Marciniak Andrzej (red.), Sądowe postępowanie egzekucyjne. Zasadnicze kierunki zmian z 2016 roku

W 2016 r. sądowe postępowanie egzekucyjne uległo wielu zmianom ustawodawczym. Sam Kodeks postępowania cywilnego, stanowiący główny akt prawny regulujący to postępowanie, uległ wówczas wielu nowelizacjom. Na pierwszy plan wysuwają się dwie – pochodzące z 2015 r.

Z dniem 1 lipca 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 218 ze zm.). Ustawa ta znacząco zmodyfikowała wiele czynności podmiotów postępowania wieczystoksięgowego, służącego dokonywaniu wpisów do księgi wieczystej, przez nadanie tym czynnościom odrębnej, elektronicznej formy. Dotyczy to również czynności komorników sądowych, na których spoczywa ciężar składania wniosków o wpis w księdze wieczystej wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

Z dniem 8 września 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311 ze zm.). Zmiany sądowego postępowania egzekucyjnego dokonane tą ustawą polegają w szczególności na nałożeniu na komorników sądowych ciężaru dokonywania niektórych doręczeń wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej, możliwości wnoszenia wniosków i oświadczeń za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dalszej informatyzacji postępowania klauzulowego, wprowadzeniu egzekucyjnej sprzedaży w drodze licytacji elektronicznej oraz elektronicznej egzekucji z rachunku bankowego. Rozszerzeniu uległy kompetencje referendarzy sądowych w postępowaniu egzekucyjnym. Ograniczono dopuszczalność skargi na czynności komornika. Zwolniono w zasadzie wierzyciela z ciężaru wskazania sposobu egzekucji we wniosku o wszczęcie egzekucji, zmieniono zasady poszukiwania przez komornika majątku dłużnika. Wiele zmian dotknęło egzekucji z nieruchomości.

Powstające na tle zarysowanych zmian zagadnienia stały się przedmiotem szerszego zainteresowania nie tylko praktyki sądowej, ale także nauki prawa postępowania cywilnego. Z tych względów Ośrodek Naukowo-Szkoleniowy przy Krajowej Radzie Komorniczej wystąpił z inicjatywą zorganizowania dwóch ogólnopolskich konferencji naukowych poświęconych sądowemu postępowaniu egzekucyjnemu po zmianach dokonanych w 2016 r. Pierwsze spotkanie – poświęcone zasadniczo elektronizacji sądowego postępowania egzekucyjnego – odbyło się 16 września 2016 r. w Gdańsku, a jego współorganizatorami były Rada Izby Komorniczej w Gdańsku oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Drugą konferencję zorganizowano 14 października 2016 r. w Białymstoku – przy współudziale Rady Izby Komorniczej w Białymstoku oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Jej przedmiotem były zagadnienia egzekucji z nieruchomości, w tym zwłaszcza wynikające z ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi.

W konferencjach tych uczestniczyli nie tylko pracownicy naukowi, lecz również liczni komornicy sądowi, a także sędziowie i referendarze sądowi orzekający w sprawach egzekucyjnych.

Niniejsza publikacja składa się w jednej części z referatów zaprezentowanych na wymienionych konferencjach naukowych, a w drugiej – z artykułów przygotowanych specjalnie do włączenia ich do materiałów konferencyjnych.

prof. dr hab. Andrzej Marciniak

(Uniwersytet Łódzki)