Jurkiewicz Robert, Powołanie się na umowę pożyczki lub depozytu nieprawidłowego w kontekście 20% - sankcyjnej stawki PCC

Jak wynika z art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania. Z przepisem tym ściśle koresponduje art. 7 ust. 5 u.p.c.c., w którym przewidziana została 20% - sankcyjna stawka podatkowa. Zgodnie z tym przepisem: stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego:

podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;

biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

W wyroku z dnia 19 czerwca 2012 r., P 41/10 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Niezależnie od tego, na tle powyższych przepisów pojawiło się wiele wątpliwości interpretacyjnych, których źródłem jest m.in. występujący w tych regulacjach zwrot „powołanie się”.

W orzecznictwie sądów administracyjnych nie ma zgodności, co do tego czy „powołanie się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego” stanowi:

zainicjowane przez podatnika, samodzielne wskazanie faktu dokonania jednej z powyższych czynności cywilnoprawnych w toku prowadzonych przez organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej postępowań, czy też

niekoniecznie zainicjowane przez podatnika, również odwołanie się do czynności cywilnoprawnej w toku tych postępowań na zadane przez kontrolujących pytania, zmierzające do ustalenia tytułu prawnego dla przepływów pieniężnych.