Decyzja 2020/1183 w sprawie pomocy państwa SA.34445 (2012/C) wdrożonej przez Danię na rzecz przeniesienia aktywów związanych z nieruchomościami z FIH do duńskiej spółki stabilności finansowej
Dz.U.UE.L.2020.261.16
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI (UE) 2020/1183
z dnia 25 lutego 2020 r.
w sprawie pomocy państwa SA.34445 (2012/C) wdrożonej przez Danię na rzecz przeniesienia aktywów związanych z nieruchomościami z FIH do duńskiej spółki stabilności finansowej
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE L z dnia 11 sierpnia 2020 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu państw członkowskich i innych zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z przywołanymi artykułami 1 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
1. PROCEDURA
(1) W dniu 30 czerwca 2009 r. Dania dokonała zastrzyku kapitałowego w wysokości 1,9 mld DKK jako kapitału hybrydowego Tier I na rzecz FIH Erhvervsbank A/S, łącznie z jego jednostkami zależnymi ("FIH"), na mocy duńskiej ustawy o zastrzykach kapitałowych finansowanych przez państwo 2 .
(2) W dniu 6 marca 2012 r. Dania zgłosiła pakiet środków na rzecz FIH. Decyzją z dnia 29 czerwca 2012 r. ("decyzja w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania 3 ") Komisja zatwierdziła tymczasowo te środki 4 , uznając je za zgodne z rynkiem wewnętrznym.
(3) W tej samej decyzji Komisja wszczęła procedurę określoną w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ("Traktat") z powodu zastrzeżeń dotyczących stosowności przedmiotowych środków, ograniczenia pomocy do koniecznego minimum oraz wkładu własnego banku, w szczególności ze względu na potencjalnie niskie wynagrodzenie z tytułu środków związanych z aktywami o obniżonej jakości udzielonych na rzecz FIH.
(4) W dniu 2 lipca 2012 r. FIH zwrócił kapitał w kwocie 1,9 mld DKK, który otrzymał w 2009 r. na mocy ustawy o zastrzykach kapitałowych finansowanych przez państwo 5 .
(5) Zgodnie z decyzją w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania Dania przedłożyła plan restrukturyzacji w dniu 4 stycznia 2013 r. 6 , w którym następnie wprowadziła zmiany. W dniu 24 czerwca 2013 r. Dania przedłożyła ostateczną aktualizację tego planu ("plan restrukturyzacji").
(6) W dniu 3 lutego 2014 r. Dania przedłożyła podstawowe ustalenia określające warunki restrukturyzacji FIH, które Dania zobowiązała się wypełnić ("zobowiązania").
(7) Władze duńskie przedstawiły dodatkowe informacje w okresie od dnia 30 czerwca 2012 r. do dnia 3 lutego 2014 r.
(8) W dniu 11 marca 2014 r. Komisja przyjęła decyzję 7 , w której stwierdziła, że środki na rzecz FIH stanowią pomoc państwa, która w świetle planu restrukturyzacji i podjętych zobowiązań jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu ("decyzja z 2014 r.").
(9) W dniu 24 maja 2014 r. FIH i jego jednostka dominująca FIH Holding A/S ("FIH Holding") złożyły wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji z 2014 r. W wyniku ich działań wyrokiem z dnia 15 września 2016 r. 8 Sąd stwierdził nieważność decyzji z 2014 r. W postępowaniu odwoławczym Trybunał Sprawiedliwości uchylił wyrok Sądu wyrokiem z dnia 6 marca 2018 r. 9 , a sprawa została skierowana do ponownego rozpoznania przez Sąd. W dniu 19 września 2019 r. Sąd wydał wyrok 10 , w którym stwierdził, że podczas obliczania kwoty ulgi w kapitale wynikającej z przeniesienia aktywów do FSC Komisja zastosowała niewłaściwą wartość. Chociaż ta niewłaściwa wartość była wcześniej stosowana przez FIH i duński organ nadzoru finansowego, skorygowano ją później z 375 mln DKK do 275 mln DKK 11 . W rezultacie Sąd stwierdził nieważność decyzji z 2014 r. W konsekwencji postępowanie wyjaśniające wszczęte w decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania musiało zostać wznowione celem uwzględnienia wyniku postępowania przed Sądem zgodnie z art. 266 Traktatu, a Komisja musi przyjąć nową decyzję kończącą postępowanie wyjaśniające i usuwającą wspomnianą nieprawidłowość.
(10) W ramach wznowionego formalnego postępowania wyjaśniającego władze duńskie dostarczyły dodatkowe informacje w dniu 13 stycznia 2020 r. W piśmie tym władze duńskie potwierdziły również, że chociaż wszystkie zobowiązania przedłożone przez nie w dniu 3 lutego 2014 r. (zob. motyw 6) albo zostały wdrożone, albo nie mają już zastosowania, władze duńskie nie cofną wdrożonych zobowiązań. W oparciu o nowe informacje przedłożone przez władze duńskie Komisja może zamknąć formalne postępowanie wyjaśniające niniejszą decyzją.
(11) Ze względu na pilny charakter sprawy Dania zgodziła się na przyjęcie niniejszej decyzji w drodze wyjątku w języku angielskim 12 .
2. OPIS
2.1. Beneficjent
(12) FIH jest spółką akcyjną, którą w momencie wydania decyzji z 2014 r. regulowały duńskie przepisy dotyczące bankowości i która podlegała nadzorowi duńskiego organu nadzoru finansowego. Spółka ta została założona w 1958 r. z siedzibą w Kopenhadze (Dania). W całości należy do FIH Holding.
(13) Grupa FIH składa się z FIH Holding i FIH Erhvervsbank, wraz ze spółkami zależnymi posiadanymi w całości przez FIH Erhvervsbank. Tymi spółkami zależnymi na dzień 31 grudnia 2012 r. były następujące przedsiębiorstwa: FIH Partners A/S (zajmująca się segmentem działalności finansów przedsiębiorstw), FIH Kapital Bank A/S 13 , FIH Real- kredit A/S, która była instytucją kredytową zajmującą się kredytami hipotecznymi 14 oraz FIH Leasing og Finans A/S. Działalność FIH obejmowała trzy segmenty: bankowości 15 , rynków 16 i finansów przedsiębiorstw 17 .
(14) Na dzień 31 grudnia 2012 r. FIH Holding należał do funduszu dodatkowych świadczeń emerytalnych na duńskim rynku pracy, który posiadał 48,8 % akcji FIH Holding, do PF I A/S 18 , który posiadał 48,8 % akcji, oraz do zarządu i kadry kierowniczej posiadających 2,3 % akcji, przy czym sam FIH Holding posiadał 0,1 % akcji.
(15) Na koniec 2011 r. suma bilansowa grupy FIH wynosiła 84,16 mld DKK (11,28 mld EUR), a jej łączny współczynnik kapitałowy 19 wynosił 17,8 % i do dnia 31 grudnia 2012 r. wzrósł do 21,2 %. Na dzień 31 grudnia 2012 r. suma bilansowa FIH wynosiła 60,76 mld DKK (8,1 mld EUR) 20 , a jej aktywa ważone ryzykiem wynosiły 29,84 mld DKK (3,98 mld EUR).
(16) FIH był bankiem niszowym specjalizującym się w finansowaniu średnioterminowym, a także w doradztwie w zakresie zarządzania ryzykiem oraz w usługach w zakresie finansów przedsiębiorstw na rzecz duńskich przedsiębiorstw, których suma bilansowa przekracza 10 mln DKK (1,34 mln EUR). Początkowo działalność bankowa FIH obejmowała trzy segmenty: finansowania nieruchomości, finansowania przejęć oraz bankowości korporacyjnej.
(17) W czasie przyjmowania decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania FIH zajmował szóste miejsce wśród największych banków w Danii pod względem kapitału obrotowego 21 , obsługując ponad 2 000 klientów segmentu bankowości na szczeblu grupy. Udział FIH w rynku kredytów bankowych i kredytów hipotecznych w tym czasie szacowano na 1,7 %. Udział FIH w rynku kredytów dla przedsiębiorstw/MŚP wynosił 2,5 %. W czerwcu 2012 r. udziału FIH w rynku w całym rynku kredytów dla przedsiębiorstw (z uwzględnieniem zarówno banków, jak i banków hipotecznych) wynosił 2,1 %.
(18) Grupa FIH osiągała słabe wyniki w latach poprzedzających przyjęcie decyzji z 2014 r. W dniu 25 czerwca 2009 r. złożyła odpowiedni wniosek do duńskiego programu dokapitalizowania 22 , a w dniu 30 czerwca 2009 r. otrzymała finansowany przez państwo zastrzyk kapitału hybrydowego Tier I w wysokości 1,9 mld DKK w formie weksla. Kupon tego weksla wynosił 11,46 % rocznie. Przez cały 2009 r. grupa FIH wykazała stratę przed opodatkowaniem w wysokości 148 mln DKK (19,9 mln EUR).
(19) Chociaż grupa FIH wykazała w 2010 r. zysk przed opodatkowaniem w wysokości 316 mln DKK (42,5 mln EUR), zysk ten wynikał głównie z jednorazowych dodatnich korekt wartości rynku, w tym niezrealizowanych zysków w pośrednim udziale kapitałowym. W 2011 r. grupa FIH wykazała stratę przed opodatkowaniem w wysokości 1,27 mld DKK (170 mln EUR) w wyniku obciążeń związanych z utratą wartości kredytów i ujemnych korekt wartości rynku. W dniu 31 grudnia 2012 r. wykazała ona stratę przed opodatkowaniem w wysokości 47 mln DKK (6,4 mln EUR). Na koniec 2013 r. w budżecie przewidziano zysk przed opodatkowaniem w wysokości 95 mln DKK (12,8 mln EUR). W 2013 r. zysk netto za trzeci kwartał przed opodatkowaniem z kontynuowanej działalności wyniósł 23,2 mln DKK (3,09 mln EUR). W odniesieniu do całej działalności w 2012 r. FIH wykazał stratę po opodatkowaniu w wysokości 20,1 mln DKK (2,71 mln EUR).
