Wydłużenie vacatio legis ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.) i ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 396).
Prok.2015.5.21
Akt nieocenianyUCHWAŁA Nr 273/2015
KRAJOWEJ RADY PROKURATURY
z dnia 21 maja 2015 r.
w sprawie wydłużenia vacatio legis ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.) i ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 396)
Rada, po omówieniu aktualnego stanu przygotowań prokuratury do realizacji nowego modelu postępowania sądowego, kierując się troską o powodzenie reform, opowiedziała się za wydłużeniem vacatio legis wchodzących w życie z dniem 1 lipca 2015 r. przepisów nowelizujących Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny oraz inne ustawy.
W toku debaty przedstawiono argumenty przemawiające za przesunięciem terminu wejścia w życie wymienionych ustaw.
Prokurator Generalny wskazał, że zbyt krótkie vacatio legis może naruszać przepisy Konstytucji RP. Tymczasem, ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw RP z dnia 20 marca 2015 r. Tak więc pomiędzy jej promulgacją, a wejściem w życie większości jej przepisów upłynie okres tylko 3 miesięcy.
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2014 r. w sprawie o sygnaturze akt P29/13, nakaz określenia odpowiedniej vacatio legis jest konstytucyjną zasadą prawa, stanowiącą jeden z fundamentów europejskiej kultury prawnej. Jest elementem demokratycznego państwa prawnego, ściśle związanym z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji). Wyznaczenie odpowiednio długiej vacatio legis ma szczególne znaczenie w odniesieniu do zasad odpowiedzialności karnej.
Podkreślono, że ustawa lutowa dokonuje aż 47 zmian spośród 215 zmian i uzupełnień przewidzianych przez ustawę wrześniową. Ponadto wprowadza dalsze 54 zmiany i uzupełnienia w przepisach Kodeksu postępowania karnego. Dodatkowo przewiduje aż 73 zmiany przepisów Kodeksu karnego.
W czasie dyskusji wskazano na konieczność opracowania nowego zarządzenia Prokuratora Generalnego w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, dostosowanego do nowych regulacji ustawowych.
Podniesiono zasadność opracowania nowego Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury uznając, że obowiązujący nie zawiera regulacji nakierowanych na nowy model procesu. W tym aspekcie zaznaczono, że Regulamin nie jest w stanie zastąpić oczekiwanej nowej ustawy o prokuraturze, co uniemożliwia przeprowadzenie modelowych zmian w tej instytucji.
Członkowie Rady krytycznie odnieśli się do braku regulacji prawnych pozwalających na wyznaczanie terminów rozpraw z uwzględnieniem możliwości udziału prokuratora - autora aktu oskarżenia - w rozprawie. Regulacje te powinny zostać skorelowane w przepisach dotyczących wewnętrznego urzędowania sądów i prokuratur.
Oceniono, że propagowanie rozwiązania informatycznego, mającego zapewnić możliwość osobistego udziału autora aktu oskarżenia w postępowaniu sądowym, jakim jest System Obsługi Terminarza Rozpraw (SOTR), jest wątpliwe. Aplikacja ta jest związana z systemem informatycznym SAWA, natomiast ponad 90 sądów rejonowych i okręgowych w Polsce ma inny system, to jest Sędzia2. Ponadto SOTR ma zapewnioną skuteczność w przypadku kiedy właściwość miejscowa sądu jest tożsama z właściwością miejscową prokuratur.
Powstała inna aplikacja, to jest Zintegrowany Kalendarz Wokand (ZKW), która jest rozwiązaniem technicznym wynikającym z potrzeby zapewnienia udziału w rozprawie lub posiedzeniu prokuratora - twórcy aktu oskarżenia lub wniosku w postępowaniu przygotowawczym, po wprowadzeniu zmian przepisów Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw od dnia 1 lipca 2015 r.
Rozstrzygnięcie, który z systemów jest skuteczniejszy oraz wdrożenie go wymaga wielomiesięcznej pracy.
Dostrzeżono niemożność pełnego, w szczególności w jednostkach szczebla rejonowego, wdrożenia z powodów technicznych i finansowych w okresie do dnia 1 lipca 2015 roku systemu digitalizacji akt, niezbędnego dla zapewnienia prawidłowej realizacji funkcji oskarżenia publicznego przed sądami. Wynika to z braku odpowiedniego sprzętu i oprogramowania, potrzeby przeszkolenia pracowników w zakresie jego obsługi, a co ważne z powodu niezapewnienia środków pozwalających na zatrudnienie dla realizacji tego celu wykwalifikowanej kadry.
Zwrócono uwagę na to, że prokuratura nie dysponuje sprzętem informatycznym pozwalającym na wykorzystanie na sali sądowej przez oskarżyciela, w trakcie kontradyktoryjnego procesu sądowego, zdigitalizowanych dowodów stanowiących podstawę oskarżenia.
W ocenie członków Krajowej Rady Prokuratury wskazane wyżej przyczyny przemawiają za przesunięciem terminu wejścia w życie omawianych ustaw. Niewątpliwie ciężar reformy w znacznej mierze spoczął na prokuraturze, a mimo tego nie zapewniono jej instmmentafium prawnego, jak i odpowiednich środków rzeczowych.
Zdaniem Rady wydłużenie vacatio legis powinno zostać wykorzystane do stworzenia spójnych regulacji prawnych związanych z funkcjonowaniem prokuratury, w ramach nowego modelu procesu karnego w ścisłej współpracy Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego i Krajowej Rady Prokuratury. Czas ten umożliwi także prokuraturze zakończenie rozpoczętych procesów przystosowawczych do nowej sytuacji.