Kidyba Andrzej (red.), Spółka akcyjna

Spółka akcyjna stanowi wehikuł służący realizacji przedsięwzięć gospodarczych, będący wzorcowym wręcz przykładem spółki kapitałowej. Ewolucja tej instytucji prawa handlowego jest ilustracją fascynującego procesu budzenia się oraz rozwoju przedsiębiorczości, poczynając od organizacji średniowiecznych instytucji kredytowych, jak Banco di San Georgio czy mediolański Bank Ambrozjański, poprzez siedemnastowieczne kompanie handlowe, aż po nowożytną société anonyme uregulowaną w kodeksie handlowym Napoleona z 1807 r. i okres eksplozji spółek akcyjnych przypadający na połowę XIX w. Ukształtowana na przestrzeni kilku stuleci - pod wpływem doświadczeń i zmieniających się uwarunkowań społecznych, ale i polityczno-gospodarczych - konstrukcja spółki akcyjnej pozostała do dzisiaj w swoim zasadniczym zrębie niezmieniona, co dowodzi jej efektywności oraz przydatności do organizacji obrotu gospodarczego. Gdyby pokusić się o charakterystykę instytucji spółki akcyjnej od strony statystycznej, wyglądałaby ona imponująco. Otóż obecnie w Polsce zarejestrowanych jest ponad 9000 spółek akcyjnych, ale gdyby spojrzeć na spółkę akcyjną od strony rynku kapitałowego, wówczas jej doniosłość staje się jeszcze bardziej wyrazista. Na koniec 2012 r. na rynku głównym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie notowanych było aż 395 spółek o łącznej kapitalizacji przekraczającej 523 mld zł. Gdyby dodać do tego 429 spółek pozostających w alternatywnym systemie obrotu, jakim jest New Connect o kapitalizacji ponad 11,1 mld zł, wtedy dominacja tej formy organizacyjnoprawnej dla średnich i dużych projektów gospodarczych nie ulega wątpliwości. Co więcej, gdy chodzi o instytucje finansowe, takie jak banki, towarzystwa funduszy emerytalnych oraz inwestycyjnych, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, właśnie spółka akcyjna stanowi główną konstrukcję, po którą sięga ustawodawca, kierując się zarówno potrzebą zapewnienia właściwego nadzoru nad funkcjonowaniem tych instytucji - w sferze bieżącego zarządzania nimi i w obszarze właścicielskim - jak i zabezpieczenia interesów osób trzecich, co osiąga się poprzez podwyższenie wymogów kapitałowych i weryfikację legalności źródeł jego pochodzenia. Nie ulega więc wątpliwości, że przy przedsięwzięciach skomplikowanych, o szczególnym znaczeniu dla gospodarki krajowej, tam gdzie może wystąpić ryzyko zagrożenia czy to interesów ekonomicznych państwa, czy to interesów obywateli, spółka akcyjna jest zatem najbardziej odpowiednią formą prawnoorganizacyjną. Książka niniejsza stanowi więc całościowe studium problematyki spółki akcyjnej, będąc jednocześnie swoistym podsumowaniem badań prowadzonych przez autora, obejmujących różnorakie aspekty konstrukcji i funkcjonowania spółki akcyjnej. Jest ona nadto wyrazem osobistych zainteresowań autora powyższą tematyką, której pozostaje wierny od co najmniej kilkunastu lat.

Nie tylko wielość regulacji szczególnych oraz liczne zmiany przepisów w tym obszarze, niekiedy tak istotne jak ostatnie nowelizacje ustaw: o obrocie instrumentami finansowymi i o ofercie publicznej, lecz także częstotliwość nowelizacji podstawowego aktu normatywnego, jakim dla spółki akcyjnej jest kodeks spółek handlowych, przemawiają za koniecznością ponownej - trzeciej już - aktualizacji Spółki akcyjnej. Każda aktualizacja niesie ze sobą inspirację do nowego spojrzenia na znane już zjawisko, prowokując do odpowiedzi na wcześniej już zadawane sobie pytanie o adekwatność analizowanych konstrukcji prawnych do otaczającej, acz wciąż zmieniającej się rzeczywistości. Także i tym razem autor utwierdza się w swoim przekonaniu o niezawodności spółki akcyjnej.

prof. dr hab. Marek Michalski