Utworzenie komitetów problemowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2011-2014.

Akty korporacyjne

PAN.2011.3.22

Akt nieoceniany

Wersja od: 22 marca 2011 r.

UCHWAŁA Nr 17/2011.

PREZYDIUM POLSKIEJ AKADEMII NAUK

z dnia 22 marca 2011 r.

w sprawie utworzenia komitetów problemowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2011-2014

Na podstawie art. 37 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. Nr 96, poz. 619) oraz § 49 Statutu Polskiej Akademii Nauk uchwalonego przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 24 listopada 2010 r., zatwierdzonego przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 27 grudnia 2010 r., Prezydium Polskiej Akademii Nauk uchwala, co następuje:

§  1.

1. Tworzy się następujące komitety problemowe i rady mające status komitetów problemowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2011-2014:

1) Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN;

2) Komitet Badań Polarnych PAN;

3) Komitet Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN;

4) Komitet Bioetyki PAN;

5) Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN;

6) Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN;

7) Radę Języka Polskiego PAN;

8) Radę Towarzystw Naukowych PAN;

9) Radę Upowszechniania Nauki PAN.

2. Zakres i cele działania komitetów problemowych i rad przy Prezydium Akademii oraz ich strukturę określają załączniki nr 1-9 do uchwały.

§  2.

1. Kadencja komitetów problemowych i rad, o których mowa w § 1 ust. 1 rozpoczyna się z chwilą pierwszego zebrania plenarnego w nowo wybranym składzie, nie później jednak niż od dnia 30 czerwca 2011 r. i trwa do dnia 31 grudnia 2014 r, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Kadencja Komitetu Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN rozpoczyna się z chwilą pierwszego zebrania plenarnego w nowo wybranym składzie, nie później jednak niż od dnia 30 czerwca 2011 r. i kończy się 30 czerwca 2013 r.

§ 3. Zasady wyłaniania kandydatów na członków komitetów problemowych i rad przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2011 -2014, stanowią załącznik nr 10 do uchwały.

§ 4. Komitety problemowe i rady przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk opracują program działania na kadencję 2011-2014 do dnia 30 września 2011 r.

§  5.

1. Szczegółowy tryb działania komitetów problemowych i rad przy Prezydium Akademii określają regulaminy uchwalone przez komitety problemowe i rady, zatwierdzone przez Prezesa Akademii.

2. Komitety mogą powoływać komisje, sekcje lub zespoły dla realizacji konkretnych zadań z zakresu działalności komitetu.

§ 6. Działalność komitetu problemowego lub rady podlega ocenie dokonanej przez Prezydium Akademii po upływie dwóch lat od rozpoczęcia kadencji.

§ 7. Komitety: Badań nad Migracjami Ludności i Polonią PAN, Biotechnologii PAN, Ergonomii PAN, Gospodarki Wodnej PAN, Problemów Energetyki PAN powołane na kadencję 2007-2010 działają w dotychczasowym składzie do 30 czerwca 2011 r. Decyzję w sprawie ich statusu Prezydium Akademii podejmie w uzgodnieniu z wydziałami Akademii.

§ 8. Traci moc uchwała nr 22/2007 z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie "Zasad powoływania członków komitetów problemowych i ich organów".

§ 9. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  Nr 1

Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN

1. Do zadań Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN, zwanego dalej "Komitetem", w szczególności należy:

1) integrowanie i stymulowanie w Polsce badań i wykorzystania przestrzeni kosmicznej oraz współpraca z naukowymi organizacjami zagranicznymi i międzynarodowymi w tej dziedzinie i reprezentowanie w nich Polski;

2) wspieranie działań dotyczących uzyskania przez Polskę pełnego członkostwa w Europejskiej Agencji Kosmicznej i utworzenia Polskiej Agencji Kosmicznej;

3) promowanie badań kosmicznych w radiu, telewizji oraz innych środkach masowego przekazu.

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium. Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) zastępca przewodniczącego;

3) nie więcej niż pięciu członków komitetu;

4) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 2

Komitet Badań Polarnych PAN

1. Do zadań Komitetu Badań Polarnych PAN, zwanego dalej "Komitetem" w szczególności należy:

1) stymulacja pełnego opracowania przez polskie zespoły naukowe wyników badań z okresu IV Międzynarodowego Roku Polarnego;

2) przygotowanie i zorganizowanie tygodnia szczytu nauk arktycznych - Arctic Science Summit Week 2013 w Krakowie (marzec 2013).

