Projekt ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego i o nadzorze nad działalnością samorządów zawodowych oraz o zmianie niektórych ustaw.

Akty korporacyjne

Lekarz.2003.9.20

Akt nieoceniany

Wersja od: 20 września 2003 r.

STANOWISKO Nr 2

NADZWYCZAJNEGO VII KRAJOWEGO ZJAZDU LEKARZY

z dnia 20 września 2003 r.

w sprawie projektu ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego i o nadzorze nad działalnością samorządów zawodowych oraz o zmianie niektórych ustaw

Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy w pełni podziela negatywną ocenę projektu ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego i o nadzorze nad działalnością samorządów zawodowych oraz o zmianie niektórych ustaw zawartą w stanowiskach Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 11 kwietnia 2003 r. i z dnia 27 czerwca 2003 r.

Zjazd solidaryzuje się z krytycznymi ocenami tego projektu wyrażonymi przez wszystkie samorządy zawodowe działające w Polsce.

Zważywszy jednak, iż kolejne wersje projektu tej ustawy oparte są na tych samych błędnych założeniach, a także, iż propozycje rozwiązań ustawowych są wadliwe - Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy uznaje za konieczne zająć stanowisko wobec tych legislacyjnych działań Rządu.

Rada Ministrów powierzyła rok temu Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej opracowanie powołanego wyżej projektu ustawy uznając, że w funkcjonowaniu niektórych istniejących już korporacji zawodowych dostrzega się następujące prawidłowości:

źle rozumiany solidaryzm zawodowy i tolerowanie nieetycznych zachowań członków korporacji zawodowych.

Tak poważne zarzuty postawione zostały bez przeprowadzenia jakichkolwiek badań i analiz funkcjonowania samorządów zawodowych, a w tym samorządu lekarzy i lekarzy stomatologów.

Nie przeprowadzono też oceny sprawowania przez okres 14 lat nadzoru nad samorządem lekarskim przez Ministra Zdrowia i nie dokonano oceny wykorzystywania przez Ministra instrumentów nadzoru nad samorządem zawodowym lekarzy.

Przypomnieć zatem należy, że ustawa z dnia 19 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 30, poz. 158, z późn. zm.) przyznała Ministrowi Zdrowia szereg instrumentów nadzoru nad samorządem lekarskim, a w tym m.in. uprawnienia do:

zaskarżenia do sądu administracyjnego prawomocnej uchwały organu samorządu lekarzy w sprawie stwierdzenia prawa wykonywania zawodu bądź jego zawieszenia lub ograniczenia z powodu niezdolności do wykonywania zawodu (art. 14 ust. 3).

Minister Zdrowia do dnia 1 stycznia 2003 r. był uprawniony do wnoszenia rewizji nadzwyczajnych od prawomocnych orzeczeń sądów lekarskich, którego to uprawnienia został pozbawiony nowelizacją ustawy o izbach lekarskich dokonaną przez ustawę z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052), przeprowadzoną bez zasięgnięcia opinii samorządu lekarskiego.

Minister Zdrowia na podstawie delegacji zawartych w ustawie o izbach lekarskich i w ustawie z dnia 5 grudnia 2002 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204, z późn. zm.) wydaje rozporządzenia wykonawcze określające tryb postępowania organów izb lekarskich, a w szczególności:

z dnia 30 kwietnia 2002 r. w sprawie opłaty za wydanie zezwolenia oraz dokumentów stwierdzających wpis do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich lub grupowych praktyk lekarskich (Dz.U. Nr 77, poz. 704).

Jak z powyższego wynika działanie izb lekarskich jest w znacznej mierze regulowane rozporządzeniami naczelnego organu administracji rządowej.

Samorząd lekarzy nigdy nie został powiadomiony przez żadnego z kilkunastu ministrów zdrowia sprawujących ten urząd w okresie ostatnich kilkunastu lat, iż niewłaściwie wykonuje swoje ustawowe zadania, jak również ministrowie ci nie znajdowali potrzeby korzystania z przysługujących im środków nadzoru poprzez zaskarżanie uchwał organów izb lekarskich do Sądu Najwyższego lub sądów administracyjnych albo do wniesienia rewizji nadzwyczajnej od orzeczenia sądu lekarskiego.

Pomimo, że autorzy projektu ustawy w jej uzasadnieniu nie powołują się na żadne fakty dotyczące funkcjonowania izb lekarskich i praktyk lekarskich, co uzasadnia zarzut braku podstaw do formułowania wyżej przytoczonej listy zarzutów, co utrudnia rzeczową z nimi polemikę, Zjazd uznaje za swój obowiązek stwierdzić, iż zarzuty te w odniesieniu do lekarzy i lekarzy stomatologów oraz ich samorządu zawodowego są bezzasadne.

W działalności zawodowej lekarzy i lekarzy stomatologów nie występuje ani monopolizacja usług, ani wzrost cen świadczeń. W Polsce działa kilkanaście tysięcy publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej i kilkadziesiąt tysięcy indywidualnych i grupowych praktyk lekarzy i lekarzy stomatologów. Każdy lekarz i lekarz stomatolog, posiadający prawo wykonywania zawodu może podjąć wykonywanie zawodu w formie indywidualnej lub grupowej praktyki lekarskiej. Zważywszy na ogromną podaż usług świadczonych przez lekarzy i lekarzy stomatologów, bezpodstawny jest zarzut monopolizacji tych usług. W warunkach wolnego rynku usług medycznych i nadwyżki podaży tych usług nad popytem ze strony niezamożnego społeczeństwa, wysokość cen usług kształtuje wyłącznie wolny rynek. Na marginesie należy dodać, że projektodawcy ustawy mylą pojęcie cen usług z pojęciem kosztów usług. Koszty usług medycznych zależą od czynników całkowicie niezależnych od lekarzy i lekarzy stomatologów, a więc od cen leków i materiałów medycznych, podatków, składek na ubezpieczenie, czynszów, kosztów energii, płac personelu pomocniczego itd.

