca 2012 r., Compass-Datenbank, C-138/11, ECLI:EU:C:2012:449, pkt 38. Wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r., Niemcy/Komisja, T-347/09, ECLI:EU:T:2013:418, pkt 29. Wyrok Trybunału z dnia 26 marca 2009 r., Selex Sistemi Integrati/Komisja, C-113/07, ECLI:EU:C:2009:191, pkt 71-80. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 86. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 82.

⁶⁷ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 87. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 84.

⁶⁸ Wyrok Trybunału z dnia 12 lipca 2012 r., Compass-Datenbank, C-138/11, ECLI:EU:C:2012:449, pkt 41. Wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r., Niemcy/Komisja, T-347/09, ECLI:EU:T:2013:418, pkt 41. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 89. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 82.

⁶⁹ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 90. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 87.

⁷⁰ Relazione sull'attività delle autorità di sistema portuale, Anno 2017, Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti, opublikowane w dniu 16 września 2019 r. http://www.mit.gov.it/node/11420

⁷¹ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 89. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 84.

⁷² Wyrok Trybunału z dnia 12 lipca 2012 r., Compass-Datenbank, C-138/11, ECLI:EU:C:2012:449, pkt 37. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 64.

⁷³ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 56.

⁷⁴ Wyrok Trybunału z dnia 24 października 2002 r., Aéroports de Paris/Komisja, C-82/01 P, ECLI:EU:C:2002:617, pkt 78. Wyrok Sądu pierwszej instancji z dnia 12 grudnia 2000 r., Aéroports de Paris/Komisja, T-128/98, ECLI:EU:T:2000:290, pkt 121.

⁷⁵ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 71. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 65.

⁷⁶ Wyrok Trybunału z dnia 19 grudnia 2012 r., Mitteldeutsche Flughafen i Flughafen Leipzig-Halle/Komisja, C-288/11, ECLI:EU: C:2012:821. Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 72.

⁷⁷ Wyrok Trybunału z dnia 15 marca 1994 r., Banco Exterior de España v Ayuntamiento de Valencia, C-387/92, ECLI:EU:C:1994:100, pkt 14.

⁷⁸ Art. 345 Traktatu stanowi, że "traktaty nie przesądzają w niczym zasad prawa własności w państwach członkowskich".

⁷⁹ Zob. np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 lipca 1986 r., Belgia/Komisja, 40/85, ECLI:EU:C:1986:305, pkt 12.

⁸⁰ Wyrok Trybunału z dnia 14 września 1994 r., Hiszpania/Komisja, sprawy połączone C-278/92,C-279/92 i C-280/92, ECLI:EU: C:1994:325, pkt 22.

⁸¹ Wyrok Trybunału z dnia 23 lutego 1961 r., De Gezamenlijke Steenkolenmijnen in Limburg/Wysoka Władza Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, sprawa 30/59, ECLI:EU:C:1961:2, pkt 19. Wyrok Trybunału z dnia 8 listopada 2001 r., Adria-Wien Pipeline i Wieters- dorfer & Peggauer Zementwerke, C-143/99, ECLI:EU:C:2001:598, pkt 38.

⁸² Wyrok Trybunału z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg, C-280/00, ECLI:EU:C:2003:415.

⁸³ Zob. pkt 2.1 wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie usług portowych. Zob. również komunikat Komisji w sprawie europejskiej polityki portowej, COM(2007) 616 final, pkt II ppkt 4.2.

⁸⁴ Zob. opinia rzecznika generalnego Wahla w sprawie wyroku Trybunału z dnia 23 stycznia 2019 r., Fallimento Traghetti del Mediterraneo, C-387/17, ECLI:EU:C:2018:712, pkt 66: "[...] jednak Trybunał orzekł już, że taki brak liberalizacji nie musi wykluczać możliwości, iż pomoc państwa może mieć wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi i może zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji". Zob. również wyrok Trybunału z dnia 23 stycznia 2019 r., Fallimento Traghetti del Mediterraneo, C-387/17, ECLI:EU:C:2019:51, pkt 38 i kolejne.

⁸⁵ W tym względzie przesłanki określone w pkt 188 zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa nie zostały spełnione. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. C 262 z 19.7.2016, s. 1).

