Latos - Miłkowska Monika, Pisarczyk Łukasz, Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika

Potrzeba restrukturyzacji gospodarki oraz występujące co pewien czas załamania koniunktury w szczególny sposób podkreślają aktualność problematyki ustania stosunku pracy, w szczególności tych przypadków, które są konsekwencją przyczyn występujących po stronie pracodawcy.

Wolny rynek, jakkolwiek sprzyja efektywności gospodarki, przyczyniając się do wzrostu gospodarczego, wywołuje wiele zjawisk negatywnych powodujących trudności ekonomiczne, a w konsekwencji również zwolnienia pracowników. Z tego powodu podejmowane są działania łagodzące negatywne skutki funkcjonowania wolnego rynku, w szczególności zapewniające pomoc osobom, które utraciły pracę z przyczyn od siebie niezależnych. Działania te mają służyć tak wyrównywaniu szans i wzmocnieniu rynkowej pozycji pracownika, jak i zapewnieniu mu pomocy socjalnej.

Niezwykle istotną rolę odgrywają w nich uprawnienia przedstawicielstwa pracowniczego, które, wyposażone w prawo do informacji, konsultacji, a nawet prowadzenia rokowań zbiorowych i, w pewnym zakresie, partycypacji, może oddziaływać na podmiot zatrudniający w zakresie zwolnień, ich przebiegu oraz uprawnień przysługujących zwalnianym pracownikom.

Chroniąc interes osób zatrudnionych, prawodawca nie może oczywiście abstrahować od sytuacji i możliwości pracodawców. Rozwiązania ochronne nie mogą w szczególności godzić w podstawowe mechanizmy rynkowe. Muszą uwzględniać specyficzne uwarunkowania prawnych procedur, w ramach których do zwolnień pracowników dochodzi, w tym zwłaszcza procedur upadłościowych i likwidacyjnych. Nie można pomijać faktu, że pracodawca zatrudniający pracowników chce osiągnąć określony cel ekonomiczny.

Wypadkową powyższych uwarunkowań jest prawna regulacja zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników omówiona w pierwszej części niniejszego opracowania. Odrębności oraz specyfika poszczególnych procedur przemawiają za koniecznością wyodrębnienia tych przypadków, gdy zwolnienia pracowników stanowią konsekwencję likwidacji lub upadłości pracodawcy. Zdarzenia te powodują w prawie pracy znacznie dalej idące skutki niż samą tylko konieczność stosowania przepisów ustawy o zwolnieniach z przyczyn niedotyczących pracowników. Skutki te w zakresie, w jakim wykraczają poza regulacje ustawy o zwolnieniach z przyczyn niedotyczacych pracowników, zostały omówione w części drugiej.

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników mogą być także następstwem wszczęcia postępowania naprawczego przez pracodawcę. Również jednak konsekwencje wywoływane przez tę instytucję wykraczają poza skutki normowane ustawą o zwolnieniach z przyczyn niedotyczących pracowników i są odrębnie omówione.

Celem takiego doboru problematyki niniejszego opracowania jest jak najpełniejsze przedstawienie Czytelnikowi okoliczności, jakie wiążą się ze zwolnieniami z przyczyn niedotyczących pracodawców.