Stoczkiewicz Marcin, Pomoc państwa dla przedsiębiorstw energetycznych w prawie Unii Europejskiej

Głównym celem, jaki chciałbym osiągnąć w tej książce, jest pogłębienie zrozumienia prawa o pomocy państwa dla przedsiębiorstw, a dokładniej pogłębienie zrozumienia reguły ogólnego zakazu pomocy państwa, o której mowa w art. 107 ust. 1 TFUE. Zrozumienie prawa może mieć miejsce poprzez zrozumienie pojęć prawnych. Dlatego też w celu zrozumienia prawa o pomocy państwa dla przedsiębiorstw poddaję analizie samo pojęcie "pomocy państwa". Z kolei znaczenie pojęć prawnych można głębiej zrozumieć poprzez analizę ich specyficznych kontekstów użycia. Tych kontekstów w przypadku pojęcia "pomocy państwa" może być bardzo wiele. Nie sposób ich wszystkich poddać analizie. W tej książce wybieram więc jeden, specyficzny kontekst. Jest nim aplikacja pojęcia "pomocy państwa" do różnych instrumentów oddziaływania państwa na przedsiębiorstwa energetyczne. Analizą objęta jest tylko pomoc państwa dla przedsiębiorstw energetycznych. Dzięki tej kontekstowej analizie pomocy państwa można pogłębić zrozumienie zakresu znaczeniowego samego pojęcia "pomocy państwa", jak również osiągnąć zrozumienie specyficznych problemów wiążących się z pomocą dla przedsiębiorstw energetycznych.

Praca ta wyrosła z połączenia refleksji teoretycznej i praktycznej. Źródłem refleksji teoretycznej była myśl H.L.A. Harta, a w szczególności jego przełomowe koncepcje dotyczące nieostrości i otwartości pojęć prawnych, przypadków granicznych prawa, wewnętrznego i zewnętrznego aspektu reguły oraz metody analizy pojęciowej. Źródłem refleksji praktycznej była zaś obserwacja specyficznej formy dyskursu prawnego, jaki ma miejsce w zakresie oceny przez Komisję Europejską i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej poszczególnych przypadków pomocy państwa, w tym pomocy dla przedsiębiorstw energetycznych. Obserwacja tego dyskursu prowadzi do wniosku, że w jego ramach ustalane jest, jakby powiedział Hart, znaczenie niektórych pojęć prawnych w prawie Unii Europejskiej, w tym ustalane jest znaczenie pojęcia "pomocy państwa". W trakcie tego dyskursu dochodzi do rozstrzygnięć przypadków granicznych zastosowania koncepcji pomocy państwa do instrumentów ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych. Rozstrzygnięcia dotyczące przypadków granicznych odkrywają specyficzne odcienie znaczeniowe pojęcia "pomocy państwa" i jego cech (pojęć) składowych, poszerzają wiedzę o zakresie znaczeniowym tego pojęcia, a przez to pozwalają zrozumieć regułę zakazu pomocy państwa dla przedsiębiorstw.

Z refleksji tej powstał zamysł poszukiwania granic pojęcia "pomocy państwa" w kontekście zastosowania go do instrumentów ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych. Problem badawczy, cel badań oraz zastosowana metodologia zostały szczegółowo przedstawione w rozdziale I tej książki.

W tym miejscu należy wyjaśnić kilka kwestii redakcyjnych, wiążących się z wejściem w życie w dniu 1 grudnia 2009 r. Traktatu z Lizbony, reformującego traktaty założycielskie Wspólnoty Europejskiej i Unii Europejskiej . Traktat z Lizbony nie zmienił ogólnej reguły zakazu pomocy państwa dla przedsiębiorstw ani samego pojęcia "pomocy państwa". Zgodnie z nim Unia zastąpiła Wspólnotę Europejską i stała się jej następcą prawnym. Podstawy Unii stanowi Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, przy czym oba te traktaty mają taką samą moc prawną (art. 1 akapit trzeci TUE). W konsekwencji nazwa "Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską" została zastąpiona przez nazwę "Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej" (art. 2 pkt 1 Traktatu z Lizbony); wszystkie formy gramatyczne wyrazów "Wspólnota" lub "Wspólnota Europejska" zastąpione zostały odpowiednią formą wyrazu "Unia", wszystkie zaś formy gramatyczne przymiotnika "wspólnotowy" zastąpione zostały wyrazem "Unii" lub "unijny" (art. 2 pkt 2 lit. a Traktatu z Lizbony); wszystkie formy gramatyczne wyrazów "wspólny rynek" zastąpione zostały odpowiednią formą gramatyczną wyrazów "rynek wewnętrzny" (art. 2 pkt 2 lit. g Traktatu z Lizbony). Ponadto po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, zgodnie z art. 19 ust. 1 zdanie pierwsze TUE, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane. Traktat z Lizbony zmienił także numerację odpowiednich przepisów.

Zmiany te spowodowały konieczność podjęcia decyzji w zakresie sposobu prezentacji tekstu. W niniejszej pracy, co do zasady, odwoływał się będę do treści i oznaczenia przepisów w brzmieniu Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ustalonych Traktatem z Lizbony, z wyjątkiem prezentacji treści orzeczeń, decyzji i głosów doktryny, w których przytaczane są przepisy w brzmieniu sprzed dnia wejścia w życie tegoż traktatu. Prezentując orzecznictwo, posługiwać się będę ogólnym określeniem "Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej", jednak odnosząc się do określonego wyroku, wskazywać będę nazwę sądu obowiązującą w dniu orzekania, czyli "Europejski Trybunał Sprawiedliwości" lub "Sąd Pierwszej Instancji". Po wejściu w życie Traktatu z Lizbony nieuprawnione jest w zasadzie określanie obowiązującego prawa Unii mianem "prawa wspólnotowego", przyjmuję więc określenie "prawo unijne" lub "prawo UE", jednak, prezentując głosy doktryny sprzed dnia 1 grudnia 2009 r. lub akty prawa wtórnego odwołujące się wprost do przymiotnika "wspólnotowy", pozostanę przy tym określeniu.

Praca uwzględnia stan prawny na dzień 30 września 2010 r.