⁸⁶ "Konkurencja między portami może obejmować również rywalizację między organami portowymi w celu oferowania najlepszych możliwości (zarówno rzeczowych, jak i nierzeczowych) wszystkim podmiotom należącym do łańcuchów dostaw poszczególnych gałęzi handlu (np. przedsiębiorstwom sztauerskim, przedsiębiorstwom żeglugowym, nadawcom i operatorom multimodalnym)". Not- teboom T., de Langen P. (2015) "Container Port Competition in Europe" ["Konkurencja między portami kontenerowymi w Europie"]. w Lee CY., Meng Q. (red.) Handbook of Ocean Container Transport Logistics. International Series in Operations Research & Management Science, tom 220.

⁸⁷ "Na poziomie organów portowych rywalizacja koncentruje się głównie na oferowaniu najlepszych podstawowych możliwości infrastrukturalnych (doki, nabrzeża) oraz możliwości informatyczno-infrastrukturalnych (IT), najlepszych obiektów logistycznych/dystry- bucyjnych oraz najniższych kosztów dla użytkowników portów". Notteboom T., de Langen P. (2015) "Container Port Competition in Europe" ["Konkurencja między portami kontenerowymi w Europie"]. w Lee CY., Meng Q. (red.) Handbook of Ocean Container Transport Logistics. International Series in Operations Research & Management Science, tom 220.

⁸⁸ Wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI: EU:T:2019:652, pkt 99. Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 103.

⁸⁹ Wyrok Trybunału z dnia 17 września 1980 r., Philip Morris Holland BV/Komisja Wspólnot Europejskich, sprawa 730/79, ECLI:EU: C:1980:209, pkt 11. Wyrok Sądu pierwszej instancji z dnia 15 czerwca 2000 r., Alzetta Mauro i in./Komisja, sprawy połączone T-298/97, T-312/97, T-313/97, T-315/97, T-600/97 do 607/97, T-1/98, T-3/98 do T-6/98 i T-23/98, ECLI:EU:T:2000:151, pkt 80.

⁹⁰ Wyrok Trybunału z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg, C-280/00, ECLI:EU:C:2003:415, pkt 78 i 79.

⁹¹ Wyrok Trybunału z dnia 3 marca 2005 r., Heiser, C-172/03, ECLI:EU:C:2005:130, pkt 55.

⁹² Wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 2019 r., UPF/Komisja, T-747/17, ECLI:EU:T:2019:271, pkt 102.

⁹³ Cena usług transportowych świadczonych przez porty często stanowi znaczną część całkowitych kosztów transportu. Zob. notatka Komisji Europejskiej z dnia 23 maja 2013 r. pod tytułem "Europejskie porty morskie 2030: wyzwania na przyszłość": "[k]oszty i jakość usług portowych wywierają istotny wpływ na europejskie przedsiębiorstwa. Koszty portowe mogą stanowić istotną część całkowitych kosztów łańcucha logistycznego. Koszty przeładunku, opłaty portowe i koszty portowych usług morskich mogą stanowić 40-60 % całości kosztów logistycznych w przypadku przedsiębiorstw korzystających z transportu morskiego bliskiego zasięgu dla swoich towarów" (podkreślenie dodane przez Komisję). Zob. przypis 72.

⁹⁴ Wyrok Trybunału z dnia 14 stycznia 2015 r., Eventech, C-518/13, ECLI:EU:C:2015:9, pkt 65. Wyrok Trybunału z dnia 8 maja 2013 r., Libert i in., sprawy połączone C-197/11 i C-203/11, ECLI:EU:C:2013:288, pkt 76.

⁹⁵ Wyrok Trybunału z dnia 14 stycznia 2015 r., Eventech, C-518/13, ECLI:EU:C:2015:9, pkt 66. Wyrok Trybunału z dnia 8 maja 2013 r., Libert i in., sprawy połączone C-197/11 i C-203/11, ECLI:EU:C:2013:288, pkt 77. Wyrok Sądu pierwszej instancji z dnia 4 kwietnia 2001 r., Regione autonoma Friuli-Venezia Giulia/Komisja, T-288/97, ECLI:EU:T:2001:115, pkt 41.

⁹⁶ Top 15 container ports in Europe in 2019: TEU volumes and growth rates. [15 głównych portów kontenerowych w Europie funkcjonujących w 2019 r.: wolumeny i stopy wzrostu TEU]. T. Notteboom, 21.02.2020 r. https://www.porteconomics.eu/2020/02/21/top- 15-container-ports-in-europe-in-2019-teu-volumes-and-growth-rates

⁹⁷ Z publicznie dostępnych informacji wynika, że PSA we Włoszech konkurują z portami w innych krajach śródziemnomorskich takich jak Hiszpania, Francja, Malta i Grecja. Ministero delle Infrastrutture e dei Trasporti, Piano Strategico Nazionale della Portualità e della Logistica (2014), https://mit.gov.it/mit/mop_all.php?p_id=23291, s. 23, 91 oraz 152. Panaro, Buonfanti, Murgia, Ripoli, Porti e Mediterraneo, Assoporti e SRM (2011), https://www.assoporti.it/media/3047/porti_e_mediterraneo_def.pdf, s. 3. Arianna Buonfanti, Lo shipping e la portualità nel Mediterraneo: opportunità e sfide per l'Italia, Rivista di Economia e Politica dei Trasporti (2013), n° 3, articolo 1, ISSN 2282-6599, s. 6 i 12.

