Bodio Joanna, Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej

I. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej pozwala na realizację podmiotowego prawa współwłaścicieli, jakim jest prawo żądania zniesienia współwłasności . Zniesienie współwłasności może nastąpić w trybie pozasądowym (umownym) – poprzez umowę zawartą przez współwłaścicieli, albo w trybie sądowym – z mocy ugody zawartej przed sądem lub orzeczenia sądu, po przeprowadzeniu postępowania nieprocesowego. Podstawą egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej jest wydane w postępowaniu nieprocesowym postanowienie sądu znoszące współwłasność i zarządzające sprzedaż nieruchomości. Sądowe zniesienie współwłasności przez sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji publicznej powoduje ustanie współwłasności nieruchomości z chwilą jej sprzedaży na podstawie przepisów art. 1066–1071 k.p.c. Niewystarczające jest zatem samo uprawomocnienie się postanowienia znoszącego współwłasność, bowiem stosunek współwłasności trwa dopóty, dopóki nie nastąpi sprzedaż publiczna nieruchomości .

II. Charakterystyka egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej nie jest częstym przedmiotem badań wśród procesualistów cywilnych .

Uregulowana jest ona jedynie w sześciu przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 1066–1071 k.p.c.). Jednakże jej zakres jest szeroki, biorąc pod uwagę odesłanie do odpowiedniego stosowania w niej przepisów o egzekucji z nieruchomości (art. 1066 k.p.c.). Dlatego analiza tej egzekucji może nastąpić tylko w zestawieniu z egzekucją z nieruchomości. Nawiązanie do egzekucji z nieruchomości znajdzie zastosowanie w takim zakresie, jaki będzie niezbędny do wskazania występujących w obu egzekucjach cech wspólnych i odmienności.

III. Podstawową metodą badawczą przyjętą w pracy jest analiza formalno-dogmatyczna. Opiera się ona na regulacji prawnej postępowania egzekucyjnego i założeniach teoretycznych, przy wykorzystaniu znanych metod wykładni prawa (językowej, systemowej, logicznej). W pracy posłużono się także ujęciem historycznym egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej.

Od strony metodologicznej uwzględniono również praktykę stosowania prawa, dlatego w szerokim zakresie wykorzystano analizę orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych oraz prowadzoną na gruncie tych judykatów dyskusję naukową. Opracowanie to, chociaż ma charakter systemowy i dogmatyczny, podejmuje wiele kwestii stanowiących istotne problemy praktyki wymiaru sprawiedliwości.

IV. Rozważania dotyczące egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej zawarte zostały w ośmiu rozdziałach.

Rozdział 1 obejmuje kwestie materialnoprawne i procesowe związane ze zniesieniem współwłasności nieruchomości. Zagadnienia materialnoprawne dotyczą pojęcia i rodzajów współwłasności, jej przedmiotu oraz trybów i sposobów zniesienia współwłasności. W rozdziale tym omówiono także problematykę postępowania nieprocesowego w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej. Zagadnienia procesowe mają duże znaczenie dla analizy egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej, zwłaszcza w zakresie wydanego w postępowaniu nieprocesowym orzeczenia znoszącego współwłasność, które stanowi podstawę tej egzekucji.

Rozdział 2 zawiera rys historyczny egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej, która uregulowana była w ustawie z 24.03.1897 r. o przetargu przymusowym nieruchomości , w ustawie z 1.12.1932 r. – Kodeks postępowania cywilnego oraz w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1932 r. – Prawo o sądowem postępowaniu egzekucyjnem .

W obowiązującym stanie prawnym, pomimo umiejscowienia regulacji dotyczących egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej wśród przepisów postępowania egzekucyjnego, w doktrynie od lat toczy się spór dotyczący określenia jej charakteru i lokalizacji wśród przepisów części trzeciej, tytułu III, działu III Kodeksu postępowania cywilnego, dlatego kwestia ta została omówiona w rozdziale 3 pracy.

W rozdziale 4 wskazano podstawę omawianej egzekucji, a w rozdziale 5 – jej przedmiot, który różni się od przedmiotu postępowania egzekucyjnego w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej.

Kolejny temat dyskusji w doktrynie i orzecznictwie prawa procesowego cywilnego stanowi problematyka podmiotów i uczestników postępowania egzekucyjnego w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej, dlatego poświęcony jej został rozdział 6 pracy.

W rozdziale 7 przedstawiono przebieg postępowania egzekucyjnego w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej, począwszy od jej wszczęcia, przez poszczególne stadia tej egzekucji. Wykonanie postanowienia znoszącego współwłasność następuje odpowiednio na podstawie przepisów o egzekucji z nieruchomości z uwzględnieniem przepisów art. 1066–1071 k.p.c. , stąd odniesienia do egzekucji z nieruchomości. Analizie poddane zostały także zagadnienia związane z przejęciem nieruchomości przez współwłaściciela oraz z prawem pierwokupu.

Rozdział 8 omawia problematykę zbiegu egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej i egzekucji z nieruchomości. Rozróżniono w nim dwie kwestie – zbiegu wskazanych egzekucji sądowych oraz zbiegu egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej z egzekucją administracyjną świadczeń pieniężnych z nieruchomości.

W książce uwzględniono stan prawny na 1.12.2020 r.