Cejmer Mirosław (red.), Napierała Jacek (red.), Sójka Tomasz (red.), Europejskie prawo spółek. Tom I. Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej
Europejskie prawo spółek. Tom I. Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej
Słowo wstępne
W przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej oddajemy czytelnikom pierwsze opracowanie z serii "Europejskie prawo spółek". W poszczególnych jej tomach przedstawione zostaną doniosłe praktycznie zagadnienia dotyczące:
swobody zakładania przedsiębiorstw (freedom of establishment);
rozporządzeń ujednolicających krajowe prawo spółek;
rozporządzeń o ponadgranicznych korporacjach;
dyrektyw harmonizujących krajowe prawo spółek;
norm prawa krajowego implementujących instytucje europejskiego prawa spółek.
Pierwsze dwa tomy z serii "Europejskie prawo spółek" poświęcone są instytucjom prawnym drugiej dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich (dyrektywy kapitałowej), które zgodnie z planami Komisji Europejskiej będą w najbliższym czasie modernizowane. Zamierzenia Komisji zostały przedstawione w komunikacie z 21 maja 2003 r. dla Rady i Parlamentu Europejskiego zatytułowanym: Modernizacja prawa spółek oraz polepszenie Corporate Governance Unii Europejskiej - plan działania (KOM (2003) 284). Podstawą proponowanych działań był Raport Grupy Ekspertów z 4 listopada 2002 r. (Report of the High Level Group of Company Law Experts on a Modern Regulatory Framework for Company Law in Europe), w którym rozwinięte zostały tezy raportu grupy SLIM (Simpler Legislation for the Internal Market). Modernizowane mają być takie instytucje europejskiego prawa spółek, jak: Corporate Governance (ujawnianie danych, wzmocnienie praw akcjonariuszy mniejszościowych, system organów spółki), zgrupowanie spółek, restrukturyzacja spółek (w tym transgraniczne przeniesienie siedziby oraz transgraniczna fuzja), nowe formy ponadgranicznych korporacji oraz - będąca przedmiotem dyrektywy kapitałowej - problematyka wniesienia oraz utrzymania kapitału zakładowego spółki akcyjnej.
Modernizacja europejskiego prawa spółek ma przebiegać w trzech etapach. W pierwszym etapie (do 2005 r.) mają zostać wprowadzone udogodnienia dotyczące funkcjonowania następujących instytucji prawnych drugiej dyrektywy:
rozważenie możliwości regulacji w dyrektywie akcji bez wartości nominalnej,
rezygnacja z procedury badania w określonych okolicznościach wartości wkładów,
przyznanie zdolności aportowej usługom świadczonym na rzecz spółki pod warunkiem udzielenia spółce stosownego zabezpieczenia,
ułatwienia dotyczące wyłączenia prawa poboru w spółkach publicznych,
przeniesienie na wierzycieli ciężaru dowodu zagrożenia spłaty wierzytelności przy obniżeniu kapitału zakładowego,
ograniczenie możliwości obniżenia kapitału w celu pokrycia strat spółki,
liberalizacja przepisów o nabywaniu własnych akcji,
liberalizacja przepisów o zakazie finansowania nabywania akcji spółki przez osoby trzecie ze środków spółki (na przykład w ramach management buy out),
uregulowanie w drugiej dyrektywie instytucji przymusowego umorzenia akcji nieprzewidzianego w statucie (squeeze-out) oraz instytucji sell-out,
odpowiedzialność członków zarządu za prawdziwość przedkładanych sprawozdań oraz za niepodejmowanie działań mimo - dających się przewidzieć - zagrożeń zdolności płatniczej spółki (wrongful trading),
odpowiedzialność tzw. szarych eminencji (shadow directors), czyli osób spoza kręgu członków władz, mających rzeczywisty wpływ na podejmowane przez spółkę decyzje.
W drugim etapie (2006-2008) mają zostać przeprowadzone badania możliwości - jako rozwiązania alternatywnego - ochrony interesów wierzycieli spółki poprzez uzależnienie wypłat od wyników testu wypłacalności (solvency test). Ewentualne wprowadzenie alternatywnego systemu ochrony wierzycieli przewidziane jest w trzecim etapie modernizacji europejskiego prawa spółek (od 2009 r.).
Autorami pierwszego tomu serii "Europejskie prawo spółek" są uczestnicy seminarium, które prowadziłem w roku akademickim 2002/2003 na Wydziale Prawa i Administracji UAM w Poznaniu. Gotowość wzięcia udziału w przedsięwzięciu wydawniczym wyraził także wybitny znawca prawa spółek prof. Tim Drygala z Uniwersytetu w Lipsku.
Seria wydawnicza "Europejskie prawo spółek" adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców, w tym w szczególności do osób, które prawo spółek stosują w praktyce. Należy bowiem podkreślić, że część norm europejskiego prawa spółek znajduje zastosowanie bezpośrednio, a poza tym wykładnia polskiego prawa spółek powinna być zgodna z prawem europejskim.
dr hab. Jacek Napierała
prof. UAM w Poznaniu
Ewolucja, stan obecny i perspektywy rozwoju europejskiego prawa spółek
1.Wprowadzenie
Podstawowymi filarami transgranicznego obrotu gospodarczego na europejskim rynku wewnętrznym są przedsiębiorstwa. Pomimo wielu inicjatyw, które zachęcić miały również konsumentów do aktywnego korzystania z dobrodziejstw rynku wewnętrznego, stan ten nie uległ zmianie w ciągu ostatnich czterdziestu lat. Dlatego też nie dziwi fakt, że Wspólnota Europejska, pomyślana swego czasu jako organizm gospodarczy, już z początkiem lat sześćdziesiątych podjęła działania kształtujące prawne warunki współpracy i wymiany między przedsiębiorstwami. Proces ewolucji wyłaniającego się stąd europejskiego prawa spółek przebiegał bardzo zmiennie. Fazy wzmożonej aktywności i znaczącego postępu przeplatały się z okresami poważnych trudności w kontynuacji wysiłków, a nawet zahamowania prac. Jeszcze niedawno wydawało się, że tempo przemian zostało wyraźnie spowolnione. Nie brak było przy tym głosów jednoznacznie odnotowujących stan bezruchu i stagnacji. Ostatnie dwa lata przyniosły jednak ze sobą ożywienie,...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX