Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych.
Lekarz.2023.5.8
Akt nieocenianySTANOWISKO Nr 27/23/P-IX
PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
z dnia 8 maja 2023 r.
w sprawie projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych
Analiza projektu ustawy wskazuje, że ustawodawca po raz kolejny tworzy regulację prawną w obszarze ochrony zdrowia, która główny nacisk kładzie na stworzenie mechanizmów odpowiedzialności prawnej przedstawicieli zawodów medycznych. Spośród 98 artykułów projektowanej ustawy prawie połowa poświęcona jest odpowiedzialności zawodowej tych zawodów (art. 41-84 projektu ustawy). Oczekiwania wobec ustaw regulujących system opieki zdrowotnej w Polsce są natomiast zupełnie inne - należy tworzyć normy prawne wspierające poprawę jakości udzielanych świadczeń, zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów i zwiększenie dostępności do świadczeń przy zachowaniu dbałości o odpowiedni poziom kwalifikacji osób wykonujących zawody medyczne. W przypadku regulacji dotyczących poszczególnych zawodów medycznych kluczowe wydaje się także uregulowanie zakresu uprawnień zawodowych i zasad współpracy danej grupy zawodowej z innymi zawodami medycznymi.
Biorąc pod uwagę, że projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych w bardzo niewielkim stopniu określa zasady wykonywania zawodów medycznych, które mają być objęte ustawą, oraz uwzględniając fakt, że jedyną przewidzianą w projekcie ustawy przesłanką odpowiedzialności zawodowej jest zawinione naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem danego zawodu, Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wnioskuje o wykreślenie z projektu ustawy rozdziału 5 dotyczącego odpowiedzialności zawodowej tych zawodów medycznych.
Brak jest zdaniem samorządu lekarskiego dostatecznych podstaw do tworzenia kolejnego reżimu odpowiedzialności (tj. odpowiedzialności zawodowej) dla osób wykonujących zawody, które nie mają ustalonych ścisłych przepisów określających zasady wykonywania danego zawodu ani kodeksów etyki zawodowej. Nie jest także zasadne tworzenie Komisji Odpowiedzialności Zawodowej - organu liczącego aż 76 członków, który miałby orzekać w sprawie odpowiedzialności zawodowej przedstawicieli zawodów medycznych objętych ustawą.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej zgłasza zastrzeżenia do art. 13 ust. 1 pkt 4 projektu ustawy, określającego zakres czynności zawodowych higienistki stomatologicznej. Samorząd lekarski proponuje, aby w art. 13 ust. 1 pkt 4 doprecyzować, że wykonywanie zawodu higienistki stomatologicznej polega na wykonywaniu czynności zawodowych w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej na zlecenie i pod nadzorem lekarza dentysty.
Przepis w brzmieniu zaproponowanym w przedłożeniu rządowym może sugerować, że wykonywanie czynności z zakresu profilaktyki odbywać się będzie samodzielnie, bez jakiegokolwiek nadzoru ze strony lekarza dentysty. Nieuzasadniony jest również zapis przyjęty w projekcie o współuczestnictwie higienistki w procesie leczenia.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej zgłasza także zastrzeżenia do art. 13 ust. 1 pkt 12 projektu ustawy, określającego zakres czynności zawodowych technika dentystycznego. Wykonywanie tego zawodu medycznego powinno polegać na wykonywaniu czynności zawodowych z zakresu techniki dentystycznej obejmujących wykonywanie i naprawę protez, aparatów ortodontycznych, szyn i epitez twarzy na zlecenie lekarza dentysty.
Przepis w brzmieniu zaproponowanym w projekcie może wskazywać, że wykonywanie ww. wyrobów medycznych mogłoby następować samodzielnie, bez konieczności uprzedniego zlecenia ze strony lekarza dentysty.
Daleko idące zastrzeżenia budzi także projektowane brzmienie art. 17 ustawy, który przyznaje przedstawicielom zawodów medycznych objętych ustawą uprawnienie, aby przed realizacją zlecenia (np. lekarskiego) mogli domagać się od zlecającego, aby uzasadnił potrzebę wykonania zlecenia, a nawet przyznaje im prawo do odmowy wykonania określonego świadczenia. Tego rodzaju uprawnienie do kwestionowania zleceń lekarskich jest nieuzasadnione, stąd samorząd lekarski wnosi o wykreślenie art. 17 projektu ustawy. Przewidziane w projekcie ustawy uprawnienie do kwestionowania zlecenia lekarskiego lub odmowy jego wykonania jest nawet dalej idące niż uprawnienia pielęgniarek i położnych, podczas gdy nie budzi wątpliwości, że kwalifikacje zawodowe pielęgniarek są wyższe niż np. asystentek stomatologicznych.
