Decyzja 2009/460/WE dotycząca przyjęcia wspólnej metody oceny bezpieczeństwa służącej stwierdzeniu, czy osiągnięto wymagania bezpieczeństwa, o której mowa w art. 6 dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
Dz.U.UE.L.2009.150.11
Akt obowiązującyDECYZJA KOMISJI
z dnia 5 czerwca 2009 r.
dotycząca przyjęcia wspólnej metody oceny bezpieczeństwa służącej stwierdzeniu, czy osiągnięto wymagania bezpieczeństwa, o której mowa w art. 6 dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2009/460/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 13 czerwca 2009 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając dyrektywę 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 95/18/WE w sprawie przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, oraz dyrektywę 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikację w zakresie bezpieczeństwa (dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa kolei)(1), w szczególności jej art. 6 ust. 1,
uwzględniając zalecenie Europejskiej Agencji Kolejowej dotyczące wspólnych metod oceny bezpieczeństwa stosowanych przy obliczaniu, ocenie i egzekwowaniu wspólnych wymagań bezpieczeństwa w ramach pierwszego pakietu, przedstawione Komisji w dniu 29 kwietnia 2008 r.,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Zgodnie z dyrektywą 2004/49/WE wspólne wymagania bezpieczeństwa ("CST") i wspólne metody oceny bezpieczeństwa ("CSM") należy wprowadzać stopniowo, aby zapewnić zachowanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa oraz jego poprawę, tam gdzie jest to konieczne i możliwe.
(2) Komisja Europejska powinna przyjąć wspólne metody oceny bezpieczeństwa zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2004/49/WE. Metody te powinny opisywać, między innymi oraz zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE, w jaki sposób dokonuje się oceny poziomu bezpieczeństwa i osiągnięcia wspólnych wymagań bezpieczeństwa.
(3) W celu zagwarantowania, że bezpieczeństwo systemu kolejowego nie ulegnie pogorszeniu w żadnym państwie członkowskim, należy wprowadzić pierwszy pakiet wspólnych wymagań bezpieczeństwa. Powinien on opierać się na ocenie obecnych wymagań i poziomu bezpieczeństwa systemów kolejowych w państwach członkowskich.
(4) Ponadto w celu utrzymania obecnego poziomu bezpieczeństwa systemu kolejowego niezbędna jest harmonizacja poziomów bezpieczeństwa całych krajowych systemów kolejowych pod względem kryteriów akceptacji ryzyka. Zgodność z poziomami bezpieczeństwa należy monitorować w poszczególnych państwach członkowskich.
(5) W celu ustanowienia pierwszego pakietu CST zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE niezbędne jest ilościowe określenie obecnego poziomu bezpieczeństwa systemów kolejowych państw członkowskich za pomocą krajowych wartości referencyjnych ("NRV"), obliczanych i wykorzystywanych przez Europejską Agencję Kolejową ("Agencję") i Komisję. NRV powinny być obliczane wyłącznie w 2009 r. dla opracowania pierwszego pakietu CST i w 2011 r. dla opracowania drugiego pakietu CST.
(6) W celu zapewnienia spójności NRV i uniknięcia nadmiernych obciążeń, z zakresu niniejszej decyzji należy wyłączyć systemy kolei lekkiej, sieci funkcjonalnie wyodrębnione, prywatną infrastrukturę kolejową wykorzystywaną wyłącznie przez właściciela oraz koleje zabytkowe, muzealne i turystyczne.
(7) Ze względu na brak zharmonizowanych, wiarygodnych danych dotyczących poziomu bezpieczeństwa części systemu kolejowego, o których mowa w art. 7 ust 4 dyrektywy 2004/49/WE, stwierdzono, że opracowanie pierwszego pakietu CST wyrażonych w kryteriach akceptacji ryzyka dla określonych kategorii osób i ogółu społeczeństwa jest obecnie możliwe tylko dla całości systemu kolejowego, a nie jego części.