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) honorowy przewodniczący;

3) zastępca przewodniczącego;

4) nie więcej niż pięciu członków komitetu;

5) sekretarz;

6) zastępca sekretarza.

ZAŁĄCZNIK  Nr 3

Komitet Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN

1. Do zadań Komitetu Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN, zwanego dalej "Komitetem" w szczególności należy:

1) kompleksowa ocena zagrożeń związanych z wodą oraz zarysowanie zintegrowanej strategii gospodarowania wodą, wykorzystującej środki techniczne oraz naturalne możliwości środowiska przyrodniczego;

2) przygotowanie ekspertyzy do publikacji (zawierającej także tzw. executive summary),

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) zastępca przewodniczącego;

3) nie więcej niż pięciu członków Komitetu;

4) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 4

Komitet Bioetyki PAN

1. Do zadań Komitetu Bioetyki PAN, zwanego dalej "Komitetem" w szczególności należy:

1) inicjowanie, organizowanie debat i publikowanie zwięzłych raportów lub stanowisk wobec istotnych moralnie, społecznie i politycznie kwestiach nauki, a zwłaszcza w naukach biomedycznych;

2) przygotowanie założeń do wystąpienia o powołanie Narodowego Komitetu Bioetycznego.

3) przygotowanie projektu zawierającego listę podstawowych problemów etycznych, zrodzonych przez rozwój nauki wraz z ukazaniem ich implikacji w sferze społecznej, politycznej i prawnej ze szczególnym uwzględnieniem ich znaczenia dla rozwoju kraju i naszych zaniedbań w praktyce życia naukowego i społecznego;

4) udział w konsultacjach i przygotowywanie opinii dotyczących istotnych spraw z zakresu etyki w nauce oraz bioetyki na użytek instytucji rządowych i naukowych;

5) przygotowywanie rekomendacji i zaleceń dotyczących rozwiązania konkretnych problemów moralnych w praktyce klinicznej bądź planowanych działaniach legislacyjnych.

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) zastępca przewodniczącego;

3) nie więcej niż pięciu członków Komitetu;

4) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 5

Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN

1. Do zadań Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, zwanego dalej "Komitetem" w szczególności należy prowadzenie studiów naukowych nad przyszłością w ujęciu kompleksowym i interdyscyplinarnym oraz opracowywanie prognoz i strategii długookresowych ze szczególnym uwzględnieniem możliwych kierunków rozwoju Polski do roku 2050.

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) honorowy przewodniczący;

3) zastępca przewodniczącego;

4) nie więcej niż pięciu członków Komitetu;

5) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 6

Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

1. Do zadań Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, zwanego dalej "Komitetem" w szczególności należy prowadzenie działalności naukowo-badawczej i konsultacyjnej dotyczącej polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w trzech wymiarach polityki spójności Unii Europejskiej oraz instytucjonalno-prawnych aspektów planowania. zintegrowanego w układach funkcjonalno-przestrzennych na poziomie europejskim i krajowym.

2. Organami Komitetu są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Komitetu.

3. W skład Prezydium Komitetu wchodzą:

1) przewodniczący;

2) honorowy przewodniczący;

3) zastępca przewodniczącego;

4) nie więcej niż pięciu członków komitetu;

5) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 7

Rada Języka Polskiego PAN

1. Rada Języka Polskiego PAN, będąca instytucją opiniodawczo-doradczą w rozumieniu rozdz. 3 ustawy z dnia 7 października 1999 o języku polskim, zwana dalej "Radą", działa jako komitet problemowy przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk.

2. Do zadań Rady w szczególności należy:

1) opracowywanie i przedstawianie Sejmowi RP i Senatowi RP sprawozdań o stanie ochrony języka polskiego;

2) wyrażanie w drodze uchwały na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Polskiej Akademii Nauk lub z własnej inicjatywy opinii o używaniu języka polskiego w działalności publicznej oraz w obrocie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z udziałem konsumentów i przy wykonywaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ż zakresu prawa pracy;

3) wyrażanie opinii na prośbę organów określonych w art. 4 ustawy w dnia 7 października 1999 o języku polskim w razie wystąpienia w toku ich czynności urzędowych istotnych wątpliwości dotyczących użycia języka polskiego;

4) upowszechnianie wiedzy o języku polskim i jego regionalnych, społecznych i funkcjonalnych odmianach.