(20) W 2009 r. i w 2010 r. agencja Moody's obniżyła rating kredytowy FIH z A2 do Baa3. W 2010 r. właściciele FIH (islandzka Komisja Nadzoru Finansowego i Bank Centralny Islandii) 23 zgodzili się sprzedać swoje akcje FIH obecnym właścicielom. Oczekiwano, że nowi właściciele spowodują znaczną poprawę ratingu kredytowego FIH, gdyż jedno z głównych zastrzeżeń Moody's wobec FIH dotyczyło poprzednich właścicieli, a mianowicie Kaupthing Bank hf. W 2011 r. Moody's obniżył jednak jeszcze bardziej ocenę FIH do poziomu B1 z negatywną perspektywą, głównie w wyniku okoliczności szczególnych dla FIH, takich jak refinansowanie emisji obligacji objętej gwarancją rządową, jakość kredytowa i zaangażowanie w sektorze nieruchomości.
(21) Obniżenie ratingu w 2011 r. było zgodne z cenami rynkowymi w tym czasie dla obligacji FIH, które nie były objęte gwarancją rządową: dług FIH z terminem zapadalności 2-4 lat wyceniono na poziomie spreadu wynoszącego 600-700 punktów bazowych powyżej swapu powiązanego z EURIBOR o równoważnym terminie zapadalności.
2.2. Zdarzenia uruchamiające środki pomocy
(22) W 2011 r. i 2012 r. FIH przewidywał trudności dotyczące długu, którego termin zapadalności upływał w 2012 r. i w 2013 r. Powstałe w związku z tym problemy w zakresie finansowania były głównie spowodowane spadkiem ratingu kredytowego FIH i zmienionymi warunkami rynku kapitałowego 24 . W lipcu 2009 r. FIH uzyskał już wsparcie płynnościowe w formie gwarancji rządowej w sumie w kwocie 50 mld DKK (6,31 mld EUR), które FIH wykorzystał w całości. Uzyskał również od państwa zastrzyk kapitału hybrydowego Tier I w kwocie 1,9 mld DKK (255 mln EUR) w ramach duńskiego systemu gwarancji. Na dzień 31 grudnia 2011 r. FIH posiadał objęte gwarancją rządową obligacje na kwotę 41,7 mld DKK (5,56 mld EUR), które stanowią 49,94 % sumy bilansowej banku.
(23) Dzięki tym gwarantowanym przez państwo obligacjom o terminie zapadalności w 2012 r. i 2013 r. FIH sprostał problemowi w zakresie finansowania. Organ nadzoru finansowego uznał w drugiej połowie 2011 r., że istnieje stosunkowo wysokie ryzyko, iż FIH nie będzie w stanie sprostać wymogom dotyczącym płynności w kolejnych 12-18 miesiącach w wyniku jego przewidywanej niezdolności do uzyskania finansowania z rynków.
(24) W celu wyeliminowania tych pojawiających się problemów z płynnością FIH miał dokonać znacznego zmniejszenia wartości swojego bilansu.
2.3. Środki pomocy
(25) W celu rozwiązania problemów z płynnością, które jak oczekiwano, miały wystąpić w FIH, w lipcu 2012 r. Dania zaproponowała złożony środek dotyczący aktywów o obniżonej wartości w celu przeniesienia stanowiących problem aktywów FIH związanych z finansowaniem nieruchomości do nowej spółki zależnej FIH Holding ("Newco"). W tym samym czasie Dania zobowiązała się do zapewnienia finansowania i dokapitalizowania Newco, gdy okaże się to konieczne.
(26) "Środki" 25 składały się z dwóch etapów umowy nabycia udziałów 26 oraz szeregu umów dodatkowych, na podstawie których aktywa grupy FIH w wysokości ok. 17,1 mld DKK (2,3 mld EUR, tj. 28 % wszystkich aktywów FIH w czasie przeniesienia) przeniesiono do Newco. Newco 27 została wówczas nabyta przez duńską spółkę stabilności finansowej ("FSC" od ang. Financial Stability Company) 28 po czym miała zostać zlikwidowana w zorganizowany sposób w ramach zatwierdzonego duńskiego programu likwidacji 29 zgodnie z zasadami programu 30 . Proces likwidacji miał trwać do dnia 31 grudnia 2016 r., lecz mógł się przedłużyć do dnia 31 grudnia 2019 r. FSC mogła sfinansować prawie cały kapitał w wysokości 2 mld DKK związany z zakupem Newco poprzez przedterminowe wykupienie weksla kapitału hybrydowego Tier I na kwotę 1,9 mld DKK przyznanego przez państwo na rzecz FIH 31 w 2009 r. Organ nadzoru finansowego zatwierdził spłatę przez FIH zastrzyku kapitałowego ze strony państwa w dniu 2 lipca 2012 r. na podstawie analizy wypłacalności i płynności, która obejmowała środek dotyczący przeniesienia aktywów 32 .
(27) Podczas etapu 1 odbył się podział aktywów i pasywów FIH Erhvervsbank i FIH Kapitał Bank A/S w Newco, nowej spółce zależnej należącej do FIH Holding. Aktywa przeniesione do Newco obejmowały kredyty dotyczące nieruchomości i papiery wartościowe o wartości 15,2 mld DKK (2,1 mld EUR) oraz instrumenty pochodne o wartości 1,6 mld DKK (215 mln EUR). Pierwotne pasywa Newco składały się z dwóch pożyczek (pożyczka 1 i pożyczka 2) z pozostałą częścią kapitału własnego w kwocie 2 mld DKK.
(28) Pożyczka 1 była pożyczką na absorpcję straty udzieloną przez FIH na rzecz Newco w wysokości 1,65 mld DKK (221 mln EUR). Pożyczka ta miała zostać spłacona FIH przez Newco, jeżeli proces likwidacji aktywów przeniesionych do Newco wygenerowałby wpływy przewyższające cenę zakupu FSC w kwocie 2 mld DKK (268 mln EUR). Jeżeli chodzi o wynagrodzenie z tytułu pożyczki 1, Newco miało zapłacić stawkę równą stopie pięcioletniej duńskiej obligacji skarbowej powiększonej o 1,15 % 33 .
(29) Pożyczka 2 była pożyczką FIH Erhvervsbank na rzecz Newco w wysokości ok. 13,45 mld DKK (1,8 mld EUR). Jako wynagrodzenie z tytułu pożyczki 2 Newco miała zapłacić FIH stawkę równą stopie trzymiesięcznych pożyczek międzybankowych w DKK CIBOR powiększonej o 1,12 %. Termin zapadalności pożyczki 2 był dopasowany do terminu zapadalności pożyczek, których wcześniej udzielił FIH w ramach gwarancji państwa. Termin zapadalności pożyczki 2 i tych dopasowanych kredytów upłynął w połowie 2013 r., przy czym w umownie uzgodniono, że ze względu na spłatę przez Newco pożyczek uzyskanych od FIH, FIH spłaci zaległe pożyczki objęte gwarancją państwa. Ponieważ Newco spłaciła FIH wartość nominalną pożyczki 2, FSC udzieliła Newco finansowanie w kwocie koniecznej do refinansowania aktywów Newco.
(30) Podczas etapu 2, który rozpoczęto natychmiast po zakończeniu etapu 1, FSC nabyła od FIH Holding wszystkie udziały w Newco. Cena pierwotnie zapłacona 34 za Newco przez FSC na rzecz FIH Holding była równa kapitałowi własnemu (wartość netto) na dzień 1 stycznia 2012 r., który wynosił 2 mld DKK.
(31) FIH Holding może użyć wpływów pieniężnych jako zapewnienie bieżącej płynności w celu spłaty części długu objętego gwarancją rządową. Jednocześnie przeniesienie aktywów spowodowało zastąpienie kredytów dotyczących nieruchomości kredytami dla jednostek finansowanych przez rząd, co spowodowało zmniejszenie aktywów ważonych ryzykiem FIH o ok. 10 mld DKK 35 .
(32) Oprócz umowy nabycia udziałów środki obejmują szereg umów dodatkowych zawartych pomiędzy FIH Holding i FSC:
a) w dniu 1 lipca 2012 r. 36 FIH Holding udzielił FSC nieograniczonej gwarancji z tytułu strat, gwarantującej, że podczas likwidacji Newco FSC odzyska w pełni wszystkie środki finansowe i kapitał, które wniosło do Newco. Wynagrodzenie za tę gwarancję było zawarte w zmiennej cenie nabycia określonej w umowie nabycia udziałów;
b) w dniu 1 lipca 2012 r. FSC zobowiązała się do zapewnienia finansowania na rzecz Newco po upływie terminu zapadalności pożyczki 2 (w połowie 2013 r.). FSC miała otrzymać od Newco odsetki równe stopie podstawowej UE powiększonej o 100 punktów bazowych. W celu realizacji tego zobowiązania FSC udzieliła Newco instrumentu pożyczkowego w wysokości 13 mld DKK (1,64 mld EUR), za który nie miała otrzymać żadnej opłaty;
c) FSC zobowiązała się do finansowania i dokapitalizowania Newco, jeżeli okazałoby się to konieczne przed rozpoczęciem procesu ostatecznej likwidacji.
(33) Przy uporządkowanej likwidacji Newco FSC była uprawniona na podstawie umowy do odzyskania co najmniej swojej początkowej inwestycji w wysokości 2 mld DKK, nie uwzględniając kosztów poniesionych przez FIH i FSC w związku z tą transakcją. Jeżeli proces likwidacji wygenerowałby wpływy niższe niż cena nabycia wynosząca 2 mld DKK, FIH pokryłby tę różnicę odpowiednio z pożyczki 1, pożyczki na absorpcję straty oraz gwarancji. Jeżeli wpływy z procesu likwidacji przekroczyłyby 1,5 mld DKK, 25 % każdej kwoty nadwyżki zostałyby zapłacone na rzecz FSC dodatkowo w stosunku do 2 mld DKK kwoty minimalnej, którą miała otrzymać. Każda dodatkowa kwota nadwyżki miała zostać wypłacona na rzecz FIH Holding. W praktyce, jeżeli wpływy końcowe byłyby niższe niż 1,5 mld DKK, FSC otrzymałaby 2 mld DKK. Jeżeli np. wpływy końcowe wyniosłyby 1,9 mld DKK, FSC otrzymałaby 2,1 mld DKK.
2.4. Formalne postępowanie wyjaśniające
(34) W decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania Komisja wyraziła wątpliwości odnośnie do proporcjonalności środków, ograniczenia środków do niezbędnego minimum, odpowiedniego wkładu własnego grupy FIH i wystarczającego ograniczenia zakłócenia konkurencji.