(8) W związku z postępującą harmonizacją krajowych danych statystycznych dotyczących wypadków i ich skutków, zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 91/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie statystyki transportu kolejowego(2) i dyrektywy 2004/49/WE, przy opracowaniu wspólnych metod monitorowania i oceniania poziomu osiągnięcia bezpieczeństwa dla systemów kolejowych w państwach członkowskich należy uwzględnić brak pewności statystycznej i konieczność zastosowania kryterium oceny pozwalającego stwierdzić, czy poziom bezpieczeństwa danego państwa członkowskiego jest utrzymany.
(9) Aby umożliwić sprawiedliwe i przejrzyste porównanie poziomów bezpieczeństwa systemów kolejowych w różnych państwach członkowskich, państwa członkowskie powinny dokonywać własnych ocen na podstawie wspólnego podejścia w zakresie określania wymagań bezpieczeństwa systemu kolejowego oraz wykazywania zgodności z tymi wymaganiami.
(10) Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią komitetu powołanego zgodnie z art. 27 ust. 1 dyrektywy 2004/49/WE,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 5 czerwca 2009 r.
| W imieniu Komisji | |
| Antonio TAJANI | |
| Wiceprzewodniczący |
______
(1) Dz.U. L 164 z 30.4.2004, s. 44.
(2) Dz.U. L 14 z 21.1.2003, s. 1.
ZAŁĄCZNIK
1.1. Źródła statystyczne
1.1.1. NRV i CST oblicza się na podstawie danych dotyczących wypadków kolejowych i ich skutków, przedłożonych zgodnie z wymaganiami załącznika H do rozporządzenia (WE) nr 91/2003 oraz art. 5, 18 i załącznika I do dyrektywy 2004/49/WE.
1.1.2. Przy określaniu pierwszego pakietu CST, w przypadku rozbieżności między danymi pochodzącymi z dwóch źródeł, o których mowa w pkt 1.1.1, dane przedłożone zgodnie z załącznikiem H do rozporządzenia (WE) nr 91/2003 mają pierwszeństwo przed innymi danymi.
1.1.3. Szeregi czasowe danych stosowane przy kwalifikowaniu wartości dla NRV i CST obejmują cztery ostatnie lata, za które złożono sprawozdania. Najpóźniej do dnia 31 stycznia 2011 r. Agencja złoży Komisji wniosek dotyczący przyjęcia uaktualnionych wartości dla NRV i CST obliczonych na podstawie danych z sześciu ostatnich lat, za które złożono sprawozdania.
1.2. Jednostki obliczeniowe dla NRV
1.2.1. Jednostki obliczeniowe dla NRV wyraża się zgodnie z matematyczną definicją ryzyka. Skutki wypadków rozważane dla każdej kategorii ryzyka wyraża się w FWSI.
1.2.2. Jednostki obliczeniowe stosowane dla ilościowego określenia NRV dla każdej kategorii ryzyka są określone w dodatku 1 i wynikają z zastosowania zasad i definicji, o których mowa w pkt 1.2.1 oraz, w stosownych przypadkach, w pkt 1.2.3. Dla celów normalizacji NRV jednostki obliczeniowe uwzględniają podstawy wzorcowania wymienione w dodatku 1.
1.2.3. Dla kategorii ryzyka "pasażerowie" i "użytkownicy przejazdu kolejowego" ustanowione zostaną dwie różne NRV stosujące dwie różne jednostki obliczeniowe, o których mowa w dodatku 1. Dla celów oceny poziomu osiągnięcia bezpieczeństwa, o której mowa w rozdziale 3, zgodność z co najmniej jedną z tych NRV uznaje się za wystarczającą.
1.3. Jednostki obliczeniowe dla CST
1.3.1. Jednostki obliczeniowe stosowane dla ilościowego określenia CST dla każdej kategorii ryzyka są takie same jak jednostki opisane w sekcji 1.2 dla NRV.
