Zalasińska Katarzyna, Zeidler Kamil, Wykład prawa ochrony zabytków

Z niemałą przyjemnością oddajemy do rąk Czytelników nasz nowy podręcznik prawa ochrony zabytków. Lata pracy i refleksji nad tytułową problematyką dały nam poczucie wagi opisywanego zagadnienia dla ochrony dziedzictwa kultury w ogólności; uzmysłowiły też, że podstawowe choćby przygotowanie prawne jest niezbędne, aby radzić sobie z wyzwaniami i problemami, przed którymi staje osoba zajmująca się ochroną zabytków lub opieką nad nimi. Dotyczy to zarówno konserwatora wydającego decyzję administracyjną, jak i właściciela pragnącego podjąć działania przy zabytku stanowiącym przedmiot jego własności. To przeświadczenie, a także zwykła potrzeba usprawnienia procesu dydaktycznego poprzez oddanie do rąk studentów propedeutyki prawa ochrony zabytków skłoniły nas do napisania podręcznika, który masz, Drogi Czytelniku, właśnie przed sobą.

Już na wstępie musimy jednak zastrzec, że choć książka ta jest wprowadzeniem do prawa ochrony zabytków, to nie jest wprowadzeniem do prawa w ogólności. Jeśli zaś ktoś pragnie w sposób profesjonalny zajmować się zagadnieniami prawnymi, musi mieć przynajmniej podstawy wiedzy prawniczej. Dlatego zalecamy, aby niniejszą książkę uzupełnić o lekturę choćby jednego z dostępnych na rynku wydawniczym podręczników z zakresu wstępu do prawoznawstwa. Jest to niezbędne zarówno dla zrozumienia prawa w działaniu, jak i przyswojenia sobie podstawowej siatki pojęć występujących w języku prawnym (język aktów prawodawczych) oraz języku prawniczym (język nauki prawa i praktyki prawniczej). Bez tej rudymentarnej wiedzy każda refleksja nad prawem ochrony zabytków będzie naznaczona ryzykiem związanym z tzw. grą na nieswoim boisku. Warto więc – w ramach minimum solidności – zacząć studia prawa ochrony zabytków od lektury jednego z podręczników, których listę podajemy poniżej, ograniczając ją tylko do najbardziej aktualnych lub najważniejszych. W końcu zaś namawiamy do sięgnięcia do innych jeszcze pozycji książkowych oraz artykułów, zarówno podręczników poszczególnych gałęzi prawa (w szczególności prawa i postępowania administracyjnego, ale także prawa konstytucyjnego, prawa karnego, prawa cywilnego, prawa międzynarodowego publicznego), jak i do literatury z zakresu szeroko ujmowanego prawa ochrony dziedzictwa kultury, przywoływanej przez nas w przypisach oraz zawartej w kończącym książkę wykazie.

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat dostrzegalny jest zintensyfikowany rozwój kompleksowej gałęzi prawa ochrony dziedzictwa kultury . Rozwijają się studia i badania, coraz więcej osób przygotowuje prace magisterskie i dysertacje doktorskie na ten temat, ukształtowało się całe środowisko prawników zajmujących się prawem ochrony dziedzictwa kultury. Coś, co jeszcze kilkadziesiąt lat temu było domeną kilku wybitnych specjalistów, takich jak śp. profesor Jan Pruszyński, dziś jest znakomicie rozwijającą się dziedziną, której przyświeca jeden praktyczny cel – we współczesnym i zróżnicowanym świecie, gdzie w nowoczesnych państwach demokratycznych toczony jest nieprzerwany dyskurs wartości, konieczne jest takie ważenie interesów, aby zachować dziedzictwo kultury w jak najlepszym stanie dla kolejnych pokoleń.

Żadne dzieło nie jest w pełni skończone; podobnie niniejsza książka, która przede wszystkim ma za zadanie wprowadzić Czytelnika w podstawy wiedzy z zakresu prawa ochrony zabytków. Mamy przy tym świadomość, że w wielu jeszcze punktach może ona wymagać uzupełnień, rozwinięć, uzasadnień. Ponieważ opracowaliśmy podręcznik do prowadzonych przez nas wykładów, naszym słuchaczom zawsze będziemy mogli coś wyjaśnić, dopowiedzieć, pewne zagadnienia doprecyzować, przedyskutować, jednak naszych Czytelników, z którymi nie mamy okazji spotkać się osobiście, z góry przepraszamy za ewentualne braki i niedomagania tej pracy. Dlatego będziemy wdzięczni za zgłaszanie nam lub wydawcy wszelkich uwag i sugestii, które postaramy się uwzględnić w dalszych pracach nad tytułową problematyką, a także w kolejnych wydaniach podręcznika.

Warszawa–Gdańsk, jesienią 2015 r.

dr hab. Katarzyna Zalasińska

dr hab. Kamil Zeidler, prof. UG