(35) Obawy te wynikały z wysokiego poziomu złożoności środków, które jak się wydawało, były bardziej skomplikowane niż było to konieczne w celu rozwiązania przyszłych problemów związanych z płynnością FIH. W szczególności niejasne było, w jakim zakresie różne umowy dodatkowe i wewnętrzne zależności we wzorze obliczania wynagrodzenia były konieczne, stosowne i dobrze ukierunkowane z punktu widzenia celów komunikatu bankowego z 2008 r. 37
(36) Ponadto w czasie przyjmowania decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania FIH zamierzał agresywnie wejść na internetowy rynek depozytów detalicznych, starając się uzyskać "przywództwo cenowe". Wejście na ten rynek było podstawowym elementem strategii FIH mającej na celu zaradzenie jego problemom w zakresie finansowania.
(37) Ponadto okazało się bardzo mało prawdopodobne, aby proponowane wynagrodzenie na rzecz FSC z tytułu przeniesionych aktywów i pasywów było zgodne z poziomem wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 21 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej jakości 38 , zgodnie z którym banki powinny w jak największym zakresie same pokrywać straty związane z aktywami o obniżonej wartości. W pkt 21 wymaga się zapewnienia odpowiedniego wynagrodzenia władzom publicznym za wszelkie środki pomocy związanej z aktywami, tak by zapewnić zrównoważenie odpowiedzialności udziałowców/akcjonariuszy i podziału obciążeń bez względu na rodzaj wybranego mechanizmu.
3. RESTRUKTURYZACJA
3.1. Plan restrukturyzacji
(38) W dniu 24 czerwca 2013 r. Dania przedstawiła ostateczną uaktualnioną wersję planu restrukturyzacji grupy FIH na lata 2012-2016. Plan ten zawierał najbardziej optymistyczny i najbardziej pesymistyczny scenariusz 39 w celu wykazania, że FIH jest zdolny do przywrócenia długoterminowej rentowności, wystarczającego podziału obciążeń i odpowiednich środków służących ograniczeniu zakłóceń konkurencji.
(39) Plan restrukturyzacji opierał się na założeniach dotyczących tempa wzrostu produktu krajowego brutto prognozowanego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy i ewolucji zmian krótkoterminowych i średnioterminowych stóp procentowych w oparciu o dane szacunkowe duńskiego ministerstwa przedsiębiorczości i wzrostu gospodarczego odnośnie do zmian wskaźnika krótkoterminowych stóp procentowych do 2014 r. W planie zakładano umiarkowane ożywienie wzrostu PKB w 2013 r. i w następnych latach.
(40) W najbardziej optymistycznym scenariuszu 40 zakładano stałą poprawę wyników FIH do 2016 r. W budżecie przewidziano stopę zwrotu przed opodatkowaniem ze znormalizowanego kapitału własnego 41 na poziomie grupy wynoszącą 10,3 % na dzień 31 grudnia 2013 r. i 11,2 % 42 na dzień 31 grudnia 2016 r.
(41) Najbardziej pesymistyczny scenariusz 43 opierał się na mniej sprzyjających założeniach rynkowych; obejmowały one między innymi pogorszenie warunków rynkowych w zakresie finansowania banków zarówno pod względem wolumenu, jak i cen; mniejszy popyt na kredyty i usługi doradcze; niekorzystne zmiany kursów wymiany walut obcych, stóp procentowych itd.; oraz obciążenia z tytułu utraty wartości utrzymujące się powyżej historycznych poziomów na przestrzeni cyklu koniunkturalnego. FIH szacuje, że łącznie zmiany te prowadziłyby do uzyskania stopy zwrotu przed opodatkowaniem ze znormalizowanego kapitału własnego na poziomie grupy w wysokości 0,9 % na dzień 31 grudnia 2013 r. i 2,0 % na dzień 31 grudnia 2016 r.
(42) W obydwu przypadkach poziom stopy zwrotu z kapitału własnego był stosunkowo niski, co spowodowane było głównie zakazem wypłaty dywidend i zakazem płatności kuponowych przewidzianych w zobowiązaniach Danii podjętych w kontekście postępowania wyjaśniającego w sprawie pomocy państwa. W wyniku tych zobowiązań grupa FIH zatrzymywałaby zyski do czasu zakończenia okresu restrukturyzacji i rozliczenia środków.
(43) Początkowo działalność bankowa FIH obejmowała trzy segmenty: finansowania nieruchomości, finansowania przejęć oraz bankowości korporacyjnej. Segment działalności w zakresie finansowania nieruchomości zakończył działalność w ramach restrukturyzacji FIH, ponieważ w 2012 r. kredyty związane z finansowaniem nieruchomości sprzedano FSC. Ponadto kredyty w obszarze działalności finansowania przejęć miały być stopniowo wycofywane. W związku z tym bankowość korporacyjna byłaby jedynym kontynuowanym obszarem działalności. W marcu 2013 r. liczba pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy spadła z 356 do 214.
(44) Zgodnie z planem restrukturyzacji bilans miał ulec zmniejszeniu do poziomu 27,68 mld DKK (3,74 mld EUR) do dnia 31 grudnia 2013 r. Według prognozy FIH na dzień 31 grudnia 2016 r. łączny współczynnik kapitałowy miał wynosić 19,6 %.
(45) Oczekiwano, że ustawowy wskaźnik wpływów netto 44 , który na dzień 31 grudnia 2012 r. wynosił 214 %, miał wynieść 239,7 % na dzień 31 grudnia 2013 r.
(46) Oczekiwano, że łączny współczynnik kapitałowy w okresie restrukturyzacji będzie wynosił 19,6 %, a ustawowy wskaźnik wpływów netto 175 %, znacznie wykraczając poza wymogi regulacyjne.
(47) Według najbardziej optymistycznego scenariusza 45 planu restrukturyzacji w budżecie przewidziano stopę zwrotu przed opodatkowaniem ze znormalizowanego kapitału własnego 46 w wysokości 9 % na dzień 31 grudnia 2013 r. i 10,1 % na dzień 31 grudnia 2016 r. W najbardziej pesymistycznym scenariuszu wartości te wynosiły odpowiednio 0,9 % i 4,7 % 47 .
(48) Sytuacja banku znacznie poprawiła się od połowy 2011 r., gdy organ nadzoru finansowego przewidywał, że FIH stanie w obliczu znaczących potrzeb w zakresie płynności, których nie będzie w stanie spełnić. FIH spłacił pozostałe niespłacone obligacje objęte gwarancją rządową, dzięki czemu do dnia 13 czerwca 2013 r. rozwiązano problem refinansowania. Ponadto w dniu 2 lipca 2013 r. FIH umorzył rządowy kapitał hybrydowy Tier I.
(49) W momencie przyjęcia decyzji z 2014 r. FIH nie miał problemów, jeśli chodzi o spełnianie wymogów regulacyjnych dotyczących wypłacalności lub płynności.
3.2. Działania podjęte przez Danię w odpowiedzi na zastrzeżenia przedstawione przez Komisję
(50) W odpowiedzi na zastrzeżenia przedstawione przez Komisję w kontekście decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania Dania i grupa FIH podjęły szereg działań.
(51) FIH dokonał wypłaty "jednorazowej" na rzecz FSC w wysokości 310,25 mln DKK (39,12 mln EUR) z datą zapisu księgowego dnia 4 grudnia 2013 r. 48
(52) Z datą zapisu księgowego dnia 18 grudnia 2013 r. FIH wypłacił kwotę 61,7 mln DKK na rzecz Newco, która stanowiła częściowy zwrot opłaty otrzymanej na mocy umowy w sprawie administrowania za 2012 r., i z mocą wsteczną obniżył nakładane na Newco opłaty za zarządzanie w ramach administracji i zabezpieczenia za 2013 r. do poziomu 0,05 % niespłaconego portfela kredytowego.
(53) FIH zmniejszył aktywa ogółem z 109,3 mld DKK (14,67 mld EUR) na dzień 31 grudnia 2010 r. do 60,8 mld DKK (8,16 mld EUR) do dnia 31 grudnia 2012 r., co stanowi spadek o 44 %.
(54) FIH ograniczył następnie swój portfel kredytowy z 58,0 mld DKK (7,79 mld EUR) na dzień 31 grudnia 2010 r. do 16,2 mld DKK (2,17 mld EuR) do dnia 31 grudnia 2012 r., to jest w sumie o 41,8 mld DKK, co stanowi spadek o 72 %.
(55) Ponadto FIH znacznie obniżył linie ryzyka na rynkach 49 .
(56) FIH zmniejszył liczbę pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy z 356 w dniu 31 grudnia 2010 r. do 214 do dnia 31 marca 2013 r., co stanowi zmniejszenie o 41 %.
(57) Ponadto FIH ograniczył swój zasięg geograficzny, zamykając dwa z czterech biur regionalnych.
3.3. Zobowiązania zaproponowane przez Danię
(58) W świetle zastrzeżeń przedstawionych przez Komisję w decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania i w celu zapewnienia zgodności z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości, w szczególności w odniesieniu do właściwego wynagrodzenia z tytułu środków dotyczących przeniesienia aktywów, Dania podjęła dodatkowe zobowiązania określone w motywach 59-65. W piśmie przedłożonym w dniu 13 stycznia 2020 r. Dania potwierdziła, że wszystkie te zobowiązania albo zostały wdrożone, albo nie mają już zastosowania; Dania zobowiązała się ponadto, że nie cofnie wdrożonych zobowiązań.
(59) FIH miał dokonywać rocznych płatności w wysokości 2,1 mln DKK (0,3 mln EUR) na rzecz FSC od dnia 30 września 2014 r. do czasu ostatecznego rozliczenia transakcji opłatą pro rata temporis na zasadzie faktycznej liczby dni w stosunku do faktycznej liczby dni 50 za ostatni okres w dniu rozliczenia (mogło to mieć miejsce do dnia 31 grudnia 2019 r.). Wszelkie kwoty zapłacone już przez FIH na rzecz FSC przewyższające tę kwotę zgodną z decyzją z 2014 r. oraz przewyższające łączne płatności, których miał dokonać FIH na podstawie niniejszej decyzji, miały zostać zwrócone FIH bez odsetek.
(60) FIH miał obniżyć opłaty za zarządzanie, które wypłacał na rzecz FSC, lub dokonać płatności ryczałtowej na rzecz FSC według obecnej wartości obniżki lub płatności równoważnej kwocie 143,2 mln DKK (19,09 mln EUR).