2. Metodyka obliczania NRV i wyprowadzania CST
2.1. Metodyka obliczania NRV
2.1.1. NRV dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka oblicza się poprzez zastosowanie następującego procesu według kolejności:
a) obliczenie wartości wynikających z odpowiednich jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1 poprzez rozważenie danych i przepisów, o których mowa w sekcji 1.1;
b) analiza wyników procesu opisanego w lit. a) w celu sprawdzenia obecności i ponownego wystąpienia wartości zerowych dla FWSI dla obserwowanego poziomu bezpieczeństwa w przedmiotowych latach;
c) jeżeli występują nie więcej niż dwie wartości zerowe, o których mowa w lit. b), oblicza się średnią ważoną wartości, o której mowa w lit. a), zgodnie z sekcją 2.3, zaś wynikła wartość jest przyjmowana jako NRV;
d) jeżeli występują więcej niż dwie wartości zerowe, o których mowa w lit. b), Agencja nadaje NRV wartość uznaniową ustaloną w wyniku konsultacji z przedmiotowym państwem członkowskim.
2.2. Metodyka wyprowadzania CST z NRV
2.2.1. Po obliczeniu NRV dla każdego państwa członkowskiego zgodnie z procedurą określoną w sekcji 2.1 dla każdej kategorii ryzyka odpowiednim CST nadaje się wartość równą niższej spomiędzy poniższych wartości:
a) najwyższa wartość NRV w państwach członkowskich;
b) wartość równa dziesięciokrotnej średniej europejskiej wartości ryzyka, którego dotyczy dana NRV.
2.2.2. Europejska średnia, o której mowa w pkt 2.2.1 lit. b), jest obliczana poprzez zebranie stosownych danych ze wszystkich państw członkowskich oraz zastosowanie odpowiednich jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1 oraz średniej ważonej opisanej w sekcji 2.3.
2.3. Proces obliczania średniej ważonej w celu wyliczenia NRV
2.3.1. Dla każdego państwa członkowskiego oraz dla każdej kategorii ryzyka, do której można zastosować średnią ważoną zgodnie z pkt 2.1.1 lit. c) stosuje się następujące kroki w celu wyliczenia NRV Y w roku Y (gdzie Y = 2009 i 2011):
a) obliczenie rocznych obserwacji OBS i (gdzie i to rok obserwacji) wynikających z odpowiednich jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1, po wprowadzeniu jako danych wejściowych danych z ostatnich n lat, dla których złożono sprawozdanie zgodnie z pkt 2.1.1. lit a) [początkowo n = 4; od 2011 r. n = 6];
b) obliczenie średniej arytmetycznej (AV) obserwacji rocznych OBS i dla roku n;
c) obliczenie wartości bezwzględnej różnicy ABSDIFF i między każdą obserwacją roczną OBS i oraz AV. Jeżeli ABSDIFF i < 0,01 * AV, wtedy ABSDIFF i przypisuje się stałą wartość równą 0,01* AV;
d) obliczenie wagi (W i) dla każdego pojedynczego roku i, poprzez zastosowanie odwrotności ABSDIFF i;
e) obliczenie NRV Y w formie średniej ważonej w następujący sposób:
| gdzie i jest liczbą naturalną oraz | (jeżeli Y = 2009: x = Y - 5; N = Y - 2 |
| {jeżeli Y = 2011: x = Y - 7; N = Y - 2 |
3. Model ramowy oceny osiągnięcia NRV i CST
3.1. Metodyka oceny osiągnięcia NRV i CST
3.1.1. Ocena osiągnięcia NRV i CST przeprowadzana jest za pomocą następujących zasad:
a) dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka, których odpowiednia NRV jest równa lub niższa od odpowiedniego CST, osiągnięcie NRV oznacza automatycznie osiągnięcie CST. Ocenę osiągnięcia NRV przeprowadza się zgodnie z procedurą opisaną w sekcji 3.2, zaś NRV stanowi maksymalny tolerowany poziom ryzyka, do którego się odnosi, nie naruszając przepisów dotyczących zakresu tolerancji określonych w pkt 3.2.3;
b) dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka, których odpowiednia NRV jest wyższa od odpowiedniego CST, CST stanowi maksymalny tolerowany poziom ryzyka, do którego się odnosi. Ocenę osiągnięcia CST przeprowadza się zgodnie z wymaganiami oceny skutków oraz, w stosownych przypadkach, harmonogramem stopniowej implementacji CST zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE.
