Rozdział 1 - Przepisy ogólne. - Wykonanie ustawy z dnia 10 stycznia 1922 r. w przedmiocie likwidacji serwitutów w województwach: wołyńskiem, poleskiem i nowogródzkiem oraz w powiatach: białostockim, bielskim, grodzieńskim, sokólskim i wołkowyskim województwa białostockiego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1923.8.50

Akt utracił moc

Wersja od: 9 kwietnia 1926 r.

I.

Przepisy ogólne.

§ 1. Na terenie województw: wołyńskiego, poleskiego i nowogródzkiego oraz powiatów: białostockiego, bielskiego, grodzieńskiego, sokolskiego i wołkowyskiego województwa białostockiego na mocy ustawy z dnia 7 maja 1920 r. (Dz. U. R. P. № 42, poz. 249) ze zmianami wprowadzonemi ustawą z dnia 10 stycznia 1922 r. (Dz. U. R. P. № 10, poz. 65), podlegają likwidacji przez urzędy ziemskie, na skutek dobrowolnego układu stron lub z urzędu w drodze przymusu, serwituty wpisane do aktów nadawczych lub innych dowodów pisemnych, stwierdzających ich istnienie.

§ 2. W razie zaginięcia lub zniszczenia aktów nadawczych i innych dowodów pisemnych, istnienie i rozmiar serwitutów ustala okręgowa komisja ziemska na wniosek powiatowego urzędu ziemskiego, spowodowany wykonaniem ustawy z dnia 10 stycznia 1922 r.

§ 3. Wszelkie uchwały zebrań posiadaczy, względnie przedstawicieli osad; uprawnionych do korzystania z serwitutów, powzięte w przedmiocie ich likwidacji lub związane z tą likwidacją, winny być spisywane w księdze uchwal zebrań gromadzkich. Nadto prawomocność powyższych uchwał winna być stwierdzona przez komisarza ziemskiego, na którego terenie działalności położony jest majątek obciążony projektowanemi do likwidacji serwitutami.

§ 4. Każdy posiadacz gospodarstwa uprawnionego do korzystania z serwitutów, oraz komisarz ziemski ma prawo zażądać od sołtysa wsi zwołania zebrania posiadaczy osad uprawnionych, w celu powzięcia wszelkich uchwal w przedmiocie likwidacji serwitutów.

Żądania powyższe mogą być wyrażane ustnie i podlegają spełnieniu w ciągu dni 7 od dnia otrzymania tego żądania. Żądania zaś komisarza ziemskiego podlegają niezwłocznemu spełnieniu.

§ 5. Za osadą korzystającą z praw do serwitutów w rozumieniu ustawy z dnia 10 stycznia 1922 r. uważać należy każde gospodarstwo (numer) na którego rzecz w akcie nadawczym lub innym dowodzie pisemnym, stwierdzającym istnienie serwitutów zostały zapisane indywidualnie lub wspólnie z innemi gospodarstwami uprawnienia serwitutowe.

Posiadanie przez jedną osobę dwóch lub więcej gospodarstw (numerów) względnie ich części daje tej osobie na zebraniach, zwoływanych w przedmiocie likwidacji serwitutów, tylko jeden głos.

Przy likwidacji serwitutów, przysługującym gospodarstwom, stanowiącym własność całej gromady (osady szkolne, kowalskie i t. d.) w imieniu tych gospodarstw występuje pełnomocnik, wybrany na zebraniu gromadzkiem większością ²/₃ głosów.

§ 6. Na zebraniach, postanawiających likwidację serwitutów, winni być wybrani pełnomocnicy wsi, w liczbie od dwóch do pięciu osób, upoważnieni do działania w imieniu interesowanych we wszelkich sprawach, dotyczących zamierzonej likwidacji, nie wyłączając upoważnienia do zawarcia dobrowolnego w tej mierze układu. Zakres pełnomocnictwa winien być dokładnie wyszczególniony w uchwale.