(61) W celu osiągnięcia takiego rezultatu FIH wypłacił na rzecz Newco kwotę 61,7 mln DKK jako częściowy zwrot opłaty otrzymanej przez FIH od Newco na mocy umowy w sprawie administrowania za 2012 r. FIH obniżył także nakładane na Newco opłaty za zarządzanie w ramach administracji i zabezpieczenia do poziomu 0,05 % niespłaconego portfela kredytowego za 2013 r.
(62) Dodatkowo od dnia 1 stycznia 2014 r. FIH miał zmniejszyć nakładane na Newco opłaty za zarządzanie w ramach administracji i zabezpieczenia do poziomu 0,05 % wartości niespłaconego portfela kredytowego rocznie.
(63) FIH miał zapłacić dodatkowo roczną opłatę na rzecz FSC w wysokości 47,2 mln DKK (6,29 mln EUR) w przypadku, gdy organ nadzoru finansowego zmieniłby swoje stanowisko regulacyjne dotyczące wymogów kapitałowych na poziomie holdingu, tak aby regulacyjna zdolność udzielania pożyczek FIH pozostała nieograniczona przez pozycję kapitałową FIH Holding.
(64) Zobowiązania przewidywały także wycofanie się FIH z niektórych linii biznesowych (finasowania nieruchomości, kapitału private equity, zarządzania majątkiem prywatnym), jak również ustalenie ograniczeń w zakresie postępowania, włącznie z zakazem przywództwa cenowego w przypadku depozytów, zakazem agresywnych praktyk handlowych i zakazem przejęć, oraz likwidację FIH Realkredit A/S, który był bankiem hipotecznym grupy FIH. FIH Realkre- dit A/S zlikwidowano w 2013 r.
(65) Pełną listę zobowiązań 51 zaktualizowanych po raz ostatni w piśmie władz duńskich przedłożonym w dniu 13 sty cznia 2020 r. przedstawiono w załączniku.
4. STANOWISKO WŁADZ DUŃSKICH
(66) Zgłaszając środki do Komisji, Dania stała pierwotnie na stanowisku 52 , że przeniesienie kapitału własnego do Newco obejmowało pomoc państwa, ale że wszelka taka pomoc jest zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu.
(67) Przekazując te informacje Dania twierdziła jednocześnie, że grupa FIH nie otrzymała żadnej pomocy państwa, jako że FSC zapłaciła cenę rynkową za Newco. Chociaż Dania nie przedstawiła ilościowego uzasadnienia tego twierdzenia, poprzez odniesienie się do odpowiednich danych rynkowych lub wyjaśnienie logiki kosztów transakcji, podkreśliła ona, że:
a) wprowadzono procedury, aby ustalić cenę rynkową przeniesienia;
b) początkowe finansowanie i gwarancje były zapewniane przez grupę FIH;
c) grupa FIH musiała pokryć wszystkie koszty transakcji i likwidacji;
d) grupa FIH podjęła dodatkowe zobowiązania związane z przeniesieniem, w szczególności w formie obowiązku przedłożenia biznesplanu.
(68) Dania stwierdziła, że FIH nie uzyska korzyści. W przypadku gdyby Komisja miała inną opinię w tej sprawie, Dania poinformowała, że wszelką pomoc na rzecz FIH można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym, gdyż porozumienie sprowadza się do restrukturyzacji FIH zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji 53 .
(69) Po przedłożeniu wstępnych informacji Dania w dniu 20 marca 2012 r. przedstawiła prezentację 54 , w której zwróciła uwagę na fakt, że FIH nie wnioskował o środki oraz że w czasie gdy FIH wprowadził te środki, miał alternatywne możliwości zmniejszenia zadłużenia, co potwierdza twierdzenie, że transakcję negocjowano na warunkach rynkowych. Dania twierdziła również, że początkowy odpis obniżający wartość księgową aktywów w wysokości 1,4 mld DKK oraz dalsze dyskonto związane z korektą z tytułu ryzyka w wysokości 1,3 mld DKK odpowiadają cenom rynkowym. Ponadto wszelka strata z tytułu zwrotu będzie skorygowana przez zastosowanie formuły zmiennej ceny nabycia w umowie nabycia udziałów, tak aby skuteczny mechanizm korekty ex post zapewniał wycenę zgodną z warunkami rynkowymi. Dania nie omówiła wysokości proponowanego dyskonta i korekty z tytułu ryzyka ani powodów uznania, że miałyby one prowadzić do uzyskania ceny rynkowej.
(70) W późniejszej korespondencji z Komisją 55 Dania zapewniała, że maksymalna strata, na jaką narażona była FSC, wynosiła 1,05 mld DKK, co oznaczało różnicę między pożyczką na absorpcję straty w wysokości 1,65 mld DKK z jednej strony a sumą odpisów obniżających wartość księgową oraz wstępną kwotą korekty z tytułu ryzyka z drugiej strony, która wynosiła ogółem 2,7 mld DKK. Dania twierdziła również, że państwo znacząco ograniczyło swoje ryzyko związane z przyznawanymi przez FIH kredytami gwarantowanymi przez państwo, a FIH zwrócił poprzedni zastrzyk kapitałowy w wysokości 1,9 mld DKK.
(71) W dokumencie przedłożonym dnia 23 kwietnia 2012 r. 56 Dania poinformowała Komisję, że "w chwili obecnej nie dostarczy Komisji dalszych argumentów dotyczących zastosowania testu prywatnego inwestora". Jednocześnie Dania przedstawiła wyjaśnienia dotyczące metod wyceny stosowanych przez doradcę prawnego FSC.
(72) Następnie, w dniu 16 maja 2012 r., Dania zapewniła, że FIH Holding i FSC negocjowały warunki transakcji w oparciu o normalne względy handlowe dotyczące podziału ryzyka i zysku oraz że transakcji dokonano na warunkach rynkowych. Oświadczenie to zostało potwierdzone przez KPMG 57 , firmę rachunkową FSC.
(73) W dniu 7 czerwca 2012 r. Dania przedłożyła sprawozdanie KPMG oceniające środki, biorące pod uwagę wszystkie znaczące elementy jednocześnie. KPMG, powołując się na wysoki poziom zabezpieczeń, ewentualne wykorzystanie obligacji zabezpieczonych, pożyczkę na absorpcję straty oraz 25 % zwrot dla FSC, uznała, że "nie ma powodów, aby twierdzić, że warunki porozumienia nie odpowiadają ryzyku dotyczącemu FSC".
(74) W dniu 11 września 2012 r. Dania, w odpowiedzi na wszczęcie postępowania, nie zakwestionowała bezpośrednio poglądu Komisji, że środki stanowią pomoc państwa, lecz odniosła się do swojej argumentacji z dnia 29 marca 2012 r. 58 , przekonując, że jakiekolwiek przeniesienie przewyższające wartość rynkową będzie zrekompensowane przez pożyczkę na absorpcję straty i gwarancję korekty cen udzieloną przez FIH Holding. Ponadto Dania wskazała na wzrost marży z odnawianych transakcji i wyższą niż przewidywano stopę wykupu jako przykłady potwierdzające ten pogląd, jednak bez wyraźnego przypominania, że należy zastosować test prywatnego inwestora 59 .
(75) Dania utrzymywała natomiast, że środki były zgodne z rynkiem wewnętrznym, przytaczając argumenty mające wskazywać, że były one stosowne, że pomoc była ograniczona do koniecznego minimum oraz że zakłócenie konkurencji było ograniczone 60 .
(76) Władze duńskie przypomniały również swoje stanowisko zawarte w piśmie z dnia 23 kwietnia 2012 r., według którego środki były wynikiem negocjacji między FIH a FSC 61 , oraz utrzymywały, że w związku z niektórymi wytycznymi zawartymi w komunikacie bankowym 62 konieczny był pewien stopień złożoności środków 63 , kwestionując pogląd, że złożoność tych środków może podważać ich stosowność.
(77) Kiedy Komisja poinformowała Danię o ocenie eksperta dotyczącej wartości rynkowej i rzeczywistej wartości ekonomicznej środków, Dania zakwestionowała wyniki i przedstawiła szereg pytań i wyjaśnień w okresie od dnia 7 lutego do dnia 11 września 2013 r.
(78) Dania stwierdziła, że pomoc ograniczono do koniecznego minimum 64 , ze względu na założenie, iż wartość przekazania nie przewyższy rzeczywistej wartości ekonomicznej, ale dodała, że jedynie ostateczna wycena wykonana przez Komisję może pozwolić na ustalenie tego faktu.
(79) Poza aspektami związanymi z wyceną Dania zauważyła pozytywny wpływ przeniesienia na regulacyjną sytuację FIH, zgodnie z celem przywrócenia długoterminowej rentowności zawartym w planie restrukturyzacji.
(80) Dania utrzymywała również, że strategia FIH dotycząca nabywania depozytów jest niezależna od środków pomocy państwa oraz nie wyraża zamiaru uzyskania roli "przywództwa cenowego", lecz stanowi zasadniczą część jego strategii finansowania. Aby rozwiać jednak obawy Komisji, Dania zobowiązała się, że FIH zastosuje się do zakazu przywództwa cenowego.
5. OCENA
5.1. Istnienie pomocy państwa
(81) Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(82) Komisja uważa, że środki na rzecz FIH opisane w motywach 25-33 należy rozpatrywać łącznie jako pakiet. Środki te są częścią jednej transakcji, jako że ich elementy są współzależne (chronologicznie i pod względem struktury) i wszystkie razem zostały opracowane w celu rozwiązania problemów FIH w zakresie finansowania.
5.1.1. Zasoby państwowe
(83) Środki opisane motywach 25-33 wiążą się z zasobami państwowymi, ponieważ były bezpośrednio finansowane przez FSC, która jest spółką będącą własnością państwa (za pośrednictwem duńskiego Ministerstwa Przedsiębiorczości) odpowiedzialną za zapewnianie różnych rodzajów środków na rzecz duńskich banków w kontekście kryzysu finansowego 65 . Po pierwsze, FSC zapewniła 2 mld DKK w gotówce do celów umowy nabycia udziałów w Newco. Po drugie, FSC zobowiązała się do finansowania aktywów Newco podczas spłaty przez FIH jego pożyczek gwarantowanych przez państwo. Zobowiązanie to mogło przekroczyć kwotę 13 mld DKK. Po trzecie, FSC podjęła decyzję o zrzeczeniu się kwoty odsetek w celu zapłaty za gwarancję ze strony FIH Holding.
