Realizacja prawa dostępu do adwokata i radcy prawnego osób zatrzymanych w świetle dyrektywy 2013/48/UE.

Akty korporacyjne

Radc.2018.6.9

Akt nieoceniany

Wersja od: 9 czerwca 2018 r.

STANOWISKO

KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH

z dnia 9 czerwca 2018 r.

w sprawie realizacji prawa dostępu do adwokata i radcy prawnego osób zatrzymanych w świetle dyrektywy 2013/48/UE

Prawo do rzetelnego procesu zagwarantowane zostało polskiemu obywatelowi zarówno w przepisach krajowych, w szczególności w art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w przepisach prawa międzynarodowego - art.. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, art. 47 i 48 Karty Praw Podstawowych oraz art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

W ocenie Krajowej Rady Radców Prawnych pomimo obowiązku implementacji przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 roku w sprawie dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumienia się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności i upływu terminu jej implementacji z dniem 27 listopada 2016 roku, implementacja taka nie została wdrożona. Po bezskutecznym upływie terminu implementacji Dyrektywy 2013/48/UE organy krajowe są zobowiązane do jej bezpośredniego stosowania. Jednakże nowelizacja przepisów, w szczególności Kodeksu postępowania karnego jest konieczna, aby osiągnąć unijne standardy. Takie stanowisko reprezentują zarówno Sąd Najwyższy, Rzecznik Praw Obywatelskich, Helsińska Fundacji Praw Człowieka oraz przedstawiciele nauki prawa.

Dyrektywa 2013/48/UE wprowadza szereg regulacji gwarantujących urzeczywistnienie skutecznego prawa do obrony, a tym samym prawa do rzetelnego procesu na etapie postępowania przygotowawczego.

W związku z tym konieczne jest:

- unormowanie mechanizmów gwarantujących właściwe, zrozumiałe pouczenie o prawie do obrony, w tym o konsekwencjach zrzeczenia się tego prawa,

- faktyczne zapewnienie efektywnego dostępu do obrońcy, w tym poprzez przekazanie osobie zatrzymanej danych kontaktowych do obrońców,

- zmiana regulacji dotyczących kontaktów z obrońcą, a w szczególności poufności tych kontaktów i zagwarantowanie kontroli sądowej ich ewentualnego ograniczenia.

Brak realizacji tych gwarancji przez Polskę może skutkować uwzględnianiem skarg obywateli polskich przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, a także rodzić obawy, czy orzeczenia sądów polskich w sprawach karnych będą przez sądy europejskie respektowane wobec braku gwarancji rzetelnego procesu.

W trosce o gwarancję skutecznego prawa do obrony polskich obywateli oraz poszanowanie prawa do rzetelnego procesu Krajowa Rada Radców Prawnych apeluje do władz polskich o podjęcie stosownych działań legislacyjnych i edukacyjnych mających na celu implementację Dyrektywy 2013/48/UE.