Wyżej wspomniani pełnomocnicy mogą być odwoływani lub w razie zdekompletowania liczba ich uzupełniana jedynie drogą uchwały zebrania posiadaczy osad uprawnionych do korzystania z serwitutów, oraz mogą być wybierani zarówno z pośród samych interesowanych, jak z poza ich grona.

Odwołanie poprzednio wybranych i przyjęcie nowych pełnomocników staje się ważnem z chwilą zaświadczenia przez komisarza ziemskiego uchwały, powziętej w tym przedmiocie. Z chwilą powzięcia takiej uchwały poprzednio wybrani pełnomocnicy są zawieszeni w swych czynnościach. Uchwały powyższe winny być zaświadczone przez komisarza ziemskiego w ciągu dni 10 od daty otrzymania w powiatowym urzędzie ziemskim ich odpisu.

§ 7. Przy likwidacji serwitutów właściciele obciążonych niemi dziedzin działają osobiście lub przez swych zastępców, zaopatrzonych w specjalne pełnomocnictwa, sporządzone w formie notarjalnej.

W wypadkach, gdy dziedziną obciążoną serwitutami jest majątek państwowy, Państwo, jako stronę, reprezentuje i zastępuje urzędnik delegowany przez władzę, pod której zarządem majątek ten pozostaje, lecz zaopatrzony w specjalne upoważnienie tych władz do decydowania we wszelkich sprawach, wypływających z zamierzonej likwidacji.

Przy likwidowaniu serwitutów obciążających majątki państwowe przeznaczone Głównemu Urzędowi Ziemskiemu do parcelacji, Państwo, jako stronę, reprezentuje i zastępuje urzędnik w tym celu delegowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych lub organy przez to Ministerstwo do tego powołane lub upoważnione.

§ 8. Gdy w toku postępowania wdrożonego na mocy art. 19 ustawy z dnia 7 maja 1920 r. ze zmianami wprowadzonemi art. 10 ustawy z dnia 10 stycznia 1922 r., strony zawrą umowę w przedmiocie dobrowolnej likwidacji serwitutów, komisarz ziemski dalszy bieg przymusowego postępowania wstrzymuje, wyznaczając stronom w porozumieniu z niemi odpowiedni termin do przedstawienia dowodów, niezbędnych w celu jej zaświadczenia, przewidzianych w p. p. 1, 5, 6 i 7 § 25 niniejszego rozporządzenia.

W razie uchybienia tego terminu komisarz ziemski uznaje układ za niedoszły do skutku i wznawia przerwany bieg postępowania przymusowego. Po przedstawieniu przez strony powodów opóźnienia i na ich prośbę komisarzowi ziemskiemu przysługuje prawo przedłużenia poprzednio wyznaczonego terminu.

§ 9. Przy likwidacji serwitutów, obciążających majątek ziemski na rzecz dwóch i więcej wsi, postępowaniem likwidacyjnem należy obejmować każdą wieś oddzielnie przy zachowaniu kolejności ustanowionej orzeczeniem okręgowej komisji ziemskiej, jednak z zastrzeżeniem, że dokonane po ustaleniu kolejności układy dobrowolne w przedmiocie likwidacji serwitutów podlegają rozpatrzeniu z pominięciem tej kolejności.

§ 10. Wszelkie układy stron, względnie podania lub uchwały o wdrożenie postępowania przymusowego uznaje się za nieważne, o ile niemi nie są objęte wszystkie gospodarstwa danej wsi, uprawnione do korzystania z serwitutów, oraz o ile niemi nie są objęte wszystkie kategorje serwitutów tej wsi, z wyłączeniem przewidzianych w art. 2 ustawy z dnia 7 maja 1920 r.

§ 11. Wynagrodzenie za zniesienie serwitutów winno być uskutecznione w ziemi, w lesie zaś i gotówce tylko w wypadkach, przewidzianych w art. 5 ustawy z dnia 10 stycznia 1922 r.

