Decyzja 2006/900/WE w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Finlandię spółce Componenta w formie pomocy inwestycyjnej
Dz.U.UE.L.2006.353.36
Akt indywidualnyDECYZJA KOMISJI
z dnia 20 października 2005 r.
w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Finlandię spółce Componenta w formie pomocy inwestycyjnej
(jedynie teksty w języku fińskim i szwedzkim są autentyczne)
(tekst mający znaczenie dla EOG)
(2006/900/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 13 grudnia 2006 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
wezwawszy zainteresowane strony do przedstawienia uwag zgodnie z powołanymi wyżej przepisami(1),
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) Pismem z dnia 10 marca 2004 r. związek zawodowy pracowników przemysłu metalowego w szwedzkiej spółce Componenta Alvesta (Metalls Verkstadsklubb vid Componenta Alvesta AB) poinformował Komisję o transakcji zawartej pomiędzy miastem Karkkila a posiadającą w tym mieście siedzibę spółką Componenta Oyj z podejrzeniem, że transakcja obejmowała pomoc państwa. Na podstawie tych informacji Komisja zwróciła się z prośbą do Finlandii o wyjaśnienie sprawy. Strona fińska dostarczyła Komisji wyjaśnienia pismem z dnia 22 czerwca 2004 r.
(2) Pismem z dnia 19 listopada 2004 r. Komisja poinformowała stronę fińską o podjęciu decyzji o wszczęciu procedury określonej w art. 88 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w sprawie kwestionowanej pomocy.
(3) Podjęta przez Komisję decyzja w sprawie wszczęcia procedury została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(2). Komisja zwróciła się do zainteresowanych stron o przedstawienie uwag dotyczących sprawy.
(4) Komisja nie otrzymała uwag od zainteresowanych stron.
II. SZCZEGÓŁOWY OPIS POMOCY
Pomoc oraz beneficjenci
(5) Spółka Componenta Oyj (zwana dalej Componenta) jest działającym na arenie międzynarodowej przedsiębiorstwem z branży przemysłu metalowego z główną siedzibą w mieście Karkkila. Componenta posiada zakłady produkcyjne na terenie Finlandii, Niderlandów oraz Szwecji. W roku 2004 większość obrotów spółki, wynoszących 316 mln euro, przypadała na państwa skandynawskie oraz Europę Środkową. Koncern zatrudnia łącznie ok. 2.200 osób.
(6) Kwestionowana pomoc została przyznana spółce Componenta w grudniu 2003 r. i składała się z dwóch części. Po pierwsze Componenta otrzymała pomoc w związku z transakcją, gdzie miasto Karkkila (zwane dalej Karkkila) kupiło 50 procent akcji zajmującej się obrotem nieruchomościami spółki Karkkilan Keskkustakiinteistöt Oy (zwanej dalej KK). Udziały KK po połowie posiadały Karkkila i Componenta. Po drugie miasto Karkkila przyznało KK nieoprocentowaną pożyczkę, którą KK spłaciła pożyczkę w tej samej wysokości, przyznaną KK w roku 1996 przez spółkę Componenta. Całkowita wartość transakcji wynosiła 2.383.276,50 euro (713.092,50 euro za akcje i 1.670.184 euro w postaci spłaty pożyczki)(3).
(7) Cenę akcji ustalono w oparciu o szacunkową wartość przedsiębiorstwa netto (wartość aktywów pomniejszona o wartość pasywów), którą podzielono na pół, ponieważ Componenta posiadała 50 procent udziałów KK. Wartość netto KK oszacowano na 1.495.918 euro, więc wartość 50 procent udziałów wynosiła 747.958 euro. Cenę akcji obniżono do 713.092,50 euro.
(8) W zawartej pomiędzy miastem Karkkila (kupującym) a spółką Componenta (sprzedającym) umowie sprzedaży zawarto następujące postanowienia:
a. "Sprzedający zobowiązuje się do realizacji na terenie miasta Karkkila określonej szczegółowo w załączniku nr 1 inwestycji zwiększającej produkcję spółki Componenta Karkkila Oy. Szacuje się, że inwestycja bezpośrednio przyczyni się do utworzenia w roku 2004 od 50 do 70 nowych, pełnoetatowych miejsc pracy (liczba miejsc pracy w roku 2003 wynosiła ok. 130).
b. Kupujący może zerwać umowę w przypadku, gdy realizacja określonej w umowie inwestycji sprzedającego nie rozpocznie się w roku 2004 w sposób opisany w punkcie powyżej."
(9) W załączniku nr 1 do umowy sprzedaży stwierdzono, że Componenta połączy działalność dwóch należących do koncernu odlewni (znajdującej się na terenie Szwecji odlewni w Alvesta i odlewni w Karkkila). Wyrażono również zamiar połączenia wymienionych zakładów, które nie wykorzystują swoich mocy produkcyjnych, oraz konieczność przeprowadzenia analiz, na podstawie których można by podjąć decyzję w sprawie lokalizacji odlewni i rozpocząć negocjacje pomiędzy pracownikami a pracodawcą w sprawie zamknięcia odlewni Alvesta lub Karkkila, a także stwierdzono, że niezbędne jest sporządzenie szczegółowych planów nowej odlewni oraz przeniesienia urządzeń z jednej odlewni do drugiej. Z tego powodu jasne jest, że decyzja dotyczyła przeniesienia zakładu produkcyjnego z jednej z dwóch lokalizacji do drugiej.
