Olczyk Magdalena, Ochrona niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

1.Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (dalej u.o.n.p.k.) ma na celu implementację do polskiego prawa Dyrektywy 2002/65/WE z dnia 23 września 2002 r. dotyczącej sprzedaży konsumentom na odległość usług finansowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrektywę 97/7/WE (Dz. Urz. WE nr L 271, z. 2 października 2002 r.; zwanej dalej Dyrektywą 2002/65; polskie tłumaczenie Dyrektywy znajduje się na stronach UKiE oraz w Kwartalniku Prawa Prywatnego 2003, z. 2, s. 460). Jak podkreślono nowelizacja ta będzie miała wpływ na umowy konsumenckie zawierane na odległość w sektorze usług finansowych oraz poszerzy katalog umów zawieranych na odległość, co do których będzie miała zastosowanie u.o.n.p.k. Dodany został bowiem do niej rozdział 2a pt. "Szczególne przepisy o umowach zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych" (tak w uzasadnieniu dostosowawczego charakteru projektu ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, www.sejm.gov.pl/prace, data wizyty 5 kwietnia 2004 r.).

2. Do czasu uchwalenia Dyrektywy, a także nowelizacji ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, przepisy u.o.n.p.k. nie dotyczyły usług finansowych. Wskazywano bowiem, że w tych wypadkach istnieją wątpliwości, czy konsument działa jako podmiot, niegospodarczy, istniały także mocne lobbies, opowiadające się za wyłączeniem tych umów spod zakresu Dyrektywy 2002/65 oraz u.o.n.p.k. [zob. E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2002, s. 274, przypis nr 2]. Jednakże w założeniach Dyrektywy (pkt 11, 12) wskazuje się, że przeprowadzenie przez Komisję szczegółowych badań i konsultacji wykazało, że istnieje konieczność wzmocnienia praw konsumentów w tej dziedzinie. W celu sharmonizowania ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie zasad ochrony konsumentów regulujących świadczenie usług finansowych na odległość, niezbędne jest wprowadzenie w życie wspólnych zasad, które opierałyby się na nieograniczaniu ogólnej ochrony konsumentów w Państwach Członkowskich.

3. Ustawodawca polski implementując Dyrektywę 2002/65 do polskiego porządku prawnego mógł to zrobić w jeden z następujących sposobów: albo znowelizować przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, albo wydać odrębną ustawę dotyczącą świadczenia usług finansowych na odległość, albo wreszcie włączyć przepisy o umowach zawieranych na odległość (dotyczących nabywania wszelkich towarów i usług, nie tylko usług finansowych) do Kodeksu cywilnego [takie trzy możliwości przedstawił J. Pisuliński, Usługi finansowe na odległość, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, z. 2, s. 459]. Autor przedstawia ocenę poszczególnych rozwiązań, odrzucając koncepcję pierwszą, ponieważ mimo istnienia zbieżności materii pomiędzy dyrektywami regulującymi przedmiotowe kwestie, taki zabieg wymagałby rozbudowy niektórych istniejących przepisów u.o.n.p.k., a także wprowadzenia całkowicie nowych, odnoszących się wyłącznie do umów o świadczenie usług finansowych na odległość, co mogłoby uczynić te przepisy mało przejrzystymi. Odrzucił też koncepcję drugą, pomimo, że przemawia za nią łatwość i szybkość takiego zabiegu, ale jednocześnie prowadzi to do tworzenia odrębnego pozakodeksowego reżimu umów konsumenckich. Dlatego też w ocenie autora najlepszym rozwiązaniem, chociaż także niewolnym od zarzutów, byłoby włączenie tego typu umów, podobnie jak uczynił to ustawodawca niemiecki, do Kodeksu cywilnego. W efekcie nie zmniejszyłoby to rangi Kodeksu cywilnego jako podstawowego aktu ustawowego regulującego całość stosunków cywilnoprawnych, do których zaliczają się także stosunki między dostawcami usług finansowych a konsumentami [J. Pisuliński, Usługi finansowe na odległość, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, z. 2, s. 459].

4. Ustawodawca polski zaakceptował jednak rozwiązanie, w myśl którego przepisy regulujące świadczenie usług finansowych drogą finansową umieszczono w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów. Jednocześnie istotne jest, o czym wspomina art. 16d, by w kwestiach nieuregulowanych w rozdziale dotyczącym usług finansowych świadczonych na odległość stosować przepisy o umowach świadczonych na odległość. Ta zasada jest istotna także przy dokonywaniu wykładni przepisów wprowadzonych przez ustawodawcę.