Stanowisko dotyczące projektowanej ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych (druk nr 566).

Akty korporacyjne

Radc.2014.3.15

Akt nieoceniany

Wersja od: 15 marca 2014 r.

UCHWAŁA Nr 32/IX/2014

KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH

z dnia 15 marca 2014 r.

w sprawie stanowiska dotyczącego projektowanej ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych (druk nr 566)

Działając na podstawie art. 60 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach, prawnych oraz rozdziału XIV uchwały Nr 7/2013 X Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 9 listopada 2013 r. w sprawie wytycznych działania samorządu radcowskiego w latach 2013-2016, uchwala się, co następuje:

Krajowa Rada Radców Prawnych pozytywnie ocenia kierunek zmian przewidzianych w senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych (druk nr 566), który uwzględnia wiele z dotychczas wysuwanych przez samorząd radcowski postulatów nowelizacji przepisów regulujących postępowanie dyscyplinarne.

Z uznaniem należy przyjąć, że opiniowany projekt nie tylko wprowadza nowe rozwiązania, ale także koryguje istniejące błędy legislacyjne oraz uzupełnia luki w obowiązujących przepisach ustawy o radcach prawnych, także poza zakresem regulacji dotyczących postępowania dyscyplinarnego.

Model, w którym postępowanie dyscyplinarne prowadzone jest przez wyspecjalizowane organy samorządowe, kompetentne do oceny dochowania przez radcę prawnego wymagań etycznych i profesjonalnych, jest jedną z gwarancji istnienia zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego i służy nie tylko ochronie niezbędnej autonomii samorządu radców prawnych, ale też zapewnieniu osobom wykonującym ten zawód koniecznej niezależności. Pozostawienie w tym postępowaniu instytucji poszerzonej kasacji do Sądu Najwyższego zapewnia w wystarczającym zakresie sądową kontrolę orzecznictwa dyscyplinarnego, co pozostaje w zgodności z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2012 roku, sygn. K 9/10 (OTK-AZU 2012, nr 6, poz.66).

Proponowana nowelizacja ustawy o radcach prawnych oparta na założeniu, że aktualne regulacje odnoszące się do problematyki odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych oraz aplikantów radcowskich wymagają korekty ustawowej, wychodzi naprzeciw potrzebom praktyki funkcjonowania rzeczników dyscyplinarnych i sądów dyscyplinarnych. Na aprobatę zasługuje również to, że projekt realizuje założenie o ujednoliceniu zasad ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej w odniesieniu do przedstawicieli obu zawodów zaufania publicznego, co ułatwia pokrzywdzonemu obywatelowi realizację jego praw, przy zbliżonym systemie organów samorządowych i trybie postępowania dyscyplinarnego wobec radcy prawnego i adwokata.

Pozytywnie należy nadto zaopiniować propozycje zmian o charakterze ustrojowym, zwłaszcza dotyczące wydłużenia kadencji organów samorządu, nadania Głównemu Rzecznikowi Dyscyplinarnemu i rzecznikom dyscyplinarnym statusu organów oraz wprowadzenia możliwości w zasadzie nieograniczonej reelekcji rzeczników i członków sądów dyscyplinarnych. Zmiany te uwzględniają potrzebę zapewnienia stabilności i pożądanej profesjonalizacji orzecznictwa dyscyplinarnego, a w konsekwencji bezsprzecznie przyczynią się do usprawnienia postępowań dyscyplinarnych oraz wpłyną pozytywnie na jakość wydawanych orzeczeń w tych postępowaniach.

Na akceptację zasługuje także wprowadzenie nowych rozwiązań, mających za zadanie usprawnienie i przyspieszenie prowadzonych postępowań dyscyplinarnych, czemu służyć mają takie instrumenty, jak np. nałożenie na radców prawnych (i odpowiednio aplikantów radcowskich) obowiązku wskazania radzie okręgowej izby adresu dla doręczeń, przepisy dotyczące procedowania mimo niestawiennictwa radcy prawnego, czy dotyczące kar nakładanych na świadka lub biegłego za nieusprawiedliwione niestawiennictwo, za odmowę złożenia zeznań lub przyrzeczenia, a także dotyczące przymusowego sprowadzenia świadka. Dotychczas w ustawie o radcach prawnych brak było regulacji zapewniających wyegzekwowanie obowiązku stawiennictwa w postępowaniach dyscyplinarnych świadków, niebędących członkami samorządu.

Ważnym założeniem projektu jest wprowadzenie rozwiązań mających w większym stopniu zabezpieczyć i uwzględnić interes pokrzywdzonego w postępowaniu dyscyplinarnym, w szczególności poprzez rozszerzenie katalogu i wzmocnienie dotychczasowych środków represji dyscyplinarnej.

Za trafne uznać należy nowe rozwiązania - mające wypełnić luki istniejące w dotychczasowych unormowaniach - postulowane w oparciu o doświadczenia praktyki orzeczniczej (np. instytucja tymczasowego zawieszenia radcy prawnego w czynnościach zawodowych, zasady wymiaru kary łącznej, odpowiednie stosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym niektórych instytucji Kodeksu karnego).