3. Organami Rady są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Rady.

4. W skład Prezydium Rady wchodzą:

1) przewodniczący;

2) honorowy przewodniczący;

3) zastępca przewodniczącego;

4) nie więcej niż pięciu członków Rady;

5) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 8

Rada Towarzystw Naukowych PAN

1. Do zadań Rady Towarzystw Naukowych PAN, zwanej dalej "Radą" w szczególności należy:

1) przygotowanie ekspertyzy dotyczącej społecznego ruchu naukowego oraz jego udziału w ogólnej polityce naukowej i edukacyjnej państwa;

2) współdziałanie z ministrem właściwym do spraw nauki w sprawach finansowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego;

3) określanie kryteriów uznawania towarzystw za naukowe.

2. W skład Rady wchodzi nie więcej niż 30 członków, w tym:

1) dwóch przedstawicieli Prezesa Akademii;

2) pięciu przedstawicieli towarzystw ogólnych i regionalnych;

3) pięciu przedstawicieli towarzystw nauk humanistycznych i społecznych;

4) dwóch przedstawicieli towarzystw nauk biologicznych i rolniczych;

5) dwóch przedstawicieli towarzystw nauk ścisłych i nauk o ziemi;

6) dwóch przedstawicieli nauk technicznych;

7) pięciu przedstawicieli nauk medycznych;

8) przedstawiciel federacji towarzystw medycznych;

9) trzech przedstawicieli stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT;

10) przedstawiciel Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego;

11) przedstawiciel Polskiej Akademii Umiejętności;

12) przedstawiciel Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

3. Do ogólnej liczby członków Rady, o której mowa w ust. 2 nie wlicza się członków Akademii i Akademii Młodych Uczonych.

4. Organami Rady są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Rady.

5. W skład Prezydium Rady wchodzą:

1) przewodniczący;

2) zastępca przewodniczącego;

3) nie więcej niż pięciu członków Rady;

4) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 9

Rada Upowszechniania Nauki PAN

1. Do zadań Rady Upowszechniania Nauki PAN, zwanej dalej "Radą" w szczególności należy inicjowanie działań promujących i upowszechniających naukę poprzez środki masowego przekazu; wydawnictwa i imprezy o masowym charakterze (festiwale i pikniki naukowe), wypracowywanie form integracji i współdziałania instytucji zajmujących się promocją i upowszechnianiem nauki.

2. W skład Rady wchodzą:

1) co najmniej po dwóch przedstawicieli każdego wydziału Akademii;

2) przedstawiciele środków masowego przekazu wskazani przez Prezesa Akademii, Wiceprezesów Akademii i przewodniczącego Rady;

3) inne osoby reprezentujące środowisko naukowe i akademickie w Polsce, wskazane przez Prezesa Akademii, Wiceprezesów Akademii i przewodniczącego Rady.

3. Organami Rady są:

1) Przewodniczący;

2) Prezydium Rady.

4. W skład Prezydium Rady wchodzą:

1) przewodniczący;

2) zastępca przewodniczącego;

3) nie więcej niż pięciu członków Rady;

4) sekretarz.

ZAŁĄCZNIK  Nr 10

Zasady wyboru kandydatów na członków komitetów problemowych oraz ich organów

§  1.

1. Zasady określają tryb wyboru kandydatów na członków komitetów problemowych przy Prezydium Akademii oraz komitetów problemowych przy wydziałach Akademii i ich organów.

2. Ilekroć w Zasadach jest mowa o "Komitecie" należy przez to rozumieć również rady działające przy Prezydium Akademii.

I.

Tryb wyboru kandydatów na członków Komitetu

§  2.

1. W skład Komitetu problemowego, zwanego dalej "Komitetem", wchodzi nie więcej niż 35 członków. Do liczby tej nie wlicza się członków Akademii i członków Akademii Młodych Uczonych.

2. Kandydatami na członków Komitetu mogą być specjaliści różnych dziedzin nauki z zakresu reprezentowanej przez Komitet problematyki naukowej, przedstawiciele specjalistycznych towarzystw naukowych, wybitni młodzi pracownicy naukowi oraz członkowie krajowi Akademii i członkowie Akademii Młodych Uczonych.

3. Członkowie Akademii i członkowie Akademii Młodych Uczonych zgłaszają Prezesowi Akademii swój udział lub są zapraszani do udziału w pracach Komitetu.