(10) Według sprawozdania rocznego spółki Componenta za rok 2004 znajdującą się na terenie Szwecji odlewnię Alvesta zamknięto w maju 2004 roku, a produkcję oraz urządzenia przeniesiono do Karkkila. Według danych otrzymanych od przedsiębiorstwa łączne koszty zakończenia produkcji w Szwecji i zrealizowanej na terenie Finlandii inwestycji wyniosły 13 milionów euro.
(11) Strona fińska twierdzi, że transakcja pomiędzy spółką Componenta a miastem Karkkila została przeprowadzona w zgodzie z zasadami rynkowymi i nie obejmowała pomocy państwa. W decyzji dotyczącej formalnego wszczęcia postępowania wyjaśniającego Komisja wyraziła jednak wątpliwości, czy transakcję rzeczywiście przeprowadzono w oparciu o zasady rynku. Komisja stwierdziła, że zawyżenie wartości rynkowej udziałów oznaczałoby pomoc dla spółki Componenta. Wysokość otrzymanej pomocy byłaby więc różnicą pomiędzy zapłaconą spółce Componenta przez miasto Karkkila sumą 2,4 miliona euro oraz ceną, którą za udziały gotów byłby zapłacić inwestor prywatny.
(12) Ponadto zdaniem Komisji przytoczone powyżej warunki umowy sprzedaży wyraźnie świadczą o tym, że transakcja nie została przeprowadzona w zgodzie z zasadami rynkowymi, lecz była rekompensatą dla spółki Componenta za realizację na terenie miasta Karkkila nowych inwestycji, związanych z zamknięciem odlewni Alvesta.
(13) Po nabyciu od spółki Componenta posiadanych przez nią udziałów KK miasto Karkkila zdecydowało o zakończeniu działalności KK oraz przekazaniu gruntów na rzecz miasta.
III. UWAGI STRONY FIŃSKIEJ
(14) Ponieważ jedynym znaczącym majątkiem KK były posiadane przez spółkę grunty, strona fińska wyjaśniła, w jaki sposób oszacowano wartość należących do KK gruntów w związku z kalkulacją ceny udziałów.
a. W przypadku działek pod zabudowę jednorodzinną oraz zabudowę wielopiętrową i szeregową wykorzystano zasady wyceny stosowane przy sprzedaży gruntów należących do miasta. Strona fińska jest zdania, że przedstawione wyceny odpowiadały wartościom rynkowym lub były poniżej tych wartości. Strona fińska dostarczyła dodatkowo kopię sporządzonego przez licencjonowanego pośrednika w obrocie nieruchomościami pisma, w którym stwierdzono, że cena rynkowa za metr kwadratowy gruntów o zróżnicowanym przeznaczeniu była nieco wyższa od ceny skalkulowanej na potrzeby transakcji.
b. W przypadku znajdującego się w centrum miasta Karkkila dużego terenu o nazwie Asemansuo strona fińska jest zdania, że cenę zakupu skalkulowano na podstawie określonej w planie zagospodarowania przestrzennego minimalnej powierzchni z prawem zabudowy. Strona fińska nie dostarczyła jednak informacji na temat sposobu skalkulowania ceny za metr kwadratowy.
c. Wartość gruntów przeznaczonych pod parki oszacowana na 456.000 euro odpowiada według pośrednika w obrocie nieruchomościami wartości rynkowej tych gruntów.
(15) Komisja zwróciła się do strony fińskiej z prośbą o wycenę wartości rynkowej posiadanych przez KK gruntów na chwilę dokonywania transakcji. Strona fińska odpowiedziała, iż jest to zbędne, ponieważ Karkkila i Componenta zleciły pośrednikowi w obrocie nieruchomościami oszacowanie wartości gruntów odpowiadających gruntom będącym przedmiotem transakcji. Z tego powodu uznano, że wycena wartości rynkowej została już dokonana.
(16) Strona fińska kwestionuje stwierdzenie Komisji, zgodnie z którym zawarty w umowie sprzedaży warunek mówiący o nabyciu przez miasto Karkkila udziałów KK od spółki Componenta wyłącznie w przypadku, kiedy Componenta zainwestuje w nowe zakłady produkcyjne (przenosząc odlewnię z Alvesta w Szwecji do miasta Karkkila) oznacza, iż transakcja nie została przeprowadzona w zgodzie z zasadami rynkowymi. Strona fińska uzasadnia to postanowienia faktem, że zwiększenie działalności spółki Componenta na terenie miasta Karkkila byłoby korzystne dla miasta, przyczyniając się do zwiększenia jego dochodów. Zwiększyłby się również popyt na nieruchomości, a dzięki temu zwiększyłaby się wartość gruntów posiadanych przez KK. W innym przypadku miasto Karkkila nie miałoby "potrzeby" doprowadzenia do tej transakcji.
(17) Strona fińska odpowiedziała Komisji, że spółka Componenta nie starała się szukać drugiego nabywcy udziałów, ponieważ miasto Karkkila miało prawo pierwokupu udziałów po cenie rynkowej w przypadku, gdyby Componenta wyraziła wolę zbycia swoich udziałów w KK.
(18) Odnośnie pożyczki strona fińska potwierdza, że spłacenie pożyczki udzielonej przez spółkę Componenta za pomocą nowych środków przyznanych KK przez miasto Karkkila było integralną częścią transakcji pomiędzy miastem Karkkila a spółką Componenta oraz że na "całkowitą wartość transakcji" składała się cena za akcje oraz zwrot pożyczki.
