Różycki Karol, Postępowania i kontrole podatkowe. Prawa i obowiązki przedsiębiorców według Konstytucji biznesu

Jednym z najważniejszych elementów realizujących założoną w Planie na rzecz odpowiedzialnego rozwoju oraz w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju przebudowę i reformę prawno-instytucjonalnego otoczenia przedsiębiorców oraz wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, jest tzw. Konstytucja biznesu, na którą – poza głównymi regulacjami Prawa przedsiębiorców oraz innych ustaw dotyczących działalności gospodarczej, takich jak ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy, ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców oraz ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – składa się także odrębna ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej.

Konstytucja biznesu z założenia ma w sposób całościowy i spójny regulować zasady wykonywania działalności gospodarczej w Polsce, a poprzez stworzenie korzystnych, przejrzystych i stabilnych warunków do prowadzenia tej działalności oraz wzmocnienie gwarancji wolności i praw przedsiębiorców zmniejszyć ryzyko biznesowe oraz zwiększyć chęć przedsiębiorców do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Tematem książki są prawa i obowiązki przedsiębiorców w postępowaniach i kontrolach podatkowych pod rządami Konstytucji biznesu. Nie bez znaczenia dla odpowiedniego interpretowania tych praw i obowiązków pozostaje zrozumienie intencji ustawodawcy. Stanie się to ważne zwłaszcza w tych przypadkach, w których konieczne będzie odwołanie się do wykładni autentycznej.

Z uzasadnienia projektu Prawa przedsiębiorców wynika, że zasadniczym celem tej ustawy jest „pełniejsze urzeczywistnienie konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej oraz innych konstytucyjnych zasad relewantnych dla przedsiębiorców i wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z kolei realizacja tych celów ma być środkiem do realizowania dalszych, bardziej dalekosiężnych celów, takich jak główny cel Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) – tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym oraz cele szczegółowe SOR: trwały wzrost gospodarczy oparty na dotychczasowych i nowych przewagach oraz skuteczne państwo oraz instytucje gospodarcze służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu” .

Można zakładać, że intencją ustawodawcy jest uznanie za obowiązek organu powstrzymywanie się od nieproporcjonalnej ingerencji w wolność działalności gospodarczej. Obowiązek ten ma być realizowany m.in. poprzez wyraźne uwypuklenie zasady „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” oraz ograniczenie liczby, zakresu intensywności oraz sposobu prowadzenia kontroli działalności gospodarczej. Nie ulega wątpliwości, że odnosi się to także do postępowań i kontroli prowadzonych wobec przedsiębiorców przez administrację skarbową.

Powyższe założenie znajduje potwierdzenie w zmianie podejścia ustawodawcy do celów, jakie ma spełniać kontrola podatkowa w zakresie przestrzegania przez podatników przepisów prawa podatkowego, w odróżnieniu od celów kontroli celno-skarbowej, szczególnie realizowanej na podstawie obowiązującej od 1.03.2017 r. ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej. W odróżnieniu od bardzo rygorystycznego traktowania kontrolowanych przez urząd celno-skarbowy za wręcz pobłażliwe można uznać podejście do podatników kontrolowanych i obsługiwanych przyjmowane przez urzędy skarbowe, które powinny traktować przedsiębiorców jak „klientów”.