Ponadto Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej składa poniższe uwagi szczegółowe do projektu ustawy:
1) W art. 3 ust. 4 projektu ustawy - skoro wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby wykonującej zawód medyczny, jest określony jako "organ właściwy" to powinno się już w tym przepisie wskazać, że to wojewoda dokonuje wpisu do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego, a nie tylko, że udostępnia dane ministrowi zdrowia. Z przepisu art. 3 ust. 4 wynika, że wojewoda udostępnia ministrowi zdrowia dane osób wykonujących zawody medyczne, co zdaje się być w kolizji z art. 5 ust. 5 projektu ustawy, który stanowi, że minister udostępnia organowi właściwemu dane w celu weryfikacji wniosku.
2) W art. 4 ust. 1 projektu ustawy - w punkcie 5 lit. b należy po numerze PESEL dodać: "a gdy brak PESEL - dokument potwierdzający tożsamość: nazwa i numer dokumentu oraz kraj wydania".
Ponadto Rejestr powinien obejmować informację o adresie do korespondencji oraz uzyskanej specjalizacji. W rejestrze winna być informacja o każdej orzeczonej wobec osoby wykonującej zawód medyczny karze, a nie tylko informacja o zawieszeniu uprawnienia do wykonywania zawodu.
3) W art. 4 ust. 4 pkt 2 projektu ustawy - Rejestr obejmuje osoby niewykonujące zawodu medycznego, tymczasem pozostałe przepisy projektu ustawy nie przewidują składania przez osoby wykonujące zawód medyczny oświadczenia o niewykonywaniu danego zawodu medycznego.
4) W art. 11 projektu ustawy - przepis powinien - celem doprecyzowania - otrzymać brzmienie:
"Odmowa wpisu do rejestru, zmiany danych w rejestrze oraz wykreślenie z rejestru, w przypadkach, o których mowa w art. 10 ust. 1, następujące w drodze decyzji administracyjnej."
5) W art. 44 projektu ustawy - przepis określa strony postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej. Jedną z nich jest osoba pokrzywdzona. Z uwagi na regulację kolejnych przepisów projektu ustawy uzasadnionym jest zmiana nazewnictwa - z "osoby pokrzywdzonej" na "pokrzywdzonego". Ponadto jako stronę postępowania należy wskazać rzecznika dyscyplinarnego, ale tylko w zakresie postępowania przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej, rzecznik dyscyplinarny nie jest bowiem stroną postępowania na etapie postępowania wyjaśniającego - tam rzecznik jest organem prowadzącym to postępowanie, a nie jego stroną.
6) W art. 45 ust. 3 projektu ustawy - przepis określa osoby, które mogą realizować pewne uprawnienia w razie śmierci pokrzywdzonego. Katalog praw tych osób w zakresie dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej ingeruje w nadrzędną w tym zakresie regulację ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
7) W art. 48 ust. 4 projektu ustawy - przepis ten przyjmuje, że jeżeli czyn z zakresu odpowiedzialności zawodowej stanowi wykroczenie, to ustanie karalności następuje nie wcześniej niż ustanie karalności wykroczenia. Biorąc pod uwagę krótkie terminy przedawnienia obowiązujące w przypadku wykroczeń, nieuzasadnione jest uzależnienie przedawnienia karalności przewinień zawodowych od przedawnienia wykroczeń.
8) W art. 59 projektu ustawy - określono zbyt krótki okres prowadzenia postępowania wyjaśniającego, będzie on niewystarczający do przeprowadzenia dowodów.
9) W art. 60 ust. 1 projektu ustawy - przepis przewiduje możliwość zastosowania środka zabezpieczającego w postaci tymczasowego ograniczenia zakresu czynności w wykonywaniu zawodu, podczas gdy nie przewidziano analogicznej kary w katalogu kar. Powyższe może utrudniać zaliczenie środka na poczet następnie orzeczonej kary.
10) W art. 67 projektu ustawy - wprowadzony trzymiesięczny termin na rozparzenie wniosku o ukaranie przed Komisją jest za krótki.
11) W art. 74 ust. 2 projektu ustawy - nieuzasadnione jest dokonywanie zmiany procedury, w ramach której dokonuje się rozpoznania odwołania. Podkreślić bowiem należy, że na etapie postępowania przed Przewodniczącym Komisji i Komisją stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego (art. 80). Przejście na procedurę cywilną, biorąc pod uwagę odrębności każdego z postępowań, wydaje się nietrafnym rozwiązaniem.