(19) Strona fińska twierdzi, że pożyczka została udzielona w zgodzie z zasadami wolnego rynku, ponieważ łączna suma, na którą składa się wartość udziałów spółki Componenta oraz pożyczki, tj. 2,37 miliona euro, stanowi mniej niż połowę wartości rynkowej KK. Dodatkowo strona fińska stwierdza, że sytuacja ekonomiczna KK uległa poprawie od roku 1996, to jest od roku, w którym Componenta udzieliła pożyczki KK.
IV. OCENA POMOCY
Definicja pomocy
(20) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi ma miejsce wówczas, jeżeli beneficjent pomocy prowadzi taką działal- ność gospodarczą, która polega na wymianie handlowej między państwami członkowskimi.
(21) Działalność spółki Componenta obejmuje wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi. Zatem przyznana przedsiębiorstwu pomoc byłaby objęta zakresem stosowania art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Pojęcie zasobów państwa obejmuje pomoc przyznawaną przez władze regionalne i lokalne(4).
Istnienie pomocy
(22) W decyzji w sprawie formalnego wszczęcia postępowania wyjaśniającego Komisja stwierdziła, że wysokość przyznanej pomocy odpowiada różnicy uzyskanej po odjęciu od ceny zbycia udziałów w wysokości 2,37 miliona euro kwoty, jaką za udziały te byłby gotów zapłacić inwestor prywatny.
(23) Zdaniem Komisji łączna wartość transakcji składa się z dwóch części. Po pierwsze Componenta otrzymała 0,7 miliona euro gotówką za udziały, a po drugie uzyskała zwrot udzielonej KK pożyczki w kwocie 1,67 miliona euro. Łącznie Componenta uzyskała z transakcji 2,37 miliona euro. Każda z tych części będzie oceniana oddzielnie.
Klauzula warunkowa
(24) Komisja stwierdza, że spółka Componenta posiadała alternatywę w postaci przeniesienia swojej działalności z miasta Karkkila do Alvesta. Z tego powodu jest zrozumiałe, że miasto Karkkila mogłoby być zaniepokojone potencjalną utratą zakładów produkcyjnych i tym samym miejsc pracy.
(25) Jest prawdopodobne, że zwiększyłby się popyt na grunty, skoro duży pracodawca zwiększałby swoją działalność zamiast jej ograniczania. Fakt, że nabycie udziałów KK oraz udzielenie pożyczki KK były w umowie powiązane z decyzją w sprawie inwestycji oraz że miasto miało nawet prawo do zerwania transakcji w przypadku, gdyby Componenta nie wywiązałaby się z realizacji inwestycji na terenie miasta Karkkila świadczy o tym, że decyzja miasta o przeprowadzeniu transakcji ze spółką Componenta nie opierała się wyłącznie na wartości rynkowej KK, lecz miały na nią wpływ również inne czynniki.
(26) Zgodnie z potwierdzoną przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich zasadą inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej, inwestor działający w takich warunkach w procesie podejmowania decyzji bierze pod uwagę oczekiwany dochód bez uwzględniania czynników społecznych czy regionalno-politycznych. Ponieważ zrealizowanie przez Componenta inwestycji w nowy zakład produkcyjny było bezpośrednim warunkiem dokonania transakcji, można wnioskować, że postępowanie miasta Karkkila nie odpowiada zasadzie inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej. Uwzględnienie zwiększenia dochodów z podatków oraz ogólnego dobrobytu gminy wśród przesłanek branych pod uwagę przez inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej doprowadziłoby do zatarcia podziału pomiędzy rolami miasta jako władzy publicznej oraz jako komercyjnego właściciela KK.
(27) Komisja podkreśla ponadto, że na sesji w dniu 1 września 2003 r. Rada Miasta stwierdziła, że transakcja ze spółką Componenta jest bezpośrednio związana z decyzją tej spółki dotyczącą inwestycji w mieście Karkkila oraz że dzięki nabyciu przez miasto udziałów KK Componenta będzie dysponowała odpowiednimi środkami na dokonanie inwestycji w odlewni w Karkkila.
(28) Niniejsze przesłanki potwierdzają przedstawiony dalej wniosek Komisji, zgodnie z którym transakcja nie była przeprowadzona w oparciu o zasady rynkowe.
Cena zbycia udziałów
(29) Cena zbycia udziałów KK jest jednym z elementów transakcji pomiędzy miastem Karkkila i spółką Componenta. Należy zatem sprawdzić, czy cena zbycia udziałów miała charakter rynkowy.
(30) Strona fińska uzasadnia cenę udziałów KK wartością netto majątku KK. W rozpatrywanym przypadku nie chodzi jednak o transakcję sprzedaży nieruchomości, lecz o nabycie udziałów w przedsiębiorstwie. Podejmując decyzję o takiej inwestycji, inwestor działający w warunkach gospodarki rynkowej jako podstawę oszacowania ceny rynkowej przyjąłby oczekiwany zwrot z planowanej inwestycji. Wynika to z faktu, że działający w warunkach rynkowych inwestor inwestuje z powodu oczekiwanych dochodów wynikających z inwestycji. Z tego powodu działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor wziąłby pod uwagę proporcje oczekiwanego zwrotu rocznego do zainwestowanego kapitału, aby rozstrzygnąć, czy inwestycja przyniesie oczekiwane dochody w porównaniu z innymi możliwościami inwestycyjnymi.
(31) Na podstawie wyników z kilku ostatnich lat, zwrot z inwestycji w spółkę KK jest wyraźnie ujemny. Nie ma też przesłanek świadczących, że w przyszłości sytuacja spółki miałaby się poprawić. Strona fińska nie dostarczyła żadnego planu działalności gospodarczej KK, który przedstawiałby planowane środki mające na celu poprawę rentowności. Strona fińska nie stwierdziła nawet, że miasto Karkkila oczekiwało poprawy dochodów i zysku.