⁹⁸ Wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 2005 r., Włochy/Komisja, C-66/02, ECLI:EU:C:2005:768, pkt 94.

⁹⁹ Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. C 262 z 19.7.2016, pkt 128.

¹⁰⁰ Wyrok Trybunału z dnia 6 września 2006 r., Portugalia/Komisja, C-88/03, ECLI:EU:C:2006:511, pkt 81.

¹⁰¹ W art. 81 TUIR włączono wszystkie dochody "z dowolnego źródła" do dochodów podlegających opodatkowaniu przedsiębiorstw i podmiotów, których wyłącznym lub głównym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej.

¹⁰² W art. 143 TUIR wyjaśniono, że dochody podlegające opodatkowaniu w przypadku podmiotów, których wyłącznym ani głównym celem nie jest prowadzenie działalności gospodarczej, składają się z "dochodów z gruntów, kapitału, działalności gospodarczej i innych aktywów, bez względu na miejsce wytworzenia i cel, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem u źródła lub podatkiem zastępczym".

¹⁰³ Wyrok Trybunału z dnia 15 listopada 2011 r., Komisja i Królestwo Hiszpanii/Rząd Gibraltaru i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, sprawy połączone C-106/09 P i C-107/09 P, ECLI:EU:C:2011:732, pkt 101-104; wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Havenbedrijf Antwerpen i Maatschappij van de Brugse Zeehaven/Komisja, T-696/17, ECLI:EU:T:2019:652, pkt 132-133 oraz 194-195.

¹⁰⁴ Wyrok Trybunału z dnia 8 września 2011 r., Paint Graphos i in., sprawy połączone od C-78/08 do C-80/08, ECLI:EU:C:2011:550, pkt 54; wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Port autonome du Centre et de l'Ouest i in./Komisja, T-673/17, ECLI:EU: T:2019:643, pkt 178.

¹⁰⁵ Wyrok Trybunału z dnia 8 września 2011 r., Paint Graphos i in., sprawy połączone od C-78/08 do C-80/08, ECLI:EU:C:2011:550, pkt 55.

¹⁰⁶ Wyrok Trybunału z dnia 10 stycznia 2006 r., Cassa di Risparmio di Firenze i in., C-222/04, ECLI:EU:C:2006:8, pkt 123.

¹⁰⁷ Wyrok Trybunału z dnia 8 września 2011 r., Paint Graphos i in., sprawy połączone od C-78/08 do C-80/08, ECLI:EU:C:2011:550, pkt 54; wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Port autonome du Centre et de l'Ouest i in./Komisja, T-673/17, ECLI:EU: T:2019:643, pkt 178-180.

¹⁰⁸ Wyrok Trybunału z dnia 15 listopada 2011 r., Komisja i Królestwo Hiszpanii/Rząd Gibraltaru i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, sprawy połączone C-106/09 P i C-107/09 P, ECLI:EU:C:2011:732, pkt 101; wyrok Sądu z dnia 20 września 2019 r., Port autonome du Centre et de l'Ouest i in./Komisja, T-673/17, ECLI:EU:T:2019:643, pkt 191.

¹⁰⁹ Wyrok Trybunału z dnia 15 listopada 2011 r., Komisja i Królestwo Hiszpanii/Rząd Gibraltaru i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, sprawy połączone C-106/09 P i C-107/09 P, ECLI:EU:C:2011:732, pkt 101.

¹¹⁰ W podobnej sprawie dotyczącej trzyletniego zwolnienia z podatku od przedsiębiorstw przyznanego niektórym włoskim przedsiębiorstwom publicznym utworzonym przez władze lokalne Komisja przyjęła w 2002 r. negatywną decyzję z żądaniem zwrotu pomocy, która została potwierdzona wyrokiem Trybunału z dnia 21 grudnia 2011 r., A2A/Komisja, C-318/09 P, ECLI:EU: C:2011:856.