4. Członkowie Akademii i członkowie Akademii Młodych Uczonych mogą uczestniczyć w pracach nie więcej niż dwóch Komitetów.

§  3.

1. W przypadku Komitetu kontynuującego działalność w kolejnej kadencji, co najmniej 50% kandydatów na członków wskazuje Prezes Akademii po konsultacjach z wiceprezesami Akademii, dziekanami wydziałów, przewodniczącymi rad kuratorów, innymi członkami Akademii oraz z członkami dotychczasowego Prezydium Komitetu.

2. Pozostałych kandydatów na członków Komitetu wybiera dotychczasowe Prezydium Komitetu w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy składu Prezydium Komitetu.

3. Listę kandydatów, o których mowa w ust. 2 przedstawia Prezesowi Akademii dotychczasowy przewodniczący Komitetu lub z jego upoważnienia zastępca przewodniczącego Komitetu.

§  4.

1. Kandydatów na członków nowotworzonego Komitetu działającego przy Prezydium Akademii wskazuje Prezes Akademii po konsultacjach z wiceprezesami Akademii, dziekanami wydziałów, przewodniczącymi rad kuratorów oraz innymi członkami Akademii.

2. Kandydatów na członków nowotworzonego Komitetu działającego przy wydziale Akademii wskazuje dziekan wydziału po konsultacji z przewodniczącym rady kuratorów i innymi członkami wydziału.

3. Listę kandydatów, o których mowa w ust. 2 przestawia Prezesowi Akademii dziekan wydziału.

§  5.

1. Przewodniczący Komitetu może od członka Komitetu, który nie uczestniczy w pracach Komitetu, zażądać wyjaśnienia przyczyn jego absencji. Jeżeli członek Komitetu nie usprawiedliwi swojej nieobecności w pracach Komitetu, to Przewodniczący Komitetu może zwrócić się do Prezydium Akademii o skreślenie z listy członków Komitetu osoby nie wykonującej bez usprawiedliwionej przyczyny swoich obowiązków.

§ 6. Kandydatury do uzupełnienia składu Komitetu w trakcie kadencji mogą zgłaszać Prezes Akademii, Wiceprezesi Akademii, dziekani wydziałów, inni członkowie Prezydium Akademii lub Prezydium Komitetu.

§ 7. Prezes Akademii przekazuje Prezydium Akademii listę z nazwiskami kandydatów na członków Komitetu wraz z informacjami o członkach Akademii oraz członkach Akademii Młodych Uczonych, którzy zgłaszają swój udział lub są zapraszani do udziału w pracach Komitetu.

II.

Tryb wyboru przewodniczącego Komitetu

§  8.

1. Kandydata na przewodniczącego Komitetu wskazuje Prezes Akademii, po zasięgnięciu opinii wiceprezesów Akademii, dziekanów wydziałów, innych członków Akademii reprezentujących dyscypliny naukowe objęte zakresem działania Komitetu, dotychczasowego Prezydium Komitetu z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W przypadku braku wskazania kandydata na przewodniczącego Komitetu przez Prezesa Akademii, kandydata na przewodniczącego Komitetu może wskazać zebranie plenarne Komitetu.

3. Pierwsze w kadencji posiedzenie Komitetu działającego przy Prezydium Akademii zwołuje Prezes Akademii lub wiceprezes Akademii wskazany przez Prezesa Akademii, a Komitetu działającego przy wydziale dziekan wydziału.

4. Do czasu powołania przewodniczącego Komitetu przez Prezydium Akademii pracami Komitetu kieruje dotychczasowy przewodniczący Komitetu, a w nowotworzonym Komitecie - kandydat na przewodniczącego.

§  9.

1. W razie kontynuacji działalności Komitetu przez okres przekraczający dwie kadencje, ta sama osoba nie może pełnić funkcji przewodniczącego Komitetu dłużej niż dwie następujące po sobie kadencje.

2. W szczególnych przypadkach, po uzyskaniu zgody Prezesa Akademii osoba, o której mowa w ust 1 może kandydować na trzecią kadencję. ..

§  10.

1. Prezes Akademii może wystąpić do Prezydium Akademii o odwołanie przewodniczącego Komitetu i przeprowadzenie nowych wyborów w trybie określonym w § 8, jeżeli Komitet nie realizuje zadań ustalonych w programie działania.

2. W sytuacji, o której mowa w ust. 1 Prezes Akademii może działać z własnej inicjatywy, na wniosek dziekana wydziału w przypadku Komitetu działającego przy wydziale lub na wniosek ¹/₄ liczby członków Komitetu.

§  11.

1. W przypadku rezygnacji lub trwałej niemożności pełnienia funkcji przez przewodniczącego Komitetu przeprowadza się wybory uzupełniające, w trybie określonym w § 8.

2. Osoba wybrana w wyborach uzupełniających pełni funkcję do końca kadencji.

III.

Tryb wyboru zastępcy przewodniczącego i sekretarza Komitetu

§  12.

1. Zebranie plenarne Komitetu na pierwszym posiedzeniu w kadencji dokonuje wyboru zastępcy lub zastępców przewodniczącego Komitetu oraz sekretarza i nie więcej niż pięciu członków Prezydium Komitetu.

2. Kandydatów na zastępcę lub zastępców przewodniczącego Komitetu, sekretarza Komitetu oraz członków Prezydium Komitetu mogą zgłaszać członkowie Komitetu.

3. W przypadku, gdy żaden z kandydatów na zastępcę lub zastępców przewodniczącego Komitetu nie uzyska wymaganej większości przeprowadza się ponowne wybory, spośród dwóch kandydatów którzy otrzymali największą liczbę głosów.

4. Zastępcę lub zastępców przewodniczącego Komitetu oraz sekretarza Komitetu działającego przy Prezydium Akademii powołuje Prezes Akademii, a w Komitecie działającym przy wydziale dziekan wydziału.

§  13.

1. Przewodniczący Komitetu działającego przy Prezydium Akademii może wystąpić do Prezesa Akademii o odwołanie z funkcji zastępcy przewodniczącego, sekretarza lub członka Prezydium Komitetu osoby, która nie uczestniczy w pracach Komitetu.

2. Przewodniczący Komitetu działającego, przy wydziale może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1 do dziekana wydziału,.

§  14.

1. W przypadku rezygnacji, odwołania lub trwałej niemożności pełnienia funkcji zastępcy przewodniczącego, sekretarza, członka Prezydium Komitetu, przeprowadza się wybory uzupełniające, w trybie określonym w § 12.

2. Osoby wybrane w wyborach uzupełniających pełnią funkcje do końca kadencji Komitetu.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. Nr 96 poz. 619) komitety problemowe i rady, które mają status komitetów problemowych tworzone są przez Prezydium PAN na wniosek Prezesa Akademii. W uchwale określono okres działalności komitetów i rad, ich strukturę, zakres działania oraz zadania, których rozwiązanie uzasadnia powołanie tych komitetów i rad.

W związku z wejściem w życie ustawy o PAN oraz nowego statutu Akademii zmieniają się także Zasady powoływania członków komitetów problemowych i rad oraz ich organów. Traci moc uchwała nr 22/2007 ż dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie "Zasad powoływania członków komitetów problemowych i ich organów".

Zmiana struktury i zakresu działalności komitetów PAN, w tym komitetów problemowych wpisana jest w proces głębokiej restrukturyzacji Akademii spowodowanej wejściem w życie pakietu ustaw reformujących system nauk, w tym ustawy o PAN. Proponowana sieć komitetów problemowych została przygotowana na podstawie oceny działalności komitetów problemowych dokonanej przez Prezydium PAN w 2010 r., sprawozdań z dotychczasowej działalności komitetów, planów dalszej działalności przedstawionych przez przewodniczących komitetów. Niektóre z komitetów problemowych działających dotychczas przy Prezydium Akademii mogłyby zmienić swój status i dlatego decyzje w sprawie ich dalszej działalności oraz usytuowania przy Prezydium lub przy wydziałach, zostaną podjęte po zakończeniu dyskusji nad strukturą komitetów naukowych.

Siedem komitetów i rad działających przy Prezydium PAN w kadencji 2007-2010: Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych, Komitet Badań Polarnych, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus", Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Rada Jeżyka Polskiego, Rada Towarzystw Naukowych, Rada Upowszechniania Nauki mają charakter pozawydziałowy, a znaczenie wykonywanych przez nie prac wykracza poza rozwój konkretnej dyscypliny. Dlatego wprowadzanie jakichkolwiek zmian w ich strukturze nie wydaje się racjonalnie uzasadnione i zachowują one dotychczasowy status komitetów problemowych działających przy Prezydium PAN.

