Wstępny projekt ustawy o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów.
Lekarz.2019.4.5
Akt nieocenianySTANOWISKO Nr 34/19/P-VIII
PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
z dnia 5 kwietnia 2019 r.
w sprawie wstępnego projektu ustawy o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów
Odnosząc się do projektowanych przepisów ustawy Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej zgłasza następujące uwagi:
Niezrozumiała jest konieczność potwierdzania zgonu przez koronera po uprzednim stwierdzeniu zgonu przez lekarza nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, jak i lekarza sprawującego opiekę medyczną w podmiocie innym niż podmiot leczniczy, przy jednoczesnym braku takiego obowiązku w przypadku stwierdzania zgonu przez ratownika medycznego. Nie wiadomo, czym kierowali się projektodawcy przy formułowaniu takich uprawnień dla kierownika zespołu ratownictwa medycznego, który dodatkowo, w przeciwieństwie do ww. lekarzy, ma także uprawnienia do wystawienia karty zgonu (art. 9 ust. 1).
Proponuje się dodać, że lekarz, który ma zostać koronerem, posiada prawo wykonywania zawodu, które nie zostało w żaden sposób zawieszone ani ograniczone. Należy wskazać, że na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2019 r. poz. 537) oraz ustawy z dnia
2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. z 2018 r. poz. 168, z późn. zm.) organy samorządu lekarskiego mogą zawiesić lekarzowi prawo wykonywania zawodu lub ograniczyć go w wykonywaniu określonych czynności medycznych (np. art. 12 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, art. 77 i 83 ustawy o izbach lekarskich). Ponadto lekarz może zostać ograniczony w wykonywaniu zawodu w toku postępowania przygotowawczego lub sądowego tytułem środka zapobiegawczego lub zabezpieczającego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego.
Takie uregulowanie warunków pełnienia funkcji koronera będzie także zgodne z art. 15 ust. 3, który przewiduje obowiązek okręgowej rady lekarskiej informowania wojewody m.in. o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu i ograniczeniu w wykonywaniu określonych czynności medycznych.
Okręgowa rada lekarska ma przekazywać wojewodzie listę lekarzy kandydatów na koronerów spełniających wymagania, o których mowa w art. 13 ust. 1. Należy jednak wskazać, że okręgowe rady lekarskie nie będą miały faktycznej możliwości wykonania takiego obowiązku. Organy samorządu lekarskiego nie posiadają bowiem pełnej informacji na temat wyroków skazujących wydanych wobec lekarzy przez sądy powszechne, gdyż wiele takich wyroków nie trafia do wiadomości okręgowej izby lekarskiej, a organy izby nie mają dostępu do Krajowego Rejestr Karnego.
Ponadto nie ma podstaw prawnych do gromadzenia przez okręgowe izby lekarskie informacji o odbyciu przez lekarzy szkolenia w zakładzie medycyny sądowej uczelni medycznej. W związku z powyższym, okręgowe rady lekarskie mogą przekazywać wojewodom jedynie listę lekarzy, którzy posiadają prawo wykonywania zawodu lekarza (czyli spełniają warunek wskazany w art. 13 ust. 1 pkt 1) oraz specjalizacje wskazane w art. 13 ust. 1 pkt 4 lit. a.
Ponadto w ocenie Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej należy wyraźnie określić, jakie dane lekarzy okręgowa rada lekarska ma przekazywać wojewodzie.
Przepis art. 15 ust. 3 posługuje się niewłaściwymi pojęciami, a zakres informacji, które ma przekazywać okręgowa rada lekarska wojewodzie wydaje się nadmierny w odniesieniu do wymogów stawianych koronerowi w art. 13 ust. 1 pkt 1-3.
Należy wskazać, że pozbawienie lekarza prawa wykonywania zawodu przez organy samorządu lekarskiego jest możliwe jedynie w drodze prawomocnego orzeczenia sądu lekarskiego (art. 83 ust. 1 pkt 7 ustawy o izbach lekarskich), ale nie ma podstaw prawnych do podejmowania "uchwał w przedmiocie pozbawienia prawa wykonywania zawodu lekarza". Natomiast okręgowa rada lekarska podejmuje uchwały o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu oraz o ograniczeniu wykonywania określonych czynności medycznych (art. 12 ust. 3 i 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).
Ponadto niezasadne jest nakładanie na okręgową radę lekarską obowiązku przekazywania wojewodzie informacji o zakończonych i toczących się postępowaniach karnych, gdyż organy prowadzące postępowanie karne nie przekazują takich informacji okręgowej radzie lekarskiej.
