Stec Roman, Uprawianie łowiectwa i prowadzenie gospodarki łowieckiej

Książka pt. „Uprawiane łowiectwa i prowadzenie gospodarki łowieckiej. Uwarunkowania administracyjnoprawne, cywilnoprawne i organizacyjne” omawia w ujęciu administracyjnoprawnym i cywilnoprawnym instytucje prawne oraz warunki uprawiania łowiectwa i prowadzenia gospodarki łowieckiej w Polsce. W piśmiennictwie prawniczym do tej pory nie ma opracowania, które od strony administracyjno- i cywilnoprawnej analizowałoby problematykę uprawiania łowiectwa i wskazywałoby, że regulacje te stanowią integralne elementy materialnego i ustrojowego prawa administracyjnego oraz cywilnego, choć w prawie łowieckim mamy do czynienia również z prawem karnym i gospodarczym publicznym. Dlatego dokonano wyboru takiego tematu książki. Ukształtowany w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu system aktów prawnych zawierających przepisy związane z ochroną środowiska obejmuje kilkadziesiąt aktów normatywnych rangi ustawowej oraz podstawowych. Obowiązujące akty prawne rangi ustawowej związane z ochroną środowiska doktryna prawa dzieli na szereg grup, biorąc pod uwagę ich treść i znaczenie dla całego systemu prawa oraz miejsce w tym systemie. Są to zatem akty o charakterze ogólnym i horyzontalnym regulujące instytucje prawne istotne dla całego systemu ochrony środowiska. Akty te to ustawa – Prawo ochrony środowiska, ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku, jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Najbardziej ogólny charakter ma ustawa – Prawo ochrony środowiska, pozostałe dwie dotyczą wyodrębnionych zagadnień, przy czym ustawa z 2008 r. zawiera przepisy dotyczące organizacji aparatu administracji zajmującej się sprawami ochrony środowiska. Ustawodawca, jak to zwykle bywa, nie rozstrzygnął w sposób czytelny i wyraźny wzajemnego stosunku pomiędzy tymi ustawami, co w praktyce prawnej w ich stosowaniu powoduje wątpliwości interpretacyjne. Do pozostałych grup doktryna zalicza ustawy sektorowe i przepisy uzupełniające. Akty uzupełniające nie dotyczą bezpośrednio ochrony środowiska. Są wykorzystywane dla osiągnięcia celów ochrony środowiska. Są to m.in. takie regulacje jak ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) czy ustawa z dnia 27 kwietnia 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.). Do przepisów sektorowych zalicza się akty prawne regulujące gospodarcze korzystanie z zasobów środowiska (prawo leśne – ustawę o lasach, prawo łowieckie – ustawa – Prawo łowieckie, prawo rybackie – ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1471 z późn. zm.), ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 116, poz. 975), czy szereg innych przepisów regulujących zasady korzystania ze środowiska i jego ochrony. Na potrzeby tej książki wykorzystano przepisy prawa łowieckiego regulujące aspekty gospodarowania zasobami biosfery (zwierzętami łownymi). W książce tej obok treści materialnoprawnych, przedstawiono również uwarunkowania ustrojowe związane ze strukturą i uprawnieniami organów administracji publicznej w zakresie łowiectwa i podmiotów niepublicznych wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej związanych z uprawianiem łowiectwa. W książce tej również podjęto problem zgodności z Konstytucją RP ustawy – Prawo łowieckie. Na potrzeby niniejszego opracowania wykorzystano następujące metody badawcze: dogmatycznoprawną, prawnoporównawczą i historycznoprawną. Istotą metody dogmatycznoprawnej jest przeprowadzenie interpretacji przepisów prawa z wykorzystaniem wiedzy merytorycznej oraz logiczno-językowej. Sięgnięcie do tej metody badawczej umożliwiło na wyczerpujące ustalenie uprawnień z zakresu łowiectwa organów administracji publicznej i niepublicznych podmiotów administracyjnych. Metodę dogmatyczno-prawną uzupełniono o analizę orzecznictwa sądowego i orzecznictwa organów administracji publicznej. Niezbędne także dla tej pracy było zastosowanie metody historycznej . Posłużenie się tą metodą pozwoliło na poznanie prawnej problematyki przeciwdziałania konfliktom między poszkodowanymi właścicielami (posiadaczami gruntów rolnych) a posiadającymi prawo polowania. Konflikty te spowodowane są szkodami powodowanymi przez zwierzęta łowne. Dzięki temu także możemy poznać, jaką rolę w tym zakresie spełniało prawo i jakie uprawnienia w tym zakresie posiadały podmioty administracji publicznej. Wskazana metoda zastosowana w opracowaniu wydaje się istotna dla zrozumienia cech opisanych instytucji prawnych, ich ewolucji oraz ich współczesnego odniesienia. Z metodą historyczną związana jest zawsze metoda biograficzna, której zastosowanie służy przede wszystkim eksponowaniu odrębnej tożsamości polskiej doktryny prawa administracyjnego i cywilnego poprzez historiograficzne prezentowanie tych nauk i ich dorobku doktrynalnego . Zastosowanie metody porównawczej podyktowane było dążeniem do poznania doświadczeń innych gałęzi prawa związanych z uprawianiem łowiectwa. Do zakresu przedmiotu komparatystyki zaliczyć należy komparatystykę myśli prawnej, komparatystykę norm prawnych, komparatystykę instytucji prawnych, komparatystykę gałęzi prawa, komparatystykę systemów prawa, komparatystykę rodzin prawa oraz komparatystykę typów prawa. Przy czym elementy prawa porównawczego podlegają dalszym podziałom. Pole badawcze zawężone zostało do problematyki administracyjnoprawnej oraz cywilnoprawnej. Obejmowało: wykazanie potrzeby zmian polskiego prawa łowieckiego oraz sprawdzenie czy uprawnienia organów administracji publicznej w zakresie łowiectwa są wystarczające, czy należy je rozszerzyć. A także, czy prawo polowania winno być związane z własnością gruntu, czy wykonywanie polowania powinno być tak jak dotychczas związane z przynależnością do PZŁ. Oraz, czy to rozwiązanie należy zmienić, czy może zwierzyna łowna winna być własnością Skarbu Państwa. Rozważałem także kwestię czy system wynagradzania szkód powodowanych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny jest systemem skutecznym, czy posiada wady prawne oraz czy należy przekazywać uprawnienia w zakresie łowiectwa podmiotom niepublicznym.