Szczegółowego uzasadnienia wymaga propozycja powołania dwóch nowych komitetów: Komitetu Bioetyki PAN, który przejmie częściowo zadania kończącego działalność Komitetu Etyki w Nauce PAN oraz Komitetu Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN, którego zakres działania obejmuje część zadań kończącego działalność Komitetu Badań nad Zagrożeniami.

Uzasadnienie merytoryczne powołania komitetu Bioetyki:

Ponieważ rozwój nauki nieustannie ingeruje w naszą tradycję oraz życie społeczne, konieczne jest istnienie instytucji niezależnej od wszelkich uwikłań politycznych i światopoglądowych, która będzie stanowić naturalne forum dla ekspresji różnego rodzaju poglądów i opinii w kontrowersyjnych sprawach moralnych, jakie rodzi rozwój nauki. Forum to mogłoby pełnić istotną rolę doradczą dla rządu i parlamentu oraz odpowiednich gremiów korporacyjnych w sprawach dotyczących etycznej i prawnej regulacji nauki, a także byłoby naturalnym zapleczem teoretycznym dla istniejących komisji d/s nauki. Odgrywałoby ono również ogromną rolę edukacyjną zarówno w stosunku do ludzi nauki, jak również wobec całego społeczeństwa.

Narodowe Komitety Bioetyczne funkcjonują w większości krajów europejskich, i mają zazwyczaj wysokie umocowanie prawne (np. w Stanach Zjednoczonych President's Council on Bioethics jest - jak sama nazwa wskazuje - umocowany przy prezydencie). Polska do tej pory nie ratyfikowała Konwencji Bioetycznej z Oviedo¹, a wraz z Chorwacją należy do jedynych dwu krajów europejskich, w których do tej pory nie powołano Narodowego Komitetu Bioetycznego. W istniejącej obecnie strukturze zarządzania etyką w nauce nie rozwiązane są dwa istotne dla funkcjonowania nauki polskiej problemy: (a) nie wiadomo, kto miałyby wyrażać etyczną aprobatę dla badań prowadzonych w ramach projektów europejskich, w sytuacji gdy nie są to badania medyczne; (b) nie wiadomo, kto zgodnie z artykułem 28 Konwencji z Oviedo² miały stworzyć i utrzymywać instytucjonalne forum dyskusji i komunikacji ze społeczeństwem w sprawie etyki w nauce.

Komisja ministerialna d/s etyki w nauce i analogiczna komisja PAN zajmują się tzw. moralnością wewnętrzną nauki, czyli sprawami patologii - konkretnych, indywidualnych naruszeń zasad etyki w nauce i ferują odpowiednie zalecenia dyscyplinarne. KB PAN byłby w tej sytuacji odpowiedzialny za sprawy "zewnętrznej moralności nauki", czyli ogół problemów moralnych, jakie rodzi rozwój nauki. Z doświadczeń innych krajów wynika, że problemy moralne, jakie rodzi współczesna nauka są uniwersalne, a co za tym idzie, nie mogą być przez ignorowane przez główne instytucje zajmujące się nauką w Polsce. Oto główne zagadnienia, które wchodzą w zakres zainteresowań komitetu i które domagają się publicznej dyskusji:

a. Etyka badań naukowych w naukach biomedycznych;

b. Etyczne problemy dotyczące śmierci i umierania (m.in. the living will);

c. Etyczne implikacje genetyki;

d. Etyczne implikacje rozwoju nauk neurologicznych (neurosciences, neuroenhancing technologies);

e. Etyka i zdrowie publiczne;

f. Sprawiedliwość i granice medycyny;

g. Demencja jako problem moralny;

h. Etyka reprodukcyjna;

i. Nanotechnologia: implikacje etyczne;

j. Biologia syntetyczna: implikacje moralne;

k. Problem zaufania do ludzi nauki: etyka eksperta.