3.1.2. Dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka ocenę osiągnięcia NRV i CST przeprowadza dorocznie Agencja, biorąc pod uwagę cztery ostatnie lata, za które złożono sprawozdania.
3.1.3. Agencja przekazuje Komisji sprawozdanie dotyczące wyników oceny osiągnięcia NRV i CST najpóźniej do dnia 31 marca każdego roku.
3.1.4. Zgodnie z przepisami określonymi w pkt 1.1.3 od roku 2012 Agencja przeprowadza dorocznie ocenę osiągnięcia NRV i CST, biorąc pod uwagę pięć ostatnich lat, za które złożono sprawozdania.
3.1.5. Wynik oceny osiągnięcia, o której mowa w pkt 3.1.1, klasyfikuje się w następujący sposób:
a) dopuszczalny poziom bezpieczeństwa;
b) możliwe pogorszenie poziomu bezpieczeństwa;
c) prawdopodobne pogorszenie poziomu bezpieczeństwa.
3.2. Stopniowany opis procedury, o której mowa w pkt 3.1.1 lit. a)
3.2.1. Procedura oceny osiągnięcia NRV składa się z czterech etapów opisanych poniżej. W dodatku 2 umieszczono ogólny schemat procesu decyzyjnego, w którym strzałki przedstawiające decyzje pozytywne i negatywne odpowiadają pozytywnemu lub negatywnemu wynikowi poszczególnych etapów oceny.
3.2.2. W pierwszym etapie oceny sprawdza się, czy obserwowany poziom bezpieczeństwa jest zgodny z NRV. Obserwowany poziom bezpieczeństwa mierzy się za pomocą jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1 oraz danych, o których mowa w sekcji 1.1, za pomocą szeregów czasowych obejmujących ostatnie lata obserwacji zgodnie z sekcją 3.1. Obserwowany poziom bezpieczeństwa wyraża się za pomocą:
a) poziomu bezpieczeństwa obserwowanego w jednym, ostatnim roku, za który złożono sprawozdanie;
b) ważonej średniej kroczącej (MWA) określonej w sekcji 3.3.
Wartości uzyskane poprzez zastosowanie lit. a) i b) porównuje się następnie z NRV i jeżeli jedna z tych wartości nie przekracza NRV, poziom bezpieczeństwa zostaje uznany za dopuszczalny. W przeciwnym przypadku należy przejść do drugiego etapu oceny.
3.2.3. W drugim etapie oceny poziom bezpieczeństwa uznaje się za dopuszczalny, jeżeli MWA nie przekracza NRV plus 20 % zakresu tolerancji. Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, Agencja zwraca się do organu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo w zainteresowanym państwie członkowskim o przekazanie danych dotyczących wypadku o najpoważniejszych skutkach (pod względem FWSI) w ostatnich latach obserwacji, zgodnie z sekcją 3.1, z wyjątkiem lat stosowanych do określenia NRV.
Jeżeli ten pojedynczy wypadek ma poważniejsze skutki niż najpoważniejszy pojedynczy wypadek ujęty w danych służących do ustalenia NRV, zostaje on wyłączony ze statystyk. MWA jest następnie obliczana ponownie w celu sprawdzenia, czy znajduje się w wyżej wymienionym zakresie tolerancji. Jeżeli tak, poziom bezpieczeństwa zostaje uznany za dopuszczalny. W przeciwnym przypadku należy przejść do trzeciego etapu oceny.