(32) Przyczyną ujemnych wyników jest fakt, że spółka KK najwyraźniej znalazła się w trudnej sytuacji, popyt na posiadane przez nią grunty był niski, a uzyskiwane z nich dochody były nikłe. Działalność spółki od ostatnich czterech lat przynosiła straty, sprzedaż była bardzo niska, spółka nie była w stanie dokonać wypłaty dywidendy i znajdowała się w bardzo niepewnej sytuacji finansowej. Można również dodać, że trudna sytuacja finansowa spółki miała miejsce pomimo przyznania spółce nieoprocentowanych pożyczek. Jeżeli spółka finansowałaby swoją działalność ze zwykłych, oprocentowanych kredytów, jej sytuacja byłaby jeszcze gorsza. Na podstawie wcześniejszych doświadczeń i ze względu na brak perspektyw poprawy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, inwestor działający w warunkach gospodarki rynkowej nie mógłby więc oczekiwać żadnego zwrotu z inwestycji, kupując udziały KK. Na tej podstawie Komisja uważa, że wartość udziałów KK była zerowa.
(33) Wniosek ten potwierdza fakt, że działalność KK w dużej mierze była finansowana dwiema nieoprocentowanymi pożyczkami udziałowców, jak opisano powyżej. Oznacza to, że wraz z obejmowanymi udziałami nowy udziałowiec powinien przejąć również nieoprocentowane pożyczki, czego działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor nigdy by nie zaakceptował, jak wyjaśniono poniżej.
(34) Jak stwierdzono powyżej, decydującym czynnikiem jest oczekiwany zwrot z inwestycji w długim okresie, który może się różnić od zwrotu faktycznie wypracowanego w latach poprzednich. Działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor bierze jednak pod uwagę również wcześniejsze wyniki. W przypadku oczekiwanej stopy zwrotu decydująca jest odpowiedź na pytanie, czy można oczekiwać, że KK osiągnie odpowiednie dochody ze sprzedaży i dzierżawy swoich działek. Ma to związek z określeniem łącznej wartości nieruchomości, jak to opisano poniżej.
(35) Strona fińska wyjaśniła, iż za podstawę wyceny udziałów przyjęto wartość posiadanych przez KK gruntów. Jest prawdą fakt, że działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor przy podejmowaniu decyzji bierze pod uwagę wartość netto majątku. Uzasadnienie oszacowania wartości udziałów przez stronę fińską przedstawiono w poniższej tabeli:
Tabela 1
Wartość KK według strony fińskiej:
| Typ gruntów | Wartość według strony fińskiej (w euro) |
| Działki pod zabudowę jednorodzinną | 1.031.565 |
| Działki pod zabudowę szeregową oraz wielopiętrową | 1.136.849 |
| Asemansuo | 2.358.158 |
| Parki i tereny ogólne | 491.738 |
| Inne tereny (Haapala) | 49.678 |
| Łączna wartość gruntów | 5.067.988 |
| Wartość księgowa kapitału KK | - 231.595 |
| Pasywa KK | - 3.340.475 |
| Wartość netto KK | 1.495.918 |
| 50 % wartości netto KK | 747.959 |
| Cena zapłacona przez miasto | 713.092 |
| Pomoc | 0 |
(36) Komunikat Komisji dotyczący elementów pomocy państwa udzielanej w formie sprzedaży gruntów i budynków dokonywanej przez władze publiczne(5) nie może mieć tu bezpośredniego zastosowania, ponieważ przedmiotem transakcji nie są prywatne nieruchomości, lecz udziały w spółce. Komunikat można jednak zastosować w tym przypadku przez analogię, ponieważ komunikat Komisji, który ma na celu zagwarantowanie, aby zawierane pomiędzy publicznymi a prywatnymi przedsiębiorstwami transakcje nie zawierały pomocy, dotyczy w równej mierze zawieranych przez przedsiębiorstwa publiczne transakcji sprzedaży jak i kupna, oraz ponieważ w tym przypadku strona fińska jest zdania, że wyceny udziałów dokonano na podstawie wartości gruntów. Zgodnie z komunikatem w przypadku, kiedy sprzedaż ma miejsce z pominięciem procedury przetargu nieograniczonego, przed zawarciem transakcji należy zlecić jednemu lub kilku niezależnym rzeczoznawcom dokonanie niezależnej wyceny nieruchomości celem ustalenia jej wartości rynkowej na podstawie powszechnie przyjętych wskaźników rynkowych i standardów wyceny.
(37) Komisja stwierdza, że wartości gruntów nie ustalono w drodze przetargu nieograniczonego. Z tego powodu wyceny powinien dokonać niezależny rzeczoznawca. Istotnym jest więc pytanie, czy przeprowadzona przez stronę fińską wycena spełnia kryteria niezależności. Komisja stwierdza po pierwsze, że w dostarczonej przez stronę opinii sporządzonej przez pośrednika sprzedaży nieruchomości nie stwierdzono wyraźnie, że dotyczy wyceny gruntów posiadanych przez KK. Dogłębna ocena istotności wspomnianej opinii zostanie przeprowadzona w dalszej części.
(38) Komisja stwierdza, że wycenę posiadanych przez KK gruntów przeprowadzono różnymi sposobami w zależności od typu gruntu (działki pod zabudowę jednorodzinną, działki pod zabudowę szeregową i wielopiętrową, teren Asemansuo oraz parki i tereny ogólne). Analiza tych różnych typów gruntów zostanie przeprowadzona oddzielnie.
