Decyzja 2005/564/WE w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niemcy w formie pożyczek udzielonych przez Wagnisbeteiligungsgesellschaft i Landesförderinstitus na rzecz Neue Harzer Werke GmbH
Dz.U.UE.L.2005.190.6
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 10 grudnia 2003 r.
w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Niemcy w formie pożyczek udzielonych przez Wagnisbeteiligungsgesellschaft i Landesförderinstitus na rzecz Neue Harzer Werke GmbH
(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2005/564/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 22 lipca 2005 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po zaproszeniu zainteresowanych stron do zgłaszania uwag zgodnie z powyższym postanowieniem(1) oraz uwzględniając ich uwagi,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) Pismem z dnia 23 lutego 1999 r. Niemcy poinformowały Komisję o przyznaniu pomocy na rzecz Neue Harzer Werke GmbH ("NHW").
(2) Pismem z dnia 13 lipca 2000 r. Komisja poinformowała Niemcy, że postanowiła wszcząć procedurę określoną w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do tej pomocy.
(3) Decyzja Komisji o wszczęciu procedury została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich(2). Komisja zaprosiła zainteresowane strony do zgłaszania uwag dotyczących pomocy.
(4) W dniu 17 października 2001 r. Komisja przyjęła decyzję nr 2002/377/WE w sprawie pomocy państwa, przyznanej przez Niemcy firmie Neue Harzer Werke GmbH(3). W decyzji tej negatywnie ocenia się część pomocy przeznaczonej na restrukturyzację przedsiębiorstwa w latach 1996-1999.
(5) Pismem z dnia 17 października 2001 r. Komisja poinformowała Niemcy, że postanowiła wszcząć procedurę określoną w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do pozostałych środków.
(6) Decyzja Komisji o rozszerzeniu procedury została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich(4). Komisja zaprosiła zainteresowane strony do zgłaszania uwag dotyczących pomocy.
II. OPIS POMOCY
(7) Beneficjent pomocy, NHW, ma siedzibę w kraju związkowym Saksonia-Anhalt, który jest regionem wspieranym w rozumieniu art. 88 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. NHW powstało w marcu 1996 r., gdy jego właściciele nabyli aktywa będącego w stanie bankructwa Harzer Werke GmbH od syndyka masy upadłościowej poprzez transakcję przejęcia aktywów (asset deal). NHW prowadziła działalność w zakresie odlewnictwa żeliwa. Pierwotnie przedsiębiorstwo posiadało dwie linie produkcyjne, na które składały się odlewanie w formach piaskowych i odlewanie odśrodkowe.
(8) Dnia 24 lipca 2000 r. NHW zmuszone było ogłosić niewypłacalność. W następstwie postawienia przedsiębiorstwa w stan upadłości niewypłacalności syndyk dnia 4 stycznia 2001 r., za zgodą zgromadzenia wierzycieli, sprzedał udziały w przedsiębiorstwie nowemu inwestorowi, ASSET GmbH, za cenę 1 DEM.
(9) Następnie Niemcy poinformowały Komisję, że wysiłki nowego inwestora, ASSET GmbH, zmierzające do wznowienia działalności przedsiębiorstwa zakończyły się niepowodzeniem w lipcu 2001 r. i w konsekwencji konieczna była kontynuacja postępowania upadłościowego.
(10) W związku z tym, według Niemiec, aby zaspokoić wierzycieli NHW majątek przedsiębiorstwa musiał zostać zbyty w ramach zwykłego postępowania upadłościowego. Działalność dotycząca odlewania w formach piaskowych została zakończona z dniem 21 grudnia 2001 r., a związany z tą działalnością majątek został upłynniony. Kontynuowano natomiast w trakcie postępowania upadłościowego produkcję związaną z odlewaniem odśrodkowym; linia produkcyjna ma być sprzedana przez syndyka, za zgodą zgromadzenia wierzycieli, nowemu inwestorowi poprzez transakcję przejęcia aktywów.
