Niżankowska Anna, Prawo do integralności utworu

Zagadnienia związane z prawem do integralności utworu, mimo, że zostało ono wprowadzone do polskiego prawa autorskiego prawie osiemdziesiąt lat temu, nie doczekały się do tej pory żadnego szerszego omówienia w formie pracy o charakterze monograficznym. Niniejsze opracowanie stanowi próbę kompleksowego przedstawienia szeregu istotnych aspektów tego prawa - jednego z podstawowych autorskich praw osobistych. Na wstępie skrótowo opisano dzieje rozwoju prawa autorskiego na kontynencie europejskim, w szczególności we Francji i w Niemczech, które doprowadziły do wypracowania instytucji autorskich praw osobistych, w tym prawa do integralności utworu. Następnie omówiono zagadnienia konstrukcyjne autorskich praw osobistych, ich przedmiotu oraz stosunku do praw osobistych prawa powszechnego w prawie polskim. W kolejnej części (rozdział 2) zaprezentowano zasadniczo różne od europejskiego podejście do kwestii konieczności ochrony niemajątkowych interesów autorskich, które generalnie występuje w krajach systemu common law, a które przejawia tendencję do upodabniania się do rozwiązań, jakie zostały wypracowane w systemie prawa kontynentalnego. W rozdziale 3 omówiono zróżnicowane modele prawa do integralności utworu, które występują w krajach europejskich oraz w konwencji berneńskiej, i pokazano, który model jest bliższy rozwiązaniu zastosowanemu przez polskiego ustawodawcę. Następnie zanalizowano treść prawa do integralności - zarówno w aspekcie pozytywnym, jak i negatywnym. Rozważaniom teoretycznym, zawartym w tym rozdziale, towarzyszy omówienie poglądów orzecznictwa i doktryny europejskiej, a niekiedy także amerykańskiej, odnoszących się do konkretnych, stypizowanych przejawów naruszeń prawa do integralności utworu. Konkluzje wynikające z rozpatrywanych przez zagraniczne sądy sporów dotyczących prawa do integralności utworu - z uwagi na zbliżone unormowanie tej instytucji w wielu innych ustawodawstwach - mogą okazać się pomocne przy rozwiązywaniu zbliżonych problemów na gruncie polskiego prawa autorskiego, tym bardziej, że polskie orzecznictwo w tej materii nie jest obszerne. Kolejny rozdział został poświęcony zagadnieniu możliwości dysponowania prawem do integralności utworu - problemowi, któremu do tej pory poświęcano w polskiej nauce prawa autorskiego uwagę niezwykle rzadko, a którego znaczenie w praktyce jest nie do przecenienia. Obrót prawny dziełami i korzystanie z nich przez osoby trzecie wymaga bowiem coraz częściej daleko posuniętej elastyczności w podejściu do kwestii nietykalności, nienaruszalności dzieła. Praktyka ujawnia potrzebę umożliwienia twórcy decydowania w szerszym niż dotychczas zakresie zarówno o sposobie wykorzystania jego dzieła, jak i o zmianach, jakie można do dzieła wprowadzać, a tym samym potrzebę ograniczenia obwarowań swobodnego decydowania w tej materii przez twórcę. Przedostatni rozdział zawiera rozważania na temat istnienia i granic obowiązku dochowania wierności dziełu macierzystemu w dziele zależnym oraz w dziele inspirowanym. Także zagadnienia będące przedmiotem rozważań w rozdziale 6, a mianowicie zasadnicze kwestie konstrukcyjne związane z rozumieniem "nieograniczoności w czasie" czy też "wieczności" prawa do integralności utworu oraz innych autorskich praw osobistych, nie były dotychczas przedmiotem żadnego szerszego opracowania na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawy o prawie autorskim. W pracy nie tylko zawarto rozważania o charakterze teoretycznym, lecz starano się także zobrazować praktyczne zastosowanie różnorodnych konstrukcji i figur prawnych związanych z prawem do integralności utworu; w tym celu przytoczono liczne przykłady z judykatury europejskiej i amerykańskiej.

Wszelkie cytowane w pracy strony internetowe były odwiedzane w czerwcu 2007 r.