(39) Wycena działek przeznaczonych pod zabudowę jednorodzinną ustalona została na podstawie oficjalnej stosowanej przez miasto Karkkila ceny za metr kwadratowy, która w przypadku domków jednorodzinnych wynosiła 10,19 euro/m2. Komisja stwierdza, że wymieniona cena jest ceną detaliczną, tj. ceną obowiązującą w przypadku sprzedaży przez miasto działek osobom fizycznym. Strona fińska dostarczyła również sporządzoną przez eksperta z branży nieruchomości opinię dotyczącą cen za metr kwadratowy różnego rodzaju gruntów w mieście Karkkila (ceny sprzedaży dla nabywców końcowych, czyli w tym przypadku ceny detaliczne). W opinii eksperta ceny za metr kwadratowy rzeczonych działek w mieście Karkkila w roku 2003 wahały się pomiędzy 9,43 do 14,76 euro, a ceny przyjęte przez miasto Karkkila są bliskie wartości rynkowej, przy czym opinia ta nie została poparta żadnym uzasadnieniem.
(40) Komisja stwierdza mimo to, że rzeczywista i niezależna wycena wartości posiadanych przez KK działek pod zabudowę jednorodzinną nie została przeprowadzona. Nie ustalono również ceny hurtowej działek. Zdaniem Komisji jest oczywiste, że wartość działek w sprzedaży detalicznej jest znacząco wyższa niż w przypadku sprzedaży większej ilości gruntów (tak jak w tym przypadku, kiedy KK posiadała 80 działek pod zabudowę jednorodzinną), które kupujący zamierza przeznaczyć do dalszej sprzedaży, a nie na potrzeby własne.
(41) Z tego powodu wycena polegająca na prostym przemnożeniu wartości detalicznej określonego rodzaju gruntu przez łączną ilość gruntów będących w posiadaniu KK zawiera dwa błędy. Po pierwsze nie dokonano wyceny konkretnych gruntów, o których mowa. Po drugie przeprowadzona wycena nie odpowiadała cenie, jaką działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor byłby gotów zapłacić przy zakupie całego gruntu w chwili dokonania transakcji, w szczególności biorąc pod uwagę ograniczoną wielkość rynku na tego typu działki.
(42) W przypadku działek przeznaczonych pod zabudowę szeregową i wielopiętrową, których wartość oszacowano na 1.136.849 euro, strona fińska powołuje się na wycenę sporządzoną przez niezależnego eksperta w dziedzinie nieruchomości. Komisja stwierdza, że zgodnie z wyceną eksperta cena działek pod zabudowę szeregową wynosi 70- 80 euro za metr kwadratowy powierzchni użytkowej, natomiast cena działek pod zabudowę wielopiętrową wynosi 60-75 euro za metr kwadratowy powierzchni użytkowej. Przyjęte przez stronę fińską wartości wynosiły odpowiednio w przypadku działek pod zabudowę szeregową 74,02 euro za metr kwadratowy powierzchni użytkowej oraz w przypadku działek pod zabudowę wielopiętrową 79,56 euro za metr kwadratowy powierzchni użytkowej. Przyjęte ceny odpowiadają zatem średnim cenom podanym przez eksperta lub są od nich nieco wyższe. Ekspert dodatkowo podkreśla, że w ciągu ostatnich lat podobnego typu transakcji przeprowadzono niewiele, a popyt jest nadal mały.
(43) Komisja stwierdza, że również w przypadku działek o tego rodzaju przeznaczeniu ekspert podał ceny detaliczne, a nie wartość hurtową, tj. cenę, jaką działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor byłby gotów zapłacić, kupując za jednym razem cały teren. Ponieważ ekspert podkreśla fakt małego popytu na działki tego rodzaju, Komisja jest zdania, że cena hurtowa za tego rodzaju działki w chwili dokonywania transakcji została znacznie przeszacowana.
(44) Nie jest znany sposób określenia wartości rynkowej znajdującego się w centrum miasta Karkkila terenu Asemansuo. Wartość wspomnianego gruntu odpowiada około połowie szacowanej wartości posiadanych przez KK gruntów (2.358.158 euro). Strona fińska przyjęła cenę za metr kwadratowy powierzchni pod zabudowę (79,56 euro) i pomnożyła tę wartość przez powierzchnię terenu, w stosunku do którego uzyskano pozwolenie na budowę (29.640 m2). Natomiast powoływany przez stronę fińską pośrednik w obrocie nieruchomościami wycenił rzeczony grunt na 50 euro za metr kwadratowy powierzchni pod zabudowę, co daje wartość 1.480.200 euro. Różnica pomiędzy przytoczonymi wycenami wynosi 877.958 euro. Ponieważ w grę wchodzi duży teren, można przypuszczać, że podana przez eksperta z branży nieruchomości cena dotycząca terenu Asemansuo jest ceną detaliczną, w związku z czym Komisja może uznać dokonaną przez niego wycenę za wiarygodną. Strona fińska nie wyjaśniła istotnej różnicy w stosunku do wyceny sporządzonej przez eksperta.
(45) Komisja kwestionuje również oszacowaną na 491.738 euro wartość terenów przeznaczonych pod park oraz do użytku publicznego, ponieważ tereny tego typu nie przynoszą dochodów, a działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor nie byłby gotów do zapłacenia za te tereny wysokiej sumy.