Pozytywnie też należy się odnieść do zmiany dotyczącej immunitetu radcowskiego, co uznać należy za niezbędne wobec rozszerzenia uprawnień w zakresie świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych, poprzez nowelizację Kodeksu postępowania karnego.

Wszystkie wskazane zmiany, wychodzą naprzeciw wyrażanym oczekiwaniom co do potrzeby silniejszego zagwarantowania skutecznej odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych i przyczynią się do podwyższenia poziomu merytorycznego orzecznictwa dyscyplinarnego.

Krajowa Rada Radców Prawnych postuluje wprowadzenie do senackiego projektu zmiany dotyczącej sposobu wykonania prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu (odpowiednio zawieszenia w prawach aplikanta) i pozbawienia prawa do wykonywania zawodu (wobec aplikantów - wydalenia z aplikacji).

Obowiązujące regulacje w tym zakresie przewidują, że po prawomocnym orzeczeniu sądu dyscyplinarnego, właściwa rada okręgowej izby radców prawnych podejmuje uchwałę w sprawie zawieszenia lub skreślenia ukaranego tymi karami radcy prawnego (aplikanta radcowskiego), czego konsekwencją jest możliwość kontroli tych uchwał w trybie odwoławczym, a następnie sądowoadministracyjnym. Taki stan prawny skutkuje istnieniem dodatkowego, nieuzasadnionego, pozadyscyplinarnego instrumentu kontrolnego, którego wykorzystywanie daje możliwości skutecznego opóźnienia wykonalności prawomocnych orzeczeń sądów dyscyplinarnych oraz dokonania na prowadzonej przez radę liście radców prawnych (aplikantów radcowskich) stosownej zmiany. Tryb ten, będący konsekwencją wcześniejszych zmian legislacyjnych przeprowadzonych bez analizy systemowej ustawy, jest nieznany w ustawie - Prawo o adwokaturze i prowadzi do sytuacji, w której wobec prawomocnie ukaranego dyscyplinarnie radcy prawnego nie można wprowadzić zmian na liście prowadzonej przez radę okręgowej izby radców prawnych, aż do czasu uprawomocnienia się uchwały rady, która na ogół jest dezawuowana przez ukaranego. Sytuacja ta nie może być akceptowana nie tylko ze względów normatywnych, ale także z uwagi na cele, jakie ma do spełnienia ukaranie dyscyplinarne. Przy okazji zostanie poprawiony (na wzór art. 79 ust. 1 Prawa o adwokaturze) wadliwie skonstruowany z punktu widzenia legislacyjnego art. 37 ust 1 ustawy o radcach prawnych (pierwsze zdanie w dyspozycji przepisu nie koresponduje z brzmieniem pkt. 2, 3 i 4).

Proponowane poprawki (w brzmieniu określonym załącznikiem do niniejszej uchwały) nie naruszają w żaden sposób konstrukcji opiniowanego projektu, zostały przeanalizowane z punktu widzenia systemowego oraz są skorelowane z będącym na końcowym etapie prac legislacyjnych projektem ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1406) wniesionym w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 października 2010 r. sygn. K 1/09 (Dz. U. Nr 200, poz. 1326).

ZAŁĄCZNIK

Mając na uwadze stanowisko zawarte w uchwale proponuje się wprowadzenie następujących poprawek do projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych (druk nr 566), dotyczących ustawy o radcach prawnych:

I. w art. 28 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

"4. Uchwala rady okręgowej izby radców prawnych w sprawie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego powinna być podjęta w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o zaistnieniu zdarzenia, o którym mowa w ust. 1".

II. w art. 29¹ zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:

"Uchwała rady okręgowej izby radców prawnych w sprawie skreślenia z listy radców prawnych powinna być podjęta w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o zaistnieniu zdarzenia, o którym mowa w art. 29 pkt 1 i 3-5."

III. w art. 37 ust. 1 i 3 otrzymują brzmienie:

"1. Aplikanta radcowskiego skreśla się z listy aplikantów radcowskich w wypadku:

1) o którym mowa w art. 29 pkt 1, 3-5, stosowanych odpowiednio;

2) o którym mowa w art. 29 pkt 6, stosowanym odpowiednio;

3) niezakończenia przez niego bez usprawiedliwionej przyczyny aplikacji radcowskiej w terminie, o którym mowa w art. 32 ust. 2;

4) wpisu na listę radców prawnych;

5) upływu roku od daty zakończenia aplikacji wskazanej w zaświadczeniu o odbyciu aplikacji radcowskiej."

"3. Do skreślenia aplikanta radcowskiego z listy aplikantów radcowskich z przyczyn wskazanych w ust. 1 pkt 1 i 3-5 oraz ust. 2 stosuje się odpowiednio przepisy art. 31 ust. 1, 2 i 3."

IV. w art. 71 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

"1. Sąd dyscyplinarny niezwłocznie przesyła odpis prawomocnego orzeczenia do wiadomości właściwej radzie okręgowej izby radców prawnych, Ministrowi Sprawiedliwości i Krajowej Radzie Radców Prawnych,

2. Wykonanie kar dyscyplinarnych należy do dziekana rady okręgowej izby radców prawnych."