Melezini Andrzej, Zalewski Dariusz, Kontrola podatkowa przedsiębiorców

Od dnia 7 marca 2009 r. obowiązują w nowym brzmieniu przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), znowelizowane przez ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97 z późn. zm.).

Efektem nowelizacji była zasadnicza modyfikacja zasad kontroli przedsiębiorców polegająca na tym, że zgodnie z normą art. 77 ust. 1 u.s.d.g. jest ona obecnie przeprowadzana na warunkach określonych w przedmiotowej ustawie, która ma charakter nadrzędny nad innymi aktami prawnymi regulującymi procedurę kontroli. Od samego początku znowelizowane normy regulujące zasady kontroli podatkowej przedsiębiorców wzbudzały spory co do zasad ich prawidłowej interpretacji. Naszym zamiarem stało się więc napisanie książki, która ma służyć – nie tylko przedsiębiorcom i reprezentujących ich w kontroli zawodowym pełnomocnikom, ale i pracownikom organów skarbowych – jako kompendium wiedzy na temat kontroli podatkowej. Dokonana przez nas pogłębiona analiza przepisów u.s.d.g. wraz z zaprezentowanym najnowszym orzecznictwem sądów administracyjnych miała pokazać praktykę stosowania przepisów z zakresu kontroli podatkowej przedsiębiorców, także w kontekście innych procedur (postępowanie podatkowe, postępowanie kontrolne, czynności sprawdzające). Efektem naszych prac była książka „Kontrola podatkowa przedsiębiorców”, która ukazała się na rynku wydawniczym we wrześniu 2010 r. Przepisy prawa związane z kontrolą podatkową przedsiębiorców rokrocznie ulegają jednak daleko idącym zmianom. Nie inaczej było w trakcie 18 miesięcy, które minęły od pierwszego wydania książki. W tym czasie nie tylko znowelizowano wiele norm prawnych regulujących kontrolę podatkową, ale ukazało się kilka nowych, czasem kontrowersyjnych publikacji na temat procedur kontrolnych w prawie podatkowym, ogłoszono również dużo precedensowych dla praktyki prawa podatkowego orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wszystko to spowodowało, że zaistniała konieczność poddania na nowo dogłębnej analizie piśmiennictwa i orzecznictwa w celu zweryfikowania poprawności tez stawianych przez nas w pierwszym wydaniu książki. Nie bez znaczenia był przy tym fakt ogromnego odzewu Czytelników na naszą monografię. Liczne zapytania zadawane nam odnośnie do poszczególnych zagadnień i rozwiązań przedstawianych w książce oraz propozycje poszerzenia problematyki w niej poruszanej zgłaszane w trakcie konferencji naukowych, seminariów oraz szkoleń, w których uczestniczyliśmy, skłoniły nas do rozpoczęcia intensywnej pracy nad jej nową wersją.

W drugim wydaniu książki omówiliśmy wszystkie nowelizacje, które zmieniły zasady kontroli podatkowej przedsiębiorców, a zostały zawarte w przepisach normujących kontrolę podatkową w u.s.d.g. bądź w innych aktach prawnych. Przeanalizowaliśmy wpływ nowych przepisów na zasady prowadzenia kontroli i praktykę postępowania organów skarbowych.

W czasie, kiedy przygotowywaliśmy dla Państwa pierwsze wydanie publikacji, sądy administracyjne w niewielu wyrokach uwzględniały interpretację przepisów u.s.d.g. po ich nowelizacji obowiązującej od dnia 7 marca 2009 r., a NSA w swoich orzeczeniach w ogóle się na ten temat nie wypowiadał. Było to spowodowane tym, że sprawy na tle sporów związanych z interpretowaniem norm u.s.d.g. ze względu na krótki czas, jaki minął od przedmiotowej noweli, jeszcze nie były rozpatrzone przez NSA. Obecne wydanie jest bogatsze o analizę wniosków płynących z tych orzeczeń. Przy czym nie bez satysfakcji możemy zauważyć, że w większości zapadłych wyroków NSA wyraził stanowisko tożsame bądź zbliżone do poglądów głoszonych przez Autorów na stronach pierwszego wydania książki. Rezultatem tych prac jest omówienie wszystkich ważnych, z punktu widzenia praktyki kontroli podatkowej przedsiębiorców, wydanych w ostatnim czasie orzeczeń sądów administracyjnych. Dla potrzeb drugiego wydania książki przeanalizowaliśmy blisko 350 wyroków, o ponad 100 więcej niż w poprzednim wydaniu.

Efektem prac nad drugim wydaniem naszej książki jest znaczne zwiększenie jej objętości w stosunku do pierwszego wydania. Widoczne jest również poszerzenie jej problematyki o nowe zagadnienia istotne z punktu widzenia kontroli podatkowej przedsiębiorców, jak choćby związane z problematyką obliczania terminów na dokonywanie czynności w kontroli podatkowej przedsiębiorców, skutecznością doręczeń pism w kontroli, skutkami, jakie wynikają dla organów skarbowych z faktu ustanowienia substytuta przez pełnomocnika przedsiębiorcy, czy też zmienionych zasad rozpatrywania quasi-sprzeciwów na czynności kontrolne, które stosują organy kontroli skarbowej.

Podstawowym celem naszej publikacji było również zaproponowanie Czytelnikom pogłębionej i poszerzonej interpretacji norm u.s.d.g. Analiza problemów, z którymi borykają się w trakcie kontroli podatkowej zarówno przedsiębiorcy, jak i pracownicy organów skarbowych, była prowadzona głównie z punktu widzenia prawidłowej wykładni prawa, i to nie tylko literalnego brzmienia przepisów, ale również zgodności z ich wykładnią systemową i celowościową. Polem do interpretacji były nie tylko przepisy ustaw regulujących problematykę kontroli podatkowej przedsiębiorców, lecz także orzecznictwo sądów krajowych, jak i TSUE oraz poglądy doktryny. Wszystko miało na celu pomoc doradcom podatkowym, radcom prawnym, przedsiębiorcom i pracownikom organów w praktycznym rozwiązywaniu problemów związanych z wykładnią przepisów regulujących kontrolą podatkową. Staraliśmy się w sposób klarowny i usystematyzowany opisać wszystkie sporne zagadnienia, a jednocześnie pomóc w ich rozwiązaniu. Rezultat naszej pracy pozostawiamy Państwa ocenie.

Autorzy

Białystok, styczeń 2012 r.