Danecka Daria, Kierzkowska Joanna Sylwia, Trzcińska Diana, Ograniczenia działalności gospodarczej ze względu na ochronę przyrody

Prawna regulacja działalności gospodarczej ulega istotnej transformacji ze względu na podjęcie tzw. konstytucji dla biznesu, która stanowi zespół aktów prawnych modyfikujących dotychczasowe unormowania w tym względzie. Zmianie ulega cała konstrukcja przepisów prawnych, w tym konstytutywne dla procesu działalności gospodarczej definicje „działalności gospodarczej” i w formalnym zakresie – „przedsiębiorcy”. Powyższe jest następstwem uchwalenia ustawy z 6.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców i stanowi jeden z podstawowych powód podjęcia próby opracowania niniejszej monografii, dla której przedsiębiorca i jego pozycja prawna stanowią zasadnicze zagadnienia badawcze. Drugim kluczowym powodem jest fakt, że problematyka ograniczeń działalności gospodarczej ze względu na ochronę przyrody była dotychczas pomijana w doktrynie prawa, choć jej wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej i sposób jej wykonywania może być znaczący. Znaleźć można ogólne opracowania dotyczące tego typu ograniczeń, ale ujmowanych z punktu widzenia ochrony środowiska, a więc znacznie szerszej perspektywy niż podejmowana w niniejszym opracowaniu.

Brak opracowań naukowych w tym zakresie przy jednoczesnym wpisaniu się powyższej problematyki w obszar zainteresowań specjalizacji naukowej autorek stanowił przyczynek do podjęcia próby połączenia zagadnień prawa gospodarczego oraz prawa ochrony przyrody, określając główny cel analityczny niniejszego opracowania jako ograniczenie działalności gospodarczej ze względu na ochronę przyrody.

Złożoność problematyki badawczej, a także jej specyfika i znaczenie dla obrotu gospodarczego wpłynęły na podział struktury opracowania na obszary tematyczne, skonstruowane według następujących pytań badawczych: 1. Jakie są podstawowe zasady i wartości w prawie ochrony przyrody mające odniesienie do sytuacji faktycznej i prawnej przedsiębiorców? 2. Jak kształtuje się charakter prawny działalności gospodarczej w Polsce? 3. Czy istnieją prawne podstawy ochrony przyrody mogące stanowić przesłankę do ograniczeń działalności gospodarczej i jakie są ich konsekwencje? 4. Jakie istnieją faktyczne ograniczenia przyrodnicze dla prowadzania działalności gospodarczej?

Uwzględniając cel monografii oraz przygotowane pytania badawcze, dokonano podstawowego podziału treści merytorycznych na cztery grupy zagadnieniowe odpowiadające tytułom kolejnych rozdziałów.

Pierwszy rozdział poświęcono zasadom i wartościom przyrodniczym. Ma więc on stanowić próbę diagnozy elementów aksjologicznych wyznaczających kierunek prowadzenia działalności gospodarczej związanej z wykorzystaniem tworów, zasobów i składników przyrodniczych. Ujęcie to jest innowacyjnym spojrzeniem na problem zarówno wartości, jak i zasad, bowiem prowadzone badania doktrynalne zasadniczo obejmują zasady i wartości ogólnośrodowiskowe, pozostawiając poza ramami badań te, które odnoszą się wprost do elementów przyrody. Z tego punktu widzenia niniejsze opracowanie jest swoiste, a jego konstrukcja jest nowatorska. Potwierdzeniem powyższego jest sam plan badawczy.

Ponadto koncepcją pierwszego fragmentu opracowania jest wyjście od zasad środowiskowych, po to by na tle konstytucyjnego obowiązku ochrony przyrody sformułować treści związane z zasadami i wartościami, jakie można ustalić w oparciu o analizę doktrynalną i prawną dotyczącą ochrony przyrody, co w całości pozwala na prowadzenie wszystkich pozostałych analiz.

Rozdział drugi obejmuje kwestie związane z charakterem prawnym działalności gospodarczej w Polsce. Przedmiotem analizy jest tu zatem pojęcie działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy z uwzględnieniem aktualnych uregulowań prawnych w tym względzie, wprowadzonych ustawą – Prawo przedsiębiorców. W rozdziale tym znajdują się też ogólne odniesienia do problematyki ograniczenia działalności gospodarczej, przede wszystkim przez pryzmat przesłanek konstytucyjnych.

Kolejny rozdział monografii zawiera analizę w zakresie ochrony przyrody, traktując ją jako element ochrony środowiska, a jednocześnie – przesłankę wpływającą na ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej. Skupiono się na najważniejszych aspektach przedmiotowego zagadnienia, z uwzględnieniem prawa europejskiego i krajowego. Omówiono tu także kwestię odpowiedzialności prawnej przedsiębiorców.

Ostatni rozdział jest najbardziej rozbudowany. Wymagał tego podjęty w tym fragmencie problem wskazania konkretnych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Zawiera analizę konkretnych nakazów i zakazów, jakie powinni brać pod uwagę przedsiębiorcy, prowadząc działalność gospodarczą związaną z korzystaniem z zasobów przyrody, np. na terenie objętym określonymi formami ochrony przyrody, przy usuwaniu drzew i krzewów, w związku z emisją oraz gospodarowaniem odpadami. Ponadto rozdział ten obejmuje rozważania na temat ograniczeń przedsiębiorców, które wynikają z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów ochronnych tworzonych dla poszczególnych form ochrony przyrody, a także zawiera analizę zagadnień ochrony gatunkowej w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz jej wpływem na rośliny, zwierzęta lub grzyby, jak również ich siedliska, nieobjęte formami ochrony przyrody.

Monografia stanowi opracowanie współautorskie. Części opracowane przez każdą z autorek są wyraźnie oznaczone. W konsekwencji każda z nich odpowiada za fragmenty będące jej dziełem. Opracowanie uwzględnia stan prawny na 1.08.2018 r.