5.1.2. Istnienie korzyści
(84) Środki opisane w motywach 25-33 zapewniały korzyść, ponieważ ich skutkiem było ratowanie aktywów FIH, a tym samym poprawa współczynników kapitałowych grupy, przy jednoczesnym ułatwieniu bankowi rozwiązania jego problemów w zakresie finansowania.
(85) Władze duńskie twierdziły, że środki te były zgodne z testem prywatnego inwestora, a zatem nie stanowiły pomocy państwa dla grupy FIH.
(86) W związku z tym Komisja oceni, czy środki na rzecz grupy FIH są zgodne z testem prywatnego inwestora. Test ten pozwala na zbadanie, czy uczestnik rynku wziąłby udział w danym przedsięwzięciu na tych samych warunkach co publiczny inwestor w czasie, w którym podjęto decyzję o udostępnieniu zasobów publicznych. Pomoc państwa nie występuje, jeżeli fundusze publiczne są przyznawane w okolicznościach i na warunkach odpowiadających warunkom rynkowym.
(87) Komisja uważa, że w szczególnym przypadku grupy FIH należy sprawdzić: (i) czy pierwotnie był prywatny inwestor wyrażający wolę sfinansowania środków na tych samych warunkach co państwo członkowskie; (ii) jeżeli tak, jakiego zwrotu z inwestycji żądał w porównaniu ze zwrotem dla państwa; oraz (iii) w przypadku braku prywatnego inwestora, jaki byłby oczekiwany zwrot 66 i jaki byłby podział ewentualnego zwrotu wynikającego ze środków na rzecz państwa w porównaniu ze zwrotem, którego oczekiwałby prywatny inwestor, jeżeli wdrożyłby środki w normalnych warunkach gospodarki rynkowej. Jeżeli państwo akceptuje te lub lepsze warunki, środki można uznać za przeprowadzone na warunkach rynkowych. W szczególności ważne jest sprawdzenie, czy transakcja w całości generuje dodatni przepływ pieniężny, ponieważ żaden podmiot prywatny mający na celu maksymalizację swojego zysku nie przystąpi do przedsięwzięcia przynoszącego straty.
(88) Najlepszym dowodem świadczącym, że transakcja jest zgodna z testem prywatnego inwestora, jest wykazanie, że warunki transakcji nie tylko są akceptowalne dla hipotetycznego prywatnego inwestora, lecz że taki inwestor rzeczywiście uczestniczy w tej samej inwestycji i na tych samych warunkach co państwo. Obecność innych inwestorów stanowi punkt odniesienia dla Komisji w celu przeprowadzenia oceny możliwości zastosowania testu prywatnego inwestora.
(89) W czasie, gdy Dania przyznała środki, nie było uczestnika rynku gotowego przyznać na rzecz FIH środki podobne do tych, które zostały przyznane przez podmioty kontrolowane przez państwo. W szczególności ani konsorcjum właścicieli ani żadna osoba trzecia nie wyrazili jakiegokolwiek zamiaru inwestowania w FIH. Komisja nie ma podstaw, by stwierdzić, że w tych okolicznościach prywatny inwestor byłby zechciałby uczestniczyć w przedmiotowych środkach. Brak prywatnego interesu wskazuje na trudności finansowe i słabą pozycję banku.
(90) W przypadku braku podmiotu inwestującego na tych samych warunkach co państwo dany środek nadal może nie stanowić pomocy, jeżeli w podobnych okolicznościach prywatny inwestor udzieliłby takiego samego finansowania, wymagając zwrotu co najmniej w takiej samej wysokości jak wysokość zwrotu uzyskanego przez państwo. Ocena sytuacji pod tym względem powinna opierać się zasadniczo na biznesplanie uwzględniającym dostępne informacje i przewidywalne zmiany w momencie przyznania finansowania publicznego i nie powinna polegać na jakiejkolwiek analizie dokonywanej w oparciu o późniejszą sytuację.
(91) Ponadto jednym z przypadków, w których zastosowanie testu prywatnego inwestora jest najtrudniejsze, jest sytuacja, w której przedsiębiorstwo jest już beneficjentem pomocy państwa. W omawianym przypadku w dniu 30 czerwca 2009 r. FIH otrzymał już dokapitalizowanie, które spłacił dnia 2 lipca 2012 r. Oprocentowanie instrumentów hybrydowych zastosowanych przy dokapitalizowaniu wynosiło 11,45 %. FIH uczestniczył również w duńskim systemie gwarancji. Chociaż fakty te same w sobie nie wykluczają zastosowania testu prywatnego inwestora w omawianym przypadku, to jednak wskazują na trudności, które napotkał FIH i wpłynęłyby na gotowość prywatnych inwestorów do zainwestowania w przedmiotowe środki. Poprzednia pomoc już zakłóca sytuację gospodarczą, stwarzając wrażenie stałego wsparcia ze strony państwa. Komisja w swojej ocenie rozważyła zastąpienie takich korzyści nowymi korzyściami.
(92) Według organu nadzoru finansowego FIH znajdował się w niepewnej sytuacji z powodu istnienia znacznego ryzyka, że nie będzie on w stanie spełnić wymogów ustawowych dotyczących płynności wraz z upływem terminu zapadalności długu objętego gwarancją rządową. Sytuacja ta mogła w konsekwencji doprowadzić do wycofania licencji bankowej FIH 67 . Stanowisko organu nadzoru finansowego potwierdza zatem ocenę Komisji, że nie jest prawdopodobne, aby uczestnik rynku zainwestował w FIH. Chociaż można argumentować, że sprawozdanie organu nadzoru finansowego nie należało do domeny publicznej, uczestnik rynku miałby dostęp do profilu zapadalności długu objętego gwarancją rządową, a zatem mógłby wyciągnąć takie same wnioski.
(93) W przypadku braku inwestora prywatnego w celu dalszego sprawdzenia możliwości zastosowania testu prywatnego inwestora Komisja musi ocenić, czy całkowity zwrot ze środków na rzecz FIH jest równy lub wyższy niż oczekiwany zwrot, którego wymagałby hipotetyczny inwestor prywatny, aby dokonać takiej inwestycji. Oczekiwany zwrot ze środków zależy od przyszłego strumienia dochodów z przepływów pieniężnych, które należy zdyskontować do bieżącej daty, aby otrzymać ich wartość bieżącą netto przy zastosowaniu odpowiedniej stopy dyskontowej.
(94) Opierając się na poradzie eksperta, Komisja oszacowała wartość rynkową aktywów Newco i opracowała model pozwalający na obliczanie oczekiwanego zwrotu na rzecz FSC w odniesieniu do pełnego rozkładu kwot wartości likwidacyjnej kapitału własnego Newco. Komisja uwzględniła przy tym wszystkie elementy umowy nabycia udziałów, takie jak wartość likwidacyjna netto, osiągnięte przychody i poniesione koszty przez FSC i grupę FIH oraz korektę ceny nabycia, która obejmuje pożyczkę na absorpcję straty. Zastosowanie modelu rozkładu kwot jest konieczne w celu obliczenia wartości bieżącej netto zarówno zysków wynikających ze wzrostu udziału kapitałowego o 25 %, jak i negatywnych skutków połączenia dużych strat aktywów w Newco i niewykonania zobowiązań FIH Holding, jeżeli taka sytuacja miałaby faktycznie zaistnieć 68 .
Wykres
Wartość bieżąca netto środka dla FSC
(95) Wykres przedstawia wartość bieżącą netto umowy nabycia udziałów dla różnych kwot wartości likwidacyjnej aktywów Newco (5,1-28,3 mld DKK). Każdy ze scenariuszy występuje z prawdopodobieństwem wskazanym linią kropkowaną wg skali po prawej stronie (0,1-7,5 %). W najbardziej prawdopodobnych scenariuszach zwrot jest nieznacznie ujemny.
(96) Z wykresu wynika ponadto, że ogólna średnia ważona prawdopodobieństwem wartość bieżąca netto wynikająca z realizacji umowy nabycia udziałów również była ujemna. Wyniki obliczeń eksperta wskazują, że wynosiła ona 726 mln DKK. W rezultacie umowa nabycia udziałów generowała stratę zamiast zysku. Prywatny inwestor w przypadku podobnej inwestycji o wartości 2 mld DKK wymagałby zwrotu z kapitału w wysokości co najmniej 10 % 69 rocznie, co dałoby ok. 1,33 mld DKK w czasie siedmioletniej działalności Newco. Komisja stwierdza zatem, że żaden prywatny inwestor, nie zechciałby inwestować na warunkach równoważnych z warunkami określonymi w umowie nabycia udziałów. W rezultacie środki nie są zgodne z testem prywatnego inwestora 70 .
(97) Należy zauważyć, że do celów obliczeń przedstawionych w motywach 94-96 Komisja wzięła pod uwagę pisma władz duńskich z dnia 7 lutego i z dnia 11 marca 2013 r., a także późniejszą korespondencję 71 , w której władze duńskie przedstawiły nieujawnione wcześniej informacje, takie jak szczegółowe interpretacje składników zmiennej ceny nabycia, dzień odniesienia dla przedłożonych informacji o ekspozycji kredytowej oznaczonych jako związane z przeniesieniem z FIH do Newco, zmiany jakości kredytowej portfela od grudnia 2011 r. do września 2012 r. oraz bardziej szczegółową analizę "warunkowych linii kredytowych" w portfelu.
(98) Ponadto dane ilościowe przedstawione w argumentacji Danii 72 nie potwierdzają się w gruntownej kontroli. Kwoty odpisów obniżających wartość ex ante i rezerwy na ryzyko nie były uzasadnione niezależnym sprawozdaniem z wyceny 73 . Dodatkowo, biorąc pod uwagę możliwość, że grupa FIH nie będzie w stanie wywiązać się z gwarancji ex post, nie ma powodu, aby straty Newco nie mogły przekroczyć 2,7 mld DKK, a w takim przypadku FSC (i duński rząd) byłaby zobowiązana na podstawie umowy do dokapitalizowania Newco przed jej ostateczną likwidacją. Komisja stwierdza zatem, że twierdzenie, iż wszelkie straty na inwestycji będą ograniczone do 1,05 mld DKK nie jest uzasadnione.
