Ślebzak Krzysztof (red.), Studia i analizy Sądu Najwyższego. Tom I.

Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego wykonuje zadania związane z pełnieniem przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz przez Sąd Najwyższy funkcji w zakresie sprawowania pieczy nad zgodnością z prawem i jednolitością orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych oraz oceną spójności i jednolitości prawa stosowanego przez sądy. Wyrazem tej aktywności są przygotowywane opracowania, w których analizie poddaje się orzeczniczą działalność Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych bądź też w których podejmowane są zagadnienia problemowe, mające lub mogące mieć dla niej istotne znaczenie. Niniejszy tom, otwierający serię wydawniczą "Studia i Analizy Sądu Najwyższego" ma na celu ich prezentację. Do publikacji wybrane zostały jednak tylko te z nich, w których poruszana problematyka - ze względu na prawną doniosłość, znaczenie praktyczne, i to zarówno w życiu społeczno-gospodarczym, jak i w sferze praworządności oraz ochrony dóbr obywateli - w szczególny sposób zaznaczyła się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, choć trzeba zaznaczyć, że opracowania te odnoszą się tylko do niewielkiej części problemów, jakie wystąpiły w jego orzeczniczej działalności w 2006 r. Niemniej ważny jest również wkład wybranych opracowań w rozwój myśli prawniczej.

W zakresie dotyczącym prawa cywilnego podjęto problemy: aktualności koncepcji wyłączającego zasiedzenia władztwa Skarbu Państwa, jako podmiotu publicznego, wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1993 r., (III CZP 72/93); konsekwencji sprzeczności z prawem uchwał zgromadzeń wspólników spółek kapitałowych ze szczególnym uwzględnieniem legitymacji byłych członków organów spółek do zaskarżania tych uchwał oraz egzekucji wyroku uwzględniającego roszczenie o złożenie oświadczenia w razie dokonanego naruszenia dobra osobistego. W przypadku pierwszego z wymienionych tematów, upływ ponad trzynastoletniego okresu od podjęcia wskazanej uchwały wymagał podjęcia problemu aktualności powoływanej uchwały, ponieważ w nowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego formułowane były konkurencyjne koncepcje odzyskania nieruchomości przez właściciela, który utracił władztwo nad nią wskutek bezprawnych działań państwa, należących do sfery jego "imperium". Co się tyczy zaś drugiego opracowania, to kwestia charakteru prawnego oraz skutków wadliwości uchwał zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy) spółek kapitałowych w ostatnich latach wywoływała duże zainteresowanie zarówno w doktrynie prawa handlowego, jak wśród przedstawicieli praktyki. Wynikało to między innymi z działalności orzeczniczej Sądu Najwyższego, w ramach której wielokrotnie i niejednolicie była rozstrzygana między innymi kwestia legitymacji byłych członków organów spółek kapitałowych w zakresie wnoszenia powództw o stwierdzenie nieważności sprzecznych z prawem uchwał zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy). W przypadku ostatniego tematu rozważana zaś była problematyka egzekucji wyroku uwzględniającego roszczenie o złożenie stosownego oświadczenia wskutek naruszenia dobra osobistego.

Zagadnieniom związanym z prawem karnym poświecono trzy opracowania. Pierwsze z nich dotyczy przekazania sprawy z sądu miejscowo właściwego do innego sądu równorzędnego w rozumieniu art. 37 kodeksu postępowania karnego, w ramach którego rozważano problem kryteriów zmiany właściwości miejscowej sądu niższej instancji przez Sąd Najwyższy. W celu przeprowadzania badań analizie poddano 404 postanowienia Sądu Najwyższego. W ramach drugiego tematu podjęto próbę określenia w przypadku umów dwustronnych granic przyjętej do wykonania kary pozbawienia wolności. Przedstawione zagadnienie nawiązuje do tej dziedziny współpracy międzynarodowej, która dotyczy wykonywania zagranicznych orzeczeń karnych. Ostatnie opracowanie dotyczy z kolei problematyki zasady domniemania niewinności w kontekście uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2006 r., (I KZP 8/06), która została wydana wskutek rozbieżności w orzecznictwie dyscyplinarnym sądów. Pozwalała ona na sformułowanie pytania, czy w przypadku jednoczesności i podmiotowo-przedmiotowej tożsamości postępowań karnego i dyscyplinarnego niezakończenie postępowania karnego stanowi długotrwałą przeszkodę uzasadniającą zawieszenie postępowania dyscyplinarnego w rozumieniu art. 22 § 1 k.p.k. w związku z art. 128 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Poza tym opracowano dwa zagadnienia z zakresu ubezpieczeń społecznych, poświęcone problemowi: zbiegu obowiązku ubezpieczenia społecznego na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i w oparciu o ustawę o ubezpieczeniu społecznych rolników oraz przyjmowania do obliczeń przy ustalaniu prawa do emerytury określonej wysokości kwoty bazowej.

Autorami poszczególnych opracowań są członkowie Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego, w większości pracownicy naukowi szkół wyższych, którym w tym miejscu pragnę serdecznie podziękować.

Przekazując niniejsze opracowanie, chciałbym również wyrazić nadzieję, że publikowanie materiałów opracowanych w Biurze Studiów i Analiz spełni nie tylko funkcję informacyjną, ale służyć będzie wszystkim, zainteresowanym orzeczniczą działalnością Sądu Najwyższego.

Dyrektor BSiA

dr Krzysztof Ślebzak