3.2.4. Trzeci etap oceny ma na celu sprawdzenie, czy fakt, że w drugim etapie oceny nie ustalono dopuszczalnego poziomu bezpieczeństwa, wystąpił po raz pierwszy w ciągu ostatnich trzech lat. Jeżeli tak, wynik trzeciego etapu oceny klasyfikuje się jako "pozytywny". Bez względu na wynik trzeciego etapu należy przejść do etapu czwartego.
3.2.5. W czwartym etapie oceny sprawdza się, czy liczba poważnych wypadków na pociąg-km w odniesieniu do poprzednich lat była stała (lub malała). Należy ocenić, czy nastąpił znaczący wzrost liczby poważnych wypadków na pociąg-km. Oceny dokonuje się z zastosowaniem górnego pułapu tolerancji rozkładu Poissona, który określi dopuszczalną zmienność w oparciu o liczbę wypadków, które miały miejsce w poszczególnych państwach członkowskich.
Jeżeli liczba poważnych wypadków na pociąg-km nie przekroczy powyższego górnego pułapu tolerancji, zakłada się, że nie nastąpił statystycznie istotny wzrost, a wynik etapu oceny uznaje się za "pozytywny".
W zależności od kategorii ryzyka, do której odnoszą się poszczególne oceniane NRV, poważne wypadki, które należy uwzględnić w tym etapie oceny, są następujące:
a) ryzyko w przypadku pasażerów: wszystkie odnośne poważne wypadki;
b) ryzyko w przypadku personelu lub pracowników, łącznie z personelem podwykonawców: wszystkie odnośne poważne wypadki;
c) ryzyko w przypadku użytkowników przejazdu kolejowego: wszystkie odnośne poważne wypadki w kategorii "wypadki na przejazdach kolejowych";
d) ryzyko w przypadku nieupoważnionych osób na terenie kolei: wszystkie odnośne poważne wypadki w kategorii "wypadki z udziałem osób, spowodowane przez poruszający się tabor kolejowy";
e) ryzyko w przypadku innych osób: wszystkie odnośne poważne wypadki;
f) ryzyko dla ogółu społeczeństwa: wszystkie poważne wypadki.
3.3. Proces obliczania ważonej średniej kroczącej w celu dorocznej oceny osiągnięcia NRV
3.3.1. W przypadku każdego państwa członkowskiego i każdej kategorii ryzyka, do których stosuje się ważoną średnią kroczącą (MWA) dla przeprowadzenia, w każdym roku Y (począwszy od Y = 2010 r.), etapów oceny opisanych w sekcji 3.2, dla obliczenia MWA Y stosuje się następujące etapy:
a) obliczenie obserwacji rocznych OBS i wynikających z odpowiednich wskaźników wymienionych w dodatku 1, po wprowadzeniu jako danych wejściowych danych pozyskanych ze źródeł, o których mowa w sekcji 1.1 za odpowiednie lata (indeks i przyjmuje wartości określone wg poniższego wzoru);
b) obliczenie średniej arytmetycznej (AV) obserwacji rocznych OBS i dla roku n [początkowo n = 4; od 2012 r. n = 5];
c) obliczenie wartości bezwzględnej różnicy ABSDIFF i między każdą obserwacją roczną OBS i oraz AV. Jeżeli ABSDIFF i < 0,01 * AV, wtedy ABSDIFF i przypisuje się stałą wartość równą 0,01* AV;
d) obliczenie wagi W i, poprzez zastosowanie odwrotności ABSDIFF i;
e) obliczenie MWA Y w następujący sposób:
| gdzie i jest liczbą naturalną oraz | (jeżeli Y = 2010 lub 2011: x = Y - 5; N = Y - 2 |
| {jeżeli Y ≥ 2012: x = Y - 6; N = Y - 2 |