(11) Omawiane postępowanie wyjaśniające obejmuje restrukturyzację NHW w latach 1996 do 1999.
(12) W 1996 r. sporządzono plan restrukturyzacji, który przewidywał przywrócenie rentowności w ciągu trzech lat. Koszty restrukturyzacji wyniosły 8.415.864 EUR (16.460.000 DEM). W odniesieniu do tego planu, przyznano NHW pomoc w wysokości 4.963.110 EUR (9.707.000 DEM) na restrukturyzację przedsiębiorstwa w latach od 1996 do 1999 r.
(13) Restrukturyzacja miała być sfinansowana w sposób następujący:
Tabela 1
Wkłady publiczne na rzecz restrukturyzacji
| (w DEM) | ||
| 1. | Dotacja inwestycyjna "Gemeinschaftsaufgabe(GA-Mittel)"(1) | 4.402.000 |
| 2. | Dotacja/subwencja inwestycyjna "Investitionszulage"(2) | 531.000 |
| 3. | Pożyczka WBG(3) "Konsolidierungsprogramm"(4) | 2.000.000 |
| 4. | Pożyczka LFI(5) "Konsolidierungsprogramm"(6) | 744.000 |
| 5. | Dotacja BvS(7) | 2.000.000 |
| Razem DEM | 9.677.000 | |
| EUR | 4.947.771 | |
| (1) Gemeinschaftsaufgabe: Förderung der regionalen Wirtschaftsstruktur, 26. Rahmenplan. | ||
| (2) Investitionszulagengesetz. | ||
| (3) Wagnisbeteiligungsgesellschaft | ||
| (4) Richtlinie zur Förderung von Konsolidierungsbeteiligungen im Mittelstand (Sachsen-Anhalt). | ||
| (5) Landesförderinstitut | ||
| (6) Konsolidierungsfond des Landes Sachsen-Anhalt. | ||
| (7) Bundesanstalt für vereinigungsbedingte Sonderaufgaben. | ||
Tabela 2
Wkłady prywatne na rzecz restrukturyzacji
| (w DEM) | ||
| 6. | Zastrzyk kapitałowy | 500.000 |
| 7. | Pożyczka KfW | 2.750.000 |
| 8. | Kredyt NordLB | 2.000.000 |
| 9. | Umowa leasingu finansowego | 1.179.000 |
| 10. | Przepływy środków pieniężnych (cashflow) | 354.000 |
| Razem DEM | 6.783.000 | |
| EUR | 3.468.093 | |
| Łącznie (Tabela 1 + 2) | 16.460.000 | |
| EUR | 8.415.864 | |
(14) Ponieważ Niemcy wskazały, że środki nr 1 do nr 4 z tabeli nr 1 powyżej zostały przyznane zgodnie z wcześniej zatwierdzonymi przez Komisję systemami pomocy, środki te uznano pierwotnie za stanowiące pomoc istniejącą i dlatego też nie były oceniane w ramach formalnej procedury postępowania wyjaśniającego wszczętej 13 lipca 2000 r. Stąd początkowo jedynie środek nr 5 został uznany za pomoc doraźna na restrukturyzację, która wymagała oceny co do zgodności ze wspólnym rynkiem.
(15) Dnia 17 października 2001 r. Komisja przyjęła decyzję nr 2001/377/WE w odniesieniu do środka pomocy doraźnej o wartości 1.022.584 EUR (2 mln DEM), który został oceniony zgodnie ze wspólnotowymi wytycznymi dotyczącymi pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw zagrożonych(5) z 1994 (dalej zwanymi: wytycznymi z 1994). W wyżej wymienionej decyzji Komisja uznała, że pomoc doraźna przyznana na restrukturyzację NHW była niezgodna ze wspólnym rynkiem.