(99) Fakt, że warunki udzielenia środków były przedmiotem negocjacji między FSC i FIH Holding nie oznacza koniecznie, że środki te zostały przeprowadzone na warunkach rynkowych. Jeżeli Dania zamierzała przyznać znaczną kwotę dodatkowej pomocy bankowi doświadczającemu poważnych trudności w zakresie płynności, to sam ten fakt nie wyklucza negocjacji między władzami a tym bankiem na temat określonych punktów transakcji. Ze względu na dwustronny charakter przeprowadzonych negocjacji, nie można przypisać im cech charakterystycznych dla otwartej, niedyskryminacyjnej procedury przetargowej lub porównać ich z podobnymi transakcjami na rynku. W związku z powyższym zgodność środków z warunkami rynkowymi nie wynika automatycznie z faktu przeprowadzenia negocjacji.
(100) Jeżeli chodzi o sprawozdanie KPMG z dnia 7 czerwca 2012 r., Komisja zgadza się, że z powodu złożoności środków ich warunki należy ocenić całościowo, ponieważ nie istnieją indywidualne przepisy, które można odnieść do wynagrodzenia każdego indywidualnego elementu. W analizie zawartej w tym sprawozdaniu KMPG przeoczono jednak możliwość bardziej skrajnych scenariuszy pogorszenia sytuacji, w ramach których FIH Holding mógłby nie być w stanie dotrzymać swoich zobowiązań. Ponadto w analizie tej nie odniesiono się do zwrotu z zainwestowanego kapitału w kwocie 2 mld DKK. Jak opisano w motywie 98, nie może być mowy o zgodności z zachowaniem rynkowym, skoro nie ma rocznego zwrotu z kapitału oraz ze względu na wzrost udziału kapitałowego na poziomie zaledwie 25 % w siedmioletnim okresie inwestycyjnym, rozumianego zarówno jako czynnik samodzielny, jak i jako jeden z parametrów całościowego modelu wynagrodzenia 74 .
(101) W związku z tym Komisja zauważa, że w ramach poprzedniego dokapitalizowania hybrydowego Tier I 75 FIH musi zapłacić kupon w wysokości 11,46 % rocznie. Ponadto na początku marca 2012 r. dług uprzywilejowany FIH notowany był na rynku z implikowaną stopą zwrotu przekraczającą 10 %. Zatem rozumowanie Komisji, zgodnie z którym zwrot z kapitału powinien wynosić co najmniej 10 %, jest uzasadnione. Prywatny inwestor prawdopodobnie wymagałby wynagrodzenia przewyższającego ten poziom ze względu na szczególne ryzyko związane z koncentracją i gorszą jakością 76 portfela nieruchomości Newco, które stanowią dodatkowy czynnik w stosunku do podporządkowanego statusu inwestycji kapitałowej. Zatem przedstawiony przez Danię 77 zwrot na poziomie 6,5 % jest wyraźnie niewystarczający. Należy również zauważyć, że transakcja ta generuje ujemny oczekiwany zwrot.
(102) Komisja stwierdza, że środki na rzecz FIH nie są zgodne z testem prywatnego inwestora. Tę ocenę, a w szczególności fakt, że Komisja nie musi uwzględniać ryzyk finansowych, na które FSC była narażona w związku ze środkami pomocy z 2009 r., potwierdzono w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 marca 2018 r. 78
5.1.3. Selektywność
(103) Przedmiotowe środki wdrożono jedynie w odniesieniu do grupy FIH i Newco. Środki te były zatem selektywne.
5.1.4. Zakłócenie konkurencji i wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi
(104) Wdrożenie środka pomogło FIH we wzmocnieniu jego pozycji kapitałowej i poziomu płynności porównaniu z sytuacją jego konkurentów, którzy nie mogli skorzystać z podobnych środków. Środek ten umożliwił zatem FIH poprawę jego pozycji na rynku. W związku z tym środek mógł doprowadzić do zakłócenia konkurencji.
(105) Biorąc pod uwagę integrację rynku bankowego na poziomie europejskim, korzyść zapewniona FIH miała wpływ na konkurentów zarówno w Danii (gdzie działają banki z innych państw członkowskich), jak i w innych państwach członkowskich. Należy zatem uznać, że środek może mieć wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
5.2. Kwota pomocy
(106) Całkowitą kwotę pomocy w ramach środków 79 oblicza się na około 2,25 mld DKK (około 300 mln EUR). Aby obliczyć kwotę pomocy, Komisja uwzględniła:
a) korzyść związaną z formułą zawartą w umowie nabycia udziałów (0,73 mld DKK) 80 ;
b) utracone wynagrodzenie z tytułu inwestycji kapitałowej (1,33 mld DKK) 81 ;
c) spłatę przez Newco nadwyżkowych odsetek z tytułu pożyczki 1, pożyczkę na absorpcję straty oraz finansowanie początkowe (0,33 mld DKK);
d) nadwyżkę opłat administracyjnych (0,14 mld DKK).
(107) Elementem łagodzącym jest fakt, że Komisja uznała, że wczesne anulowanie gwarancji rządowych wynoszących 0,28 mld DKK należy odjąć od całkowitej kwoty pomocy.
(108) Jak wskazano w motywach 82 i 100, Komisja przyjęła podejście całościowe do wyceny wszystkich odsetek i innych przepływów pieniężnych, opłat i udzielonych gwarancji, biorąc pod uwagę:
a) obawy Danii, że Komisja nie uwzględni niewystarczająco faktycznych uwarunkowań gospodarczych wszystkich aspektów środków, takich jak pożyczka na absorpcję straty;
b) fakt, że nie wszystkie elementy transakcji można powiązać z określoną pozycją we wzorze obliczenia wynagrodzenia.
(109) Zgodnie z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości Komisja oparła się na poradach ekspertów zewnętrznych zakresie wyceny 82 .
5.3. Zgodność pomocy państwa
5.3.1. Podstawa prawna oceny zgodności pomocy
(110) Art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu stanowi, że pomoc państwa można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym, jeżeli ma ona na celu "zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego". Biorąc pod uwagę obecne okoliczności oraz sytuację na rynku finansowym w momencie przyjęcia decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania, Komisja uważa, że środki mogą być rozpatrywane na podstawie tych postanowień.
(111) Komisja zgadza się, że kryzys finansowy stworzył wyjątkowe okoliczności, w których upadłość jednego banku może podważyć ogólne zaufanie do systemu finansowego zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Może się to odnosić nawet do małego banku, który nie znajduje się bezpośrednio w trudnej sytuacji, ale jest pod ścisłym nadzorem organu regulacyjnego, banku takiego jak FIH. Dług tego banku z terminem zapadalności 2-4 lat wyceniono na poziomie spreadu wynoszącego 600-700 punktów bazowych powyżej EURIBOR w momencie przyjęcia decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania. Ten poziom wyceny wyraźnie wskazuje na nadchodzące trudności. W takich przypadkach wczesna interwencja, mająca na celu uniknięcie niestabilności danej instytucji, może być konieczna, aby uniknąć zagrożenia dla stabilności finansowej. W szczególności ma to miejsce w przypadku małej gospodarki, takiej jak duńska, gdzie kontrahenci mogą nie rozróżniać poszczególnych banków, co powoduje, że brak zaufania spowodowany upadkiem jednego banku rozciąga się na cały sektor. Z tego powodu podstawę prawną oceny zgodności wszystkich środków objętych niniejszą decyzją stanowi art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu.
(112) Jeżeli chodzi szczególnie o zgodność przeniesienia aktywów do FSC, Komisja oceni te środki w odniesieniu do komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości.
(113) Komisja oceni następnie zgodność środków restrukturyzacyjnych w odniesieniu do komunikatu w sprawie restrukturyzacji.
5.3.2. Zgodność pomocy z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości
(114) Komunikat w sprawie aktywów o obniżonej wartości określa zasady dotyczące wyceny i przenoszenia aktywów o obniżonej wartości oraz zgodności środków z Traktatem. Należy ocenić, czy pomoc została ograniczona do minimum oraz czy wkład własny banku i jego akcjonariuszy jest wystarczający.
(115) Zgodnie z pkt 21 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości banki powinny w jak największym zakresie same pokryć straty związane z aktywami o obniżonej wartości. W pkt 21 wymaga się zapewnienia odpowiedniego wynagrodzenia władzom publicznym za środek pomocy związanej z aktywami, w dowolnej formie, tak by zagwarantować zrównoważenie odpowiedzialności udziałowców/akcjonariuszy i podziału obciążeń bez względu na rodzaj wybranego mechanizmu.
(116) Środki, w pierwotnej formie, przewidywały wynagrodzenie równe kosztowi finansowania poniesionemu przez duński rząd powiększonemu zaledwie o 100 punktów bazowych z tytułu płynności. Nie przewidziano zwrotu z inwestycji kapitałowej, poza częściowym (25 %) wzrostem udziału, w przypadku gdy uporządkowana likwidacja netto przyniesie nadwyżkę dzięki mechanizmowi dostosowania cen. Ponadto według pesymistycznego scenariusza, w którym stan portfela aktywów Newco znacznie by się pogorszył, rekompensatę na rzecz FSC zapewniałby FIH Holding, który (w tych okolicznościach) nie byłby prawdopodobnie zdolny do wypełnienia swoich obowiązków. Wydaje się więc nieprawdopodobne, jak stwierdzono w motywach 66-73 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania, że wynagrodzenie i wkład własny byłyby wystarczające, aby zapewnić zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym zgodnie z wytycznymi zawartymi w komunikacie w sprawie aktywów o obniżonej wartości.
(117) Komisja gruntownie przeanalizowała wartość rynkową środków zgodnie z punktem 39 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości. Z pomocą eksperta zewnętrznego Komisja oszacowała prawdopodobny rozkład wyników dla portfela aktywów Newco oraz obliczyła wpływ na prawdopodobną końcową wartość likwidacyjną aktywów z uwzględnieniem umowy nabycia udziałów.
(118) W swojej ocenie Komisja stwierdziła występowanie korzyści wynikających z utraconego wynagrodzenia z kapitału oraz możliwej straty związanej z jakością kredytową FIH Holding, nadwyżki odsetek z tytułu pożyczki na absorpcję straty, marży nadwyżkowej finansowania na rzecz Newco przez FIH oraz nadwyżki opłat administracyjnych i opłat z tytułu zabezpieczenia instrumentów pochodnych. Komisja stwierdziła również występowanie okoliczności łagodzących, takich jak wczesne anulowanie gwarancji rządowych. W sumie środki obejmowały element pomocy państwa w wysokości około 2,25 mld DKK.
