Hofmański Piotr (red.), Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej

Piotr Hofmański

Książka jest efektem projektu badawczego realizowanego w latach 2006-2008 w Katedrze Postępowania Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, przy wsparciu finansowym Komitetu Badań Naukowych. Zamierzeniem, jakie towarzyszyło podjęciu badań, było sprawdzenie, w jaki sposób nowy instrument procesowy, jakim jest europejski nakaz aresztowania (ENA), został implementowany do porządków prawnych państw członkowskich Unii Europejskiej i w jaki sposób funkcjonuje on w praktyce w tych państwach. Realizacja tego projektu wymagała skupienia wokół niego nie tylko procesualistów polskich, ale także specjalistów z innych państw europejskich, którzy mogli kompetentnie przedstawić rozwój prawodawstwa i praktyki w zakresie współpracy w sprawach karnych w przestrzeni wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, zwłaszcza zaś w zakresie wykorzystania sztandarowego instrumentu tej współpracy, to jest ENA. Zespół, jakim miałem zaszczyt kierować, nawiązał w związku z tym wszechstronną współpracę z ekspertami z innych państw członkowskich UE, zarówno spośród akademików, jak i praktyków, którzy w okresie objętym badaniami dostarczali niezbędnych i wielce użytecznych informacji. W pierwszej fazie realizacji projektu opracowana została ankieta badawcza, dzięki której pozyskaliśmy bezcenne informacje z 17 państw członkowskich UE w formie przygotowanych przez kooperujących ekspertów raportów krajowych. Ich prezentacji, a także dyskusji skupionej wokół raportów poświęcona była kilkudniowa międzynarodowa konferencja naukowa, którą zorganizowaliśmy w Krakowie jesienią 2006 r. Wspomniane raporty krajowe oraz wystąpienia konferencyjne wraz z omówieniami dyskusji opublikowaliśmy w zbiorze pt. European Arrest Warrant and its Implementation in the Member States of the European Union (red. A. Górski, P. Hofmański, C.H.Beck, Warszawa 2008).

Obecnie oddajemy do rąk czytelników opracowanie, w którym prezentujemy - tym razem w języku ojczystym - wyniki naszych badań prawnoporównawczych, opartych na raportach krajowych opracowanych przez ekspertów zagranicznych, ale także na naszych własnych badaniach, skoncentrowanych na problematyce istoty ENA na tle innych instrumentów współpracy w sprawach karnych w UE, problemach natury konstytucyjnej, jakie pojawiły się w wielu państwach Wspólnoty, implementacji decyzji ramowej z 2002 r. dotyczącej tego instrumentu prawnego, przy uwzględnieniu mechanizmów związanych z wydaniem i z wykonaniem ENA. Staraliśmy się przy tym uwzględnić nie tylko informacje pochodzące z państw, których eksperci przygotowali raporty krajowe, ale także z tych, które - z rozmaitych powodów - nie zostały uwzględnione we wstępnej fazie projektu.

Książkę tę dedykujemy wszystkim tym, którzy zainteresowani są współpracą w sprawach karnych w przestrzeni prawnej UE, zarówno specjalistom z zakresu prawa karnego procesowego, którzy zajmują się tą problematyką, jak i praktykom, którzy w swojej codziennej pracy mają styczność z ENA. Znajdzie tu czytelnik naukową analizę genezy i istoty ENA (częściowo krytyczną), z uwzględnieniem najnowszej literatury europejskiej, jak i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i sądów krajowych (zwłaszcza konstytucyjnych). Mając na uwadze polskich sędziów i prokuratorów, staraliśmy się zawrzeć w książce także dużo informacji praktycznych, często ujętych w zestawienia tabelaryczne, aby ułatwić orientację w gąszczu rozmaitych rozwiązań normatywnych przyjętych w poszczególnych państwach członkowskich UE. Polski czytelnik powinien więc bez trudu odnaleźć tu wskazówki co do sposobu postępowania w sprawie, w której zachodzi potrzeba uwzględnienia nie tylko prawa polskiego, ale także prawa obowiązującego w państwie, z którym przychodzi nam kooperować.

W dołączonym na końcu opracowania aneksie zamieściliśmy najważniejsze dokumenty europejskie dotyczące ENA, to jest przede wszystkim decyzję ramową konstytuującą ten instrument prawny, sprawozdania Komisji Wspólnot Europejskich z 23 lutego 2005 r., z 24 stycznia 2006 r. i z 11 lipca 2007 r., a także wzór ENA stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 kwietnia 2004 r. Dodatkowo zamieściliśmy statystyki dotyczące wydawania i wykonywania ENA we wszystkich państwach członkowskich UE w latach 2005-2006 (w odniesieniu do Rumunii i Bułgarii tylko za 2006 r.). Statystyki te zamieszczamy w postaci oryginalnych dokumentów Rady UE w wersjach angielskich (polskich dotąd nie przygotowano).