Uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2014 r. o zmianie rozporządzenia z dnia 16 września 2014 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.
Prok.2014.11.26
Akt nieocenianyUCHWAŁA Nr 586/2014
KRAJOWEJ RADY PROKURATURY
z dnia 26 listopada 2014 roku
w sprawie uwag do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2014 r. o zmianie rozporządzenia z dnia 16 września 2014 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
Projekt zmian w dalszym ciągu nie zawiera przepisów dostosowujących prokuraturę do nowego modelu postępowania karnego.
Rada stoi na stanowisku że projekt sporządzony został bez wystarczającej wiedzy o funkcjonowaniu prokuratury i charakterze oraz rodzaju czynności wykonywanych przez prokuratorów.
Ocenę tę potęguje recypowanie w projektowanych zmianach szeregu przepisów z obowiązującego jeszcze w tym przedmiocie rozporządzenia, a nadto kazuistyczne unormowania dotyczące niektórych zagadnień, jak na przykład udziału prokuratora w postępowaniach cywilnych, co powoduje, że całość aktu prawnego, który ma wejść w życie w dniu 1 stycznia 2015 r. jawi się jako akt przygotowywany w pośpiechu - kompilacja różnych pomysłów i wizji nie połączonych w jedną logiczną całość i nie pozostających w związku z celem wprowadzanych zmian, to jest przystosowaniem prokuratury do znowelizowanej procedury karnej.
Również poziom techniczno-legislacyjny projektowanych zmian należy ocenić negatywnie, czego przykładem jest stawianie znaku równości pomiędzy prokuraturą a prokuratorem w przepisach określających właściwość rzeczową - vide zmiana wprowadzana w § 9 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.
Projektowane zmiany określające wewnętrzną strukturę organizacyjną nadal nie realizują upoważnienia ustawowego określonego w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze i są niezgodne z art. 92 ust. 2 Konstytucji. Projekt naruszając wyrażoną w tym przepisie zasadę subdelegacji ceduje uprawnienia przyznane tylko Ministrowi Sprawiedliwości - na rzecz Prokuratora Generalnego i prokuratorów apelacyjnych.
Przedstawia się jedynie częściowe rozwiązania w § 4 ust. 2 i 3. Zgodnie z proponowaną zmianą w skład prokuratury rejonowej, okręgowej i apelacyjnej wchodzi co najmniej jedna komórka organizacyjna zajmująca się łącznie sprawami z zakresu postępowania przygotowawczego i sądowego. W uzasadnieniu projektu nie wyjaśniono jednak w jakim celu ta komórka jest tworzona i jaki powinien być jej zakres zadań.
Projekt wprowadza zapisy, które w ocenie Krajowej Rady Prokuratury zmierzają do naruszenia niezależności prokuratorów. Tak bowiem ocenić wypada projektowaną treść § 29 ust. 3 rozporządzenia upoważniającego Prokuratora Generalnego do konsultowania sposobu prowadzenia sprawy i to nie tylko z prokuratorem prowadzącym postępowanie przygotowawcze, ale także z jego bezpośrednim przełożonym. W obowiązujących przepisach brak jest treści normatywnej określającej pojęcie konsultacji. Uprawnienie takie wprost może prowadzić do wpływania nie tylko na sposób prowadzenia postępowania, ale także na jego kierunki, a nadto na treść decyzji merytorycznych.
Z kolei inne z projektowanych rozwiązań "ornamentowo" wzmacniają pozycję Prokuratora Generalnego, jak na przykład treść projektowanego § 21 ust. 7, który z praktycznego punktu widzenia jest zbędny i winien kwestie dotyczące podziału obowiązków związanych z pełnieniem dyżurów przez prokuratorów pozostawić w gestii kierowników właściwych prokuratur.
Na krytykę zasługuje także przywrócenie do porządku prawnego, jako jednego z elementów sprawowania nadzoru służbowego, żądania przedstawiania sprawującemu nadzór pisemnej informacji o prowadzonym postępowaniu. Nadzór polegający na żądaniu przedstawienia pisemnych informacji w praktyce wiązał się z nadmierną biurokracją i jego pozorowaniem.
Krajowa Rada Prokuratury dostrzega idące we właściwym kierunku zmiany odnoszące się do ograniczenia właściwości rzeczowej jednostek organizacyjnych prokuratury szczebla okręgowego i apelacyjnego, jednakże zauważa, że zmiany te nie są wystarczające, a przedstawione rozwiązania nie zostały poprzedzone symulacjami, wskazującymi na przyszłe rzeczywiste obciążenie pracą poszczególnych jednostek organizacyjnych, co w dalszym ciągu prowadzić może do perturbacji związanych z ich prawidłowym funkcjonowaniem.
Pozytywnie ocenić należy regulacje określające na nowo zasady udziału prokuratora w postępowaniu odwoławczym. Likwidują one wcześniejsze dysfunkcjonalne rozwiązania, statuujące zasadę, że w postępowaniu przed sądem odwoławczym bierze udział tylko prokurator, który był wyznaczony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji (§ 8 ust. 2 i § 9 ust. 2).
Projektodawca w dalszym ciągu nie dostrzega, że prokuratorzy są obowiązani do wykonywania różnego rodzaju licznych zadań, wynikających z ustawy, bądź przepisów niższej rangi, nie będących wyłącznie prowadzeniem i nadzorowaniem postępowań przygotowawczych oraz udziałem w postępowaniach sądowych. Równomierne obciążenie tymi obowiązkami wymagałoby bowiem rozłożenia ich także pomiędzy tych prokuratorów, którzy obecnie w prokuraturach rejonowych, okręgowych i apelacyjnych zajmują się wyłącznie prowadzeniem postępowań przygotowawczych. Nadto, nie zauważa zakresu i obszerności tych obowiązków, jak chociażby nałożonych przez niego samego rozporządzeniem z dnia 15 czerwca 2013 r. o ocenach kwalifikacji kandydatów na wolne stanowisko prokuratorskie, czy rozporządzeniem z dnia 18 lipca 2014 r. w sprawie okresowej oceny pracy i indywidualnego planu rozwoju zawodowego prokuratora, których prawidłowe wykonanie jest nie tylko czasochłonne, ale równocześnie uniemożliwi rytmiczne prowadzenie postępowań przygotowawczych.
Przedstawiony projekt nadal nie usuwa przepisów związanych z wykonywaniem czynności w odniesieniu do osób tymczasowo aresztowanych, które sprzeczne są z ustawą Kodeks karny wykonawczy. Nie wskazuje także, czy brak unormowania w rozporządzeniu z dnia 16 września 2014 r. form sprawowania kontroli nad działaniami odnoszącymi się do postępowań cywilnych i administracyjnych jest celowym zabiegiem, czy przeoczeniem (obecnie obowiązujące rozporządzenie takie rozwiązanie zawiera w § 87).
Krajowa Rada Prokuratury stoi na stanowisku, iż zarówno podpisane rozporządzenie, jak i projektowane jego zmiany nie prowadzą do celu, jakim jest przystosowanie prokuratury do nowego modelu postępowania karnego, a obowiązujący Regulamin stwarza mniejsze zagrożenie dla prawidłowej realizacji reformy procesu karnego.