§ 12. Grunty, przeznaczone jako równoważnik za serwituty indywidualne, winny być wyznaczone oddzielnie dla każdej osady (numeru). Wynagrodzenie zaś za serwituty, określane jako wspólna przynależność do całej wsi (serwitut gromadzki), względnie jej części (serwitut grupowy), winno być wydzielane we wspólne władanie uprawnionych osad i podlega podziałowi pomiędzy te osady w wypadkach i trybem, przewidzianym w ustępie 2 art. 16 ustawy z dnia 10. stycznia 1922 r.

Wyznaczenie wynagrodzenia za serwituty oddzielnie dla każdej osady (numeru) winno być uskutecznione w ten sposób, aby poszczególni posiadacze kilku osad lub ich części otrzymywali powyższe wynagrodzenie w działkach położonych obok siebie (scalonych).

§ 13. Gdy w toku postępowania likwidacyjnego, względnie uprzednio przed jego rozpoczęciem, wdrożone zostało postępowanie w przedmiocie poddania scaleniu wszystkich dotychczas posiadanych przez daną wieś gruntów? nie wyłączając gruntów otrzymywanych za zlikwidowane serwituty, ekwiwalent serwitutowy należy wyznaczać w ogólnych granicach bez wykazania na planie i gruncie granic poszczególnych działek, lecz z zaznaczeniem obszarów przypadających z tych gruntów dla każdej uprawnianej osady (numeru).

Określenie wyżej wymienionych obszarów winno być uskutecznione z zachowaniem wskazań poprzedniego paragrafu.

§ 14. Przy przymusowej likwidacji serwitutów zasadniczo wydziela się za serwituty grunty z terenów wyłącznie temi serwitutami obciążonych w danych dobrach ziemskich.

Dążyć jednak należy za zgodą właściciela do wydzielania za serwituty w całości lub częściowo gruntów z innych terenów niemi nie obciążonych, lech stanowiących wraz z terenami obciążonemi jedną całość hipoteczną, w następujących wypadkach;

1) gdy w danych dobrach tereny, na których są umiejscowione serwituty, są położone w szachownicy z terenami temi serwitutami rzeczywiście nie obciążonemi,

2) gdy w danych dobrach wyżej pomieniony teren na którym są umiejscowione serwituty:

a) jest nieprzydatny dla celów rolniczych,

b) łącznie z innemi gruntami, posiadanemi przez uprawnionych do korzystania z serwitutów, stworzyłby działki, nieodpowiednie pod względem struktury gospodarczej, i utrudniłby przeprowadzenie zamiany gruntów, racjonalnego scalenia wszystkich gruntów lub meljoracji,

c) jest położony daleko od siedzib gospodarstw, uprawnionych do korzystania z serwitutów, lub posiada nieodpowiedni i niedogodny dojazd,

d) jeżeli wydzielenie ekwiwalentu z tego terenu spowodowałoby rozbicie majątku, jako warsztatu rolniczego, ze szkodą dla produkcji krajowej przez powstanie złej konfiguracji granic, braku dojazdu, zniszczenia wartościowych urządzeń technicznych i t. p.,

3) gdy urzędy ochrony lasów odmawiają, swego zezwolenia na wydzielenie z tego terenu przestrzeni leśnej lub ziemi z pod lasu.

§ 15. Przewidziane niniejszem rozporządzeniem zawiadomienia, wezwania, odpisy decyzji i t. p. dotyczące przeprowadzonej likwidacji serwitutów, urzędy ziemskie przesyłać będą za pośrednictwem urzędów komunalnych właścicielowi lub współwłaścicielom majątku, obciążonego serwitutami na ręce zarządu tego majątku, zaś posiadaczom gospodarstw, uprawnionych do korzystania z praw serwitutowych na ręce miejscowego sołtysa.

