Bladowski Bogdan, Środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym

Środki odwoławcze, zwyczajne i nadzwyczajne, są w polskim systemie prawa procesowego cywilnego, a także w prawie konstytucyjnym, jedną z najważniejszych instytucji prawnych, która – podobnie jak w innych krajach europejskich – przechodziła liczne, czasami zasadnicze transformacje. Na gruncie kodeksu postępowania cywilnego nastąpił powrót do apelacji jako podstawowego środka odwoławczego w miejsce rewizji, przy utrzymaniu, po nieznacznych zmianach, zażalenia jako drugiego obok apelacji środka odwoławczego. Po zniesieniu rewizji nadzwyczajnej ustanowiono początkowo kasację jako środek odwoławczy w modelu trójinstancyjnym, zastąpiony ostatnio skargą kasacyjną jako środkiem odwoławczym nadzwyczajnym, dodając drugi środek odwoławczy o takim charakterze – skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

W dziedzinie środków odwoławczych, przed ich zasadniczą reformą z 1996 r., powstały liczne monografie i podręczniki, głównie autorstwa W. Siedleckiego (na czele z pozycją Zaskarżanie orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym w kilkutomowym dziele System prawa procesowego cywilnego), W. Broniewicza, S. Hanausek, J. Krajewskiego, A. Miączyńskiego, E. Mielcarka, J. Niejadlika, H. Okleja, K. Piaseckiego, T. Rowińskiego, M. Sawczuka, Z. Świebody, M. Waligórskiego, S. Włodyki, oraz wiele mojego autorstwa.

Zreformowane środki odwoławcze w ostatnich latach znalazły odzwierciedlenie w opracowaniach naukowych A. Góry-Błaszczykowskiej, H. Doleckiego, T. Erecińskiego, E. Gabskiej, J. Gudowskiego, J. Jakubowskiego, M. Michalskiej, M. Manowskiej, P. Grzegorczyka, M. Uljasza, T. Wiśniewskiego, T. Zembrzuskiego, A. Zielińskiego, T. Żyznowskiego oraz mojego autorstwa.

Nowelizacja środków odwoławczych z 2004 r. omówiona została przez zespół autorski: E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, J. Łopatowska-Rynkowska, E. Rudkowska-Ząbczyk, M. Szynal, Ł. Błaszczak, w opracowaniu Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego 2005.

Opracowania P. Grzegorczyka i J. Jankowskiego dotyczą natomiast nowelizacji środków odwoławczych z 2011 r.

Poza kolejnymi wydaniami książek Zażalenie w postępowaniu cywilnym oraz Nowy system odwoławczy w postępowaniu cywilnym w 2001 r. ukazała się moja nowa monografia systemowa o wszystkich środkach odwoławczych, której już czwarte wydanie Wydawnictwo przekazuje do rąk Czytelników. Spotkała się ona wcześniej z życzliwym przyjęciem głównie prawników praktykujących w cywilistyce.

Pierwszy i drugi rozdział książki, o charakterze niejako wprowadzającym – historycznym i doktrynalnym – będą pomocne zwłaszcza dla młodszej generacji prawników; spełnią zapewne rolę przypomnienia tej tematyki wśród starszych jurystów. Dalsze rozdziały, z akcentem na problematykę przesłanek dopuszczalności środków odwoławczych, napisane zostały z uwzględnieniem aktualnej judykatury Sądu Najwyższego i podstawowych pozycji w piśmiennictwie. Wykorzystano własne doświadczenia profesjonalne, na podstawie których można w pracy znaleźć polemikę z pewnymi poglądami na rozwiązanie kontrowersyjnych zagadnień procesowych.

Przy korzystaniu z książki pomocne mogą być, wznowione ostatnio w tymże Wydawnictwie, mojego autorstwa Metodyka pracy sędziego cywilisty i Pisma sądowe w sprawach cywilnych.

Warszawa, marzec 2013 r.

Bogdan Bladowski