(119) Biorąc pod uwagę pkt 40 i 41 komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości, różnica między wartością przekazania a rzeczywistą wartością ekonomiczną została oceniona przez dokonanie takich samych obliczeń jak przy ocenie wartości rynkowej z dwoma dostosowaniami. Po pierwsze, rozkład wyników opierał się na rzeczywistej wartości ekonomicznej portfela aktywów, a nie na wartości rynkowej. Po drugie, wymagany zwrot z kapitału własnego opierał się na faktycznej uldze w kapitale netto związanej z wdrożeniem środków.
(120) W decyzji z 2014 r. w wyniku oświadczenia organu nadzoru finansowego Komisja oceniła wpływ finansowy ulgi w kapitale brutto związany z wdrożeniem środków na 375 mln DKK na poziomie FIH Holding 83 . Kwotę można było podzielić w następujący sposób:
a) 275 mln DKK wynikające ze zmniejszonego ryzyka płynności;
b) 100 mln DKK wynikające z ryzyka związanego z zyskami.
(121) Ryzyko związane z zyskami odpowiada ryzyku, że FIH musiałby przyciągnąć dodatkowy kapitał celem pokrycia strat spodziewanych w nadchodzącym roku. W tym przypadku jednak FIH błędnie uwzględnił pewne pozytywne wydarzenie w obliczeniach dotyczących ryzyka związanego z zyskami, ponieważ zakładał oszczędności na odsetkach wynikające z przedterminowego wykupienia kapitału hybrydowego w kwocie 1,9 mld DKK 84 . Oszczędności te nie mogły stworzyć ryzyka konieczności pozyskania dodatkowego kapitału, w związku z czym nie powstała żadna ulga w kapitale dla FIH w ramach pozycji ryzyka związanego z zyskami. Ten błąd obliczeniowy powtórzono w oświadczeniu organu nadzoru finansowego, ale poprawiono go później w dalszej korespondencji. Jednak ponieważ w decyzji z 2014 r. Komisja polegała na pierwotnych obliczeniach, ustaliła wpływ finansowy ulgi w kapitale na poziomie 375 mln DKK, a nie 275 mln DKK. Z tego powodu Sąd wydał w dniu 19 września 2019 r. wyrok, w którym stwierdził nieważność decyzji z 2014 r. Wynika z tego, że aby kwota ulgi w kapitale brutto środków pomocy była poprawna, powinna zostać ustalona na poziomie 275 mln DKK. Ta ulga w kapitale powinna zostać należycie wynagrodzona, aby środek był zgodny z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości. Komisja szacuje, że wynagrodzenie niezbędne, aby ulga w kapitale była zgodna z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości, powinno wynosić co najmniej 10 % rocznie 85 .
(122) Komisja stwierdziła ponadto również, że wartość przekazania aktywów wynosiła 254 mln DKK powyżej rzeczywistej wartości ekonomicznej 86 , którą to kwotę należało wynagrodzić i wycofać.
(123) Ponadto konieczne było odzyskanie nadwyżek opłat w wysokości 143,2 mln DKK.
(124) Aby zapewnić zgodność środków z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości:
a) w dniu 4 grudnia 2013 r. FIH zwrócił kwotę, o którą wartość przekazania aktywów przekraczała ich rzeczywistą wartość ekonomiczną, tj. 254 mln DKK 87 ;
b) w dniu 4 grudnia 2013 r. FIH wypłacił również wynagrodzenie w wysokości 10 % rocznie od pierwotnej kwoty wpływu finansowego ulgi w kapitale (mianowicie od 275 mln DKK) w odniesieniu do okresu od marca 2012 r. do dnia 4 grudnia 2013 r. 88 ;
c) FIH musiałby również wypłacić FSC wynagrodzenie w wysokości 10 % rocznie od zmienionego wpływu finansowego ulgi w kapitale dotyczącego środków mających zastosowanie począwszy od dnia 4 grudnia 2013 r., tzn. 21 mln DKK (różnica między 275 mln DKK i 254 mln DKK);
d) FIH musiałby zwrócić nadwyżki opłat administracyjnych 89 .
(125) Dania zapewniła spłatę tych kwot 90 przez FIH dodatkowo do dotrzymania wszystkich uzgodnień w ramach końcowych dokumentów dotyczących środków 91 .
(126) Dania zobowiązuje się, że FIH nie będzie wypłacał dywidend do czasu ostatecznego rozliczenia rachunków Newco w ramach umowy nabycia udziałów, tak aby ograniczyć ryzyko kredytowe, jakiemu podlega FIH Holding w odniesieniu do FSC.
(127) Podsumowując, w ujęciu całościowym środki są proporcjonalne i ograniczone do minimum oraz zapewniają wystarczający wkład własny FIH. Ponadto, z uwagi na płatności dokonane w dniu 4 grudnia 2013 r. 92 na rzecz FSC oraz na dodatkowe zobowiązania odnośnie do wynagrodzenia i opłat, środki zapewniają odpowiednie wynagrodzenie zgodnie z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości.
5.3.3. Zgodność pomocy z komunikatem w sprawie restrukturyzacji i z komunikatem w sprawie przedłużenia z 2011 r. 93
a) Rentowność
(128) Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji, aby restrukturyzacja instytucji finansowej w kontekście obecnego kryzysu finansowego była zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, musi ona prowadzić do przywrócenia rentowności banku lub do jego kontrolowanej likwidacji, zapewnić, aby pomoc była ograniczona do koniecznego minimum i obejmowała wystarczający wkład własny beneficjenta (podział obciążeń) oraz obejmować wystarczające środki ograniczające zakłócenie konkurencji.
(129) Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji państwo członkowskie musi przedstawić kompleksowy plan restrukturyzacji, w którym wykazuje się sposób przywrócenia długoterminowej rentowność beneficjenta bez pomocy państwa w wystarczającym okresie nie dłuższym niż pięć lat. Bank osiąga długoterminową rentowność, jeżeli jest w stanie konkurować o kapitał na rynku na podstawie własnych osiągnięć zgodnie z odpowiednimi wymogami regulacyjnymi. Aby tego dokonać, bank musi być w stanie pokryć wszystkie swoje koszty oraz wypracować odpowiednią stopę zwrotu z kapitału własnego z uwzględnieniem profilu ryzyka banku. Przywrócenie rentowności powinno wynikać przede wszystkim ze środków wewnętrznych i opierać się na wiarygodnym planie restrukturyzacji.
(130) W planie restrukturyzacji przedłożonym przez Danię w odniesieniu do FIH, obejmującym okres do dnia 31 grudnia 2016 r., wykazano przywrócenie rentowności na koniec tego okresu restrukturyzacji. Oczekiwano, że bank utrzyma rentowność i poprawi swoje roczne wyniki szczególnie w latach 2013-2016 oraz wypracuje odpowiednią stopę zwrotu z kapitału w ramach nowej działalności gospodarczej. Według najbardziej pesymistycznego scenariusza bank będzie dalej generował zyski, poprawiając zysk netto z 51 mln DKK (6,8 mln EUR) w 2013 r. do 122 mln DKK (16,27 mln EUR) w 2016 r.
(131) Zgodnie z planem restrukturyzacji do dnia 31 grudnia 2016 r. łączny współczynnik kapitałowy FIH osiągnąłby 19,6 %, a oczekiwany ustawowy wskaźnik wpływów netto wyniósłby 160 %. Wszystkie wymienione wskaźniki znacznie przekroczyłyby minimalne wymogi regulacyjne. W ten sposób powstałoby wrażenie, że grupa ma wysoką kapitalizację i zadowalający poziom płynności.
(132) W następstwie środków, w szczególności przeniesienia kredytów, FIH był w stanie nie tylko wykupić obligacje objęte gwarancją rządową w 2013 r. we właściwym czasie, ale również zwrócić dnia 2 lipca 2013 r. kapitał hybrydowy, który otrzymał od rządu.
(133) Środki poprawiły profil płynności FIH, który był w stanie osiągnąć ustawowy wskaźnik wpływów netto wynoszący 214 % na dzień 31 grudnia 2012 r., przy czym oczekiwano, że na dzień 31 grudnia 2013 r. 94 osiągnie on wskaźnik równy 239,7 %, tym samym znacznie przekraczając regulacyjne wymogi dotyczące płynności.
(134) W szczególności zlikwidowano niedopasowanie poziomu płynności, które zagrażało FIH, dzięki wydzieleniu aktywów z pomocą finansowania w wysokości 13 mld DKK zapewnionego na rzecz Newco przez FSC. Dodatkowo FSC zobowiązała się dokapitalizować Newco, w razie potrzeby, w okresie wdrażania środków 95 . W rezultacie wszelkie problemy związane z natychmiastowym dokapitalizowaniem FIH zostały uprzedzone.
(135) Podsumowując, wydawało się, że FIH, mając zapewnioną rentowność i płynność oraz posiadając wystarczający kapitał własny, znajdował się w dobrej sytuacji, aby samodzielnie osiągnąć długoterminową rentowność.
(136) Chociaż według najbardziej pesymistycznego scenariusza budżetowany zwrot przed opodatkowaniem ze znormalizowanego kapitału własnego wynosił tylko 0,9 % na dzień 31 grudnia 2013 r. i 2,0 % 96 na dzień 31 grudnia 2016 r., w ramach najbardziej optymistycznego scenariusza zakładano zwrot ze znormalizowanego kapitału własnego w wysokości 10,3 % i 11,2 % odpowiednio w 2013 r. i w 2016 r.