ZADANIA: publikowanie zwięzłych raportów lub stanowisk wobec istotnych moralnie, społecznie i politycznie kwestii nauki, zwłaszcza w naukach biomedycznych

Uzasadnienie merytoryczne powołania Komitetu Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą:

W porównaniu z innymi krajami Europy, Polska ma niewielkie zasoby wody, więc trzeba nią gospodarować bardzo rozważnie. W naszym kraju występują wszystkie trzy kategorie zagrożeń związanych z wodą: problemy z niszczącym nadmiarem wody zdarzają się czasem (szczególnie dotkliwe w 1997 i 2010), problemy związane z niedoborem wody - często, a z niedostateczną jakością - powszechnie, pomimo tego, że w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci jakość wód w Polsce uległa wyraźnej poprawie. Od ilości i jakości zasobów wodnych zależy m.in.: zdrowie ludzkie (poprzez dostęp do wody o zadowalającej jakości); bezpieczeństwo ludności (np. na obszarach zagrożonych powodzią); rozwój gospodarczy, w tym poziom produkcji roślinnej i zwierzęcej; stan środowiska przyrodniczego i jego rozwój; oraz rozwój sektorów pozaprodukcyjnych (np. rekreacja, turystyka). Produkcja energii wymaga znacznych ilości wody w procesie chłodzenia. Projekcje na przyszłość wskazują, że ekstrema Wodne (susze i powodzie) mogą stać się bardziej ekstremalne w zmieniającym się klimacie, ą rośnie potencjał strat. Jednocześnie, zużywa się i starzeje kosztowna infrastruktura techniczna.

Potrzebna jest szeroka dyskusja nad ustaleniem priorytetów w gospodarowaniu wodą w Polsce, oraz przyjęcie hierarchii rozwiązywania problemów. Rozwiązanie problemów wodnych wymaga wyasygnowania znacznych środków oraz wprowadzenia zmian w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Ponieważ problemy wodne obejmują obszary dorzecza, należy szukać rozwiązań systemowych dla całej zlewni, a nie tylko dla samych rzek. Strategia gospodarowania wodą wymaga podjęcia działań, które powinny zwiększyć ilość zmagazynowanej wody, wydłużyć czas jej przebywania na terenie kraju, i zwiększyć efektywność jej wykorzystania. Nie da się zapewnić absolutnego zabezpieczenia przed niszczącym nadmiarem czy niedoborem wody, ale celowe jest z jednej strony zarządzanie ryzykiem powodziowym, a z drugiej - sterowanie popytem, umożliwiające oszczędność wody. Należy poprawić świadomość zagrożeń związanych z wodą. Potrzebne jest opracowanie zintegrowanej strategii gospodarowania wodą wykorzystującej środki techniczne oraz naturalne możliwości środowiska przyrodniczego. Integracja obejmować winna współpracę z sektorami planowania przestrzennego, ochrony przyrody itd. W Polsce odczuwa się dotkliwy brak harmonizacji przepisów powstających w różnych resortach.

Istnieje szereg istotnych zobowiązań związanych z wodą, które Polska musi spełniać jako członek Unii Europejskiej. Są też inne zobowiązania międzynarodowe, np. dotyczące czystości wód Bałtyku, do którego polskie rzeki doprowadzają znaczny ładunek zanieczyszczeń.

Zagadnienia związane z wodą można i trzeba rozważać w kontekście interdyscyplinarnym. Różne aspekty tych zagadnień znajdują się w kręgu zainteresowania każdego z pięciu wydziałów PAN. Proponowana grupa ekspertów z różnych dziedzin mogłaby dokonać identyfikacji zagrożeń (wraz z ich priorytyzacją) związanych z wodą oraz środków zaradczych. Obok osób, które już zasiadają lub zasiadały w różnych krajowych gremiach (i - teoretycznie - już mają lub miały znaczny wpływ na politykę i decyzje), proponuje się nowe nazwiska, co umożliwi starcie się Wielości poglądów.

Komitet Badań nad Zagrożeniami Związanym z Wodą PAN, zgodnie z wnioskiem inicjatora jego powołania - prof. dr. hab. Zbigniewa Kundzewicza, będzie działał tylko przez dwa lata.

ZADANIE: przygotowanie ekspertyzy do publikacji (zawierającej także tzw. executive summary).

______

¹ Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w odniesieniu do zastosowań biologii i medycyny. Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie. Oviedo 1997.

² Artykuł 28. Debata publiczna. "Strony uznają, że podstawowe problemy związane z rozwojem biologii i medycyny mogą być przedmiotem debaty publicznej, uwzględniającej zwłaszcza istotne implikacje medyczne, społeczne, ekonomiczne, etyczne i prawne tych problemów, oraz uznają, że możliwe zastosowania osiągnięć biologii i medycyny podlegają odpowiednim konsultacjom".