Jaworska-Dębska Barbara (red.), Kledzik Przemysław (red.), Sługocki Janusz (red.), Wzorce i zasady działania współczesnej administracji publicznej

W demokratycznym państwie prawnym działania administracji są związane prawem. W konsekwencji akceptowane i przyjmowane przez prawodawcę wzorce i zasady, jakimi powinna cechować się administracja, determinować będą treść ustanawianych norm prawnych wyznaczających kierunek i sposób jej działania.

Z drugiej strony wzorce i zasady działania administracji mogą również stanowić następczy wynik przyjmowanej w praktyce stosowania prawa metody wykładni norm określających sposób działania administracji i dokonywanej w tym procesie oceny i charakteru poszczególnych norm i ich wzajemnych relacji.

W ostatnich latach problematyka wzorców i zasad działania administracji nabiera jednak na nowo fundamentalnego znaczenia, a w przestrzeni publicznej toczone są spory o kształt i cele działania administracji publicznej. Jednocześnie administracja publiczna staje w obliczu wielu nowych wyzwań, związanych zarówno z procesami technologicznymi czy demograficznymi, jak i zmieniającymi się oczekiwaniami społecznymi wobec działań administracji na różnych jej poziomach. W wielu dziedzinach wzorce i zasady tej nowej działalności administracji są dopiero poszukiwane lub kształtowane w procesie ścierania się odmiennych koncepcji, wynikających z troski o ochronę różnych dóbr.

Niniejsze opracowanie stanowi zbiór sześćdziesięciu czterech tekstów, w których ich autorzy – specjalizujący się w problematyce prawa administracyjnego oraz nauki administracji – podjęli się analizy zagadnienia wzorców i zasad działania współczesnej administracji w aspekcie aktualnych rozwiązań normatywnych, jak również zorientowanych na przyszłość koncepcji zmian legislacyjnych ukierunkowanych na modernizację i udoskonalenie administracji.

Problematyka wzorców i zasad działania administracji publicznej w aspekcie normatywnym może być rozpatrywana na kilku płaszczyznach. W odniesieniu do przyjmowanych w doktrynie typów norm prawa administracyjnego będzie ona obejmować podstawowe wzorce i zasady ustrojowe administracji publicznej, które wynikają w pierwszej kolejności z regulacji konstytucyjnych, ale konkretyzowane są na poziomie szczegółowych rozwiązań zawartych zarówno w ustawach i innych aktach prawa powszechnie obowiązującego, jak i w aktach prawa wewnętrznego administracji.

Wzorce i zasady działania administracji sformułowane są także w prawie administracyjnym materialnym. Unijne i polskie regulacje formułują bowiem wiele wzorców działalności współczesnej administracji publicznej we wszystkich obszarach jej aktywności.

Zagadnienie wzorców i zasad działania administracji stanowi także istotny element procedury administracyjnej oraz kontroli sądowej administracji. Prawo postępowania administracyjnego ze swej istoty formułuje wiele ogólnych i szczegółowych wzorców działalności współczesnej administracji publicznej, a sformułowane w Kodeksie postępowania administracyjnego zasady ogólne pełnią od wielu lat trudną do przecenienia rolę w kształtowaniu postawy administracji wobec obywatela.

Układ treści niniejszego opracowania w zakresie analizy wybranych zagadnień obowiązującego stanu prawnego stanowi odbicie powyższego ujęcia. W osobnej części – z uwagi na przedmiot regulacji oraz charakter dobra poddanego ochronie – ujęta została jednak materialnoprawna problematyka wzorców i zasad działania administracji w prawie ochrony środowiska. Z kolei, wobec braku odzwierciedlenia w przepisach powszechnie obowiązującego prawa, w odrębnej części pracy zaprezentowane zostało także zagadnienie wzorców i zasad działania administracji w perspektywie przyszłości.

Barbara Jaworska-Dębska

Przemysław Kledzik

Janusz Sługocki