Zawiadomienia wierzycieli hipotecznych i. osób, na których rzecz figurują w dziale MI wykazu hipotecznego ograniczenia prawa własności dóbr likwidujących serwituty, oraz właścicieli - aktów zastawu dóbr (zakładnych), jeżeli oni sami lub ich pełnomocnicy przebywają w obrąbie Państwa Polskiego i miejsce ich pobytu jest wiadome, o projektowanem wdrożeniu postępowania likwidacyjnego (§§ 33 i 48) należy doręczać bądź za pośrednictwem urzędów gminnych, magistratów i t. p. do miejsca prawnego ich zamieszkania, bądź za pomocą ogłoszenia w Monitorze Polskim lub w miejscowej prasie urzędowej.

O ile dziedziną obciążoną serwitutami jest majątek państwowy, powyższe zawiadomienia, wezwania i t. p. należy doręczać władzom rządowym, pod których zarządem majątek ten bezpośrednio pozostaje.

§ 16. Czynności nadzorcze urzędów ziemskich przy likwidacji serwitutów wykonywane są przez te urzędy bezpłatnie.

Koszty likwidacji serwitutów, jako to: wynagrodzenie geometrów za dokonanie pomiarów i sporządzenie dowodów pomiarowych; robocizna; podwody; znaki graniczne i pomiarowe; wynagrodzenie biegłych, świadków i t. p., powoływanych przez urzędy ziemskie lub komisję szacunkowo-rozjemczą w toku postępowania likwidacyjnego; djety i koszty podróży członków komisji szacunkowo-rozjemczej i t. p. ponoszą:

a) przy postępowaniu wdrożonem na mocy układów dobrowolnych zawartych przez strony- ta strona, której warunek ten w umowie obowiązuje,

b) przy postępowaniu wdrożonem z urzędu na mocy art. 19 ustawy z dnia 7 maja 1920 r. ze zmianami wprowadzonemi ustawą z dnia 10 stycznia 1922 r. obydwie strony po połowie.

Wysokość tych. kosztów oraz ich podział pomiędzy uczestników likwidacji ustala okręgowa komisja ziemska przy zatwierdzeniu projektu likwidacji.

§ 17. Przy likwidacji wdrożonej na mocy dobrowolnego układu stron, urzędy ziemskie nie pobierają żadnych opłat z wyjątkiem opłat stemplowych, przewidzianych w obowiązujących w tej mierze ustawach i rozporządzeniach urzędowych.

Przy likwidacji wdrożonej z urzędu na mocy punktu "c" art. 19 ustawy z dnia 7 maja 1920 r. ze zmianami wprowadzonemi ustawą z dn. 10 stycznia 1922 r., zgłaszająca likwidacją strona winna złożyć jednocześnie zobowiązanie o wykonaniu w terminie wskazanym przez urzędy ziemskie prac pomiarowych własnym kosztem i staraniem, oraz zobowiązanie o pokryciu innych wydatków, związanych z likwidacją serwitutów (ustęp 2 § 16), o ile strona zobowiązań takich nie przedłoży urzędy ziemskie pobiorą od niej opłatę na pokrycie kosztów, przewidzianych w § 16 w sposób następujący:

a) przy zgłoszeniu podania o wdrożeniu postępowania 25% kosztów orientacyjnych likwidacji, ustalanych przez Główny Urząd Ziemski i

b) po uprawomocnieniu się orzeczenia okręgowej komisji ziemskiej, zatwierdzającej projekt likwidacji pozostałą należność po potrąceniu poprzednio pobranej kwoty (punkt "a").

W wypadkach, gdy strona lub strony nie są W stanie pokryć kosztów likwidacji, co powinna stwierdzić okręgowa komisja ziemska na podstawie należycie uzasadnionej opinji komisarza ziemskiego, urzędy ziemskie pokryją koszty narazie z preliminowanych na ten cel funduszów, a po zatwierdzeniu projektu likwidacji przez okręgową komisję ziemską zażądają terminowego ich zwrotu zgodnie z orzeczeniem tej komisji.