(46) Na podstawie przedstawionych powyżej faktów Komisja uważa, że wartość posiadanych przez KK gruntów nie została oszacowana poprawnie, a ich wycena nie była oparta na standardach wyceny zawartych w komunikacie Komisji dotyczącym elementów pomocy państwa udzielanej w formie sprzedaży gruntów i budynków dokonywanej przez władze publiczne.
(47) Tylko na podstawie zawyżonej wyceny terenu Asemansuo łączna wartość posiadanych przez KK gruntów i w ten sposób wartość przedsiębiorstwa, jeżeli jest ona szacowana na podstawie posiadanego majątku, zmniejszy się z 876.158 do 619.760 euro.
(48) Dodatkowo Komisja jest zdania, że wycena działek pod zabudowę jednorodzinną, działek pod zabudowę szeregową i wielopiętrową oraz wartość terenów do użytku publicznego oraz terenów pod parki została zawyżona, ponieważ opierała się na dwóch wcześniej wymienionych błędach: że nie dokonano wyceny konkretnych gruntów, o których mowa, oraz że wycena nie odpowiadała cenie, jaką działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor byłby gotów zapłacić przy zakupie całego gruntu w chwili dokonania transakcji. Według strony fińskiej łączna wartość tych terenów wynosi 2.660.152 euro. Komisja jest zdania, że ich szacunkowa wartość została zawyżona o co najmniej 619.760 euro. Jest to wartość netto KK po dokonaniu korekty przeszacowanej wartości terenu Asemansuo według kalkulacji strony fińskiej. W rezultacie nawet przy zastosowaniu tej metody kalkulacji cena zapłacona przez miasto Karkkila za udziały KK stanowiła w całości pomoc przyznaną spółce Componenta.
Tabela 2
Wycena Komisji dotycząca pomocy związanej z ceną za udziały KK
| Euro | |
| Wartość netto KK wg strony fińskiej | 1.495.918 |
| Pomniejszenie oparte o wycenę dotyczącą terenu Asemansuo sporządzoną przez eksperta | 876.158 |
| Wartość netto KK po korekcie | 619.760 |
| Przeszacowanie wartości innych terenów wg Komisji | co najmniej 619.760 |
| Wartość netto KK na podstawie majątku | 0 |
(49) Ponieważ inwestor kupujący udziały KK nie mógł oczekiwać zwrotu z kapitału oraz ponieważ wartość gruntów została zawyżona, Komisja przyjmuje, że wartość netto udziałów KK wynosi zero. Dodatkowo Componenta nawet nie próbowała znaleźć innego nabywcy dla swoich udziałów w KK. Jest to kolejny fakt potwierdzający, że miasto Karkkila zapłaciło cenę powyżej wartości rynkowej, ponieważ samo dążenie do znalezienia dla udziałów drugiego nabywcy stworzyłoby możliwość określenia ich wartości rynkowej.
(50) Z tego powodu Komisja jest zdania, na podstawie wyceny posiadanych przez KK gruntów oraz wyceny KK jako przedsiębiorstwa, że w momencie przenoszenia własności udziały KK nie posiadały żadnej wartości, a zapłacona przez miasto Karkkila cena (713.092 euro) za udziały KK stanowi w całości pomoc przyznaną spółce Componenta.
(51) Jeżeli strona fińska jest w stanie przedstawić dowody, że przedstawione powyżej przeszacowanie wartości gruntów jest mniejsze niż 617.760 euro, zawarty w transakcji dotyczącej udziałów element pomocy można by odpowiednio zmniejszyć. Dowody powinny być oparte na dokładnej wycenie sporządzonej przez niezależnego rzeczoznawcę. Rzeczoznawcą może być osoba ciesząca się dobrą reputacją, która zdała odpowiedni egzamin lub uzyskała odpowiednie wykształcenie akademickie bądź równoważne kwalifikacje oraz posiada odpowiednie doświadczenie i kompetencje w zakresie wyceny gruntów i budynków danego rodzaju w danej lokalizacji. W wycenie należałoby uwzględnić cenę hurtową posiadanych przez KK gruntów w chwili dokonywania transakcji tj. cenę, jaką KK mogłaby uzyskać, jeżeli wszystkie grunty byłby sprzedane w tym czasie na warunkach rynkowych.
Spłata pożyczki
(52) W ramach drugiej części transakcji pomiędzy miastem Karkkila i spółką Componenta miasto Karkkila przyznało KK nieoprocentowaną pożyczkę w wysokości 1,67 miliona euro, którą KK natychmiast spłaciła pożyczkę przyznaną jej przez spółkę Componenta w roku 1996. W roku 1996 KK przyznano dwie pożyczki tej samej wysokości i na tych samych warunkach. Jednej z nich udzieliło miasto Karkkila, a drugiej spółka Componenta. Pożyczek udzielono, ponieważ KK nie była wówczas w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec prywatnych wierzycieli. Łączna wartość wspomnianych pożyczek wynosiła 3,34 miliona euro.
(53) Strona fińska twierdzi, że w roku 2003 sytuacja ekonomiczna KK była dobra, i odwołuje się do zawartego w sprawozdaniu rocznym KK za rok 2003 przypisu, zgodnie z którym stwierdzono, że aktualna wartość posiadanych przez KK gruntów wynosi 5.052.459 euro, tj. o 1.971.845 euro więcej niż wartość księgowa gruntów. Jak stwierdzono powyżej, zgodnie z wyceną Komisji nie odpowiada to wartości posiadanych przez KK gruntów.