(16) Środki 7, 8 i 9 z tabeli nr 2 powyżej nie były uwzględnione w ramach oceny jako wkłady prywatne, ponieważ Niemcy, mimo nakazu informowania zgodnie z art. 10 rozporządzenia Rady (WE) 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE(6), nie dostarczyły informacji potrzebnych Komisji do oceny czy środki te zostały przyznane na warunkach rynkowych.
(17) W tym samym dniu, w którym została przyjęta decyzja nr 2002/377/WE dotycząca środka nr 5, Komisja przyjęła decyzję, w której rozszerzyła formalną procedurę postępowania wyjaśniającego zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE o wymienione w tabeli 1 środki nr 3 i nr 4 o wartości 1.402.985 EUR (2.744.000 DEM). Jak wyjaśniono powyżej, środki te były częścią tego samego pakietu restrukturyzacyjnego co środki ocenione w ramach wspomnianej wyżej decyzji 2002/377/WE, jednakże środki te, z powodów formalnych, nie mogły być ujęte w początkowej ocenie, ponieważ były rzekomo przyznane w ramach systemów pomocy zatwierdzonych przez Komisję, które to systemy musiały zostać uznane za istniejącą pomoc. W zakresie, w jakim środek stanowi pomoc istniejącą, nie może on bezpośrednio podlegać ocenie indywidualnej zgodnie z art. 88 ust. 2, ponieważ w zasadzie środki takie trzeba uznać za już zatwierdzone.
(18) W decyzji o rozszerzeniu formalnego postępowania wyjaśniającego ("rozszerzenie") Komisja stwierdziła, że pomoc w wysokości 1.402.985 EUR (2.744.000 DEM) nie jest zgodna z kryteriami wcześniej zatwierdzonych programów pomocy i należy ją uznać za pomoc doraźną na rzecz planu restrukturyzacji, która - podobnie jak wcześniej oceniona pomoc doraźna - musi spełniać warunki odstępstw przewidzianych przy wydawaniu zezwoleń pomoc przy restrukturyzacji.
III. STANOWISKO NIEMIEC
(19) Pismem z dnia 14 października 2003 r. Niemcy dostarczyły dodatkowe informacje w odniesieniu do rzekomo prywatnych wkładów na rzecz restrukturyzacji (środki nr 7, nr 8 i nr 9 z tabeli nr 2). Według tych informacji:
a) środek nr 7 zawierał dotacje na spłatę odsetek w wysokości 2 812 EUR (5.500 DEM);
b) środek nr 8 zawierał dotacje na spłatę odsetek w wysokości 8.684 EUR (16.985 DEM);
c) środek nr 9 nie został nigdy wprowadzony w życie.
IV. OCENA POMOCY
(20) Artykuł 87 ust.1 Traktatu WE uznaje wszelką pomoc przyznawaną z zasobów państwa na rzecz określonych przedsiębiorstw za niezgodną ze wspólnym rynkiem, jeśli pomoc ta zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi. Środki podlegające art. 87 ust. 1 Traktatu WE, które nie stanowią istniejącej pomocy, są ogólnie niezgodne ze wspólnym rynkiem, chyba że wchodzą one w zakres jednego z odstępstw określonych w art. 87 ust. 2 lub art. 87 ust. 3 Traktu WE.
1. Pomoc państwa
(21) Komisja stwierdza, że dotacje na spłatę odsetek ujęte w środkach nr 7 i nr 8 , wymienionych w tabeli 2, wynoszą łącznie 11.496 EUR, co znaczy, że są niższe niż próg pomocy de minimis przewidzianej w rozporządzeniu Komisji (WE) 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis(7). W konsekwencji środki te nie muszą zostać poddane dalszej ocenie w ramach tej decyzji.
(22) Środki nr 3 i nr 4, stanowiące pożyczki o łącznej wartości 1.402.985 EUR, wbrew twierdzeniu Niemiec, nie są objęte istniejącymi systemami pomocowymi. Muszą zatem z powodów podanych w decyzji o wszczęciu formalnego dochodzenia wyjaśniającego zostać uznane za środki doraźne na restrukturyzację NHW.
