Brzeziński Bogumił (red.), Tarno Jan Paweł (red.), Sądowa kontrola administracji w sprawach podatkowych. IV letnie warsztaty doktoranckie Łódź 30 czerwca - 2 lipca 2010 r.

Letnie Warsztaty Doktoranckie są spotkaniami roboczymi doktorantów wyłonionych w drodze postępowania kwalifikacyjnego, które odbywają się pod opieką naukową samodzielnych pracowników nauki prawa i pod patronatem sądów administracyjnych. Są one także platformą współpracy pomiędzy środowiskiem uniwersyteckim a prywatnymi uczelniami wyższymi, kształcącymi na kierunkach prawo i administracja. Celami warsztatów są w szczególności: pomoc w opanowaniu warsztatu naukowego, integracja środowiska doktorantów, wspieranie i propagowanie działalności naukowej i kulturalnej doktorantów, a także ukazanie doktorantom możliwości, jakie daje praca na prywatnych uczelniach.

Tematyka Letnich Warsztatów Doktoranckich dotyczy przede wszystkim sądowej kontroli administracji, jest ona jednak formułowana w różnych ujęciach. Z jednej strony pozwala to na bliższe przyjrzenie się poszczególnym zagadnieniom wiążącym się z funkcjonowaniem administracji publicznej i z podjęciem ich analizy, z drugiej zaś ułatwia wyjście poza ramy prawa administracyjnego, co umożliwia wzięcie udziału w warsztatach szerszej grupie doktorantów, także tym, którzy przedmiotem swoich zainteresowań naukowych uczynili inne gałęzie prawa.

Tematem IV Letnich Warsztatów Doktoranckich, które odbyły się w Łodzi w dniach od 30 czerwca do 2 lipca 2010 r. była sądowa kontrola administracji w sprawach podatkowych. Niniejsza publikacja stanowi wynik pracy doktorantów reprezentujących pięć polskich szkół wyższych nad regulacją prawną zawartą w poszczególnych aktach normatywnych prawa podatkowego w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych, prowadzonej pod opieką naukową Jury Warsztatów w składzie: prof. dr hab. Roman Hauser (Przewodniczący Jury), prof. dr hab. Bogumił Brzeziński (Wiceprzewodniczący Jury), prof. dr hab. Jan Paweł Tarno (Wiceprzewodniczący Jury), prof. dr hab. Bogdan Dolnicki, prof. dr hab. Andrzej Matan, prof. dr hab. Robert Sawuła, sędziowie NSA: Adam Bącal, Bogusław Dauter, Barbara Wiśniewska, doradcy podatkowi: Krzysztof Podsiadło i Bożena Zybura oraz dr Dariusz Strzelec (Sekretarz Jury).

Przygotowane przez doktorantów referaty podejmują próbę odpowiedzi na szereg kwestii nurtujących doktrynę i orzecznictwo sądowe w sprawach podatkowych. W szczególności dotyczą one takich zagadnień, jak: kontrowersje związane z interpretacją poszczególnych przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dwa referaty), znaczenie prawa unijnego dla sytuacji prawnej polskiego podatnika (dwa referaty), wyodrębnienie cech szczególnych orzekania w sprawach podatków lokalnych (trzy referaty), analiza problemów procesowych rodzących się na tle kontroli sądowej aktów i czynności w sprawach podatkowych (pięć referatów), pozycja doradcy podatkowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym (dwa referaty) czy zasada prawdy obiektywnej i ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym (dwa referaty). Warto podkreślić, że w większości referatów starano się odpowiedzieć na pytanie, czy sądowa kontrola stwarza wystarczające gwarancje procesowe dla zapewnienia niewadliwego orzekania w sprawach podatkowych. Za wysoce optymistyczny należy uznać fakt, że najmłodsi przedstawiciele nauki prawa nie tylko doceniają znaczenie kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne dla zapewnienia standardu demokratycznego państwa prawnego, ale też widzą mankamenty oraz niedoróbki legislacyjne w tym zakresie i podejmują starania, aby temu zaradzić poprzez formułowanie stosownych wniosków de lege ferenda lub przedstawianie rozwiązań prawnych obowiązujących w innych krajach UE.

Większość autorów potrafiła odpowiedzieć na postawione sobie pytania badawcze, prezentując licznie pomysły na rozwiązanie problemów pojawiających się w orzecznictwie sądowym. Zauważyli oni przy tym, że na tle spraw podatkowych szczególnie wyraźnie uwydatniły się problemy związane z interpretacją i stosowaniem poszczególnych instytucji procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. W szczególności spostrzeżenie to można odnieść do skargi kasacyjnej, gdzie narosłe w orzecznictwie rozbieżności wymagały podjęcia uchwały przez pełny skład Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z jednoznaczną, powszechną, a przy tym konkretną i rzeczową krytyką spotkało się unormowanie interpretacji podatkowych w sprawach indywidualnych oraz podstawowych aspektów ich kontroli przez sądy administracyjne.

Najważniejsze, że referaty te pozwoliły na wymianę poglądów i liczne gorące dyskusje w trakcie warsztatów. Dziś drukujemy je, ponieważ jesteśmy głęboko przekonani, że są one ważnym głosem w dyskusji, reprezentują odpowiedni poziom naukowy i dają asumpt do przemyślenia, a może i zastosowania zaproponowanych w nich, nowych i ciekawych rozwiązań.

Pragniemy w imieniu własnym i doktorantów podziękować wszystkim, którzy wsparli nasze działania. Szczególne podziękowania należą się prof. dr. hab. Włodzimierzowi Nykielowi, rektorowi Uniwersytetu Łódzkiego oraz pracownikom Fundacji Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych, która w lwiej części wzięła na siebie sfinansowanie IV Letnich Warsztatów Doktoranckich. Równie gorące podziękowania kierujemy do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego - prof. dr. hab. Romana Hausera, który podjął się odpowiedzialnej roli przewodniczącego jury i wytrwale czuwał nad naukową stroną przedsięwzięcia. Serdecznie chcemy podziękować Prezesowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi - Tomaszowi Zbrojewskiemu za wsparcie, którego nam udzielił oraz życzliwość, z którą spotykaliśmy się na każdym kroku. Na koniec szczere wyrazy wdzięczności chcielibyśmy przekazać członkom Jury, którzy nie tylko podjęli się trudu oceny prezentowanych na warsztatach referatów i nagrodzenia najlepszych, ale także wzięli na siebie ciężar ich zrecenzowania, dzięki czemu autorzy mieli szansę poprawienia swoich opracowań i nadania im ostatecznego kształtu.

W szczególności jednak naszą głęboką wdzięczność kierujemy pod adresem Redakcji Książek Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. z wydawcą Grzegorzem Jareckim na czele, dzięki którym może ukazać się ta księga.

prof. dr hab. Bogumił Brzeziński

prof. dr hab. Jan Paweł Tarno