Jeżeli strona, która złożyła zobowiązanie o pokryciu przez nią wszelkich wydatków, związanych z likwidacją serwitutów, nie pokryje niezwłocznie po zakończeniu poszczególnych czynności rachunków, przedstawionych z tego tytułu przez urzędy ziemskie lub w wyznaczonym przez te urzędy najdłużej w tygodniowym terminie nie przedstawi właściwych dowodów tego - wówczas stosuje się postępowania przewidziane w ustępie poprzednim.

Gdy postępowanie likwidacyjne wdrożone zostało na skutek wniosku urzędu ziemskiego, bez żądania stron, a strony nie zgodzą się dobrowolnie pokryć kosztów likwidacji (ustęp 2 § 16), urzędy ziemskie pokrywają koszty z preliminowanych na ten cel funduszów, a po zatwierdzeniu projektu likwidacji przez okręgową komisję ziemską zażądają ich zwrotu zgodnie z orzeczeniem tej komisji.

§ 18. Należności powstałe w myśl §§ 16 i 17 nie wpłacone w terminie, będą uważane za zaległe. Od sumy zaległej pobierane będą odsetki zwłoki w stosunku 1% za każdy cały lub rozpoczęty miesiąc zwłoki.'

Należności zaległe nie wpłacone w ciągu miesiąca od terminu płatności podlegają przymusowemu ściągnięciu, jako bezsporne należności skarbowe. Spłata części lub całej kwoty należności, przypadającej do wpłacenia głównemu urzędowi ziemskiemu za wykonane prace, związane z likwidacją, może być w najzupełniej wyjątkowych i należycie uzasadnionych wypadkach odroczona na mocy orzeczenia okręgowej komisji ziemskiej, z uwagi na stwierdzoną niezamożność stron, mających tę należność uiścić. Spłata odroczonej należności winna nastąpić najdalej w ciągu półtora roku w dwóch równych ratach półrocznych, z tem, że pierwsza rata płatna jest nie później jak po upływie jednego roku od daty odroczenia należności z doliczeniem procentów według stopy 7 % w stosunku rocznym od sumy niespłaconego długu.

§ 19. Wszelkie opłaty należne urzędom ziemskim z tytułu przeprowadzania likwidacji serwitutów, wpłacane będą do kas skarbowych i zarachowane jako wpływy w budżecie Głównego Urzędu Ziemskiego na odnośna paragrafy i pozycje. Prowadzenia odnośnej rachunkowości i czuwanie nad ściąganiem przypadających skarbowych należności stanowi obowiązek urzędów ziemskich.

§ 20. Prace, miernicze związane z likwidacją serwitutów wykonywują geometrzy urzędów ziemskich lub geometrzy prywatni przez główny urząd ziemski upoważnieni.

§ 21. Komisarze i podkomisarze ziemscy oraz inni urzędnicy ziemscy, zarówno członkowie komisji szacunkowo-rozjemczej i geometrzy nie mogą być

wyznaczeni do prowadzenia robót, związanych z likwidacją serwitutów:

a) jeżeli oni sarni, ich żony, krewni z linji prostej zstępnej lub wstępnej, bez ograniczenia stopni, krewni zaś bocznej linji pierwszych czterech stopni i powinowaci trzech stopni, oraz przysposobieni przez nich lub przysposabiający - uczestniczą w likwidacji serwitutów w charakterze strony interesowanej,

b) jeżeli są opiekunami lub zarządzają majątkiem osób uczestniczących w likwidacji serwitutów,

c) jeżeli ktokolwiek z uczestników likwidacji serwitutów zarządza ich majątkiem lub interesami,

d) jeżeli oni lub ich żony są najbliższymi prawnymi spadkobiercami któregokolwiek z uczestników likwidacji serwitutów lub też prowadzą z niemi spór sądowy.