(23) Pożyczki te są przyznane przez Niemcy na sfinansowanie restrukturyzacji NHW, przedsiębiorstwa zagrożonego. Tym samym, konkretnemu przedsiębiorstwu przyznano korzyści ekonomiczne, których nie uzyskałoby ono w warunkach rynkowych. W swojej naturze, środki takie mogą zakłócać konkurencję. Mając na uwadze charakter pomocy oraz istnienie międzypaństwowej wymiany handlowej w ramach wspólnego rynku w sektorach, w których aktywne jest przedsiębiorstwo otrzymujące pomoc, przyznane środki finansowe podlegają zakresowi art. 87 ust. 1 Traktatu WE. Wobec powyższego środki te stanowią pomoc.
2. Odstępstwa na mocy art. 87 Traktatu WE
(24) W art. 87 ust. 2 i 3 określa się warunki, na których pomoc jest zgodna lub może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem.
(25) Omawiane dwie pożyczki - podobnie jak inne środki na restrukturyzację, będące przedmiotem decyzji Komisji nr 2001/377/WE z dnia 17 października 2001 r. - zostały przyznane na sfinansowanie restrukturyzacji NHW pomiędzy 1996 i 1999 r. Tak więc obie pożyczki, podobnie jak poprzednio ocenione środki, należy ocenić na podstawie wytycznych Wspólnoty dotyczących zasad udzielania pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw zagrożonych, w których to wytycznych Komisja określa szczegółowe warunki uprzywilejowanego stosowania zasad uznaniowych zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Mimo że rozpatrywane przedsiębiorstwo ma siedzibę w regionie objętym pomocą państwa, pomoc doraźną udzielaną przedsiębiorstwom zagrożonym należy oceniać pod kątem wspomnianych wytycznych, nawet jeżeli w grę wchodzi rozwój regionalny. Warunkiem przyznania pomocy jest w szczególności to, by dane przedsiębiorstwo w wyniku restrukturyzacji osiągnęło rentowność ekonomiczną i przyczyniało się w ten sposób do rozwoju regionalnego, nie wymagając stałego wsparcia(8).
(26) Jak określono wcześniej w decyzji 2001/377/WE, z informacji dostarczonych przez Niemcy wynika, że wszystkie środki pomocowe przekazano beneficjentowi przed wejściem w życie wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw zagrożonych(9) z 1999 r. (wytyczne z 1999 r.). Dlatego zgodnie z pkt 7.5 wspomnianych wytycznych z 1999 r. do rozpatrywanych środków zastosowanie mają wytyczne z 1994 r.
(27) Należy zwrócić uwagę, że środki tworzą część planu restrukturyzacji, który został już oceniony przez Komisję w decyzji 2001/377/WE.
a) Przywracanie rentowności
(28) Zgodnie z wytycznymi z 1994 r. plan restrukturyzacji powinien prowadzić do przywrócenia rentowności w rozsądnym czasie, po upływie którego dane przedsiębiorstwo powinno być w stanie konkurować na rynku w oparciu o swoje własne walory.
(29) W decyzji 2001/377/WE dotyczącej pomocy na restrukturyzację, Komisja oceniła już to kryterium. W decyzji tej Komisja doszła do wniosku, że kryterium rentowności zawarte w wytycznych z 1994 r. nie zostało spełnione, jako że planu restrukturyzacji nie można było uznać za właściwy w celu przywrócenia długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa. Wspomniany wniosek oparto na następujących ustaleniach:
a) przewidywane w planie obroty zostały przeszacowane;
b) plan nie ujął właściwie kosztów ogólnych, co było jednym z powodów początkowego niepowodzenia;
c) redukcja zatrudnienia z 203 do 177 osób była niewystarczająca, aby ograniczyć koszty zatrudnienia;
d) przewidziane w planie inne koszty operacyjne, a w szczególności wysokie koszty konserwacji, były nadmierne.
