Kumor-Jezierska Ewelina, Obowiązki pracodawcy związane z przejściem zakładu pracy

W ostatnich latach można zaobserwować, że na skutek zachodzących przemian zakłady pracy są poddawane intensywnym dostosowawczym procesom restrukturyzacyjnym. Procesy te mają doprowadzić do zwiększenia rentowności, poprawy wyników pracy, podniesienia kwalifikacji personelu, redukcji przerostu zatrudnienia, dostosowania produkcji do nowych technologii, poszerzenia asortymentu czy pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania. Dlatego przeprowadzane są różne transakcje, takie jak fuzje lub przejęcia, niekiedy jednak zmiany ograniczają się do wewnętrznych zmian organizacyjnych przedsiębiorstwa. Ogół tych procesów bywa nazywany restrukturyzacjami. Przeciętnemu odbiorcy słowo „restrukturyzacja” kojarzy się z kryzysem, zwolnieniami lub ratowaniem zakładu pracy przed likwidacją. Jednak są to procesy, które zachodzą zarówno w zakładach pracy zagrożonych upadłością, jak też w tych, które posiadają ugruntowaną, stabilną pozycję na rynku, rozwijających się, w których procesy te nie zmierzają do redukcji zatrudnienia, lecz zwiększenia rentowności przedsiębiorstwa. Niemniej procesy restrukturyzacyjne przeprowadzane w zakładzie pracy w zdecydowanej większości przypadków wywołują wśród załogi niepokój związany z możliwością utraty miejsca pracy, zmianą na nowe warunków pracy czy koniecznością podnoszenia kwalifikacji itp.

Trudność podjętej w książce tematyki polega m.in. na tym, że opracowanie obejmuje nie tylko zagadnienia z dziedziny prawa pracy, ale również prawa ubezpieczeń społecznych, prawa karnego. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę”. Co więcej, ani Kodeks pracy, ani inne ustawy nie wymieniają w jednym katalogu wszystkich obowiązków pracodawcy podczas procesu restrukturyzacji skutkującej przejściem zakładu pracy. Znajdują się one w różnych aktach prawnych, stąd niekiedy pracodawcy, jak również pracownicy nawet o nich nie wiedzą. Aktualna sytuacja na rynku pracy oraz nastawienie na zysk jako podstawowy wskaźnik efektywności stosunkowo często stanowią bodźce, które prowadzą do naruszeń prawa ze strony pracodawców. Dlatego w książce dużo uwagi poświęcono zagadnieniom dotyczącym możliwości wykorzystania różnych środków prawnych służących ochronie praw pracowniczych, w sytuacji kiedy pracodawca nie wykonuje swoich obowiązków związanych z transferem. W przypadku naruszenia obowiązków pracodawcy konieczne było dokonanie krótkiej analizy odpowiedzialności pracodawcy w zakresie nie tylko kontroli sprawowanej przez sąd pracy czy odpowiedzialności cywilnej pracodawcy, ale także w zakresie odpowiedzialności karnej pracodawcy jako odpowiedzialności najbardziej dolegliwej. W literaturze prawa pracy istnieją cztery monografie podejmujące tematykę przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę , niemniej nadal jest ona aktualna, pojawiają się też nowe problemy. Ze względu na złożoność i interdyscyplinarność podjętej problematyki konieczne było sięgnięcie nie tylko do literatury z zakresu prawa pracy, ale także prawa karnego materialnego i ubezpieczeń społecznych, ochrony danych osobowych czy prawa spółek prawa handlowego. Punktem wyjścia dla wywodów prowadzonych w książce było wyselekcjonowanie katalogu obowiązków pracodawcy, których odpowiednikiem są prawa pracownicze, narażone na naruszenie przez pracodawcę podczas transferu zakładu pracy lub jego części na inny podmiot. Katalog wszystkich uprawnień pracowniczych związanych ze stosunkiem pracy jest bardzo szeroki, jednakże w niniejszej pracy rozważania koncentrują się tylko na tych prawach pracowników, które mogą zostać w największym stopniu narażone na naruszenie przez pracodawcę w związku z przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę.

W publikacji zostały przedstawione kwestie dotyczące podstawowych definicji, zagadnień, które mają istotne znaczenie przy analizie konstrukcji przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. Z kolei zagadnienie wypełniania obowiązków pracodawcy wynikających ze stosunku ubezpieczeniowego, związanych z przejściem zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, zostało omówione poprzez wskazanie podstawowych obowiązków pracodawcy (płatnika) względem ZUS. Kolejno przeanalizowano kwestie ewentualnej odpowiedzialności pracodawcy za naruszenie praw pracowniczych związanych z przekazaniem, prowadzeniem i przechowywaniem dokumentacji pracowniczej oraz za naruszenie pozostałych praw pracowniczych, które wiążą się z przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę. Zbadano możliwość poniesienia odpowiedzialności pracodawcy w przypadku zaniechania wypełnienia obowiązku informacyjnego względem załogi, która została odmiennie ukształtowana w zależności od tego, czy funkcjonują w zakładzie pracy zakładowe organizacje związkowe, czy też nie. Ponadto omówiono obowiązki z zakresu zbiorowego prawa pracy mające związek z transferem zakładu pracy.