(54) Kluczowe dane zawarte w sprawozdaniach rocznych KK za lata 2001-2003:
| (dane w euro) | Przychód ze sprzedaży | Wynik | Gotówka (na koniec roku) | Kapitał własny (na koniec roku) |
| 2000 | 19.883 | - 14.817 | 94.147 | - 207.052 |
| 2001 | 25.127 | - 16.180 | 65.576 | - 223.233 |
| 2002 | 50.015 | - 1.879 | 53.425 | - 225.113 |
| 2003 | 48.044 | - 6.481 | 28.256 | - 231.595 |
(55) Z tabeli jasno wynika, że w ciągu podanych czterech lat popyt na grunty był bardzo mały. Wynika z niej również, że przedsiębiorstwo uzyskiwało ze sprzedaży lub dzierżawy posiadanych przez siebie gruntów bardzo niskie przychody. Jest również jasne, że zasoby gotówkowe przedsiębiorstwa kończyły się, a sytuacja bilansowa przy ciągle ujemnych wartościach kapitału własnego była dziwna. Dodatkowo należy podkreślić fakt przyznania KK nieoprocentowanych pożyczek (przyznanych przez miasto Karkkila i spółkę Componenta na łączną sumę 3,34 miliona euro). Jeżeli pożyczki byłby normalnie oprocentowane, sytuacja ekonomiczna KK byłaby jeszcze gorsza.
(56) Na podstawie tych danych Komisja nie zgadza się ze stroną fińską, która twierdzi, że sytuacja ekonomiczna KK była dobra.
(57) Należałoby sprawdzić, czy KK byłaby w stanie spłacić spółce Componenta dług bez pomocy ze strony miasta Karkkila.
(58) Komisja stwierdza po pierwsze, że w celu ratowania sytuacji KK spółce przyznano w roku 1996 dwie nieoprocentowane pożyczki tej samej wysokości. Jednej z nich udzieliła spółka Componenta, a drugiej miasto Karkkila. Obydwie pożyczki przynosiły KK wyraźne korzyści. Działający w warunkach gospodarki rynkowej inwestor udzielający tego typu pożyczki wymagałby, aby spłaty dokonywane były w równej wysokości na rzecz obu pożyczkodawców. Z tego względu pożyczki powinny zostać spłacone (częściowo lub w całości) równomiernie obu pożyczkodawcom, aby nie faworyzować żadnego z nich.
(59) Ponieważ w ramach ocenianej transakcji spłacono całość pożyczki udzielonej przez spółkę Componenta, należałoby sprawdzić, czy w normalnych warunkach rynkowych KK byłaby w stanie obok długu wobec spółki Componenta spłacić również pożyczkę udzieloną przez miasto Karkkila. Fakt ten mógłby potwierdzić, że Componenta nie zyskała dzięki temu dodatkowych korzyści. Pytanie dotyczy więc tego, czy KK uzyskałaby z rynku 3,34 miliona euro na spłacenie pożyczek.
(60) Jeżeli działalność KK nie zostałaby dofinansowana nieoprocentowanymi pożyczkami, a spółka musiałaby zapłacić od pożyczki o wartości 3,34 miliona euro odsetki, wynosiłby by one w skali roku co najmniej 265.000 euro. Kalkulacja ta opiera się na przyjętej przez Komisję stopie bazowej za rok 2003, powiększonej o 4 punkty procentowe, które Komisja zwykle dolicza w przypadku przedsiębiorstw w trudnej sytuacji (3,95 % + 4 % = 7,59 % x 3,4 mln).
(61) Biorąc pod uwagę przychody przedsiębiorstwa w poprzednich latach oraz sytuację dotyczącą posiadanej gotówki, KK musiałaby szybko zwiększyć swoje przychody, aby móc spłacać odsetki od oprocentowanej pożyczki tej wysokości. Ponieważ dzierżawa gruntów nie przyniosła dochodów lub przyniosła je w nikłej wysokości, KK byłaby w stanie spłacać odsetki od zaciągniętej pożyczki jedynie znacznie przyspieszając sprzedaż działek.
(62) Ponieważ ekspert z branży nieruchomości przedstawił opinię, zgodnie z którą popyt na większą część działek (działki pod zabudowę szeregową i wielopiętrową) był niski, a teren Asemansuo nie był gotowy do użytku, nie wydaje się prawdopodobne, aby KK mogła nagle znacząco zwiększyć swoje dochody.
(63) Jeszcze bardziej znaczący jest jednak fakt, że tego rodzaju transakcje dokonywane w celu spłaty odsetek oznaczałyby pozbywanie się przez przedsiębiorstwo swojego najważniejszego majątku tylko w celu obsługi zadłużenia. Jeżeli KK sprzedawałaby rocznie grunty za co najmniej 300.000 euro w celu spłacenia odsetek oraz pokrycia kosztów administracyjnych, to np. po 10 latach nie posiadałaby już majątku, ale wciąż miałaby zadłużenie w wysokości 3,34 miliona euro.
(64) Komisja wnioskuje zatem, że nawet na podstawie prostej kalkulacji jest oczywiste, iż KK nie była w stanie zastąpić dwóch nieoprocentowanych pożyczek kredytem oprocentowanym na warunkach rynkowych. Z powodu sytuacji finansowej nie jest również prawdopodobne, aby KK mogła uzyskać mniejszy kredyt na warunkach rynkowych, którym mogłaby spłacić część nieoprocentowanych pożyczek.
(65) W opinii Komisji transakcja, dzięki której KK uzyskała od miasta Karkkila pożyczkę w wysokości 1,67 miliona euro, którą KK natychmiast spłaciła pożyczkę uzyskaną od spółki Componenta, nie była przeprowadzona w oparciu o zasadę inwestora działającego w warunkach rynkowych i stanowi pomoc państwa przyznaną spółce Componenta.