Duża podaż usług medycznych powoduje - wbrew poglądom projektodawców ustawy - rynkową weryfikację standardu usług. Projektodawcy nie wskazali także, co upoważnia ich do twierdzenia o słabości kontroli samorządu lekarskiego nad indywidualnymi i grupowymi praktykami lekarzy i lekarzy stomatologów.

W odniesieniu do samorządu zawodowego lekarzy i lekarzy stomatologów chybiony jest zarzut ograniczenia możliwości wchodzenia do zawodu młodych i wykształconych osób, gdyż każdy absolwent studiów na kierunku lekarskim lub lekarsko-stomatologicznym ma zapewnioną możliwość odbycia stażu zawodowego opłacanego ze środków publicznych, a po ukończeniu studiów - podjęcia wykonywania zawodu w wybranej formie. Spośród lekarzy i lekarzy stomatologów, którzy ukończyli staż podyplomowy około 27 000 lekarzy odbywa specjalizację, a około 70 tys. lekarzy posiada I lub II stopień specjalizacji. Z wyżej przedstawionych powodów bezzasadny jest zarzut deprecjonowania medycznego systemu edukacyjnego.

W przypadku dopuszczenia się przez lekarza lub lekarza stomatologa działania sprzecznego z Kodeksem Etyki Lekarskiej lub przepisami określającymi zasady wykonywania zawodu, czynności podejmują rzecznicy odpowiedzialności zawodowej i sądy lekarskie. Podkreślić należy, że przez okres kilkunastu lat Minister Zdrowia tylko dwukrotnie skorzystał z przysługującego mu środka nadzoru, z czego wynika, iż w ocenie tego ministra działalność rzeczników odpowiedzialności zawodowej i sądów lekarskich jest prawidłowa. Podnieść należy także, że przewodniczenie przez sędziów Sądu Najwyższego składom orzekającym Naczelnego Sądu Lekarskiego, działającego jako instancja odwoławcza, zapewniało wysoki poziom orzecznictwa sądownictwa lekarskiego.

Zarzut nepotyzmu wynika natomiast z niezrozumienia znaczenia tego pojęcia rozumianego przez autorów projektu jako "rodzinne" odtwarzanie uprawiania zawodu. Tymczasem rodzinnego odtwarzania zawodu nie sposób uznać za naganne, chyba że zachodzą przypadki faworyzowania krewnych, a więc "nepotyzmu", czego jednak nic można przypisać środowisku lekarskiemu.

Wręcz przeciwnie, postępująca pauperyzacja zawodu odstręcza dzieci lekarzy od podejmowania studiów medycznych.

Z uzasadnienia projektu ustawy wynika ponadto, że jego intencją jest ograniczenie swobody projektodawców ustaw i ustawodawcy w kwalifikowaniu zawodów jako zawodów zaufania publicznego.

Zgodzić się należy z poglądem, iż przymiot zawodu zaufania publicznego w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej powinien przysługiwać tylko nielicznym zawodom.

Jednakże założenie, iż poprzez ustawę można będzie uniemożliwić, czy ograniczyć w przyszłości uznawanie przez Sejm jeszcze innych zawodów za zawody zaufania publicznego niż te, które już obecnie są uznane za takie zawody jest całkowicie błędne.

W tym zakresie koncepcja ustawy jest rażąco wadliwa i pozostaje sprzeczna z konstytucyjnym porządkiem stanowienia prawa, obowiązującym w naszym kraju.

Jakkolwiek istniejące ustawy regulujące działalność samorządów zawodowych są rzeczywiście niekompatybi1ne, to droga do ich ujednolicenia, w zakresie, w którym jest to uzasadnione, wiedzie poprzez nowelizacje poszczególnych ustaw samorządowych, z zachowaniem koniecznych odrębności wynikających ze specyfiki danego zawodu.

Zwrócić także należy uwagę, że projektowana ustawa nie znajduje miejsca w obowiązującym porządku konstytucyjnym, który nie przewiduje ustaw "nadrzędnych" nad innymi ustawami, którą to funkcję ma spełniać ta ustawa w odniesieniu do wszystkich ustaw regulujących działalność samorządów zawodowych.

Samorząd lekarski jest świadom potrzeby doskonalenia ustawy o izbach lekarskich, która dotychczas poprzez 7 nowelizacji była stopniowo poprawiana i dostosowywana do zmieniającego się porządku prawnego. Ten proces powinien być kontynuowany, przy wykorzystaniu nauki prawa, orzecznictwa sądowego i doświadczeń wynikających ze stosowania tej ustawy.

Samorząd lekarski deklaruje wolę współpracy z Rządem, Sejmem i Senatem w legislacyjnym procesie zmian tej ustawy.

Równocześnie jednak Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd lekarzy zwraca się do Rady Ministrów o zaniechanie dalszych prac nad projektem tej ustawy, opartych na błędnych przesłankach i prowadzących do wadliwych rozwiązań legislacyjnych.

Przewodniczący:

Andrzej Sawoni ..........................

Wiceprzewodniczący:

Bogdan Barut ..........................

Wojciech Marquardt ..........................

Grzegorz Krzyżanowski ..........................

Sekretarze:

Anna Tarajkowska ..........................

Zbigniew Majchrzak ..........................

Franciszka Barwińska ..........................

Tomasz Skweres ..........................

Anna Galica ..........................

Ewa Zakrzewska ..........................

Katarzyna Turek-Fornelska ..........................

Jarosław Zawiliński ..........................

Paweł Czekalski ..........................

Michał Targowski ..........................