Książka składa się z czterech rozdziałów. Rozdział I pt. „Zasady gospodarki łowieckiej, działalność gospodarcza na podstawie przepisów ustawy – Prawo łowieckie” objął swą analizą zarówno zasady gospodarki łowieckiej, działalność gospodarczą w łowiectwie, jak i problematykę administracyjnoprawną i cywilnoprawną wydzierżawiania obwodów łowieckich. Rozdział II pt. „Wykonywanie polowania” obejmuje analizą prawną przepisy ustawy – Prawo łowieckie i przepisy wykonawcze do ustawy dotyczące uprawnień do wykonywania polowania oraz przepisy prawne ustawowe i podustawowe regulujące sposoby wykonywania polowania. Rozdział III pt. „Problematyka administracyjnoprawna i cywilnoprawna szkód łowieckich” poddaje analizie problem prawny szkód powodowanych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny w uprawach i płodach rolnych, szkód wyrządzanych przy wykonywaniu polowania, administracyjnoprawnych aspektów mediacji w prawie łowieckim, przypadków wyłączających wypłatę odszkodowań za szkody wyrządzane przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny, odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzane przez zwierzęta objęte całoroczną ochroną, warunki wypłacania odszkodowań za szkody wyrządzane przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz szkód powodowanych przez polujących przy wykonywaniu polowania. W rozdziale tym podano też przykłady ubezpieczeń od szkód wyrządzanych przez zwierzęta łowne. Ten system jest ułomny i wymaga prawnych, merytorycznych i organizacyjnych zmian. Rozdział IV pt. „Uprawnienia administracji publicznej i PZŁ w zakresie łowiectwa” zawiera analizę regulacji prawnych nadających podmiotom administracyjnym publicznym i niepublicznym uprawnienia dotyczące łowiectwa. Ograniczenie przedmiotu niniejszej dysertacji zarówno do materialnego i ustrojowego prawa administracyjnego, jak i do prawa cywilnego nie oznacza, iż poczynione rozważania nie będą przydatne przy rozwiązywaniu problemów związanych ze stosowaniem prawa łowieckiego. Główny problem badawczy, któremu poświęcona jest niniejsza publikacja, to analiza konstrukcji prawnej ustawy, obowiązującego modelu prawnego polskiego łowiectwa, konstytucyjności ustawy – Prawo łowieckie oraz uprawnień podmiotów administracyjnych w zakresie łowiectwa. Z tak sformułowanego celu wynika zakres pracy. Podjęto zatem próbę wskazania wad i zalet regulacji prawnej ustawy – Prawo łowieckie na tle niejednolitego stanowiska doktryny prawa w przedmiocie prawa łowieckiego, dyskusji środowiska myśliwych o konieczności zmian w tym prawie, krytyki łowiectwa przez prasę, środki społecznej komunikacji i organizacje ekologiczne oraz trwające w parlamencie dyskusje o modelu łowiectwa i o potrzebach zmian. Zagadnienia prezentowane w książce nie zostały dotychczas w sposób kompleksowy w ujęciu administracyjnoprawnym i cywilnoprawnym opracowane przez doktrynę prawa. Dotychczasowe opracowania z prawa łowieckiego, choć jest ich niewiele, mają charakter komentarzowy, monografii w tym zakresie jest niewiele. Także orzecznictwo w zakresie łowiectwa bywa niejednolite i między innymi w zakresie stosowania prawa łowieckiego występuje szereg wątpliwości natury praktycznej i doktrynalnej. Wydaje się, że zagadnienia podjęte w książce mogą przynieść odpowiedź na newralgiczne i aktualnie najmocniej nurtujące środowisko łowieckie problemy (pytania) lub także stać się przyczynkiem dla szerszych rozważań na temat prawnych aspektów łowiectwa w Polsce i jego modelu, a także impulsem dla badań prawnoporównawczych w zakresie łowiectwa oraz winny wyzwalać inicjatywy legislacyjne dążące do zmian w prawie łowieckim, jeśli takie zmiany będą konieczne.

W książce uwzględniono stan prawa na dzień 30 kwietnia 2012 r.