Wnioski dotyczące wysokości pomocy
(66) Na podstawie informacji dostarczonych przez stronę fińską wysokość pomocy odpowiada całej sumie, jaka została wypłacona spółce Componenta. Składa się ona z części uzyskanej za zbyte udziały (713.092,50 euro) oraz z pożyczki przyznanej KK (1.670.184 euro), którą ta spłaciła pożyczkę udzieloną przez spółkę Componenta. Łączna wysokość pomocy wynosi więc 2.383.276,50 euro. Jeżeli strona fińska jest w stanie przedstawić dowody na to, że przedstawione powyżej przeszacowanie wartości gruntów jest mniejsze niż 617.760 euro, zawarty w transakcji dotyczącej udziałów element pomocy można by odpowiednio zmniejszyć.
Ocena zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem na podstawie przedstawionych przez Komisję wątpliwości
(67) Komisja stwierdza, że przedstawione przez nią wątpliwości dotyczące przeprowadzenia transakcji pomiędzy miastem Karkkila i spółką Componenta zostały potwierdzone, a Componenta otrzymała 2.383.276,50 euro pomocy.
(68) Komisja jest dodatkowo zdania, że przyznana przez państwo pomoc łamie zasady, ponieważ nie poinformowano o niej Komisji.
(69) Komisja stwierdza również, że działalność spółki Componenta obejmuje wymianę handlową między państwami członkowskimi, a za zasoby państwowe uznaje się pomoc finansową przyznawaną przez władze regionalne i lokalne(6).
(70) Na tej podstawie Komisja jest zdania, że pomoc, której istnienie wykazano powyżej, należy do zakresu zakazu zawartego w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską art. 87 ust. 1, ponieważ została ona przyznana z zasobów państwowych i zagraża zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom (Componenta) oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(71) Zakaz można pominąć jedynie w przypadkach, jeśli pomoc zalicza się do odstępstw wymienionych w art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Ponieważ założeniem pomocy było sfinansowanie nowej inwestycji w miejscowości Karkkila, Komisja rozpatrywała, czy spółce Componenta można było przyznać pomoc inwestycyjną. Zdaniem Komisji nie było to możliwe z dwóch powodów.
(72) Po pierwsze zgodnie z mapą pomocy regionalnej dla Finlandii na lata 2000-2006 Karkkila nie znajduje się na obszarach objętych pomocą. Po drugie Componenta nie zalicza się do małych i średnich przedsiębiorstw według kryteriów określonych w załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 70/2001(7) z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw. Obrót spółki Componenta w roku 2003 wynosił 178 milionów euro, podczas gdy zgodnie z rozporządzeniem obrót roczny małego lub średniego przedsiębiorstwa może wynieść maksymalnie 40 milionów euro. Liczba zatrudnionych pracowników wyniosła w 2003 roku 1.595 osób, podczas gdy maksymalna liczba zatrudnionych w małych i średnich przedsiębiorstwach zgodnie z rozporządzeniem może wynosić 250 osób.
(73) Komisja jest również zdania, że pomocy nie można zatwierdzić w oparciu o inne odstępstwa przewidziane w Traktacie, w szczególności w jego art. 87. Z tego powodu udzielona niezgodnie z prawem pomoc nie odpowiada zasadom wspólnego rynku i należy ją zwrócić wraz z odsetkami.
V. WNIOSKI
(74) Komisja stwierdza, że Finlandia niezgodnie z prawem przyznała pomoc o łącznej wartości 2.383.276,50 euro, z naruszeniem art. 88 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Miasto Karkkila (Finlandia) przyznało niezgodną z prawem pomoc spółce Componenta Oyj w dwóch częściach.
(75) Część pierwsza ma wartość 713.092,50 euro i udzielona została w formie wyższej niż rynkowa ceny zapłaconej spółce Componenta Oyj za posiadane przez nią udziały spółki Karkkilan Keskustakiinteistöt Oy. Sumę tę można pomniejszyć o szacowaną teoretyczną wartość KK, o ile strona fińska przedstawi dowody potwierdzające, że wspomniane wcześniej przeszacowanie wartości gruntów wynosi mniej niż 619.760 euro.
(76) Część druga ma wartość 1.670.184 euro. Część tę spółka Componenta Oyj otrzymała w postaci przyznanej spółce Karkkilan Keskustakiinteistöt Oy pożyczki, którą spłacono pożyczkę w tej samej wysokości spółce Componenta Oyj.
(77) Pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem i z tego powodu powinna zostać ona zwrócona przez beneficjenta tj. spółkę Componenta Oyj wraz z odsetkami,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 20.października.2005 r.
| W imieniu Komisji | |
| Neelie KROES | |
| Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 49 z 25.2.2005, str. 11.
(2) Patrz przypis 1.
(3) W dalszej części decyzji sumy są zaokrąglane ze względów praktycznych.
(4) Sprawa 248/84, Niemcy przeciw Komisji [1987] ECR 4013, punkt 17.
(5) Dz.U. C 209 z 10.7.1997, str. 3.
(6) Sprawa 248/84, Niemcy przeciw Komisji [1987] ECR 4013, paragraf 17.
(7) Dz.U. L 10 z 13.1.2001, str. 33, rozporządzenie zmienione rozporządzeniem (WE) nr 364/2004 (Dz.U. L 63 z 28.2.2004, str. 22).
(8) Dz.U. L 140 z 30.4.2004, str. 1.