Niezasadne jest przekazywanie wojewodzie przez okręgową radą lekarską informacji o "zakończonych i prowadzonych postępowaniach dotyczących odpowiedzialności zawodowej". Fakt podjęcia przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, nie rodzi jeszcze skutku w postaci ukarania lekarza i to karą pozbawienia prawa wykonywania zawodu, bo tylko taka kara ma znacznie dla pełnienia funkcji koronera w świetle zaprojektowanego art. 13 ust. 1.
W związku z powyższym, w ocenie Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, zakres informacji przekazywanych wojewodzie przez okręgową radę lekarską powinien ograniczać się do tych ostatecznych, prawomocnych lub natychmiast wykonalnych uchwał rady lekarskiej i orzeczeń sądów lekarskich, które przewidują w odniesieniu do lekarza będącego koronerem pozbawienie lub zawieszenie prawa wykonywania zawodu lub ograniczenie w wykonywaniu zawodu lekarza.
Niezasadne jest nakładanie na okręgową radę lekarską obowiązku, niezwłocznego, wskazywania wojewodzie kandydatów na koronera. Zgodnie z art. 13 ust. 6 okręgowa rada lekarska ma przekazywać wojewodzie listę lekarzy spełniających warunki do bycia koronerem, więc to wojewoda powinien powoływać koronera korzystając z przekazanych mu przez radę informacji.
Wątpliwości budzi sprawa dotycząca ustalania przyczyn zgonu. Z zaprojektowanych przepisów nie wynika w sposób precyzyjny, kto i w jaki sposób stwierdza przyczyny zgonu. W art. 6 ust. 3 pkt 2 jest mowa tylko o określeniu przesłanek pozwalających na stwierdzenie czasu i przyczyny zgonu, a art. 9 ust. 1 mówi o sposobie ustalania przyczyny zgonu, ale jedynie w razie zaistnienia uzasadnionych wątpliwości. Natomiast z art. 18 ust. 4 wynika, że w karcie zgonu dla potrzeb statystyki publicznej określa się przyczynę zgonu.
Ponadto należy podnieść wątpliwości co do kwestii ustalania przyczyny zgonu na miejscu zgonu i bez sekcji zwłok. W przypadku nagłego zgonu nie zawsze da się określić przyczyny śmierci bez wykonania sekcji zwłok. Natomiast sam fakt, że osoba, która nagle zmarła, leczyła się wcześniej np. na chorobę wieńcową, nie uprawnia do ustalenia ostrej niewydolności wieńcowej jako przyczyny zgonu. Tak wpisana do karty zgonu przyczyna śmierci bywa później podstawą do opiniowania dla celów ubezpieczeniowych, a nawet opiniowania o prawidłowości postępowania lekarskiego.
W związku z powyższym w sytuacji nieprzeprowadzenia sekcji zwłok i stosownych badań używane w projekcie ustawy sformułowanie o ustalaniu przyczyny zgonu powinno być zastąpione sformułowaniem o ustalaniu, czy zachodzi podejrzenie zgonu nienaturalnego.
Nie jest jasne, skąd będą pochodziły środki finansowe na pokrycie wydatków związanych ze stwierdzaniem zgonu, sporządzeniem protokołu zgonu i karty zgonu. W art. 24 ust. 1 jest mowa o "środkach przeznaczonych na finansowanie działalności leczniczej", nie wiadomo, czy to oznacza, że środki te będą finansowane bezpośrednio z budżetu państwa, za pośrednictwem Narodowego Funduszu Zdrowia w ramach umów zawartych ze świadczeniodawcami, lub też w inny sposób.
Z ust. 2 art. 24 wynika, że wynagrodzenie za stwierdzanie zgonu, sporządzenie protokołu zgonu i karty zgonu ma przysługiwać lekarzowi, który wykonał te czynności. W ocenie Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej w projekcie ustawy należy dodać przepisy wskazujące, w jaki sposób lekarz ma otrzymywać to wynagrodzenie, w celu zagwarantowania faktycznego przekazywania lekarzowi tych środków przez pracodawcę, Narodowy Fundusz Zdrowia lub wojewodę.
Ponadto w ocenie Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wysokość wynagrodzenia dla lekarza za stwierdzenie zgonu i sporządzenie protokołu zgonu oraz wystawienie karty zgonu jest zbyt niska. W ustawie należy także uwzględnić zwrot kosztów dojazdu lekarza do miejsca zgonu (analogicznie do zwrotu kosztów przysługujących koronerowi).
Nie jest jasne, czy w przypadku, gdy koroner dokona oględzin lub sekcji zwłok na zlecanie sądu lub prokuratora, w ogóle nie będzie on otrzymywał wynagrodzenia za stwierdzenie lub potwierdzenie zgonu, sporządzenie protokołu zgonu i karty zgonu oraz zwrotu kosztów dojazdu, czy też wynagrodzenie to ma być finansowane na innych zasadach.