Pawelec Kazimierz Jan, Proces dowodzenia w postępowaniu karnym

Proces dowodzenia w postępowaniu karnym jest publikacją poświęconą prawu dowodowemu i regułom nim rządzącym. Opracowanie często odwołuje się do zagadnień z zakresu kryminalistyki, medycyny sądowej, psychologii, wskazując na ich ogromne znaczenie w procesie dowodzenia. Ten proces dowodzenia traktuje bardzo rzetelnie. Państwo prawa musi zapewnić uczciwy i rzetelny proces karny, którego celem jest uzyskanie wszechstronnych dowodów, zarówno obciążających, jak i odciążających, przy zachowaniu reguł uczciwej gry oraz równości.

Książka oddawana do rąk Czytelników ma czytelną budowę. Składa się z czterech umownych części. W pierwszej znajdują się, często kontrowersyjne, kwestie ogólne związane z przeprowadzaniem dowodów. Omówione w niej zostały m.in. dowody elektroniczne, naukowe, poszlaka - zarówno jako dowód, jak i ciężar dowodu. Druga - to kwestie związane z pozyskiwaniem dowodów, tj. z urzędu oraz wnioskowane przez strony. Część trzecia - to wszystkie czynności dowodowe związane z tzw. czynnościami niepowtarzalnymi, postępowaniem sprawdzającym oraz ograniczeniem kręgu podejrzanych. Są to te czynności, które organy ścigania przeprowadzają przed wszczęciem postępowania karnego, niezwykle ważne, albowiem zabezpieczają wszelkie ślady, materiały porównawcze, jak też dowody rzeczowe. Na przebieg tych czynności uczestnicy późniejszego procesu karnego nie mają najmniejszego wpływu, chociaż mieć go powinni.

W trzeciej części książki omówiono wszelkie czynności dowodowe wykonywane po wszczęciu postępowania karnego. Znajduje się tutaj analiza wyjaśnień oskarżonych, zeznań świadków. Przedstawiono zagadnienia związane z udziałem w procesie świadka nieletniego, anonimowego oraz świadka koronnego. Wskazane zostały czynniki dyskwalifikujące dowody z zeznań oraz wyjaśnień. Omówione zostały również procesowe czynniki mogące wpływać na wyjaśnienia lub zeznania.

Obszerną część pracy stanowi analiza roli biegłych i specjalistów. Poruszone zostały kwestie ogólne związane z przesłankami dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, przedmiotem opinii, zasadą bezstronności i obiektywizmu biegłego, znaczeniu opinii pozaprocesowej oraz ocenie opinii. Ponadto omówione zostały wybrane kwestie związane z opiniowaniem; wskazane zostały opinie identyfikujące osobę, ujawniające określone zjawisko, określające np. sposób działania, rodzaj narzędzia, obrażeń ciała oraz rekonstruujące, z reguły kompleksowe.

Odrębnie potraktowana została opinia psychiatryczna oraz psychologiczna, jak też pozycja i rola tłumacza. Omówione zostały także ważne dowody z opinii i wywiadów, jak też procesowe możliwości wykorzystania w postępowaniu karnym tzw. dokumentów prywatnych. Podsumowaniem tej części było spojrzenie na kwestie związane z konsumpcją materiału dowodowego oraz jej uzasadnieniem.

Część czwartą stanowi analiza konsekwencji procesowych braków w postępowaniu dowodowym. Jest w niej mowa m.in. o istotnych brakach postępowania przygotowawczego, zarzutach odwoławczych w razie istnienia braków dowodowych, dopuszczeniu dowodów w postępowaniu odwoławczym, podstawach uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania z powodu niedostatków dowodowych, jak też swobodnej ocenie dowodów i zasadzie in dubio pro reo. Niepominięte zostało również istotne zagadnienie związane z rzetelnością w postępowaniu dowodowym.

Jak zostało to już zaznaczone, książka ta ma służyć do wskazania sposobów dowodzenia, w sposób rzetelny, uczciwy z zachowaniem zasady „równości broni” tak eksponowanej w orzecznictwie międzynarodowym.