(30) Ponieważ dwie omawiane pożyczki zostały przyznane na tę samą restrukturyzację i zgodnie z tym samym planem restrukturyzacji, Komisja może jedynie powtórzyć swoje wnioski, że plan nie zapewnia przywrócenia rentowności.
b) Unikanie zakłóceń konkurencji
(31) Kolejnym warunkiem określonym w wytycznych z 1994 r. jest kompensowanie, w możliwie największym stopniu, niekorzystnego wpływu pomocy na konkurencję, co, przy zaangażowaniu omawianego przedsiębiorstwa na rynkach, gdzie występuje nadwyżki produkcji, może prowadzić do ograniczenia produktywności przedsiębiorstw.
(32) Pod tym względem należy zwrócić uwagę, że NHW - co było już uzasadniane w decyzji 2001/377/WE - miała być, w czasie przyznawania pomocy, traktowana jako małe lub średnie przedsiębiorstwo (MŚP). Zgodnie z wytycznymi dotyczących pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), Komisja przyjmuje mniej restrykcyjne nastawienie wobec MŚP, szczególnie pod względem ograniczania produktywności(10).
(33) W tym kontekście Komisja, uwzględniając, że pomoc została przyznana MŚP z bardzo niskim udziałem rynkowym, stwierdza, że pomoc przyznana NHW nie mogła nadmiernie zakłócić konkurencji w rozumieniu wytycznych z 1994 r.
c) Proporcjonalność pomocy w stosunku do kosztów i korzyści z restrukturyzacji
(34) W wytycznych z 1994 r. wymaga się, aby pomoc ograniczała się do ścisłego minimum potrzebnego do podjęcia restrukturyzacji.
(35) W swojej decyzji 2001/377/WE, Komisja doszła do wniosku, że zasada proporcjonalności pomocy nie jest spełniona pod dwoma względami.
(36) Po pierwsze, według wzmiankowanej zasady odbiorca pomocy jest zobowiązany do wniesienia znaczącego wkładu finansowego w restrukturyzacje ze środków własnych bądź uzyskanych ze źródeł zewnętrznych na warunkach rynkowych. Z dostępnych źródeł wynika, że inwestor wniósł wkład w wysokości 0,5 mln DEM. Podczas postępowania wyjaśniającego nie uzyskano jednak żadnych dodatkowych informacji na temat warunków umowy leasingowej (środek nr 9 w tabeli 2), dlatego Komisja nie była w stanie stwierdzić, czy odbyło się to na warunkach rynkowych. Niezależnie od tego warunki leasingu uznano za nieistotne z punktu widzenia oceny udziału finansowego odbiorcy pomocy.
(37) Innych wkładów finansowych w ramach realizacji planu restrukturyzacji nie można również traktować jako wkładu odbiorcy pomocy. Nie otrzymawszy bowiem wymaganych przepisami informacji na temat pożyczek KFW (środek 7 w tabeli 2), Komisja nie była w stanie ocenić, czy kwoty przyznano na warunkach rynkowych. To samo odnosi się do pożyczki Nord LB (środek 8 w tabeli 2). Przepływy środków pieniężnych (środek 10 w tabeli 2) nie mogły zostać uznane za wkład finansowy odbiorcy pomocy. Wygenerowane zostały bowiem w znacznej ze środków poprzedniej pomocy państwa. Poza tym podczas opracowywania planu restrukturyzacji w 1996 r. przepływy środków pieniężnych, o których mowa, nie zostały jeszcze wygenerowane, ich udział był więc niepewny.