(137) Komisja zazwyczaj nie stosuje pojęcia "znormalizowanego kapitału własnego", ponieważ regularnie prowadzi to do wyższego zwrotu z kapitału własnego, niż gdyby kalkulacje opierały się na rzeczywistym kapitale własnym. W tym przypadku Dania zobowiązała się jednak, że FIH Holding i FIH zatrzymają nagromadzone zyski do wysokiego poziomu, tak aby w większym stopniu zagwarantować odpowiednie płatności na rzecz FSC. W szczególności, jeżeli Newco osiągnęłaby znacząco niższe przychody, niż zaplanował FIH, FIH (poprzez pożyczkę na absorpcję straty) i FIH Holding (poprzez gwarancję udzieloną FSC) poniosłyby koszty zapewnienia wynagrodzenia na rzecz FIH na poziomie współmiernym z zasadami pomocy państwa. Nagromadzenie zysków zatrzymanych zwiększyło jednak kapitał własny do stosunkowo wysokiego poziomu (8,4 mld DKK w najlepszym przypadku, 7,3 mld DKK w najgorszym przypadku), co obniżyło wskaźnik zwrotu z kapitału własnego. FIH nie był w stanie przeciwdziałać temu procesowi, chyba że przynosiłby straty (co nie jest ani przewidywane, ani pożądane). Zastosowanie pojęcia "znormalizowanego kapitału własnego" jest zatem wskazane w przedmiotowym przypadku, aby umożliwić Komisji przeprowadzenie właściwej oceny rentowności banku, pomijając wynik nagromadzenia zysków zatrzymanych.
(138) Ponadto FIH opuścił stosunkowo ryzykowny obszar działalności w dziedzinie finansowania przejęć, co doprowadziło do ograniczenia ryzyka jego działalności gospodarczej i oparcia jego modelu biznesowego na solidniejszych podstawach. Ponadto wydawało się, że przy łącznym współczynniku kapitałowym wynoszącym 20,8 % 97 na koniec okresu restrukturyzacji FIH znajdował się w sytuacji nadmiernej kapitalizacji 98 w odniesieniu do jego modelu biznesowego, a zatem był w znacznie mniejszym stopniu niż wcześniej narażony na ryzyko rynkowe zagrażające kontynuacji jego działalności.
(139) Komisja stwierdza zatem, że plan restrukturyzacji był odpowiedni w celu przywrócenia długoterminowej rentowności FIH.
(ii) Rentowność
(140) Dania zobowiązała się nie nakładać na FIH wymogu wypłacenia dywidend w fazie restrukturyzacji ani zwrotu poprzedniego dokapitalizowania udzielonego przez państwo w kwocie 1,9 mld DKK. Ponadto FIH nie będzie zobowiązany do dokonywania żadnych wypłat kuponów na rzecz inwestorów z tytułu instrumentów hybrydowych lub jakichkolwiek instrumentów, odnośnie do których instytucje finansowe mają prawo do wypłacania lub nabywania kuponów, bez względu na ich klasyfikację regulacyjną, łącznie z podporządkowanymi instrumentami dłużnymi, jeżeli nie istniałyby żadne zobowiązania prawne nakazujące dokonywanie takich płatności.
(141) Ponadto, jak stwierdzono w motywie 127, wynagrodzenie z tytułu środków związanych z aktywami o obniżonej wartości było ustalone na właściwym poziomie.
(142) Komisja stwierdza zatem, że plan restrukturyzacji w wystarczającym stopniu spełniał wymogi podziału obciążeń.
(iii) Zakłócenie konkurencji
(143) Plan restrukturyzacji przewidywał wycofanie się FIH z określonych linii biznesowych (finansowania nieruchomości, zarządzania kapitałem private equity i majątkiem prywatnym). W szczególności 15,4 mld DKK aktywów związanych z finansowaniem nieruchomości (25 % bilansu z 2012 r.) wydzielono do Newco.
(144) Zmienione podstawowe ustalenia przewidywały również zakaz przywództwa cenowego odnośnie do depozytów, jeżeli udział w rynku FIH przekroczyłby 5 %. Zobowiązania te umożliwiały FIH dalsze polepszanie jego pozycji płynności przez wzrost depozytów na rynku i jednoczesne ustanowienie progu zapobiegającego nadmiernym praktykom. Ponadto agresywne praktyki handlowe byłyby zabronione w celu zabezpieczenia konkurentów przed nadmiernie aktywnym postępowaniem na rynku. Należy zauważyć, że żaden uczestnik rynku nie odniósł się do polityki FIH dotyczącej wyceny depozytów po wszczęciu przez Komisję postępowania w tej sprawie.
(145) Ponadto FIH dokonałby zbycia swoich inwestycji w fundusze private equity i innych inwestycji kapitałowych i po dniu 31 grudnia 2014 r. nie miałby już w swoich strukturach jednostki ds. hipotecznych. W związku z tym wspomniane obszary działalności gospodarczej również zostałyby pozostawione konkurentom, a obecność FIH na rynku zostałaby odpowiednio ograniczona.
(146) Ponadto w 2013 r. zlikwidowano FIH Realkredit 99 i wstrzymano wszelką działalność gospodarczą w dziedzinie finansowania przejęć.
(147) Ponadto FIH zmniejszył już swoje aktywa ogółem ze 109,3 mld DKK (14,67 mld EUR) na dzień 31 grudnia 2010 r. do 60,8 mld DKK (8,16 mld EUR) do dnia 31 grudnia 2012 r., co stanowi spadek o 44 %.
(148) Podsumowując, zobowiązania te doprowadziły do wystarczającego ograniczenia zakłócenia konkurencji, ponieważ możliwości biznesowe, które potencjalnie mogłyby być korzystne dla FIH, zostały porzucone i pozostawione konkurentom.
5.4. Wniosek i zakończenie formalnego postępowania wyjaśniającego
(149) Komisja wyraziła wątpliwości w swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania co do tego, czy przedmiotowe środki były dobrze ukierunkowane zgodnie z wymogami komunikatu bankowego z 2008 r. 100 W szczególności na tym etapie nie było jasne czy inwestorzy uważają FIH za całkowicie uwolniony od jego aktywów o najniższej wartości i czy będą gotowi na udzielenie finansowania na akceptowalnych warunkach. W planie restrukturyzacji FIH wykazano, że bank posiadał wystarczający bufor kapitałowy nawet w scenariuszu warunków skrajnych oraz że nadal prawdopodobnie miał zachować rentowność nawet przy niekorzystnych zmianach makroekonomicznych.
(150) W decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania Komisja wyraziła również wątpliwości co do tego, czy środki zostały ograniczone do minimum i czy przewidziano wystarczający wkład własny 101 , w szczególności w kontekście złożoności środków.
(151) W następstwie szczegółowej oceny elementów i ich powiązań Komisja uważa, że wynagrodzenie, które FIH zapłaciłby z tytułu środków, stanowi wystarczający wkład własny i jest zgodne z komunikatem w sprawie aktywów o obniżonej wartości. Komisja z zadowoleniem przyjmuje wypłatę jednorazową na rzecz FSC i zobowiązania podjęte w tym względzie 102 . Komisja zauważa dalej, że środki pozwoliły na poprawę profilu płynności banku, który we wszystkich scenariuszach zachowywał płynność i rentowność zgodnie z planem restrukturyzacji.
(152) W decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania Komisja wyraziła dodatkowe wątpliwości co do tego, czy został spełniony wymóg ograniczenia zakłócenia konkurencji. Jednak Dania zobowiązała się później, że FIH podlegałby zakazowi wypłaty kuponów, zakazowi wypłaty dywidend, zakazowi przywództwa cenowego (w tym w zakresie depozytów) i zakazowi stosowania agresywnych praktyk handlowych, a także zobowiązaniom w zakresie zbycia.
(153) Ogólnie Komisja zauważa, że plan restrukturyzacji przedstawiony przez Danię odpowiednio uwzględniał kwestie rentowności, podziału obciążeń i zakłócenia konkurencji, a zatem był zgodny z wymogami komunikatu w sprawie restrukturyzacji oraz komunikatu w sprawie aktywów o obniżonej wartości.
(154) Na podstawie powyższej oceny Komisja stwierdza, że środki były dobrze ukierunkowane, ograniczone do minimum i zapewniały ograniczenie zakłócenia konkurencji. W związku z tym wątpliwości Komisji związane ze zgodnością środków, początkowo wyrażone w decyzji w sprawie pomocy na ratowanie i wszczęcia postępowania, zostały rozwiane.
6. ZGODNOŚĆ Z PRZEPISAMI DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/59/UE 103 W SPRAWIE NAPRAWY ORAZ RESTRUKTURYZACJI I UPORZĄDKOWANEJ LIKWIDACJI BANKÓW
(155) Chociaż państwa członkowskie transponowały dyrektywę 2014/59/UE do prawa krajowego, Komisja musi ocenić, czy środek narusza nierozerwalnie związane przepisy dyrektywy 2014/59/UE.
(156) Obowiązek ten jest zgodny z utrwalonym orzecznictwem sądów unijnych, z którego wynika, że 104 "te aspekty pomocy, które naruszają postanowienia szczególne traktatu inne niż [art. 107 i 108 Traktatu], mogą być do tego stopnia nierozerwalnie związane z przedmiotem pomocy, iż nie jest możliwa ich odrębna ocena, tak że ich wpływ na zgodność lub niezgodność pomocy jako całości musi w konsekwencji zostać koniecznie oceniony w toku postępowania prowadzonego na podstawie [art. 108]" 105 .
(157) Aby ocenić, czy naruszenie przepisu prawa Unii jest nierozerwalnie związane z danym środkiem, należy ustalić, czy środek pomocy państwa zawsze narusza konkretny przepis prawa Unii, który ma znaczenie w odniesieniu do analizy zgodności na podstawie art. 107 ust. 2 i 3 Traktatu.
(158) Niniejsza decyzja dotyczy środków wdrożonych przez władze duńskie przed przyjęciem dyrektywy 2014/59/UE. Dyrektywę 2014/59/UE przyjęto bowiem w dniu 15 maja 2014 r., a termin transpozycji dyrektywy do prawa państw członkowskich upłynął w dniu 1 stycznia 2015 r. 106 , podczas gdy środki, których dotyczy przedmiotowa sprawa, przyznano w 2012 r. W związku z tym dyrektywa 2014/59/UE nie ma zastosowania do niniejszej sprawy.
7. PODSUMOWANIE
(159) Na podstawie zgłoszenia i z uwzględnieniem zobowiązań przedstawionych przez Danię (które Dania podtrzymała w swoim piśmie przedłożonym w dniu 13 stycznia 2020 r.) stwierdza się, że zgłoszone środki stanowią pomoc państwa i są zgodne z rynkiem wewnętrznym. Stosowność środków oraz rentowność banku i wkład własny wraz ze środkami zmniejszającymi zakłócenia konkurencji okazują się wystarczające. W związku z tym środki należy zatwierdzić zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu, a wszczęte postępowania należy zakończyć,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
| W imieniu Komisji | |
| Margrethe VESTAGER | |
| Wiceprzewodnicząca wykonawcza |