Załucki Mariusz (red.), Egzekucja z majątku spadkowego. Ograniczona i nieograniczona odpowiedzialność za długi spadkowe

Problemy odpowiedzialności za długi spadkowe, tak jak i wiele innych zagadnień z zakresu prawa spadkowego, wymagają dyskusji. Dyskusji, która za przedmiot obierze nie tylko aspekty materialnoprawne, ale również procesowe i egzekucyjne. Prawo spadkowe to bowiem obszar, który wymaga szerokiego spojrzenia i wprowadzenia pewnych zmian dostosowujących obowiązujące przepisy do wymagań współczesności. Do propozycji zmian należy jednak podchodzić ostrożnie. Nieprzemyślane nowelizacje mogą bowiem wyrządzić nieodwracalne szkody, spowodować, że spadkodawcy czy spadkobiercy nie będą mogli ukształtować swojej pozycji prawnej w sposób bezpieczny. Należy tego uniknąć, dążyć zaś do uwzględnienia potrzeb społecznych w jak najwyższym stopniu.

Szeroko zakrojona dyskusja, mająca za przedmiot zarówno obowiązujące prawo spadkowe, jak i rozważania de lege ferenda, w zasadzie jednak nie toczy się w naszym kraju. W obrocie pojawiają się co prawda pojedyncze opracowania dotyczące niektórych wybranych zagadnień z tego zakresu, w wielu wypadkach trudno jednak o przyjęcie, iż stanowią one istotny wkład do dyskusji na temat przyszłego kształtu polskiego prawa cywilnego. Podobnie rzecz się ma z zagadnieniami odpowiedzialności za długi spadkowe. Mimo praktycznej i teoretycznej wagi zagadnienia, kwestia ta nie doczekała się dotychczas kompleksowego opracowania. Istnieją tylko dwie monografie w tym zakresie: dawna, autorstwa E. Skowrońskiej-Bocian, i nowa, autorstwa E. Macierzyńskiej-Franaszczyk, problematyki nie można jednak uznać za wyczerpaną. Ponadto niedawno weszły w życie przepisy w istotny sposób zmieniające zasady przyjęcia spadku, a także właśnie odpowiedzialności za długi spadkowe. Jak można sądzić, ich zastosowanie w praktyce będzie budzić wątpliwości. Dlatego zdecydowaliśmy się na podjęcie rozważań mających za przedmiot te właśnie zagadnienia, przedstawić – w możliwie kompleksowy sposób – nowe regulacje z tego zakresu i dokonać ich oceny. Wyniki naszych prac zostały wpierw ogłoszone podczas konferencji naukowej, a po dalszych dyskusjach opublikowane w niniejszym tomie. Każdy z autorów reprezentuje autonomiczne podejście do omawianych problemów, stąd niekiedy nasze stanowiska różnią się od siebie. Na tym jednak, jak można sądzić, polega dyskurs naukowy i dzięki temu może następować rozwój danej dyscypliny.

W tym miejscu wspomnieć trzeba o ważnym aspekcie prowadzonych przez nas badań. Nie byłyby one bowiem możliwe, gdyby nie wsparcie Krajowej Izby Komorniczej oraz Rady Izby Komorniczej w Rzeszowie. To dobrze, że praktycy są jeszcze wrażliwi na refleksje doktrynalne; być może dlatego wielu autorów, przygotowując swoje teksty, wychodziło z założenia, że teoria jest metodą rozwiązywania problemów praktycznych. Stąd monografia ma w założeniu być nie tylko zachętą do dalszej dyskusji o polskim prawie cywilnym, ale także próbą interpretacji norm, które stanowią największe wyzwania praktyczne.

Mariusz Załucki