(38) Wspomniane środki nie mogły być zatem traktowane jako udział finansowy beneficjenta, a tym samym nie mogły być uwzględnione w ocenie proporcjonalności pomocy. Łączne koszty restrukturyzacji wyniosły w związku z tym 16,49 mln EUR, z czego na instytucje publiczne przypada 9,707 mln DEM, tj. 58.9 %, a na inwestora 1,679 mln DEM, tj. 10,2 % (ewentualnie tylko 0,5 mln DEM, czyli 3 %). Wziąwszy to pod uwagę, Komisja doszła do wniosku, że udział finansowy odbiorcy pomocy nie może być uznany za znaczący w rozumieniu wytycznych z 1994 r.
(39) Według najnowszych informacji przekazanych przez Niemcy środek nr 9, wymieniony w tabeli 2, nigdy nie został przyznany. Wynika stąd, że wbrew ustaleniom dokonanym w decyzji 2001/377/WE kwoty w tej wysokości nie przeznaczono na cele restrukturyzacji.
(40) Według najnowszych informacji środki nr 7 i 8, wymienione w tabeli 2, wynoszące łącznie 2.428.636 EUR (4,75 mln DEM) zostały refinansowane ze środków publicznych i obejmują dotacje odsetkowe w wysokości 11.496 EUR. W efekcie środków tych, związanych z dotacjami publicznymi, nie można traktować jako wkład prywatny.
(41) Biorąc zatem pod uwagę najnowsze informacje, istnieją tym bardziej podstawy do nieuznania wkładu finansowego odbiorcy pomocy za znaczący w rozumieniu wytycznych z 1994 r.
(42) Po drugie, zgodnie z wytycznymi z 1994 r., zasada proporcjonalności pomocy zakłada, że do objęcia wsparciem kwalifikują się jedynie te inwestycje, które są wymagane z punktu widzenia restrukturyzacji. W przeciwnym razie pomoc nie jest ograniczona do niezbędnego minimum. W swojej decyzji o rozpoczęciu postępowania wyjaśniającego Komisja wyraziła wątpliwość, czy pomoc ograniczała się do niezbędnego minimum, biorąc pod uwagę fakt, że w trakcie procesu restrukturyzacji przedsiębiorstwo objęło dwudziestoprocentowy pakiet udziałów w firmie Eisenguss Torgelow GmbH. Ponieważ, mimo oficjalnego nakazu, nie udzielono żadnych informacji na temat przyczyn przejęcia wyżej wspomnianego pakietu udziałów, Komisja nie jest w stanie ocenić, czy transakcja ta była wymagana z punktu widzenia potrzeb restrukturyzacji z 1996 r. Dlatego w decyzji 2001/377/WE Komisja stwierdza, że pomoc nie ograniczała się do niezbędnego minimum. Ocenę taką należy potwierdzić w niniejszej decyzji.
V. WNIOSKI
(43) W świetle powyższych uwag można stwierdzić, że pomoc przyznana na rzecz NHW po pierwsze nie jest zgodna z zasadą proporcjonalności, a po drugie nie wiązała się ze skutecznym planem restrukturyzacji, mającym na celu przywrócenie rentowności i konkurencyjności przedsiębiorstwa. Dlatego Komisja dochodzi do wniosku, że rozpatrywana pomoc nie spełnia warunków określonych w wytycznych z 1994 r., przez co nie jest zgodne ze wspólnym rynkiem.
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 10 grudnia 2003 r.
| W imieniu Komisji | |
| Mario MONTI | |
| Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 301 z 21.10.2000, str. 16 i Dz.U. C 32 z 5.2.2002, str. 9.
(2) Patrz: przypis 1.
(3) Dz.U. L 134 z 22.5.2002, str. 51.
(4) Patrz: przypis 1.
(5) Dz.U. L 368 z 23.12.1994, str. 12.
(6) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione Aktem Przystąpienia z 2003 r.
(7) Dz.U. L 10 z 13.1.2001, str. 30.
(8) Patrz: pkt 3.2.3 wytycznych z 1994 r.
(9) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, S. 2.
(10) Punkt 3.2.4 wytycznych.